Pagtotong nin Insenso—May Lugar daw Iyan sa Tunay na Pagsamba?

“GUSTONG-GUSTO kan mga dios an mga alimyo.” Pamilyar na kasabihan iyan sa suanoy na mga Egipcio. Para sa sainda, an pagtotong nin insenso biyong kabtang kan saindang pagsamba. Naniniwalang harani sa sainda an mga dios, an mga Egipcio nagtototong nin mga insenso aroaldaw sa saindang mga templo asin altar kan pamilya asin mantang nagnenegosyo pa ngani. An ibang mga nasyon may kaagid kaiyan na mga kostumbre.

Ano an insenso? An termino puedeng nanonongod sa aso o sa bagay na tinototong. Gibo iyan sa mahamot na mga dugta asin pulot, arog baga nin kamangyan asin balsamo. Pinupolbos ini asin sa parate isinasalak sa mga bagay na arog baga nin espesya, ubak nin kahoy, asin mga burak tanganing makagibo nin sarong klase nin alimyo para sa espesipikong mga gagamitan.

An insenso kinawiwilihan nanggad asin sa siring mamahalon na produkto kan suanoy na mga panahon kaya an mga sangkap kaiyan nagin mahalagang mga bagay na pangnegosyo. An mga ini dinadara kan mga karaban na nagbibiahe sa mga ruta nin negosyo hale sa hararayong kadagaan. Tibaad nagigirumdoman nindo na an hoben na aki ni Jacob na si Jose ipinabakal sa mga negosyanteng Ismaelita na “nagdadangadang hale sa Galaad, asin an saindang mga kamelyo kargado nin ladano asin balsamo patin madugtang ubak, na dadarahon ninda pasiring sa Egipto.” (Genesis 37:25) Nagin dakulang marhay an pangangaipo para sa insenso kaya an ruta sa negosyo para sa kamangyan, na daing duwa-duwa na pinonan kan mga negosyante nin insenso, an nagbukas kan biahe sa pag-oltanan nin Asia asin Europa.

An mga insenso idinodolot pa man giraray sa mga seremonya asin ritual sa dakol na relihion ngonyan. Dugang pa, padakol nang padakol an mga tawong nagtototong nin insenso sa saindang harong tangani sanang parongon an mahamot na alimyo kaiyan. Paano maninigong mansayon nin mga Kristiano an pagtotong nin insenso? Inaako daw iyan nin Dios sa pagsamba? Siyasaton niato an sinasabi kan Biblia sa bagay na iyan.

“Bagay na Banal Para ki Jehova”

Sa suanoy na mga Israelita, an pagtotong nin insenso nagkaigwa nin prominenteng kabtang sa mga katongdan kan mga saserdote sa tabernakulo. An Cyclopedia ni McClintock asin Strong nagsasabi: “Tunay nanggad, minalataw na an pagtotong nin insenso talagang ibinibilang na akto nin pagsamba o sagradong pagdolot sa tahaw kan mga Hebreo kaya mayo kita nin mababasa na iba pang paggamit nin insenso apuera kaini sa tahaw ninda.”

Ipinagboot ni Jehova an apat na sangkap na dapat pagsaralakon asin totongon sa tabernakulo: “Kumua ka nin mga pahamot: mga toro nin estacte asin onice asin mahamot na galbano asin dalisay na kamangyan. Maninigo na parareho an sokol kan balang saro. Asin gigibohon mo iyan na insenso, na pinagsaralak na espesya, na gibo nin paragibo nin panlahid, inasinan, dalisay, banal. Asin pupolboson mo nin pino an sarong parte kaiyan asin ibubugtak mo an sarong parte kaiyan sa atubangan kan Patotoo sa tolda nin katiriponan.” (Exodo 30:34-36) Isinusuherir kan mga intelektuwal na kan huri idinagdag kan rabinikong mga Judio an ibang mga sangkap para gamiton sa templo.

Banal an insensong tinotong sa tabernakulo, na eksklusibong ginagamit sa pagsamba sa Dios. Ipinagboot ni Jehova: “An insenso na gigibohon mo sa mga sangkap na ini, dai nindo paggibohon para sa saindong sadiri. Para sa saimo iyan magdadanay na bagay na banal para ki Jehova. An siisay man na gumibo nin ano man na arog kaiyan tanganing parongon iyan popohoon sa saiyang banwaan.” (Exodo 30:​37, 38) Sa sarong designadong altar, an mga saserdote nagtototong nin insenso duwang beses kada aldaw. (2 Cronica 13:11) Asin sa Aldaw nin Pagtubos, an halangkaw na saserdote nagtototong nin insenso sa Kabanalbanale.​—Levitico 16:​12, 13.

Bakong gabos na dolot na insenso inaako nin Dios. Pinadusahan nia an bakong mga saserdote na pangahas na nagdolot kaiyan na garo baga sinda mga saserdote. (Bilang 16:16-18, 35-40; 2 Cronica 26:16-20) An insenso na idinodolot kan Judiong nasyon nakaaanggot ki Jehova kun kadungan kaiyan nakikikabtang sinda sa mga gibo nin falsong pagsamba asin pinapano ninda an saindang mga kamot nin pagpabolos nin dugo. Huli sa saindang pagsaginsagin si Jehova nagpahayag: “An insenso​—iyan makauuyam nin makuri para sa sako.” (Isaias 1:​13, 15) Nagin pabayang marhay an mga Israelita sa ipinagboot na paagi nin pagsamba ki Jehova kaya sinerahan ninda an templo asin nagtotong nin insenso sa ibang mga altar. (2 Cronica 28:​24, 25) Pakalihis nin mga taon ginamit pa ngani sa bikong pagsamba sa falsong mga dios an banal na insenso. An siring na mga gibo grabe kamakababalde ki Jehova.​—Ezequiel 16:​2, 17, 18.

An Insenso Asin an Enot na mga Kristiano

An Tipan nin Ley, kaiba an dekreto sa mga saserdote na magdolot nin banal na insenso, natapos kan inaguraron ni Cristo an bagong tipan kan 33 C.E. (Colosas 2:14) Mayo nin rekord na nagtotong nin insenso an enot na mga Kristiano para sa relihiosong mga katuyohan. Mapadapit digdi, an Cyclopedia ni McClintock asin Strong nagsasabi: “Sierto na dai naggamit nin insenso [an enot na mga Kristiano]. Tunay nanggad na an paggamit kaiyan tanda nin paganismo . . . An pagsabwag nin sarong deboto nin nagkapirang grano nin insenso sa sarong paganong altar saro nang akto nin pagsamba.”

Nagsayuma man an enot na mga Kristiano na magtotong nin insenso bilang pagrekonoser sa “dibinidad” kan emperador kan Roma, minsan ngani puede sindang gadanon huli kaiyan. (Lucas 4:8; 1 Corinto 10:​14, 20) Huli sa idolatrosong paggamit nin insenso kan mga panahon na idto, bakong makangangalas na an enot na mga Kristiano dai ngani manegosyo nin insenso.

Pagtotong nin Insenso Ngonyan

Paano ginagamit ngonyan an insenso? Sa dakol na iglesia nin Kakristianohan, an insenso idinodolot sa mga seremonya asin liturhiya. Sa mga taga Asia, dakol na pamilya an nagtototong nin insenso sa mga templo o sa atubangan nin mga altar kan pamilya tanganing tawan nin onra an saindang mga dios asin protehiran an mga nagadan. Sa mga serbisyo relihioso, an insenso ginagamit sa laen-laen na paagi tanganing magtao nin alimyo, makabolong, makapadalisay, asin makaprotehir.

Kasuarin pa sana an insenso nagin popular giraray dawa sa mga naghihingako na daing relihion. An nagkapira nagtototong nin insenso mantang naghohorophorop. Isinusuherir nin sarong giyang libro an paggamit nin insenso tanganing maabot an “misteryosong kamugtakan nin kaisipan” asin “kapangyarihan” na lampas sa pisikal na kinaban. Tanganing makua an mga solusyon sa mga problema sa buhay, irinerekomendar man kaiyan an mga ritual sa pagtotong nin insenso na may kalabot na pakikikomunikar sa “mga persona na lihis sa natural.” Para daw sa mga Kristiano an siring na mga gibo?

Biyong kinokondenar ni Jehova an mga naghihingoang pagsalakon an falsong relihiosong mga gibo asin an dalisay na pagsamba. Kinotar ni apostol Pablo an hula ni Isaias asin iinaplikar iyan sa mga Kristiano, na sinasadol sinda na rayoan an maating mga impluwensia kan falsong relihion. Sia nagsurat: “‘Kun siring humale kamo sa tanga ninda, asin sumuhay kamo,’ an sabi ni Jehova, ‘asin dai na kamo dumotdot sa maating bagay’; ‘asin aakoon ko kamo.’” (2 Corinto 6:17; Isaias 52:11) Sinisierto kan tunay na mga Kristiano na likayan an ano man na bagay na konektado sa falsong pagsamba o okulto.​—Juan 4:24.

Nangangahulogan daw na an gabos na pagtotong nin insenso sala huling an insenso ginagamit sa relihiosong mga seremonya asin sa espiritismo? Dai man. Tibaad gusto nin saro na magtotong nin insenso bilang alimyo sa saiyang harong tangani sanang parongon an hamot kaiyan. (Talinhaga 27:9) Dawa siring, sa pagdesisyon kun baga matotong nin insenso, maninigong konsideraron nin sarong Kristiano an nagkapirang bagay. Ibibilang daw kan iba sa lugar na ineerokan nindo na konektado sa falsong relihiosong gibo an paggamit nin insenso? Sa saindong komunidad, sa parate konektado daw sa espiritistikong mga ritual an insenso? O iyan daw parate nang ginagamit sa bakong relihiosong mga katuyohan?

Kun pilion nin indibiduwal na magtotong nin insenso, an saiyang desisyon maninigong base sa saiya mismong konsensia sagkod mga saboot nin iba. (1 Corinto 10:29) Minaaplikar an mga tataramon ni apostol Pablo sa mga taga Roma. Sia nagsurat: “Sunodon niato an mga bagay na nagpapatoninong asin an mga bagay na nagpapakosog sa lambang saro. Dai mo paglaglagon an gibo nin Dios dahel sana sa kakanon. Totoo, an gabos na bagay malinig, alagad iyan nakakadanyar sa tawo na nagkakakan na may ikakasingkog. Marahay na dai magkakan nin karne o mag-inom nin arak o maggibo nin ano man na bagay na ikinasisingkog kan saimong tugang.”​—Roma 14:19-21.

Mga Pamibi na ‘Inandam na Siring sa Insenso’

An pagdolot nin insenso kan mga Israelita angay na simbolo nin mga pamibi na dinadangog nin Dios. Huli kaini, an salmistang si David nag-awit ki Jehova: “An pamibi ko logod andamon na siring sa insenso sa atubangan mo.”​—Salmo 141:2.

Dai ibinilang kan fiel na mga Israelita na daing kahulogan na ritual an pagdolot nin insenso. Maingat nanggad sinda sa pag-andam asin pagtotong nin insenso segun sa paagi na ipinagboot ni Jehova. Imbes na gumamit nin literal na insenso, an mga Kristiano ngonyan nagdodolot nin mga pamibi na nagpapabanaag nin hararom na pag-apresyar asin paggalang sa satong langitnon na Ama. Arog kan mahamot na insenso na idinodolot kan mga saserdote sa templo, inaasegurar kita kan Tataramon nin Dios: “An pamibi kan mga matanos kaogmahan sa saiya.”​—Talinhaga 15:8.