Hapot Hali sa mga Parabasa

Gurano kalangkaw an portiko kan templo ni Solomon?

An portiko nagserbing entrada pasiring sa Banal na kuwarto kan templo. Uyon sa mga edisyon kan Bagong Kinaban na Traduksiyon kan Banal na Kasuratan na ipinublikar bago 2023, “an portikong kasugpon sa atubangan kan harong 20 maniko an lakbang, kapareho kan lakbang kan harong, asin 120 an langkaw kaini.” (2 Cron. 3:4) Sinasabi man kan ibang mga traduksiyon na an portiko “120 maniko” an langkaw, na an buot sabihon garo iyan tore na 53 metros an langkaw!

Pero, an New World Translation na inimprenta kan 2023 nagsasabi manungod sa portiko kan templo ni Solomon na “20 maniko an langkaw kaini,” o mga 9 metros.a Pag-isipan an pirang dahilan kan pagliliwat na ini.

An langkaw kan portiko dai sinambit sa 1 Hadi 6:3. Sa bersikulong iyan, an sinambit kan kagsurat na si Jeremias iyo an lakbang asin laba kan portiko, bako an langkaw kaiyan. Dangan sa sunod na kapitulo, ilinadawan niya nin detalyadong marhay an iba pang mahalagang mga parte kan templo, kaiba na an tansong tangke nin tubig, sampulong kareta, asin an duwang tansong harigi na nasa luwas kan portiko. (1 Ha. 7:​15-37) Kun an portiko talagang labing 50 metros an langkaw asin mas halangkaw pang marhay kisa sa gabos na ibang parte kan templo, taano ta dai sinambit ni Jeremias an langkaw kaiyan? Dawa pakalihis nin mga siglo, sinabi kan Judiong mga parasurat na an portiko bakong mas halangkaw kisa sa gabos na iba pang parte kan templo ni Solomon.

Kinukuwestiyon kan mga iskolar kun baga kayang suportaran kan mga lanob kan templo an sarong portiko na 120 maniko an langkaw. An haralangkawon na estruktura na gibo sa gapo asin ladrilyo kan suanoy na mga panahon, arog kan mga trangkahan kan templo sa Ehipto, mahiwason an pamitisan asin nagsasadit pasiring sa itaas. Pero iba an templo ni Solomon. Isinusuherir kan mga iskolar na an hibog kan mga lanob kaiyan dai malabi sa 6 na maniko, o 2.7 metros. Kaya an historyador manungod sa arkitektura na si Theodor Busink nagkongklusyon: “Base sa hibog kan lanob kan [entrada kan templo], an portiko dai puwedeng magin 120 maniko [an langkaw].”

Posibleng sala an pagkakopya kan mga tataramon sa 2 Cronica 3:4. Maski ngani sa nagkapirang suanoy na manuskrito “120” an sinambit sa bersikulong ini, an ibang masasarigan na mga manuskrito, arog kan Codex Alexandrinus kan ikalimang siglo asin kan Codex Ambrosianus kan ikaanom na siglo, “20 maniko” an sinambit. Taano ta posibleng mapasala an sarong eskriba asin “120” an maisurat niya? Sa Hebreo, magkaagid an tataramon para sa “gatos” asin para sa “maniko.” Kaya an naisurat nin sarong eskriba tibaad an tataramon na “gatos” imbes na “maniko.”

Siyempre, dawa ngani hinihinguwa tang masabutan an mga detalyeng ini asin na mailadawan nin tama an templo ni Solomon, mas nagpopokus kita sa kun ano an irinerepresentar kan templong iyan—an dakulang espirituwal na templo. Nagpapasalamat nanggad kita na inimbitaran ni Jehova an gabos na lingkod niya na sambahon siya sa templong iyan!—Heb. 9:​11-14; Kap. 3:12; 7:​9-17.