Paano Magigin Mapanggana an Pagmamaigot na Magkaigwa nin Mas Halawig na Buhay?
MINAMAHAL nin nagkapira an paglaom na sa bagong milenyo magkakaigwa nin progreso sa paghihingoa nin tawo na palawigon an buhay. Si Dr. Ronald Klatz saro sa sainda. Sia an presidente kan Akademya nin Medisina sa Paglaban sa Paggurang sa Amerika, sarong organisasyon nin mga doktor asin sientista na dusay sa pagpalaba sa lawig nin buhay nin tawo. Sia asin an saiyang mga panyero nagpaplano na mabuhay sa halawig na marhay na panahon. “Naglalaom ako na magkaigwa nin lawig nin buhay na 130 taon, sa pinakahababa,” an sabi ni Dr. Klatz. “Naniniwala kami na an paggurang bakong dai malilikayan. Yaon ngonyan an teknolohiya na puedeng paluwayon, pogolan asin tibaad baliktadon pa ngani an epekto nin pisikal na pagluya asin helang na inaapod ngonyan na natural na paggurang.” Si Dr. Klatz mismo nagtutumar nin 60 droga aroaldaw huli sa paghihingoa niang palawigon an buhay.
Terapi na Naggagamit nin Hormona Asin Henetika—mga Dahelan Para sa Paglaom?
An terapi na naggagamit nin hormona sarong langtad na nagmomotibar nin paglaom. An mga eksperimento sa hormona na an apod DHEA garo baga pinaluluway an paggurang sa mga hayop sa laboratoryo.
May labot sa hormona nin tinanom na kinetin, an diaryo sa Sweden na Aftonbladet kinotar si Dr. Suresh Rattan, sarong propesor sa Unibersidad nin Aarhus, Dinamarca, na nagsasabi: “Ipinaheheling sa mga pagsiyasat sa samong laboratoryo na an selula nin kublit nin tawo na kinultibar sa kinetin dai nagbabago sa normal na paagi nin paggurang. Iyan nagdadanay na hoben sa bilog nindang buhay.” An mga insekto na binolong paagi sa hormona sinasabing nabubuhay poon 30 sagkod 45 porsiento na mas halawig kisa normal.
An mga pagbolong paagi sa melatonin sinasabing pinalaba an lawig nin buhay nin mga kino nin sagkod sa 25 porsiento. Dugang pa, an mga kino garo baga mas hoben, mas mabaskog an salud, asin mas mabagsik.
An mga parasuportar sa hormona na nagpapatalubo sa tawo (sa Ingles, human growth hormone [hGH]) naghihingako na iyan nagkokontribwir sa magayon na kutis, mas dakulang kalamnan, mas makosog na pagmawot sa sekso, mas maogmang kamugtakan nin boot, mas alistong isip, asin metabolismo na siring sa tinedyer.
An dakol naglalaom man sa henetika. An mga sientista nagkonklusyon na paagi sa pagkontrol sa mga gene, puede nindang kontrolon an lawig nin buhay nin sarong nematode, o bilog na ulod. Sa katunayan, sinda nagin mapanggana na palawigon an buhay kan mga ini nin anom na beses kan saindang normal na lawig nin buhay. Ini nagtao nin paglaom sa pakanompong asin pagkontrol sa kaagid na mga gene sa mga tawo. An magasin na Time kinotar si Dr. Siegfried Hekimi kan Unibersidad nin McGill, Montreal, na nagsasabi: “Kun manompongan niato an gabos na gene na nagdedeterminar kan lawig nin buhay, tibaad puede niatong paluwayon an mga iyan nin kadikit, sa siring puede niatong palawigon an buhay.”
Haloy nang aram kan mga biologo na an porong kabtang nin cromosoma, an inaapod na telomere, minalipot sa kada pagreprodusir kan selula. Kun an telomere mainaan nin 20 porsiento kan laba kaiyan, an kakayahan kan selula na magreprodusir minapondo asin iyan nagagadan. An sarong espesipikong enzima na an apod telomerase puedeng ibalik sa kompletong laba an telomere, sa siring pinangyayaring padagos na magbanga an selula. Sa kadaklan na selula an enzima na ini pinopogolan asin bakong aktibo, alagad an aktibong telomerase mapangganang ikinasaliot sa nagkapirang selula, na pinatatalubo asin pinababanga sinda nin orog nanggad kisa normal na bilang.
Segun sa mga parasiyasat, ini nagbubukas nin nakabibiglang mga posibilidad sa paglaban sa mga helang na konektado sa paggurang. Paano man an pagsalida sa gikanan na mga selula sa hawak (mga selula na nagtatabang sa pagprodusir nin bagong mga tisyu nin hawak) nin ginikanan na mga selula na “ginibong inmortal” paagi sa aktibong telomerase? Si Dr. William A. Haseltine nagsasabi: “Ini sarong malinaw na ikinapaliwanag na ideya manongod sa inmortalidad nin tawo na iiintrodusir nin luway-luway sa masunod na 50 taon.”—The New York Times.
Nasa Nanotechnology Asin Cryonics daw an Solusyon?
An nanotechnology, an siensia nin inhenyeriya na nasa nanometro (ikasarong bilyon nin metro) na grado, nagmomotibar man nin paglaom. An mga bisyonaryo sa langtad na iyan naghihingako na an mga makina na kontrolado nin komputer, na orog pa kasadit kisa mga selula, puedeng disenyohon sa ngapit na magpunsionar sa molekular na grado tanganing hirahayon asin pahobenon an naggugurang na mga selula, tisyu, asin organo. Sa sarong komperensia sa paglaban sa paggurang, an sarong parasiyasat nagsuherir na sa ika-21 siglo tibaad gamiton kan mga doktor an nanotechnology tanganing gibohon na inmortal sa pisikal an tawo.
An cryonics iyo an gibo nin pag-elado sa hawak nin mga tawo sa paglaom na an siensia maibabalik an animo nin gadan na mga selula, sa siring binubuhay liwat sinda. An bilog na hawak, o an hotok sana, an puedeng eladohon. May sarong tawo na ipinaelado pa ngani an sarong kubrekama. Taano ta pati kubrekama? Iyan ginamit nin nawawarang katood asin igwa nin nagkapirang selula nin kublit asin buhok. Gusto niang ipaelado iyan tanganing tawan nin oportunidad an saiyang katood na mabuhay giraray kun maabot na kan siensia an punto na kaya nang bilogon liwat an mga tawo hale sa pira sana o dawa saro kan saindang selula.
Saen ta Dapat Ibugtak an Satong Tiwala?
An tawo may natural na pagmawot na mabuhay, bakong magadan. Kun siring, an mga pag-oswag kan siensia sa langtad na ini irinurukyaw tolos asin iinaasosyar sa makosogon na mga paglaom. Alagad sagkod ngonyan mayo nin tunay na ebidensia na an DHEA, kinetin, melatonin, hGH, o an arin man na substansia talagang pinopogolan an paggurang nin mga tawo. An mga mapagduda natatakot na an pagkontrol sa telomerase sa mga selula magbubunga sana nin mga selula na may potensial na magkacausa nin kanser. Asin an paggamit nin nanotechnology asin cryonics sagkod ngonyan orog na harani sa piksion sa siensia kisa katunayan.
An siensia nakakontribwir sa, asin tibaad padagos na makontribwir sa, mas halawig asin mas marahay an salud na buhay para sa nagkapira, alagad iyan dai noarin man makatatao nin buhay na daing sagkod. Taano ta dai? Sa simpleng pagtaram, huli ta an pinakagamot na causa nin paggurang asin kagadanan lampas pa sa rona kan siensia nin tawo.
An Pinakagamot na Causa nin Paggurang Asin Kagadanan
An kadaklan na sientista minaoyon na an paggurang asin kagadanan garo baga sa dai maaraman na paagi iprinograma sa satong mga gene. An hapot: Kasuarin, paano, asin taano ta iyan luminaog sa satong kodigo henetiko, sabi ngani?
An Biblia nagtatao sa sato nin simpleng simbag—dawa ngani iyan dai kaiyan iinaatubang sa henetiko o DNA na pananaram. An Roma 5:12 nagsasabi: “Kaya ngani, kun paanong paagi sa sarong tawo an kasalan naglaog sa kinaban asin an kagadanan huli sa kasalan, asin sa siring an kagadanan nakalakop sa gabos na tawo huli ta sinda gabos nagkasala.”
An enot na tawo, si Adan, igwa kaidto nin esperansang mabuhay sagkod lamang. An saiyang hawak dinisenyo na igwa nin kinakaipuhan na mga abilidad tanganing mabuhay asin magkamit nin buhay na daing sagkod. Minsan siring, an buhay na daing sagkod may kondisyon. Si Adan kaipuhan na makipagtabangan asin magin makinuyog sa Gikanan nin buhay, an saiyang Kaglalang, tanganing mapagdanay na daing sagkod an saiyang buhay.—Genesis 1:31; 2:15-17.
Pinili ni Adan na makisuway sa Kaglalang. Paagi sa pagpasentido, hiningako ni Adan na mas marahay na pamahalaan nin tawo an saiyang sadiri na independiente sa Dios. Sa siring sia nagkasala. Poon kan panahon na iyan, garo man sana nabago an saiyang kodigo henetiko. Imbes na itao an buhay na daing katapusan bilang pamana sa saiyang mga gikan, ipinaabot ni Adan an kasalan asin kagadanan.—Genesis 3:6, 19; Roma 6:23.
An Tunay na Paglaom
Minsan siring, an situwasyon na iyan bakong permanente. An Roma 8:20 nagsasabi: “An linalang ipinasakop sa kasayangan, bakong sa sadiring boot kaiyan kundi paagi sa saiya na nagpasakop kaiyan, basado sa paglaom.” An Kaglalang sa tawo, si Jehova Dios, ipinasakop an mga tawo sa kagadanan huli ta sinda nagkasala tumang sa saiya, alagad kan gibohon nia ini inestablisar man nia an basehan para sa paglaom.
An basehan na ini malinaw na ipinamidbid kan si Jesu-Cristo magdigdi sa daga. An Juan 3:16 nagsasabi: “Huli ta an Dios namoot na gayo sa kinaban na itinao nia an saiyang Aking bugtong, tanganing an lambang naggigibo nin pagtubod sa saiya dai mapahamak kundi magkaigwa nin buhay na daing katapusan.” Pero, paano kita ililigtas sa kagadanan kan paggibo nin pagtubod ki Jesu-Cristo?
Kun an kasalan an dahelan nin kagadanan, an kasalan kaipuhan na haleon bago mahale an kagadanan. Sa enot na mga kabtang kan ministeryo ni Jesus bilang an Cristo, si Juan na Bautisador nagsabi: “Uya, an Kordero nin Dios na naghahale kan kasalan kan kinaban!” (Juan 1:29) Si Jesu-Cristo biyong daing kasalan. Sa siring, dai sia sakop kan kagadanan, an padusa sa kasalan. Minsan siring, tinogotan nia an iba na gadanon sia. Taano? Huli ta sa paggibo kaiyan, binayadan nia an halaga para sa satong mga kasalan.—Mateo 20:28; 1 Pedro 3:18.
Kan bayadan an halagang iyan, an posibilidad na mabuhay na daing kagadanan nabukasan sa gabos na naggigibo nin pagtubod ki Jesus. An siensia tibaad makakontribwir sa pagpalawig kan satong buhay sa limitadong marhay na paagi, alagad an paggibo nin pagtubod ki Jesus iyo an tunay na dalan pasiring sa buhay na daing sagkod. Nakamtan ni Jesus an siring na buhay sa langit, asin an saiyang fiel na mga apostol asin an nagkapira pa magkakamit man kaiyan. Pero, para sa kadaklan sa sato na naggigibo nin pagtubod ki Jesus, an buhay na daing sagkod digdi sa daga, kun ikabalik na ni Jehova Dios an daganon na Paraiso.—Isaias 25:8; 1 Corinto 15:48, 49; 2 Corinto 5:1.
Buhay na Daing Sagkod sa Sarong Paraisong Daga
An sarong tawo naghapot: “Gurano kadakol na tawo an makanonompong na kapakipakinabang na mabuhay kun sinda dai na magagadan?” An buhay daw na daing kagadanan nakauumoy? Sinesegurado sa sato kan Biblia na dai. “An gabos saiyang ginibong magayon sa kapanahonan kaiyan. Minsan an daing talaan na panahon ibinugtak nia sa saindang puso, tanganing an katawohan dai noarin man makarorop sa ginibo kan tunay na Dios poon sa kapinonan sagkod sa katapusan.” (Eclesiastes 3:11) An linalang ni Jehova Dios nagsosopay asin komplikadong marhay kaya padagos na pupukawon kaiyan an satong interes, aanimaron kita, asin paoogmahon kita sagkod na kita nabubuhay—sagkod lamang pa ngani.
An sarong lalaki na inadalan an sarong gamgam na an apod Siberian Jay ipinahayag na iyan “ekstraordinaryo, nakaoogmang marhay na kaibaiba” asin naghingako na an pagmasid sa gamgam saro kan pinakamagayagayang mga eksperyensia sa saiyang buhay. Mientras na inaadalan nia nin orog an gamgam, orog na napupukaw kaiyan an saiyang interes. Sinabi nia na dawa pakalihis nin 18 taon, an saiyang pag-adal harayo pang matapos. Kun an sarong klase nin gamgam puedeng makapukaw nin interes, makaanimar, asin papagdanayon na maogma an sarong madonong na lalaki durante kan 18 taon na hararom na pag-adal, imahinara na sana nindo kun guranong potensial na kagayagayahan asin satispaksion an makakamtan sa pag-adal kan enterong daganon na linalang.
Imahinara an gabos na interesanteng langtad nin siensia na mabubukasan sa saro na dai linilimitaran kan panahon. Imahinara an gabos na kawiliwiling mga lugar na madudumanan asin an gabos na interesanteng tawo na manunuparan. Probaring saboton an daing katapusan na posibilidad na makaisip, makaimbento, asin makahaman nin mga bagay. Mayo nin sagkodan an mga oportunidad para sa sato na mapatalubo asin magamit an satong pagkaimbentor. Kun horophoropon niato an abundansia kan paglalang, risang-risa na an panahon na daing sagkod an solamenteng sokol nin panahon na makapaninigo sa mga posibilidad nin buhay.
Ipinaheheling kan Biblia na paagi sa pagkabuhay liwat, an buhay na daing sagkod itatao man sa mga gadan. (Juan 5:28, 29) An dakol na dai aram na detalye sa kasaysayan tibaad magin malinaw sa sato kun an mga nakaeksperyensia kaiyan itao an mga detalye asin simbagon an satong mga hapot. Isip-isipa an pakarorop sa manlaenlaen na panahon sa kasaysayan na itatao kan mga binuhay liwat.—Gibo 24:15.
Kun ineestudyaran an panahon na iyan, masasabotan nindo na tibaad gustong rebisaron kan binuhay liwat na si Job an tataramon na manonompongan sa Job 14:1. Tibaad isuherir nia imbes kaiyan: ‘An tawo, na namundag sa babae, ngonyan nabubuhay sagkod lamang asin pano nin pagkakontento.’
Para sa mga nagtitiwala ki Jehova asin naggigibo nin pagtubod ki Jesus, an pagpalawig sa buhay na dai linilimitaran nin panahon bakong pangatorogan sana na masakit makamtan. Iyan tunay na mangyayari sa dai na mahahaloy. An paggurang asin kagadanan mawawara na. Kaoyon ini kan Salmo 68:20, na nagsasabi: “Sadiri ni Jehova na Soberanong Kagurangnan an mga dalan hale sa kagadanan.”—Kapahayagan 21:3, 4.
[Mga retrato sa pahina 4, 5]
An pag-oswag kan siensia nagtao nin paglaom mapadapit sa posibilidad na mabuhay nin mas halawig
[Retrato sa pahina 7]
An panahon na daing sagkod an solamenteng sokol nin panahon na makapaninigo sa mga posibilidad na puedeng itao nin buhay