Si Jehova—An Kadarudakulaing Halimbawa nin Karahayan
“Omawa nindo si Jehova nin mga hukbo, huli ta marahay si Jehova!”—JEREMIAS 33:11.
1. Taano ta napahihiro kita na omawon an Dios huli sa saiyang karahayan?
SI Jehova Dios marahay sa absolutong sentido. “Kanigoan an saiyang karahayan!” an ikinagsing ni propeta Zacarias. (Zacarias 9:17) Sa katunayan, an karahayan nababanaag sa gabos na ginibo nin Dios sa pag-andam kan daga para sa satuyang ikaoogma. (Genesis 1:31) Nungka niatong masasabotan an gabos na komplikadong ley na pinapunsionar nin Dios kan lalangon nia an uniberso. (Eclesiastes 3:11; 8:17) Alagad an dikit na talagang aram niato nagpapahiro sa sato na omawon an Dios huli sa saiyang karahayan.
2. Paano nindo tatawan nin kahulogan an karahayan?
2 Ano an karahayan? Iyan pagigin ekselente sa moral, o birtud. Pero, iyan labi pa sa pagigin mayo kan gabos na karatan. An karahayan, na sarong kabtang kan bunga kan espiritu, sarong positibong kualidad. (Galacia 5:22, 23) Kita nagpapaheling nin karahayan kun kita naggigibo nin marahay asin kapakipakinabang para sa iba. Sa sistemang ini nin mga bagay, an ibinibilang na marahay nin nagkapirang grupo nin mga tawo tibaad sa pagheling nin iba maraot. Minsan siring, tanganing kamtan ta an katoninongan asin kaogmahan, dapat na igwa nin saro sanang pamantayan nin karahayan. Siisay an tama sanang puedeng magtalaan kan pamantayan na ini?
3. Ano an ipinaririsa kan Genesis 2:16, 17 manongod sa pamantayan nin karahayan?
3 An Dios an nagbugtak kan pamantayan nin karahayan. Sa kapinonan kan kasaysayan nin tawo, si Jehova an nagboot sa enot na tawo: “Hale sa gabos na kahoy sa tatamnan puede kang magkakan sagkod na ika mabasog. Alagad kun dapit sa kahoy kan pakamidbid sa marahay asin maraot dai ka magkakan dian, huli ta sa aldaw na kumakan ka dian ika siertong magagadan.” (Genesis 2:16, 17) Iyo, an mga tawo kaipuhan na sa saindang Kaglalang umasa para sa pakamidbid sa marahay asin maraot.
Dai Na Kutana Maninigong Kapahayagan nin Karahayan
4. Ano an ginibo nin Dios para sa katawohan poon kan magkasala si Adan?
4 An oportunidad nin katawohan na magkaigwa nin daing sagkod na kaogmahan sa pagkasangkap namugtak sa peligro kan si Adan magkasala asin magsayumang rekonoseron an deretso nin Dios na magbugtak nin mga pamantayan nin karahayan. (Genesis 3:1-6) Minsan siring, bago namundag an mga aki ni Adan bilang mga paramana nin kasalan asin kagadanan, ihinula nin Dios an pagdatong nin sarong sangkap na Banhi. Kan an totoo an kinakaolay iyo “an enot na halas,” si Satanas na Diablo, si Jehova nagsabi: “Bubugtakan ko nin pakikienemigo sa pag-oltanan mo asin kan babae saka sa pag-oltanan kan saimong banhi asin kan saiyang banhi. Lulugadon ka nia sa payo asin lulugadon mo sia sa bool.” (Kapahayagan 12:9; Genesis 3:15) Katuyohan ni Jehova na balukaton an makasalan na katawohan. Nin huli sa dai na kutana maninigong kapahayagan nin karahayan, ginibo nanggad ni Jehova an siring na probisyon para sa kaligtasan kan mga naggigibo nin pagtubod sa atang na pantubos kan saiyang namomotan na Aki.—Mateo 20:28; Roma 5:8, 12.
5. Minsan ngani nagmana kita nin maraot na tendensia kan puso, taano ta makapaheheling kita nin sarong sokol nin karahayan?
5 Siempre, dahelan sa kasalan ni Adan nagmana kita nin maraot na tendensia kan puso. (Genesis 8:21) Pero marahay sana ta tinatabangan kita ni Jehova na makapaheling nin sarong sokol nin karahayan. An pagpadagos sa mga bagay na nanodan sa saiyang mahalagang marhay na banal na mga kasuratan bako sanang ‘nakakapagpadonong sa sato para sa kaligtasan’ asin ‘sinasangkapan kita para sa lambang marahay na gibo’ kundi nagpapangyari man sa sato na magibo an marahay sa pagheling nia. (2 Timoteo 3:14-17) Pero tanganing makinabang sa pagtotokdo sa Kasuratan asin ikapaheling an karahayan, dapat na igwa kita kan aktitud kan salmista na nag-awit: “Ika [Jehova] marahay asin naggigibo nin karahayan. Tokdoan sako an saimong mga pagboot.”—Salmo 119:68.
Irinukyaw an Karahayan ni Jehova
6. Pakatapos na ipadara ni Hadeng David an kaban kan tipan sa Jerusalem, an mga Levita uminawit na igwa nin anong mga tataramon?
6 Rinekonoser ni Hadeng David kan suanoy na Israel an karahayan nin Dios asin hinagad an Saiyang paggiya. “Marahay asin tanos si Jehova,” sabi ni David. “Kaya ngani tinotokdoan nia an mga parakasala dapit sa dalan.” (Salmo 25:8) Kabale sa pagtotokdo nin Dios na itinao sa mga Israelita an sampulong importanteng ley—an Sampulong Togon—na isinurat sa duwang tablang gapo asin isinaray sa sarong sagradong lalagan na inapod kaban kan tipan. Pakatapos na ipadara ni David an Kaban sa kabiserang siudad kan Israel, an Jerusalem, an mga Levita uminawit na igwa kan mga tataramon na ini: “Magpasalamat kamo ki Jehova, huli ta sia marahay, huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sagkod sa panahon na daing talaan.” (1 Cronica 16:34, 37-41) Seguradong kanigoan kanakaoogmang marhay na dangogon an mga tataramon na iyan sa mga ngabil kan mga paraawit na Levita!
7. Ano an nangyari pakatapos na darahon an Kaban sa Kabanalbanale asin kasunod kan pamibi ni Salomon para sa dedikasyon?
7 An kaparehong mga tataramon nin pag-omaw idinoon durante kan dedikasyon kan templo ni Jehova na itinogdok kan aki ni David na si Salomon. Pakabugtak kan kaban kan tipan sa Kabanalbanale kan bagong itogdok na templo, an mga Levita nagpoon na mag-omaw ki Jehova, “huli ta sia marahay, huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sagkod sa panahon na daing talaan.” Sa okasyon na idto an templo milagrosong napano nin panganoron na nagsisimbolisar sa mamuraway na presensia ni Jehova. (2 Cronica 5:13, 14) Kasunod kan pamibi ni Salomon para sa dedikasyon, “an kalayo mismo naghilig hale sa kalangitan asin tinumtom an dolot na tinotong asin an mga atang.” Kan maheling ini, “an gabos na aki ni Israel . . . tolos na nagduruko na an saindang lalauogon abot na sa palitada asin nagralaob patin nagpasalamat ki Jehova, ‘huli ta sia marahay, huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sagkod sa panahon na daing talaan.’” (2 Cronica 7:1-3) Pakatapos nin 14 aldaw na kapiestahan, an mga Israelita nagpuruli sa saindang harong “na magayagaya asin maogma an puso huli kan karahayan na ginibo ni Jehova ki David asin ki Salomon patin sa Israel na saiyang banwaan.”—2 Cronica 7:10.
8, 9. (a) Minsan ngani inoomaw kan mga Israelita si Jehova huli sa saiyang karahayan, ano an ginibo ninda sa kahurihurihi? (b) Ano an ihinula para sa Jerusalem paagi ki Jeremias, asin paano naotob an hulang iyan?
8 Makamomondo, an mga Israelita dai nagpadagos na mamuhay kaoyon kan saindang mga awit nin pag-omaw sa Dios. Pag-abot nin panahon, an banwaan nin Juda ‘nag-oomaw ki Jehova paagi sana sa saindang mga ngabil.’ (Isaias 29:13) Imbes na sunodon an mga pamantayan nin Dios sa karahayan, nagpoon sindang gumibo nin maraot. Asin kompuesto nin ano an saindang karatan? Tara, sinda nagkasala nin idolatriya, inmoralidad, pan-aapi sa mga dukha, asin iba pang magagabat na kasalan! Bilang resulta, an Jerusalem linaglag asin an mga nag-eerok sa Juda dinarang bihag sa Babilonya kan 607 B.C.E.
9 Sa siring dinisiplina nin Dios an saiyang banwaan. Minsan siring, paagi ki propeta Jeremias ihinula nia na sa Jerusalem igwa pa giraray nin madadangog na tingog kan mga nagsasabing: “Omawa nindo si Jehova nin mga hukbo, huli ta marahay si Jehova; huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sagkod sa panahon na daing talaan!” (Jeremias 33:10, 11) Asin nangyari nanggad iyan. Pakalihis nin 70 taon na kagabaan kan daga, kan 537 B.C.E., may natatadang Judio na nagbalik sa Jerusalem. (Jeremias 25:11; Daniel 9:1, 2) Itinogdok liwat ninda an altar sa lugar kan templo sa Bukid nin Moria asin pinonan na magdolot nin mga atang duman. An pundasyon kan templo ibinugtak kan ikaduwang taon kan saindang pagbalik. Kanigoan kanakaoogmang panahon! “Kan ibugtak kan mga paratogdok an pundasyon kan templo ni Jehova,” sabi ni Esdras, “dangan an mga saserdote na nakasulot nin opisyal na gubing, na may mga trumpeta, asin an mga Levita na mga aki ni Asaf, na may mga simbalo, nagtirindog tanganing omawon si Jehova segun sa pagdirehir ni David na hade kan Israel. Asin nagpoon sindang sumimbag paagi sa pag-omaw asin pagpasalamat ki Jehova, ‘huli ta sia marahay, huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sa Israel sagkod sa panahon na daing talaan.’”—Esdras 3:1-11.
10. Paagi sa anong makahulogan na mga tataramon minapoon asin natatapos an Salmo 118?
10 May kaagid na mga tataramon nin pag-omaw mapadapit sa karahayan ni Jehova na minalataw sa dakol na salmo. Kabilang dian an Salmo 118, na inawit kan mga pamilyang Israelita sa pagtapos kan selebrasyon nin Paskua. An salmong iyan minapoon asin natatapos paagi sa mga tataramon na: “Magpasalamat kamo ki Jehova, huli ta sia marahay; huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sagkod sa panahon na daing talaan.” (Salmo 118:1, 29) Posibleng marhay na ini an ultimong mga tataramon nin pag-omaw na inawit ni Jesu-Cristo kaiba kan fiel na mga apostol nia kan banggi bago sia nagadan kaidtong 33 C.E.—Mateo 26:30.
“Pahelingan Tabi sa Sakuya an Saimong Kamurawayan”
11, 12. Kan si Moises magkaigwa nin kadikit na ideya kan kamurawayan nin Dios, anong deklarasyon an nadangog nia?
11 An koneksion kan karahayan ni Jehova asin kan saiyang mamomoton na kabootan ipinaheling na kan enot dakol na siglo bago kan kapanahonan ni Esdras. Dai nahaloy pakatapos na an mga Israelita sumamba sa bulawan na ogbon na baka sa kaawagan asin gadanon an mga paragibo nin sala, si Moises nakimaherak ki Jehova: “Pahelingan tabi sa sakuya an saimong kamurawayan.” Sa pakaaram na dai puedeng maheling ni Moises an Saiyang lalauogon asin mabuhay, si Jehova nagsabi: “Papaagihon ko mismo an gabos kong karahayan sa atubangan kan saimong lalauogon.”—Exodo 33:13-20.
12 An karahayan ni Jehova uminagi sa atubangan kan lalauogon ni Moises kan sumunod na aldaw sa Bukid nin Sinai. Kan panahon na iyan, si Moises nagkaigwa nin kadikit na ideya kan kamurawayan nin Dios asin nadangog an deklarasyon na ini: “Jehova, Jehova, Dios na maheherakon asin maugayon, maluway sa pagkaanggot asin mayaman sa mamomoton na kabootan asin katotoohan, nagpapadanay nin mamomoton na kabootan para sa rinibo, na nagpapatawad sa sala asin paglapas patin kasalan, alagad dai nanggad sia magpapalibre sa padusa, na nagtatao nin padusa para sa sala nin mga ama sa mga aki asin sa mga makoapo, sa ikatolong kapag-arakian asin sa ikaapat na kapag-arakian.” (Exodo 34:6, 7) Ipinaheheling kan mga tataramon na ini na an karahayan ni Jehova konektado sa saiyang mamomoton na kabootan asin iba pang mga aspekto kan saiyang personalidad. An pag-estudyar sa mga ini matabang sa sato na ikapaheling an karahayan. Estudyaran ta nguna an kualidad na nasambitan nin duwang beses sa makangangalas na deklarasyon na ini kan karahayan nin Dios.
“Dios na . . . Mayaman sa Mamomoton na Kabootan”
13. Sa deklarasyon kan karahayan nin Dios, anong kualidad an nasasambitan nin duwang beses, asin taano ta angay ini?
13 “[Si] Jehova . . . Dios na . . . mayaman sa mamomoton na kabootan . . . , nagpapadanay nin mamomoton na kabootan para sa rinibo.” An termino sa Hebreo na trinadusir na “mamomoton na kabootan” nangangahulogan man nin “maimbod na pagkamoot.” Iyan an solamenteng kualidad na duwang beses na nakasurat sa deklarasyon nin Dios ki Moises. Angay nanggad, huling an pangenot na kualidad ni Jehova iyo an pagkamoot! (1 Juan 4:8) An kualidad na ini idinodoon kan aram na marhay na mga tataramon nin pag-omaw ki Jehova na “huli ta sia marahay, huli ta an saiyang mamomoton na kabootan sagkod sa panahon na daing talaan.”
14. Siisay an nangorognang nakaeeksperyensia kan karahayan asin mamomoton na kabootan nin Dios?
14 An sarong kapahayagan kan karahayan ni Jehova iyo na sia “mayaman sa mamomoton na kabootan.” Ini nangorognang risang-risa sa mamomoton na pagpadangat nia sa saiyang dusay, fiel na tawong mga lingkod. (1 Pedro 5:6, 7) Siring sa puedeng patunayan kan mga Saksi ni Jehova, sia ‘nagpapadanay nin mamomoton na kabootan’ sa mga namomoot asin naglilingkod sa saiya. (Exodo 20:6) An nasyon kan Israel sa laman dai nagpadagos na makaeksperyensia kan mamomoton na kabootan, o maimbod na pagkamoot ni Jehova huli ta isinikwal ninda an saiyang Aki. Alagad an karahayan asin maimbod na pagkamoot nin Dios sa fiel na mga Kristiano sa gabos na nasyon magpapadagos sagkod lamang.—Juan 3:36.
Si Jehova—Maheherakon Asin Maugayon
15. (a) An deklarasyon na nadangog ni Moises sa Bukid nin Sinai minapoon paagi sa anong mga tataramon? (b) Ano an kalabot sa pagkaherak?
15 An deklarasyon na nadangog ni Moises sa Bukid nin Sinai nagpoon paagi sa mga tataramon na: “Jehova, Jehova, Dios na maheherakon asin maugayon.” An termino sa Hebreo na trinadusir na “pagkaherak” puedeng nanonongod sa “bituka” asin konektadong marhay sa termino para sa “matris.” Kun siring kalabot sa pagkaherak an mga pagmate nin mamomoton na pakikidamay na nasa kairairaromi nin sarong tawo. Alagad labi pa sa tunay na pagkaludok an kabale sa pagkaherak. Iyan maninigo na magmotibar sa sato na gumibo nin sarong bagay na makagiginhawa sa pagdusa nin iba. Halimbawa, an mamomoton na Kristianong kamagurangan nakasasabot kan pangangaipo na magin maheherakon sa mga kapagtubod, ‘na nagpapaheling nin pagkaherak na may kaogmahan’ kun ini angay.—Roma 12:8; Santiago 2:13; Judas 22, 23.
16. Taano ta masasabi na si Jehova maugayon?
16 An karahayan nin Dios naheheling man sa saiyang pagkamaugayon. An sarong tawo na maugayon “risang-risa na makonsiderasyon sa mga pagmate nin iba” asin nagpapaheling nin ‘kawiliwiling pagkamaboot nangorogna sa mga mas hababa.’ Si Jehova an pinakamarahay na halimbawa nin pagkamaugayon sa pagtratar sa saiyang fiel na mga lingkod. Halimbawa, paagi sa mga anghel maugayon na pinakosog nin Dios an gurang nang propeta na si Daniel asin ipinaisi sa daragang si Maria an dapit sa magigin pribilehio nia na ipangaki si Jesus. (Daniel 10:19; Lucas 1:26-38) Bilang banwaan ni Jehova, siertong inaapresyar ta an saiyang maugayon na paagi nin pakikiolay sa sato paagi sa mga pahina kan Biblia. Inoomaw ta sia huli sa kapahayagan na ini kan saiyang karahayan asin hinihingoa ta na magin maugayon sa satong pagtratar sa iba. Kun an mga igwang espirituwal na kualipikasyon pinapakarhay giraray an sarong kapagtubod “sa espiritu nin kahoyoan,” pinagmamaigotan ninda na magin maboot, maugayon.—Galacia 6:1.
Dios na Maluway sa Pagkaanggot
17. Taano ta nagpapasalamat kita na si Jehova “maluway sa pagkaanggot”?
17 “Dios na . . . maluway sa pagkaanggot.” An mga tataramon na iyan nag-aapod nin atension sa saro pang kapahayagan kan karahayan ni Jehova. Pasensiosong tinitios ni Jehova an satong mga pagkukulang asin tinatawan kita nin panahon na pangganahan an seryosong mga kaluyahan asin gumibo nin espirituwal na pag-oswag. (Hebreo 5:12–6:3; Santiago 5:14, 15) An pasensia nin Dios nagtatao man nin pakinabang sa mga dai pa nagigin parasamba nia. May panahon pa sinda na himateon an mensahe kan Kahadean asin magsolsol. (Roma 2:4) Minsan siring, baga man pasensioso si Jehova, an saiyang karahayan kun beses nagpapahiro sa saiya na ipahayag an saiyang pagkaanggot, siring kan ginibo nia kan an mga Israelita sumamba sa bulawan na ogbon na baka sa Bukid nin Sinai. Sa dai na mahahaloy an pagkaanggot nin Dios ipahahayag sa orog pa nganing paagi kun taposon na nia an maraot na sistema ni Satanas.—Ezequiel 38:19, 21-23.
18. Mapadapit sa katotoohan, ano an kalaenan ni Jehova asin kan mga namomoon na tawo?
18 ‘Si Jehova Dios na mayaman sa katotoohan.’ Laen nanggad si Jehova sa mga namomoon na tawo, na nagtatao nin kahangahangang mga panuga dangan dai iyan inootob! Sa kabaliktaran, an mga nagsasamba ki Jehova makakapanarig sa gabos na sinasabi sa saiyang ipinasabong na Tataramon. Huling an Dios mayaman sa katotoohan, pirme kitang makatitiwala sa saiyang mga panuga. Nin huli sa saiyang karahayan, seguradong sinisimbag kan satong langitnon na Ama an satong mga pamibi para sa espirituwal na katotoohan paagi sa pagtao kaiyan nin abunda.—Salmo 43:3; 65:2.
19. Anong pambihirang pagpaheling nin karahayan an ginibo ni Jehova para sa nagsosolsol na mga nagkasala?
19 “[Si] Jehova . . . Dios na . . . nagpapatawad sa sala asin paglapas patin kasalan.” Nin huli sa saiyang karahayan, si Jehova andam na magpatawad sa nagsosolsol na mga nagkasala. Segurado nanggad na nagpapasalamat kitang marhay na an satong langitnon na Ama naggibo nin probisyon para sa kapatawadan paagi sa atang ni Jesus. (1 Juan 2:1, 2) Tunay nanggad na kita naoogma na an gabos na naggigibo nin pagtubod sa pantubos nagkakamit nin may pabor na relasyon ki Jehova, na igwang paglaom na buhay na daing katapusan sa saiyang ipinanugang bagong kinaban. Kanigoan karahay na dahelan na omawon si Jehova huli sa pagpaheling nin karahayan sa katawohan!—2 Pedro 3:13.
20. Ano an prueba niato na dai kinokonsinte nin Dios an karatan?
20 “Dai nanggad [si Jehova] magpapalibre sa padusa.” An totoo saro pa ining dahelan na omawon si Jehova huli sa saiyang karahayan. Taano? Huli ta an sarong mahalagang marhay na aspekto nin karahayan iyo na dai kaiyan kinokonsinte sa ano man na paagi an karatan. Dugang pa, “sa pagkahayag kan Kagurangnan na Jesus hale sa langit kaiba an saiyang makapangyarihan na mga anghel,” gigibohon an pamamalos “sa mga dai nakamimidbid sa Dios asin sa mga dai nagkukuyog kan maogmang bareta.” Sinda “magtitios kan hudisyal na padusa na daing katapusan na pagkalaglag.” (2 Tesalonica 1:6-9) Dangan an makaliligtas na mga nagsasamba ki Jehova lubos nang maoogma sa buhay na dai dinidisturbo nin maraot na mga tawo, na “mayong pagkamoot sa karahayan.”—2 Timoteo 3:1-3.
Arogon an Karahayan ni Jehova
21. Taano ta maninigo kitang magpaheling nin karahayan?
21 Daing duda na dakol kitang dahelan na omawon asin pasalamatan si Jehova huli sa saiyang karahayan. Bilang saiyang mga lingkod, bako daw na maninigo tang gibohon an satong pinakamakakaya na ipaheling an kualidad na ini? Iyo, ta sinadol ni apostol Pablo an mga kapwa Kristiano: “Magin kamong mga paraarog sa Dios, bilang mga aki na namomotan na marhay.” (Efeso 5:1) An satuyang langitnon na Ama pirmeng nagpapaheling nin karahayan, asin maninigo na kita iyo man.
22. Ano an eestudyaran ta sa sunod na artikulo?
22 Kun kita bilog na pusong dusay ki Jehova, daing duda na makosog an satong pagmawot na arogon an saiyang karahayan. Huling kita naggikan sa makasalan na si Adan, bakong pasil para sa sato na gibohon an marahay. Minsan siring, sa masunod na artikulo maheheling niato kun taano ta mahihimo niatong magpaheling nin karahayan. Eestudyaran ta man an laen-laen na paagi na mahihimo asin maninigo niatong arogon si Jehova—an kadarudakulaing halimbawa nin karahayan.
Ano an Isisimbag Nindo?
• Ano an karahayan?
• Anong mga tataramon sa Kasuratan an nagdodoon kan karahayan nin Dios?
• Ano an nagkapirang kapahayagan kan karahayan ni Jehova?
• Taano ta maninigo niatong arogon an halimbawa nin karahayan ni Jehova?
[Ritrato sa pahina 12]
Dinisiplina ni Jehova an saiyang suanoy na banwaan huli ta dai sinda namuhay sono sa saindang mga kapahayagan nin pag-omaw
[Ritrato sa pahina 12]
May fiel na natatada na nagbalik sa Jerusalem
[Ritrato sa pahina 13]
Nadangog ni Moises an makangangalas na deklarasyon kan karahayan nin Dios
[Ritrato sa pahina 15]
An karahayan ni Jehova naheheling sa paagi nin pakikiolay nia sa sato paagi sa mga pahina kan Biblia