An Tunay na Kadunungan Nagkukurahaw nin Makusog

1. Ano an reaksiyon kan dakul na tawo sa pangapudan ngunyan kan kadunungan? (Talinhaga 1:20, 21)

SA DAKUL na kadagaan, ordinaryo na sanang makahiling sa matawong mga tinampo nin maugmang mga parahayag kan Kahadian na nag-aalok nin mga literatura sa mga nag-aagi. Nakikabtang ka na daw sa arog kaiyan na interesanteng porma nin ministeryo? Kun iyo, siguradong naisip mo an manungod sa paglaladawan na nasa libro nin Talinhaga—an kadunungan na nangangapudan sa publiko para dangugon kan mga tawo an sadol kaiyan. (Basahon an Talinhaga 1:20, 21.) An Bibliya saka an satong mga publikasyon igwa kan “tunay na kadunungan”—an kadunungan ni Jehova. Ini mismo an impormasyon na kaipuhan kan mga tawo tanganing magibo ninda an inot na lakdang na minagiya sa dalan pasiring sa buhay. Nauugma kitang marhay pag may nag-aako kan saro sa satong mga publikasyon. Pero bako gabos nag-aako. May mga gustong magdanay na lang na daing aram sa kun ano an sinasabi kan Bibliya. An iba man pigngingisihan kita. Iniisip ninda na an Bibliya lihis na sa panahon. Asin may mga iba pa na pigkikritika an itinutukdo kan Bibliya manungod sa moral, na hinihingako na an mga nagsusunod diyan daing hirak asin mapanghusgar. Dawa arog kaiyan, padagos na mamumuton na itinatao ni Jehova an tunay na kadunungan sa gabos na tawo. Sa anong mga paagi?

2. Sain ta mahahanap ngunyan an tunay na kadunungan, pero ano an pinipiling gibuhon kan kadaklan na tawo?

² An sarong paagi na ginagamit ni Jehova para madangog an tunay na kadunungan iyo an saiyang Tataramon, an Bibliya. An librong iyan makukua kan haros gabos na tawo. Asin arog man kaiyan an satong mga publikasyon na basado sa Bibliya. Sa tabang ni Jehova, makukua na iyan sa labing 1,000 lengguwahe. An mga naghihimati, an buot sabihon, an mga nagbabasa asin nagsasabuhay kan mga nanunudan ninda, makikinabang. Minsan siring, an kadaklan na tawo pinipiling baliwalaon an boses kan tunay na kadunungan. Pag may kaipuhan sindang gibuhon na mga desisyon, pinipili nindang magsarig sa sadiri ninda o magdangog sa kapwa ninda tawo. Tibaad menuson pa ngani ninda kita dahil pinipili tang sunudon an sinasabi kan Bibliya. Pag-uulayan sa artikulong ini kun taano ta arog kaiyan an reaksiyon kan mga tawo. Pero pag-ulayan ta nguna kun paano kita magkakaigwa kan kadunungan na hali ki Jehova.

AN KAARAMAN MANUNGOD KI JEHOVA KAIPUHAN PARA MAGKAIGWA NIN KADUNUNGAN

3. Ano an kalabot sa tunay na kadunungan?

³ An kadunungan puwedeng magpanungod sa kakayahan na gamiton kun ano an aram ta tanganing makagibo nin marahay na mga desisyon. Pero urog pa diyan an kalabot sa tunay na kadunungan. Sinasabi kan Bibliya: “An pagkaigwa nin pagkatakot ki Jehova iyo an kapinunan nin kadunungan, asin an kaaraman manungod sa Kabanal-banaling Diyos iyo an pakasabot.” (Tal. 9:10) Kaya pag may kaipuhan kitang gibuhon na mahalagang desisyon, dapat na gibuhon tang basehan sa pagdedesisyon an kaisipan ni Jehova—“an kaaraman manungod sa Kabanal-banaling Diyos.” Magigibo ta iyan paagi sa pagkonsulta sa Bibliya asin sa mga publikasyon na basado sa Bibliya. Pag ginigibo ta iyan, nagpapahiling kita nin tunay na kadunungan.—Tal. 2:5-7.

4. Taano ta si Jehova an solamenteng makakatao sa sato nin tunay na kadunungan?

⁴ Si Jehova an solamenteng makakatao sa sato nin tunay na kadunungan. (Roma 16:27) Taano ta siya an Gikanan nin kadunungan? Inot, bilang an Kaglalang, igwa siya nin daing limiteng kaaraman asin pakasabot sa saiyang mga linalang. (Sal. 104:24) Ikaduwa, an gabos na ginigibo ni Jehova nagpapahiling nin kadunungan. (Roma 11:33) Ikatulo, an madunong na sadol ni Jehova pirming kapaki-pakinabang sa mga nag-aaplikar kaiyan. (Tal. 2:10-12) Tanganing magkaigwa kita nin tunay na kadunungan, dapat na akuon ta an panginot na mga katotoohan na iyan asin tugutan iyan na giyahan kita sa pagdedesisyon asin sa mga ginigibo niyato.

5. Ano an resulta pag nagsasayuma an mga tawo na midbidon si Jehova bilang an Gikanan nin tunay na kadunungan?

⁵ Inaadmitir kan dakul na nanunumpungan ta sa ministeryo na makangangalas an pagkadisenyo sa naturalesa. Alagad pigninigaran ninda na igwa nin Kaglalang asin sinasabi ninda na an makangangalas na pagkadisenyong iyan resulta nin ebolusyon. Sinasabi man kan ibang mga nanunumpungan ta na naniniwala sinda sa Diyos, pero para sa sainda lihis na sa panahon an mga pamantayan kan Bibliya asin pinipili nindang mamuhay sigun sa gusto ninda. Ano an resulta? Nagin mas marahay na lugar daw an kinaban dahil an mga tawo nagsasarig sa sadiri nindang kadunungan imbes na sa kadunungan nin Diyos? Nagkaigwa daw sinda nin tunay na kaugmahan o masasarigan na paglaom para sa puturo? An nahihiling ta sa satong palibot nakakakumbinsir sa sato na totoo an mga tataramon na: “Mayo nin kadunungan, ni pakasabot, ni sadol kun kontra ki Jehova.” (Tal. 21:30) Nakakamotibar nanggad iyan sa sato na mag-asa ki Jehova para sa tunay na kadunungan! Nakakamundo, dai iyan ginigibo kan kadaklan na tawo. Taano?

KUN TAANO TA HINAHABUAN KAN MGA TAWO AN TUNAY NA KADUNUNGAN

6. Uyon sa Talinhaga 1:22-25, sairisay an nagbubungog-bungugan sa pangapudan kan tunay na kadunungan?

⁶ Dakul an nagbubungog-bungugan pag an tunay na kadunungan “nagkukurahaw nin makusog sa tinampo.” Uyon sa Bibliya, igwa nin tulong grupo nin tawo na habo sa kadunungan: an “mga daing eksperyensiya,” an “mga paratuya,” asin an “mga mangmang.” (Basahon an Talinhaga 1:22-25.) Pag-ulayan ta nin mas detalyado an mga karakteristiko na nagigin dahilan na habuan kan mga tawong iyan an diyosnon na kadunungan, asin pag-ulayan ta man kun paano ta malilikayan na magkaigwa kan mga karakteristikong iyan.

7. Taano ta may mga tawong pinipili na magdanay na “daing eksperyensiya”?

⁷ An “mga daing eksperyensiya” iyo idtong inosente sa buhay, madaling mapaniwala, o madaya. (Tal. 14:15, nota sa ibaba) Parati tang nanunumpungan sa ministeryo an mga arog ninda. Halimbawa, pag-isipan an minilyon na nadadaya kan mga lider nin relihiyon o pulitika. Ikinabiglang marhay kan nagkapira kan maaraman ninda na nadaya sinda kan mga lider na iyan. Pero pinipili kan mga sinambit sa Talinhaga 1:22 na magdanay na daing eksperyensiya dahil gusto ninda na arog lang sinda kaiyan. (Jer. 5:31) Gustong-gusto ninda na sinusunod an sadiri nindang mga kagustuhan asin habo nindang manudan kun ano an sinasabi kan Bibliya o na manimbag sa mga pamantayan kaiyan. Namamatian kan dakul an namatian nin sarong babayi sa Quebec, Canada, na deboto sa saiyang relihiyon. Ini an sinabi niya sa nagdalaw saiyang Saksi: “Kun dinaya man kami kan padi mi, kasalan niya ’to, bako mi!” Habo ta nanggad na arugon an mga tawong may kasutilan na nagdadanay na daing aram!—Tal. 1:32; 27:12.

8. Ano an makakatabang sa sato na magkaigwa kan tamang klase nin eksperyensiya?

⁸ Kaya may marahay na dahilan na dinadagka kita kan Bibliya na dai magdanay na daing eksperyensiya kundi “magin siring [kita] sa adulto kun dapit sa [satong] pakasabot.” (1 Cor. 14:20) Magkakaigwa kita kan tamang klase nin eksperyensiya paagi sa pag-aplikar kan mga prinsipyo sa Bibliya sa satong buhay. Padikit-dikit, manunudan ta mismo kun paano nakakatabang sa sato an mga prinsipyong iyan na malikayan an mga problema asin makagibo nin madunong na mga desisyon. Marahay na pag-isipan ta an satong pag-uswag sa bagay na ini. Kun haloy-haloy na kitang nag-aadal nin Bibliya asin nag-aatender sa mga pagtiripon, tibaad maihapot niyato sa satong sadiri kun taano ta dai ta pa ginigibo an mga lakdang para magdusay ki Jehova asin magpabawtismo. Kun bawtisado na kita, nag-uuswag daw kita bilang parahulit asin paratukdo kan maugmang bareta? Ipinapahiling daw kan mga desisyon ta na ginigiyahan kita kan mga prinsipyo sa Bibliya? Sa pakikiiba-iba ta, nagpapahiling daw kita nin Kristiyanong mga kuwalidad? Kun makahiling kita nin kaipuhan na pauswagon, maghimati sa mga pagirumdom ni Jehova, na “nagpapadunong sa daing eksperyensiya.”—Sal. 19:7.

9. Paano ipinapahiling kan “mga paratuya” na habo ninda sa kadunungan?

⁹ An ikaduwang grupo nin tawo na nagbabaliwala sa diyosnon na kadunungan iyo an “mga paratuya.” May mga pagkakataon na nakakanumpong kita nin mga arog ninda pag naghuhulit kita. Gustong-gusto nindang tinutuya an iba. (Sal. 123:4) Nagpatanid an Bibliya na sa huring mga aldaw, magkakaigwa nin dakul na paratuya. (2 Ped. 3:3, 4) Arog kan mga manugang na lalaki kan matanos na si Lot, may mga tawo ngunyan na dai naghihimati sa mga patanid nin Diyos. (Gen. 19:14) Nginingisihan kan dakul an mga tawong namumuhay kauyon kan mga prinsipyo sa Bibliya. Ginigibo ninda iyan dahil gusto nindang sunudon “an sadiri nindang mga kamawutan para sa bakong diyosnon na mga bagay.” (Jud. 7, 17, 18) Angay nanggad an deskripsiyon kan Bibliya sa mga paratuya para iladawan an mga apostata asin an iba pa na nagsikwal ki Jehova!

10. Arog kan sinabi sa Salmo 1:1, paano ta malilikayan na magin arog kan mga paratuya?

¹⁰ Paano ta malilikayan na magin arog kan mga paratuya? An sarong paagi iyo na likayan tang makiiba-iba sa mga mapagkritika. (Basahon an Salmo 1:1.) Nangangahulugan iyan na dai kita madangog o mabasa nin ano man na hali sa mga apostata. Aram ta na kun dai kita mag-iingat, puwedeng madali sana kitang magin mapagkritika dangan magduda na ki Jehova asin sa paggiya na itinatao sa sato paagi kan saiyang organisasyon. Para malikayan ta iyan, haputon ta an satong sadiri: ‘Parati daw akong may sinasabing negatibo pag tinatawan kita nin bagong paggiya o mga paliwanag? May tendensiya daw ako na hanapan nin sala an mga nanginginot?’ Pag itinatanos ta tulos an mga tendensiya niyatong arog kaiyan, mapapaugma ta si Jehova.—Tal. 3:34, 35.

11. Ano an pagmansay kan “mga mangmang” sa mga pamantayan ni Jehova sa moral?

¹¹ An ikatulong grupo nin tawo na habo sa kadunungan iyo an “mga mangmang.” Mangmang sinda huling habo nindang mamuhay kauyon kan mga pagbuot nin Diyos sa moral. Ginigibo ninda kun ano an tama sa paghiling ninda. (Tal. 12:15) An mga tawong arog kaiyan isinisikwal si Jehova, an Gikanan nin kadunungan. (Sal. 53:1) Pag nakakanumpong kita nin arog ninda sa ministeryo, sa parati daing hirak ninda kitang pigkikritika dahil iginagalang ta an mga pamantayan sa Bibliya. Pero mayo man sindang maitaong mas marahay kisa kaiyan. Sinasabi kan Bibliya: “An tunay na kadunungan dai kayang kamtan nin sarong mangmang; sa may trangkahan nin siyudad mayo siyang naitataram.” (Tal. 24:7) An mga mangmang mayo nin ano man na maiaalok na tunay na kadunungan. Iyan an dahilan kaya nagpapatanid nanggad sa sato si Jehova: “Rumayo ka sa tawong mangmang”!—Tal. 14:7.

12. Ano an makakatabang sa sato na dai magin arog kan mga mangmang?

¹² Bako kitang arog kan mga nauungis sa mga sadol nin Diyos. Hinihinguwa tang kamutan an mga pamamaagi nin Diyos, kaiba na an saiyang mga pamantayan sa moral. Mapapakusog ta an pagkamuot na iyan paagi sa pagkumparar sa mga resulta kan pagigin makinuyog asin kan mga resulta kan pagigin masinuway. Obserbaran an mga klase nin problema na dinadara kan mga tawo sa sadiri ninda huling may kamangmangan nindang hinahabuan an madunong na mga sadol ni Jehova. Dangan pag-isipan kun gurano karahay kan buhay mo dahil nagsusunod ka sa Diyos.—Sal. 32:8, 10.

13. Pinipirit daw kita ni Jehova na magsunod sa madunong na mga sadol niya?

¹³ Iinaalok ni Jehova sa gabos an kadunungan, pero dai niya pinipirit an siisay man na akuon iyan. Minsan siring, sinasabi niya an mga resulta pag dai naghihimati an mga tawo sa kadunungan. (Tal. 1:29-32) An mga tawo na pinipiling dai magkuyog ki Jehova “sasaparon . . . an mga konsekwensiya kan saindang mga ginibo.” Sa paglihis nin panahon, an istilo nin pamumuhay ninda maresulta sana sa kapurisawan, problema, asin sa huri kalaglagan. Alagad para sa mga naghihimati sa madunong na mga sadol ni Jehova asin nag-aaplikar kaiyan, ini an ipinanuga sa sainda: “An saro na naghihimati sa sako maistar sa katiwasayan asin dai mapupurisaw nin grabeng takot sa kapahamakan.”—Tal. 1:33.

AN TUNAY NA KADUNUNGAN KAPAKI-PAKINABANG SA SATO

14-15. Ano an manunudan ta sa Talinhaga 4:23?

¹⁴ Pag inaaplikar ta an kadunungan nin Diyos, pirmi kitang nakikinabang. Arog kan napag-ulayan ta, itinatao ni Jehova sa gabos an saiyang madunong na mga sadol. Halimbawa, sa bilog na libro nin Talinhaga, nagtatao siya nin dai nalulumang mga sadol na makakaparahay kan satong buhay kun iaaplikar ta iyan. Pag-ulayan ta an apat sana sa mga halimbawa kan madunong na mga sadol na iyan.

¹⁵ Protektaran an saimong piguratibong puso. Sinasabi kan Bibliya: “Sa gabos na bagay na saimong binabantayan, mas ingatan mo an saimong puso, huling diyan naggigikan an mga burabod nin buhay.” (Tal. 4:23) Pag-isipan an mga kaipuhan niyatong gibuhon para protektaran an satong literal na puso. Kaipuhan tang magkakan nin masustansiyang mga kakanon, magkaigwa nin supisyenteng ehersisyo, asin maglikay sa maraot na mga bisyo. Kaagid man kaiyan an ginigibo ta para protektaran an satong piguratibong puso. Aroaldaw kitang nagkakakan kan Tataramon nin Diyos, sabi ngani. Nag-aandam kita para sa Kristiyanong mga pagtiripon, nag-aatender diyan, asin nagpapartisipar. Nagdadanay kitang aktibo paagi sa regular asin maigot na pakikikabtang sa ministeryo. Asin linilikayan ta na magkaigwa nin maraot na mga bisyo o gibo paagi sa padagos na pagrayo sa ano man na puwedeng makadanyar kan satong kaisipan, arog kan imoral na mga libangan asin maraot na pag-iriba.

16. Taano ta praktikal na marhay ngunyan an Talinhaga 23:4, 5?

¹⁶ Magin kontento sa kun ano an igwa ka. Sinasadol kita kan Bibliya: “Dai mo pagpagalon na marhay an sadiri mo sa pagtipon nin kayamanan. . . . Pag hiniling iyan kan saimong mga mata, mayo iyan diyan, huling siguradong tutubuan iyan nin mga pakpak arog kan agila asin malupad pasiring sa langit.” (Tal. 23:4, 5) An materyal na kayamanan mayong garantiya na magdadanay iyan. Alagad an mga tawo ngunyan—mayaman man o tios—pirming paghanap nin kuwarta an nasa isip. Sa parati nagigin dahilan iyan na humiro sinda sa paaging nakakadanyar sa saindang reputasyon, relasyon sa iba, asin sa saindang salud pa ngani. (Tal. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Alagad an kadunungan nakakatabang sa sato na magkaigwa kita nin balanseng pagmansay sa kuwarta. An pagmansay na iyan nagpoprotektar sa sato laban sa kahanaban asin nakakatabang iyan sa sato na magin kontento asin maugma.—Ecl. 7:12.

17. Paano kita magkakaigwa kan “dila kan mga madunong,” arog kan sinambit sa Talinhaga 12:18?

¹⁷ Mag-isip bago magtaram. Kun dai kita mag-iingat, puwedeng magkawsa nin grabeng danyos an satong mga tataramon. Sinasabi kan Bibliya: “An dai pinag-isipan na mga tataramon siring sa mga saksak nin espada, pero an dila kan mga madunong nakakapaumay.” (Tal. 12:18) Napapagdanay tang marahay an satong relasyon sa iba pag linilikayan tang itsismis an manungod sa mga salang nagigibo ninda. (Tal. 20:19) Tanganing makapaumay an satong mga tataramon imbes na makakulog, dapat na panuon ta an satong puso nin kaaraman hali sa Tataramon nin Diyos. (Luc. 6:45) Pag hinuhurop-hurop ta kun ano an sinasabi kan Bibliya, an satong mga tataramon puwedeng magin arog sa “burabod nin kadunungan” na nakakarepresko sa iba.—Tal. 18:4.

18. Paano makakatabang sa sato an pag-aplikar kan Talinhaga 24:6 na magin mapanggana kita sa ministeryo?

¹⁸ Magsunod sa paggiya. Inaalok kan Bibliya an praktikal na sadol na ini para magin mapanggana kita: “Paagi sa madunong na paggiya isasagibo mo an saimong pakikigiyera, asin pag dakul an parakonseho may kapangganahan.” (Tal. 24:6, nota sa ibaba) Pag-isipan kun paano an pag-aplikar kan prinsipyong iyan nakakatabang sa sato na magin mapanggana kita sa satong gibuhon na paghuhulit asin pagtutukdo. Imbes na isagibo an satong ministeryo sa sadiri tang pamamaagi, hinihinguwa tang sunudon an mga suhestiyon na itinatao sa sato. Nag-aako kita nin madunong na paggiya sa satong Kristiyanong mga pagtiripon, na diyan nagtatao nin mga pahayag asin presentasyon na basado sa Bibliya an eksperyensiyadong mga parakonseho tanganing sanayon kita. Dugang pa, nagtatao an organisasyon ni Jehova nin kapaki-pakinabang na mga pantabang—mga publikasyon asin video—na makakatabang sa mga tawo na masabutan an Bibliya. Hinihinguwa mo daw na epektibong gamiton an mga pantabang na ini?

19. Ano an masasabi mo sa kadunungan na itinatao ni Jehova? (Talinhaga 3:13-18)

¹⁹ Basahon an Talinhaga 3:13-18. Nagpapasalamat nanggad kita sa marahay na mga sadol na yaon sa Tataramon nin Diyos! Paano na daw kita kun mayo iyan? Sa artikulong ini, pinag-ulayan ta an mga halimbawa nin praktikal na kadunungan na yaon sa libro nin Talinhaga. Siyempre, nagtao si Jehova nin madunong na mga tataramon sa bilog na Kasuratan. Lugod na pirmi kitang magin determinado na humiro kauyon kan kadunungan na itinatao ni Jehova. Bakong mahalaga sa sato kun paano minamansay kan kinaban an kadunungan na iyan; kumbinsido kita na “an mga danay na nangangapot . . . nin higot [sa kadunungan] aapudon na maugma.”