1-3. Ano an paagi kan paglaog ni Jesus sa Jerusalem, asin taano ta tibaad may mga nagngalas sa kadaklan na nagmamasid?

AN Jerusalem nagkakariribok sa kaogmahan. Sarong bantog na tawo an maabot! Sa luwas kan siudad, an mga tawo nagtitiripon sa gilid kan dalan. Interesado sindang sabaton an tawong ini, huli ta may mga nagsasabi na sia an paramana ni Hadeng David asin an lehitimong Namamahala sa Israel. Dakol an nagdara nin mga dahon nin palma tanganing iwasiwas bilang pagtaong galang; an iba naglatag nin mga gubing asin sanga nin kahoy sa tinampo tanganing andamon an aagihan nia. (Mateo 21:7, 8; Juan 12:12, 13) Dakol an posibleng marhay na nag-iisip kun sa anong paagi sia malaog sa siudad.

² An nagkapira tibaad naglalaom na iyan gigibohon sa kahangahangang paagi. Seguradong may midbid sindang importanteng mga tawo na engrande an paglaog. Halimbawa, an aki ni David na si Absalon iprinoklamar an saiyang sadiri na hade; igwa sia nin 50 lalaki na nagdadaralagan sa enotan kan saiyang karuwahe. (2 Samuel 15:1, 10) An Romanong namamahala na si Julio Cesar naghagad nin mas mapagpasikat pa nganing pasale; pinangenotan nia kaidto an sarong parada sa kapangganahan sagkod sa kapitolyo nin Roma, na nasa tahaw sia nin 40 elepante na may darang mga lampara! Minsan siring, an hinahalat ngonyan kan mga tawo sa Jerusalem orog nanggad na dakulang tawo. Baga man lubos na nasasabotan kan kadaklan an bagay na iyan o dai, ini iyo an Mesiyas, an pinakadakulang tawo na nabuhay kasuarin man. Pero, kan maheling an magigin Hade na ini, tibaad may mga nagngalas.

³ Mayo sindang naheling na karuwahe, mayo nin mga nagdadalagan sa enotan, mayo nin mga kabayo—asin mayo nanggad nin mga elepante. Imbes, si Jesus nakakabayo sa sarong ordinaryong hayop na pantrabaho, sarong asno.a Mayo nin magarbong sulot an nakakabayo na ini o an kinakabayoan nia. Imbes na mamahalon na kamadero, an dayupot na mga parasunod ni Jesus may ibinugtak na mga gubing sa likod kan hayop. Taano ta pinili ni Jesus na maglaog sa Jerusalem sa siring na may kababaan na paagi, mantang an bako man na gayong prominenteng mga tawo nag-iinsistir nin mas magarbong marhay na paagi asin may seremonya?

4. Ano an ihinula kan Biblia manongod sa paagi kan paglaog sa Jerusalem kan Mesiyanikong Hade?

⁴ Inootob ni Jesus an sarong hula: “Maggayagaya ka nin labi-labi . . . Kumurahaw ka sa kapangganahan, O aking babae nin Jerusalem. Uya! An saimong hade mismo minadolok sa saimo. Sia matanos, iyo, ligtas; mapakumbaba, asin nangangabayo sa sarong asno.” (Zacarias 9:9) Ipinapaheling kan hulang ini na an Linahidan nin Dios, an Mesiyas, sa maabot na aldaw ihahayag an saiyang sadiri sa mga tawo sa Jerusalem bilang an Hade na ninombrahan nin Dios. Dugang pa, an saiya mismong paagi nin paggibo kaiyan, pati na an pagpili nia nin kakabayoan nia, maghahayag nin sarong magayon na kualidad kan saiyang puso​—an kapakumbabaan.

5. Taano ta nakakapukaw sa boot na horophoropon an kapakumbabaan ni Jesus, asin taano ta mahalagang marhay na makanood kitang arogon si Jesus sa bagay na ini?

⁵ An kapakumbabaan ni Jesus kabilang sa pinakanakakaakit niang mga kualidad, saro na nakakapukaw sa boot na horophoropon. Siring sa pinag-olayan niato sa sinundan na kapitulo, si Jesus sana “an dalan asin an katotoohan patin an buhay.” (Juan 14:6) Malinaw nanggad, mayo sa binilyon na tawong nabuhay kasuarin man sa dagang ini an nagin kapareho kaimportante kan Aki nin Dios. Pero, si Jesus dai noarin man nagpaheling dawa nin kadikit na pagigin orgolyoso, kaabhawan, o pagpaimportante na yaon sa dai mabilang na bakong sangkap na mga tawo. Tanganing magin mga parasunod ni Cristo, kaipuhan na labanan niato an tendensia na magpadaog sa pagigin orgolyoso. (Santiago 4:6) Girumdomon, ikinakaongis ni Jehova an kaabhawan. Kun siring, mahalagang marhay na makanood kitang arogon an kapakumbabaan ni Jesus.

Halawig na Kasaysayan nin Pagpaheling nin Kapakumbabaan

6. Ano an kapakumbabaan, asin paano naaraman ni Jehova na an Mesiyas magigin mapakumbaba?

⁶ An kapakumbabaan iyo an kababaan nin pag-isip, bakong maabhaw o orgolyoso. Iyan kualidad na nagpopoon sa puso asin naheheling sa pagtaram, gawe-gawe, asin pagtratar sa iba nin sarong tawo. Paano naaraman ni Jehova na an Mesiyas magigin mapakumbaba? Aram nia na ipinabanaag kan saiyang Aki an saiya mismong sangkap na halimbawa nin kapakumbabaan. (Juan 10:15) Naheling man nia an kapakumbabaan na ipinapaheling kan saiyang Aki. Taano man?

7-9. (a) Paano nagpaheling si Miguel nin kapakumbabaan sa pakikipag-atubang nia ki Satanas? (b) Paano puedeng arogon kan mga Kristiano si Miguel sa pagpaheling nin kapakumbabaan?

⁷ An libro nin Judas naghahayag nin sarong interesanteng halimbawa: “Kan si Miguel na arkanghel may dai pagkasinabotan asin an Diablo asin nakikidiskutiran dapit sa hawak ni Moises, dai sia nangahas na maghokom tumang sa saiya sa mapanlibak na mga pananaram, kundi nagsabi: ‘Sagweon ka logod ni Jehova.’” (Judas 9) An Miguel ngaran na aplikado ki Jesus​—bago asin pagkatapos kan saiyang buhay digdi sa daga—​sa katongdan nia bilang arkanghel, o namomoon sa langitnon na hukbo nin mga anghel ni Jehova.b (1 Tesalonica 4:16) Pero, mangnohon kun paano ginibo ni Miguel an pakikipag-atubang na ini ki Satanas.

⁸ Dai sinasabi sa sato kan pagkasaysay ni Judas kun ano an gustong gibohon ni Satanas sa hawak ni Moises, alagad makakasierto kita na an Diablo may iniisip na labi-labi karaot na katuyohan. Tibaad gusto niang palakopon an salang paggamit sa bangkay kan maimbod na tawong iyan sa falsong pagsamba. Minsan ngani kinontra ni Miguel an marigsok na pakana ni Satanas, nagpaheling man sia nin pambihirang pagpupugol sa sadiri. Daing duwa-duwa na maninigong sawayon si Satanas, alagad si Miguel, na kan panahon na sia nakikidiskutiran ki Satanas dai pa itinatao sa saiya an “gabos na paghokom,” nag-isip na an siring na paghokom maninigong maggikan sana ki Jehova Dios. (Juan 5:22) Bilang arkanghel, mahiwas an sakop kan autoridad ni Miguel. Pero, mapakumbaba siang nagpasakop ki Jehova imbes na pag-interesan an dugang pang autoridad. Apuera sa kapakumbabaan, nagpaheling man sia nin kababaan nin boot, o pakaaram kan saiyang mga limitasyon.

⁹ May dahelan kaya pinasabngan si Judas na magsurat manongod sa pangyayaring ini. Makamomondo, may mga Kristiano kan panahon ni Judas na bakong mapakumbaba. Sinda may kaabhawan na “nagtataram na may panlilibak sa gabos na bagay na talagang dai ninda aram.” (Judas 10) Madali nanggad para sa sato na bakong sangkap na mga tawo na magpadaog sa satong pagigin orgolyoso! Kun dai niato nasasabotan an sarong bagay na ginibo sa Kristianong kongregasyon​—tibaad may koneksion sa sarong desisyon kan grupo nin kamagurangan—​ano daw an satong reaksion? Kun kita magtataram nin negatibo asin mapagkritika minsan ngani dai niato puedeng maaraman an gabos na dahelan sa likod kan siring na mga desisyon, bako daw na tibaad nagpapaheling kita nin kadaihan nin kapakumbabaan? Imbes, arogon niato si Miguel, o si Jesus, na nagpupugol na husgaran an mga bagay-bagay na dian mayo kita nin autoridad na tao nin Dios.

10, 11. (a) Ano an pambihira manongod sa pagigin gikan sa boot kan Aki nin Dios na akoon an asignasyon na magdigdi sa daga? (b) Paano niato puedeng arogon an kapakumbabaan ni Jesus?

¹⁰ An Aki nin Dios nagpaheling man nin kapakumbabaan paagi sa pag-ako sa asignasyon na magdigdi sa daga. Isipa kun ano an kinaipuhan niang bayaan. Sia an arkanghel. Sia man “an Tataramon”​—an Representante sa Pagtaram mismo ni Jehova. (Juan 1:1-3) Sia nag-istar sa langit, an “halangkawon na erokan [ni Jehova] na may kabanalan asin kagayonan.” (Isaias 63:15) Minsan siring, an Aki “nagpakadai sa sadiri asin nagpakang-oripon patin nagin kaagid nin mga tawo.” (Filipos 2:7) Imahinara kun ano an kalabot sa asignasyon nia sa daga! An saiyang buhay ibinalyo sa matris nin sarong Judiang daraga, na matalubo dian sa laog nin siyam na bulan tanganing magin omboy na tawo. Sia namundag bilang sarong daing maginibong omboy sa pamilya nin sarong dukhang panday dangan nagin sadit na aki asin nagin tinedyer. Minsan ngani sia sangkap, sa bilog na pagkahoben nia nagdanay siang nagpapasakop sa bakong sangkap na mga magurang na tawo. (Lucas 2:40, 51, 52) Abaa kaekstraordinaryong kapakumbabaan!

¹¹ Maaarog daw niato an kapakumbabaan ni Jesus paagi sa gikan sa boot na pag-ako nin mga asignasyon nin paglilingkod na kun beses garo baga hamak? Halimbawa, an satong asignasyon na maghulit kan maogmang bareta kan Kahadean nin Dios tibaad garo baga hamak kun an mga tawo may pagkaindiperente, nag-oolog-olog, o nagtutumang. (Mateo 28:19, 20) Pero, kun magdadanay kita sa gibohon na ini, makakatabang kita sa pagligtas nin buhay. Ano man an mangyari, dakol an manonodan niato manongod sa kapakumbabaan, asin masunod kita sa gira kan satong Kagurangnan, si Jesu-Cristo.

An Kapakumbabaan ni Jesus Bilang Tawo

12-14. (a) Paano ipinaheling ni Jesus an kapakumbabaan kan inomaw sia nin mga tawo? (b) Sa anong mga paagi mapakumbabang trinatar ni Jesus an iba? (c) Ano an nagpapaheling na an kapakumbabaan ni Jesus bakong pormalidad sana o basta marahay na ugale?

¹² Poon sa kapinonan sagkod sa katapusan, an ministeryo ni Jesus digdi sa daga midbid sa kapakumbabaan. Ipinaheling nia iyan paagi sa pagtao nia kan gabos na kaomawan asin kamurawayan sa saiyang Ama. Kun beses inoomaw kan mga tawo si Jesus huli sa kadonongan kan saiyang mga tataramon, sa kapangyarihan kan saiyang mga milagro, pati sa karahayan kan saiyang karakter. Paorootro, dai inako ni Jesus an siring na kamurawayan kundi itinao nia iyan ki Jehova.​—Marcos 10:17, 18; Juan 7:15, 16.

¹³ Ipinaheling ni Jesus an kapakumbabaan sa paagi nin pagtratar nia sa mga tawo. Sa katunayan, lininaw nia na sia nagdigdi sa daga, bakong tangani na paglingkodan, kundi tangani na maglingkod sa iba. (Mateo 20:28) Ipinaheling nia an kapakumbabaan sa saiyang mahoyo asin rasonableng pagtratar sa mga tawo. Kan masudya an linalaoman nia sa saiyang mga parasunod, dai nia sinda inanggotan; padagos siang nagmaigot na maabot an saindang puso. (Mateo 26:39-41) Kan istorbohon kan kadaklan an paghanap nia nin toninong na lugar tanganing makapahingalo asin makapagsolo, dai nia sinda pinahale; padagos niang itinao an saiyang panahon asin kosog, na tinotokdoan sinda nin “dakol na bagay.” (Marcos 6:30-34) Kan an sarong bakong Israelitang babae padagos na nakikimaherak sa saiya na paomayan an aking babae kaini, kan enot ipinarisa nia na habo niang gibohon iyan. Minsan siring, dai sia nagsayuma sa anggot na paagi; nagpahunod sia huli sa ekstraordinaryong pagtubod kaini siring kan pag-oolayan niato sa Kapitulo 14.​—Mateo 15:22-28.

¹⁴ Sa dai mabilang na paagi, inotob ni Jesus an sinabi nia mismo manongod sa saiyang sadiri: “Ako mahoyo asin may kababaan an puso.” (Mateo 11:29) An saiyang kapakumbabaan bakong paimbabaw, bakong pormalidad sana o basta marahay na ugale. Hale iyan sa puso, an saiyang pagkatawong nasa laog. Kun siring, bakong makangangalas na tinawan ni Jesus nin halangkaw na prioridad an pagtotokdo sa saiyang mga parasunod na magin mapakumbaba!

Pagtotokdo sa Saiyang mga Parasunod na Magin Mapakumbaba

15, 16. Anong kalaenan an sinabi ni Jesus mapadapit sa kaisipan kan kinabanon na mga namamahala asin sa kaisipan na kaipuhan na kultibaron kan saiyang mga parasunod?

¹⁵ An mga apostol ni Jesus maluway sa pagkultibar nin kapakumbabaan. Napiritan si Jesus na paorootrong magprobar na itokdo iyan sa sainda. Halimbawa, sa sarong pangyayari nakiolay ki Jesus si Santiago asin Juan paagi sa saindang ina na panugaan sinda nin halangkaw na posisyon sa Kahadean nin Dios. May kababaan nin boot na nagsimbag si Jesus: “Ining pagtukaw sa sakong too asin sa sakong wala bakong sako an pagtao, kundi iyan para sa mga inandaman kan sakong Ama.” An sampulo pang apostol “naanggot” ki Santiago asin Juan. (Mateo 20:20-24) Paano inasikaso ni Jesus an problemang ini?

¹⁶ May kabootan na sinagwe nia sinda gabos, na sinasabi: “Aram nindo na an mga namamahala sa mga nasyon nagpapakangkagurangnan sa sainda asin an darakulang tawo nagkakapot nin autoridad sa sainda. Bakong siring kaini dian sa tahaw nindo; kundi an siisay man na boot na magin dakula sa saindo dapat na iyo an magin paralingkod sa saindo, asin an siisay man na gustong magin enot sa saindo dapat na iyo an magin oripon nindo.” (Mateo 20:25-27) Posibleng marhay na naheling kan mga apostol kun gurano man nanggad kaorgolyoso, kaambisyoso, asin kaimot kan “mga namamahala sa mga nasyon.” Ipinaheling ni Jesus na an saiyang mga parasunod dapat na magin laen sa maisog na mga namamahalang idto na gutom sa kapangyarihan. Kaipuhan nindang magin mapakumbaba. Nasabotan daw iyan kan mga apostol?

17-19. (a) Sa banggi kan saiyang kagadanan, sa anong dai malilingawan na paagi tinokdoan ni Jesus an saiyang mga apostol nin sarong leksion manongod sa kapakumbabaan? (b) Ano an pinakamapuersang leksion sa kapakumbabaan na itinokdo ni Jesus bilang tawo?

¹⁷ Bako iyan na madali para sa sainda. Bako man ini an primero ni huring pagtokdo ni Jesus kan siring na leksion. Bago kaini, kan sinda magdiriskutiran kun siisay sa sainda an pinakadakula, ibinugtak nia an sarong aking sadit sa tahaw ninda asin sinabihan sinda na magin orog pang siring sa mga aki, na bakong orgolyoso, bakong ambisyoso, asin mayo nin interes sa posisyon na lakop na marhay sa mga nasa edad na. (Mateo 18:1-4) Minsan siring, sa mismong banggi kan saiyang kagadanan, naheling nia na an saiyang mga apostol nakikipaglaban pa man giraray sa pagigin orgolyoso. Dangan tinokdoan nia sinda nin sarong dai nanggad malilingawan na leksion. Naghagkos sia nin tuwalya asin ginibo an pinakahamak na trabaho, na ordinaryo nang ginigibo nin mga surugoon kan panahon na idto para sa mga bisita sa harong. Hinanawan ni Jesus an mga bitis kan kada saro sa saiyang mga apostol—kaiba si Judas, na madali nang magpasaloib sa saiya!—Juan 13:1-11.

¹⁸ Ipinasabot iyan ni Jesus kan sabihan nia sinda: “Ako nagtao sa saindo nin arogan.” (Juan 13:15) Nakaabot daw sa puso ninda an leksion na ini sa katapustapusi? Bueno, pagtaodtaod kan bangging idto, nagdiriskutiran giraray sinda kun siisay an pinakadakula sa tahaw ninda! (Lucas 22:24-27) Pero, si Jesus padagos na nagin mapasensia sa sainda asin mapakumbaba sindang tinokdoan. Dangan nagpadagos sia na itao an pinakamapuersang leksion kasuarin man: “Sia nagpakumbaba asin nagin makinuyog sagkod sa kagadanan, iyo, kagadanan sa hariging pasakitan.” (Filipos 2:8) Gikan sa boot na inako ni Jesus an makasusupog na kagadanan, na bakong makatanosan na kinondenar bilang sarong kriminal asin paralanghad. Paagi kaiyan, an Aki nin Dios nagin daing kaagid, huling sa gabos na linalang ni Jehova, sa saiya naheling an sangkap asin pinakalubos na kapakumbabaan.

¹⁹ Tibaad ini​—an pangultimong leksion sa kapakumbabaan na itinokdo ni Jesus bilang tawo—​an nagpangyari na an leksion na iyan garo baga ikaukit na marhay sa puso kan saiyang maimbod na mga apostol. Sinasabi sa sato kan Biblia na an mga lalaking ini mapakumbabang naglingkod kan huri sa laog nin dakol na taon, mga dekada pa ngani. Kumusta man kita?

Susunodon daw Nindo an Arogan na Itinao ni Jesus?

20. Paano niato maaaraman kun baga kita may kababaan an puso?

²⁰ Si Pablo nagsasadol sa lambang saro sa sato: “Papagdanayon dian sa saindo an kaisipan na ini na yaon man ki Cristo Jesus.” (Filipos 2:5) Arog ni Jesus, kaipuhan na kita may kababaan an puso. Paano niato maaaraman kun baga nasa puso niato an kapakumbabaan? Bueno, si Pablo nagpapagirumdom sa sato na kita maninigo na “dai naggigibo nin ano man huli sa iriwal o huli sa sobrang pagpaimportante sa sadiri, kundi sa kababaan nin isip na ibinibilang an iba na mas halangkaw kisa saindo.” (Filipos 2:3) Kun siring, an liabe yaon sa kun paano niato minamansay an iba kun ikokomparar sa satong sadiri. Kaipuhan na mansayon niato sinda na nakakalabi, na mas importante, kisa sa sato. Iaaplikar daw nindo an hatol na iyan?

21, 22. (a) Taano ta kaipuhan na magin mapakumbaba an Kristianong mga paraataman? (b) Paano niato ikakapaheling na kita nahahagkosan nin kapakumbabaan?

²¹ Dakol na taon pagkagadan ni Jesus, iniisip pa man giraray ni apostol Pedro an manongod sa importansia nin kapakumbabaan. Tinokdoan ni Pedro an Kristianong mga paraataman na mapakumbabang gibohon an saindang mga obligasyon, na nungkang nagpapakangkagurangnan sa mga karnero ni Jehova. (1 Pedro 5:2, 3) An pagkaigwa nin paninimbagan bakong dahelan na magin orgolyoso. Sa kabaliktaran, an paninimbagan nakakadugang sa pangangaipo na magkaigwa nin tunay na kapakumbabaan. (Lucas 12:48) Siempre, an kualidad na ini mahalagang marhay bako sanang sa mga paraataman kundi sa gabos na Kristiano.

²² Seguradong dai noarin man nalingawan ni Pedro an bangging idto na hinanawan ni Jesus an saiyang mga bitis​—sa ibong kan pagsayuma mismo ni Pedro! (Juan 13:6-10) Si Pedro nagsurat sa mga Kristiano: “Gabos kamo maghagkos nin kababaan nin pag-isip sa pagtratar sa lambang saro.” (1 Pedro 5:5) An ekspresyon na “kamo maghagkos” nagsusuherir kan ginigibo nin sarong surugoon na naghahagkos nin tapi tanganing gibohon an menos na trabaho. An pananaram na iyan tibaad magpagirumdom nanggad sa sato kan pangyayari na naghagkos nin tuwalya si Jesus bago lumuhod tanganing gibohon an trabaho nia na paghanaw nin mga bitis. Kun susunodon niato si Jesus, anong asignasyon na tao nin Dios an posibleng ibibilang niato na nakakamenos sa satong dignidad? An kapakumbabaan kan satong puso maninigong maheling kan gabos, na garo baga kita nahahagkosan kaiyan.

23, 24. (a) Taano ta maninigo niatong labanan an ano man na tendensia na magin maabhaw? (b) Makakatabang an sunod na kapitulo na ikorehir an anong salang ideya mapadapit sa kapakumbabaan?

²³ An kaabhawan garo hilo. Grabe an puedeng magin mga epekto kaiyan. Iyan kualidad na puedeng gibohon na daing serbi sa Dios an pinakamaabilidad na tawo. Sa ibong na lado, an kapakumbabaan puedeng gibohon na kapakipakinabang na marhay para ki Jehova dawa an pinakahababa. Kun aroaldaw niatong kukultibaron an mahalagang marhay na kualidad na ini paagi sa paghihingoa na lumakaw na may kapakumbabaan sa gira ni Cristo, marahayon na horophoropon an magigin balos. Si Pedro nagsurat: “Kun siring, magpakumbaba kamo sa irarom kan poderosong kamot nin Dios, tanganing ilangkaw nia kamo sa itinalaan na panahon.” (1 Pedro 5:6) Tunay nanggad na ilinangkaw ni Jehova si Jesus huli sa lubos na pagpakumbaba nia. Maoogma man na marhay an satong Dios na tawan kamo nin balos huli sa kapakumbabaan nindo.

²⁴ Makamomondo, may mga nag-iisip na an kapakumbabaan tanda nin kaluyahan. An halimbawa ni Jesus nagtatabang sa sato na maheling kun gurano kabakong totoo an kaisipan na iyan, huling an pinakamapakumbaba sa mga tawo iyo man an pinakamakosog an boot. Iyan an tema sa sunod na kapitulo.

1-3. Anong peligro an napaatubang ki Jesus, asin ano an reaksion nia?

MAY sururog na naghahanap ki Jesus. Armado nin mga espada asin samulig saka may kaibang mga soldados, an mga tawong ini sarong dakulang kadaklan. Garo baga ginigiyahan nin saro sanang maraot na kamawotan, sinda naglakaw sa madiklom na mga dalan sa Jerusalem asin binagtas an Kababan nin Cedron pasiring sa Bukid nin mga Olibo. Bilog an bulan, pero may dara sindang mga karaba asin lampara. Iniilawan daw ninda an saindang inaagihan huli ta natatakopan nin mga panganoron an liwanag kan bulan? O inaasahan ninda na an saindang hinahanap nagtatago sa diklom? Sarong bagay an segurado: An siisay man na nag-aasa na si Jesus masumuksok sa takot dai talaga nakakamidbid sa tawong iyan.

² Aram ni Jesus an nagdadangadang na peligro. Minsan siring, sia nagdanay asin naghalat. Parani na an sururog, na pinapangenotan ni Judas, na dating pinagtitiwalaan na katood. Daing supog na pinasaloiban ni Judas si Jesus, na ipinapamidbid an dati niang kagurangnan paagi sa mapagsaginsagin na pagtaratara asin hadok. Pero, nagdanay na kalmado si Jesus. Dangan nagrani sia sa sururog. “Siisay an hinahanap nindo?” an hapot nia. “Si Jesus na Nazareno,” an simbag ninda.

³ An kadaklan na tawo masisindak sa grabeng takot sa atubangan nin siring na armadong sururog. Tibaad iyan an inaasahan kan kadaklan na ini sa tawong kaatubang ninda. Alagad si Jesus dai nagsumuksok, dai nagdulag, dai nagtaram nin kaputikan huli sa pagkabigla. Imbes, sia nagsabi sana: “Ako sia.” Sia kalmadong marhay, pusoan na marhay, kaya an mga tawong idto nagngalas nin labi-labi. Sinda napasibog asin nagkaturumba!​—Juan 18:1-6; Mateo 26:45-50; Marcos 14:41-46.

4-6. (a) Inagid sa ano an Aki nin Dios, asin taano? (b) Sa anong tolong paagi nagpaheling nin kosog nin boot si Jesus?

⁴ Paano naatubang ni Jesus an siring kagrabeng peligro na biyong kalmado asin may pagpupugol sa sadiri? Huli sa kosog nin boot. An kosog nin boot iyo an saro sa hinahangaan na marhay o kaipuhan na marhay na mga kualidad sa sarong namomoon, asin mayo nin tawong nakapantay kasuarin man, ni nakalabi, ki Jesus kun dapit digdi. Sa sinundan na kapitulo, nanodan niato kun gurano kamapakumbaba asin kamahoyo si Jesus. Sia angay sanang apodon na “an Kordero.” (Juan 1:29) Minsan siring, an kosog nin boot ni Jesus an dahelan na inapod man sia sa laen na marhay na deskripsion. An Biblia nagsasabi manongod sa Aki nin Dios: “Uya! An Leon na gikan sa tribo ni Juda.”​—Kapahayagan 5:5.

⁵ An leon parateng ikinokonektar sa kosog nin boot. Napaatubang na daw kamo sa sarong husto na sa edad na lalaking leon? Kun iyo, posibleng marhay na ligtas kamong nakasuway sa hayop na iyan, tibaad paagi sa mga rehas kan saiyang laoman sa sarong zoo. Pero, makangingirhat an siring na eksperyensia. Mantang nakaturuhok kamo sa lalauogon kan dakulaon asin makosog na linalang na ini asin minaturuhok man ini sa saindo, dai nanggad nindo maiisip na madulag man lamang an leon huli sa takot sa ano man na bagay. An Biblia nagtataram manongod sa “leon, na iyo an pinakamakosog sa mga hayop asin dai minatalikod sa atubangan nin siisay man.” (Talinhaga 30:30) Siring kaiyan an kosog nin boot ni Cristo.

⁶ Pag-olayan niato kun paano si Jesus nagpaheling nin arog sa leon na kosog nin boot sa tolong paagi: sa paninindogan para sa katotoohan, sa pagsuportar sa hustisya, asin sa pag-atubang sa pagtumang. Maheheling man niato na kita gabos​—baga man natural na pusoan o bako—​puedeng umarog ki Jesus sa pagpaheling nin kosog nin boot.

May Kosog nin Boot na Nanindogan Sia Para sa Katotoohan

7-9. (a) Ano an nangyari kan si Jesus 12 anyos, asin paanong an situwasyon na iyan garo baga nakakatakot para sa saindo? (b) Paano si Jesus nagpaheling nin kosog nin boot sa pakikipag-olay sa mga paratokdo sa templo?

⁷ Sa kinaban na pinapamahalaan ni Satanas, “an ama kan kaputikan,” sa parate kaipuhan an kosog nin boot tanganing manindogan para sa katotoohan. (Juan 8:44; 14:30) Dai hinalat ni Jesus na sia magin nasa edad na bago nia gibohon an siring na paninindogan. Kan 12 anyos, si Jesus napasuway sa saiyang mga magurang pagkatapos kan kapiestahan nin Paskua sa Jerusalem. Sa laog nin tolong aldaw, si Maria asin Jose natatarantang hinanap an aki. Sa katapustapusi nakua ninda sia sa templo. Asin ano an ginigibo nia duman? “Nagtutukaw sa tahaw kan mga paratokdo asin naghihinanyog sa sainda asin naghahapot sa sainda.” (Lucas 2:41-50) Isip-isipa an kamugtakan kan pag-orolay na iyan.

⁸ An mga historyador nagsasabi na kinatodan na kan nagkapira sa pangenot na mga namomoon sa relihion na magdanay sa templo pagkatapos kan mga kapiestahan asin magtokdo sa saro sa mahiwas na mga portiko duman. An mga tawo minaturukaw sa pamitisan ninda tanganing maghinanyog asin maghapot. An mga paratokdong ini mga lalaking may kabatidan. Sinda eksperto sa Ley ni Moises asin siring man sa daing katapusan an pagkakomplikadong mga ley asin tradisyon na gibo nin tawo na duminakol sa nag-aging mga taon. Ano daw kutana an mamamatean nindo kun kamo an nagtutukaw sa tahaw ninda? Matatakot? Natural sana iyan. Asin paano kun kamo 12 anyos pa sana? Dakol na hoben an masusupgon. (Jeremias 1:6) An nagkapirang hoben nagmamaigot na marhay na dai makua an atension kan saindang mga maestra sa eskuelahan; an mga hoben na ini natatakot na maapod, natatakot na mapili, natatakot sa posibilidad na mapasupog o pag-olog-ologon.

⁹ Pero, uya si Jesus, nagtutukaw sa tahaw kan may kabatidan na mga lalaking idto, na daing takot na naghahapot sa sainda nin nagsisiyasat na mga hapot. Asin labi pa dian an ginibo nia. Sinasabi sa sato kan pagkasaysay: “An gabos na naghihinanyog sa saiya danay na nagngangalas sa saiyang pakasabot asin sa saiyang mga simbag.” (Lucas 2:47) Dai sinasabi sa sato kan Biblia kun ano an sinabi nia sa okasyon na iyan, alagad makakasarig kita na dai nia inotro an mga kaputikan na gustong-gusto kan mga paratokdong idto sa relihion. (1 Pedro 2:22) Dai, sinuportaran nia an katotoohan sa Tataramon nin Dios, asin an mga naghihinanyog sa saiya siertong napangalas na an sarong 12 anyos na aking lalaki nakakapagtaram na may siring na pakarorop asin kosog nin boot.

10. Paano inaarog kan hoben na mga Kristiano ngonyan an kosog nin boot ni Jesus?

¹⁰ Ngonyan, dai mabilang na hoben na mga Kristiano an nagsusunod sa gira ni Jesus. Totoo, bako sindang sangkap, mantang an hoben na si Jesus sangkap. Pero arog nia, dai ninda hinalat na sinda magin nasa edad na bago manindogan para sa katotoohan. Sa eskuelahan o sa mga komunidad na iniistaran ninda, sinda mataktikang naghahapot sa mga tawo, naghihinanyog, asin magalang na sinasabi sa sainda an katotoohan. (1 Pedro 3:15) Bilang sarong grupo, an mga hoben na ini nakatabang sa mga kaklase, maestra, asin kataed na magin mga parasunod ni Cristo. An saindang kosog nin boot segurado nanggad na nakakapaogma ki Jehova! An siring na mga hoben inagid kan saiyang Tataramon sa mga tagdo kan ambon—nakakarepresko, nakakapaogma, asin kadakol.​—Salmo 110:3.

11, 12. Kan nasa edad na, paano si Jesus nagpaheling nin kosog nin boot sa pagdepensa sa katotoohan?

¹¹ Kan nasa edad na, paorootrong nagpaheling si Jesus nin kosog nin boot sa pagdepensa sa katotoohan. Sa katunayan, an saiyang ministeryo nagpoon sa sarong komprontasyon na ibibilang nin dakol na nakakasindak. Bakong bilang makakamhan na arkanghel, kundi bilang saro sanang tawo na may laman asin dugo, kinaipuhan ni Jesus na atubangon si Satanas, an pinakamakapangyarihan asin pinakapeligroso sa gabos na kaiwal ni Jehova. Isinikwal ni Jesus si Satanas asin pinahimutikan nia an salang pag-aplikar kaini sa ipinasabong na Kasuratan. Tinapos ni Jesus an paghampangan na iyan paagi sa pusoan na pagboot: “Humale ka, Satanas!”​—Mateo 4:2-11.

¹² Sa siring, si Jesus nagtao nin arogan sa saiyang ministeryo, na pusoan na idinedepensa an Tataramon kan saiyang Ama tumang sa mga paghihingoa na biribidon iyan o gamiton iyan nin sala. Kan panahon na idto, arog ngonyan, an siring na pandadaya sa relihion lakop na marhay. Sinabihan ni Jesus an mga namomoon sa relihion kan panahon nia: “Hinahalean nindo nin halaga an tataramon nin Dios dahelan kan saindong tradisyon na saindong ipinapanunod.” (Marcos 7:13) An mga tawong idto tinatawan nin dakulang onra kan kadaklan na tawo, alagad daing takot na idinenunsiar sinda ni Jesus bilang butang mga parakabit asin parasaginsagin.a (Mateo 23:13, 16) Paano niato maaarog an aspektong ini kan halimbawa nin kosog nin boot ni Jesus?

13. Ano an kaipuhan niatong girumdomon sa pag-arog ki Jesus, pero ano an pribilehio niato?

¹³ Siempre, ginigirumdom niato na mayo kita kan kakayahan ni Jesus na mabasa an puso asin mayo man kita kan saiyang autoridad na maghokom. Minsan siring, puede niatong arogon an saiyang pusoan na pagdepensa sa katotoohan. Halimbawa, paagi sa pagbuyagyag sa mga kaputikan sa relihion​—mga kaputikan na parateng gayo na itinotokdo manongod sa Dios, sa saiyang katuyohan, asin sa saiyang Tataramon—​nagpapasirang kita nin liwanag sa sarong kinaban na pinadiklom kan mga propaganda ni Satanas. (Mateo 5:14; Kapahayagan 12:9, 10) Nagtatabang kita na mapatalingkas an mga tawo sa pagkaoripon sa falsong mga katokdoan na nagbubunga nin makarimarimang takot sa saindang puso asin nakakaraot kan saindang relasyon sa Dios. Kanigoan an pribilehio niato na maheling an kaotoban kan panuga ni Jesus: “An katotoohan mapatalingkas sa saindo”!​—Juan 8:32.

May Kosog nin Boot na Sinuportaran Nia an Hustisya

14, 15. (a) Ano an sarong paagi na lininaw ni Jesus “kun ano an hustisya”? (b) Sa pakikipag-olay sa sarong Samaritana, anong daing binabasaran na mga pagkaanggot an binaliwala ni Jesus?

¹⁴ Sinabi kan hula sa Biblia na lilinawon kan Mesiyas sa mga nasyon “kun ano an hustisya.” (Mateo 12:18; Isaias 42:1) Tunay nanggad na pinonan ni Jesus na gibohon iyan kan sia yaon digdi sa daga. May dakulang kosog nin boot, sia pirmeng makatanosan asin daing ipinapaorog sa pagtratar nia sa mga tawo. Halimbawa, habo niang magkaigwa kan daing binabasaran na pagkaanggot asin pagkapanatiko na bakong sono sa Kasuratan asin lakop na marhay sa palibot nia.

¹⁵ Kan si Jesus makipag-olay sa sarong Samaritana sa may bubon sa Sicar, nabigla an saiyang mga disipulo. Taano? Kan mga panahon na idto, an kadaklan na Judio makuri an pagkauyam sa mga Samaritano; an pagmenos na ini nagpoon kaidtong haloyon nang panahon an nakaagi. (Esdras 4:4) Apuera kaini, may mga rabi na menos an pagheling sa mga babae. An mga susundon hale sa mga rabi, na isinurat kan huri, nagdedesganar sa sarong lalaki na makipag-olay sa sarong babae; isinuherir pa ngani ninda na an mga babae dai maninigong tokdoan kan Ley nin Dios. Maati an pagheling partikularmente sa mga Samaritana. Binaliwala ni Jesus an siring na bakong makatanosan asin daing binabasaran na pagkaanggot asin hayag na tinokdoan an Samaritana (na imoral an pamumuhay), na ihinayag pa ngani sa babae na sia an Mesiyas.​—Juan 4:5-27.

16. Taano ta kaipuhan kan mga Kristiano an kosog nin boot na magin laen kun dapit sa daing binabasaran na pagkaanggot?

¹⁶ May nakaibanan na daw kamo na mga tawong nagtatanom sa boot nin mandatang daing binabasaran na pagkaanggot? Tibaad may pan-iinsulto sinda kun magsuba manongod sa mga tawo na iba an rasa o taga ibang nasyon, mapagmenos kun magtaram manongod sa mga bakong kasekso, o hinahamak an mga laen an kamugtakan sa pagbuhay o posisyon sa sosyedad. An mga parasunod ni Cristo dai nakikisimpatiya sa siring na maongison na kaisipan, asin nagmamaigot sindang haleon sa sainda mismong puso an ano man na daing binabasaran na pagkaanggot. (Gibo 10:34) Kaipuhan na kultibaron kan lambang saro sa sato an kosog nin boot na magin makatanosan sa bagay na ini.

17. Anong aksion an ginibo ni Jesus sa templo, asin taano?

¹⁷ Kosog nin boot man an nagpahiro ki Jesus na ipaglaban an kalinigan kan banwaan nin Dios asin an areglo para sa dalisay na pagsamba. Sa kapinonan kan saiyang ministeryo, naglaog sia sa templo sa Jerusalem asin nabalde na maheling an mga negosyante asin pararibay nin kuarta na nagnenegosyo duman. Napano nin matanos na kaanggotan, pinaluwas ni Jesus an mahanab na mga tawong idto asin inapon an saindang mga paninda sa luwas. (Juan 2:13-17) Ginibo nia giraray iyan kan huri, kan madali nang matapos an saiyang ministeryo. (Marcos 11:15-18) An mga ginibo niang ini siertong nagin dahelan na nagkaigwa sia nin makosog na mga kaiwal, pero dai sia nag-urong-sulong. Taano? Poon sa pagkaniaki, an templong iyan inapod nia na harong kan saiyang Ama—asin tinotoo nia iyan. (Lucas 2:49) An pagramog sa dalisay na pagsamba na isinasagibo dian sarong klase nin inhustisya na dai nia noarin man puedeng konsintehon. An saiyang kaigotan nagtao sa saiya kan kosog nin boot na gibohon kun ano an kinakaipuhan.

18. Paano makakapaheling nin kosog nin boot an mga Kristiano ngonyan kun dapit sa kalinigan kan kongregasyon?

¹⁸ An mga parasunod ni Cristo ngonyan may pagmakolog man na marhay sa kalinigan kan banwaan nin Dios asin sa areglo para sa dalisay na pagsamba. Kun maheling ninda na an sarong kapwa Kristiano imbuelto sa magabat na salang gibo, dai sinda nagbubutabutahan na sana. May kosog nin boot na sinasabi ninda iyan. (1 Corinto 1:11) Sinesegurado ninda na maaraman iyan kan mga magurang sa kongregasyon. An kamagurangan makakatabang sa mga may helang sa espirituwal asin makakagibo man nin aksion tanganing maingatan an malinig na kamugtakan kan mga karnero ni Jehova.​—Santiago 5:14, 15.

19, 20. (a) Anong mga inhustisya an lakop kan panahon ni Jesus, asin anong panggigipit an napaatubang ki Jesus? (b) Taano an mga parasunod ni Cristo ta nagsasayumang makilabot sa politika asin kadahasan, asin ano an sarong balos para sa paninindogan nindang iyan?

¹⁹ Pero, maninigo daw kitang magkonklusyon na linabanan ni Jesus an inhustisya sa sosyedad na nangyayari sa kinaban sa pangkagabsan? Igwa nanggad nin mga inhustisya sa enterong palibot nia. An dagang tinuboan nia sakop nin dayong kapangyarihan. Inapi kan mga Romano an mga Judio paagi sa presensia nin mapuersang militar, pinatawan sinda nin dakulang buwis, asin pinakiaraman pa ngani an saindang relihiosong mga kostumbre. Bakong makangangalas, gusto kan dakol na makilabot si Jesus sa politika kan panahon nia. (Juan 6:14, 15) Sa giraray, kaipuhan na ipaheling nia an saiyang kosog nin boot.

²⁰ Ipinaliwanag ni Jesus na an saiyang Kahadean bakong kabtang kan kinaban. Paagi sa saiyang halimbawa, sinanay nia an saiyang mga parasunod na dai makilabot sa mga iriwal sa politika kan panahon na iyan kundi imbes magkonsentrar sinda sa paghuhulit kan maogmang bareta kan Kahadean nin Dios. (Juan 17:16; 18:36) Nagtokdo sia nin sarong mapuersang leksion mapadapit sa neutralidad kan mag-abot an sururog tanganing arestaron sia. Si Pedro tolos na naghiro, na pusokpusokan na itinigbas an saiyang espada asin linugadan an sarong lalaki. Madaling magsimpatiya ki Pedro. Kun igwa man nin garo baga katanosan na gumamit nin kadahasan, puede na kutana kan bangging idto, kan atakehon an daing kasalan na Aki nin Dios. Pero, sa oras na iyan itinao ni Jesus an pamantayan para sa saiyang mga parasunod sa daga sagkod sa panahon na ini: “Sarungan an saimong espada, huli ta an gabos na minabingat nin espada sa espada man magagadan.” (Mateo 26:51-54) Para sa mga parasunod ni Cristo, an pagpadanay kan siring na matoninong na paninindogan seguradong nangaipo nin kosog nin boot kan panahon na idto, kun paanong iyo man ngonyan. Bilang resulta kan saindang Kristianong neutralidad, an banwaan nin Dios ngonyan igwa nin malinig na rekord pag-abot sa dai mabilang na mga guerra, holocaust, pagkariribok, asin kaagid na mga gibo nin kadahasan sa presenteng aldaw. An marahayon na rekord na iyan sarong balos para sa kosog nin boot ninda.

May Kosog nin Boot na Inatubang Nia an Pagtumang

21, 22. (a) Anong tabang an inako ni Jesus bago mapaatubang sa pinakagrabeng pagbalo sa saiya? (b) Paano nagin makosog an boot ni Jesus sagkod sa katapusan?

²¹ Antes pa aram nang marhay kan Aki ni Jehova na mapapaatubang sia sa grabeng pagtumang kun sia yaon na digdi sa daga. (Isaias 50:4-7) Napaatubang sia sa dakol na huma nin kagadanan, na nagkulminar sa pangyayari na ilinadawan sa kapinonan kan kapitulong ini. Paano napagdanay ni Jesus an saiyang kosog nin boot sa atubangan nin siring na mga peligro? Bueno, ano an ginigibo ni Jesus bago mag-abot an sururog na idto tanganing arestaron sia? Sia odok na namimibi ki Jehova. Asin ano an ginibo ni Jehova? Sinasabi sa sato kan Biblia na si Jesus “dinangog na may pabor.” (Hebreo 5:7) Si Jehova nagsugo nin anghel hale sa langit tanganing pakosogon an saiyang pusoan na Aki.​—Lucas 22:42, 43.

²² Dai nahaloy pakatapos na sia pakosogon, si Jesus nagsabi sa saiyang mga apostol: “Buhat na kamo, magduman na kita.” (Mateo 26:46) Isip-isipa an pagkapusoan sa mga tataramon na iyan. “Magduman na kita,” an sabi nia, sa pakaaram na hahagadon nia sa sururog na dai pagkolgan an saiyang mga katood, sa pakaaram na an kairiba niang idto babayaan sia asin madurulag, asin sa pakaaram na solo sana niang aatubangon an pinakagrabeng sakit sa saiyang buhay. Nagsosolo na inatubang nia an sarong ilegal asin bakong makatanosan na pagbista, pag-olog-olog, pasakit, asin makologon na kagadanan. Sa gabos na iyan, an saiyang kosog nin boot dai noarin man nawara.

23. Ipaliwanag kun taano ta si Jesus bakong ragap sa paagi nin pag-atubang nia sa peligro asin huma nin kagadanan.

²³ Nagin ragap daw si Jesus? Dai; an pagigin ragap mayo nin koneksion sa tunay na kosog nin boot. Sa katunayan, tinokdoan ni Jesus an saiyang mga parasunod na magin maingat, na may kadonongan na dumulag sa peligro tanganing makapadagos sa paggibo kan kabotan nin Dios. (Mateo 4:12; 10:16) Pero sa kamugtakan na ini, aram ni Jesus na dai sia puedeng dumulag. Aram nia kun ano an kalabot sa kabotan nin Dios. Determinado si Jesus na papagdanayon an saiyang integridad, kaya an solamenteng dapat gibohon iyo an atubangon mismo an pagbalo.

24. Taano ta makakaseguro kita na puedeng magin makosog an satong boot sa atubangan nin ano man na pagbalo na tibaad umabot?

²⁴ Parate nanggad na an mga parasunod ni Jesus may kosog nin boot na nagsunod sa gira kan saindang Kagurangnan! Dakol an marigon na nanindogan sa atubangan nin pag-olog-olog, persekusyon, pag-arestar, pagkabilanggo, pagpasakit nin grabe, asin kagadanan pa ngani. Saen nakukua nin bakong sangkap na mga tawo an siring na kosog nin boot? Iyan bako sanang hale sa sadiri ninda mismo. Kun paanong si Jesus nag-ako nin tabang hale sa Dios, iyo man an saiyang mga parasunod. (Filipos 4:13) Kun siring, dai noarin man matakot kun ano an tibaad maabot sa ngapit. Magin determinado na papagdanayon an saindong integridad, asin itatao sa saindo ni Jehova an kosog nin boot na kaipuhan nindo. Padagos na kumua nin kosog sa halimbawa kan satong Poon, si Jesus, na nagsabi: “Kosogan nindo an saindong boot! Nadaog ko an kinaban.”​—Juan 16:33.

1-3. Ano an eksena kan itao ni Jesus an sermon sa sarong aldaw nin tigsoli kan 31 C.E., asin taano ta nagngalas nin makuri an mga naghihinanyog sa saiya?

SARONG aldaw idto nin tigsoli kan 31 C.E. Si Jesu-Cristo harani sa Capernaum, sarong sibot na siudad sa amihanan-solnopan na baybayon kan Dagat nin Galilea. Nasa itaas nin sarong bukid sa harani, si Jesus namibi na nagsosolo sa bilog na banggi. Kan aga na, inapod nia an saiyang mga disipulo, asin nagpili sia sa sainda nin 12, na inapod niang mga apostol. Mientras tanto, an dakulang mga kadaklan nin tawo​—na an nagkapira hale sa medyo hararayong lugar—​nagsurunod ki Jesus sa lugar na ini asin nagtiripon sa sarong patag na lugar sa bukid. Gustong-gusto nindang madangog an sasabihon nia asin maomayan sa saindang mga kamatean. Dai sinudya ni Jesus an linalaoman ninda.​—Lucas 6:12-19.

² Dinolok ni Jesus an mga kadaklan asin pinaomayan an gabos na may helang. Sa katapustapusi, kan mayo na sainda an nakakamate kan kolog nin grabeng helang, sia nagtukaw asin nagpoon na magtokdo.a An mga sinabi nia durante kan mapreskong doros nin tigsoli kan aldaw na idto seguradong ikinangalas kan mga naghihinanyog sa saiya. Total, dai pa sinda noarin man nakadangog nin siisay man na nagtokdo na arog nia. Tanganing dugangan nin puersa an saiyang mga katokdoan, dai sia nagkotar sa berbal na mga tradisyon ni sa midbid na marhay na mga Judiong rabi. Imbes, paorootro siang nagkotar sa ipinasabong na Hebreong Kasuratan. Deretso sa punto an saiyang mensahe, simple an saiyang mga tataramon, malinaw an boot niang sabihon. Kan matapos sia, an mga kadaklan nagngalas nin makuri. Dapat nanggad. Naghinanyog pa sana sinda sa pinakamadonong na tawo na nabuhay kasuarin man!​—Mateo 7:28, 29.

³ An sermon na iyan kaiba kan dakol na iba pang sinabi asin ginibo ni Jesus isinurat sa Tataramon nin Dios. Marahay na siyasaton niato kun ano an sinasabi kan ipinasabong na rekord na iyan manongod ki Jesus, huli ta nasa saiya “an gabos na kayamanan nin kadonongan.” (Colosas 2:3) Saen nia kinua an siring na kadonongan​—an kakayahan na isagibo sa praktikal na paagi an kaaraman asin pakasabot? Paano sia nagpaheling nin kadonongan, asin paano niato masusunod an saiyang halimbawa?

“Saen Kinua kan Tawong Ini an Kadonongan na Ini?”

4. Ano an ihinapot kan mga naghihinanyog ki Jesus sa Nazaret, asin taano?

⁴ Durante kan saro sa saiyang mga biahe sa paghuhulit, dinalaw ni Jesus an Nazaret, an banwaan na dinakulaan nia, asin nagpoon na magtokdo sa sinagoga duman. Dakol sa mga naghihinanyog sa saiya an napangalas asin nag-isip-isip: “Saen kinua kan tawong ini an kadonongan na ini?” Midbid ninda an saiyang pamilya​—an saiyang mga magurang asin mga tugang—​asin aram ninda an simpleng pinaghalean nia. (Mateo 13:54-56; Marcos 6:1-3) Daing duwa-duwa na aram man ninda na an matibay magtaram na panday na ini dai nag-adal sa arin man na prestihiosong mga eskuelahan nin mga rabi. (Juan 7:15) Sa siring, an saindang hapot garo baga makatanosan.

5. Ihinayag ni Jesus na hale saen an saiyang kadonongan?

⁵ An kadonongan na ipinaheling ni Jesus bako sanang huli sa saiyang sangkap na isip. Kan huri sa saiyang ministeryo, kan hayag na nagtotokdo sa templo, ihinayag ni Jesus na an saiyang kadonongan hale sa sarong ginikanan na halangkawon na marhay. “An sakong itinotokdo bako ko,” an sabi nia, “kundi kan nagsugo sa sako.” (Juan 7:16) Iyo, an Ama, na nagsugo sa Aki, iyo an tunay na ginikanan kan kadonongan ni Jesus. (Juan 12:49) Pero, paano inako ni Jesus an kadonongan hale ki Jehova?

6, 7. Sa anong mga paagi nag-ako si Jesus nin kadonongan hale sa saiyang Ama?

⁶ An banal na espiritu ni Jehova naghihiro sa puso asin isip ni Jesus. May koneksion ki Jesus bilang an ipinanugang Mesiyas, ihinula ni Isaias: “Sa saiya matogdon an espiritu ni Jehova, an espiritu nin kadonongan asin nin pakasabot, an espiritu nin konseho asin nin pagkamakakamhan, an espiritu nin kaaraman asin nin takot ki Jehova.” (Isaias 11:2) Huling an espiritu ni Jehova yaon sa saiya asin naggigiya sa saiyang pag-iisip asin mga desisyon, makangangalas daw na an mga tataramon asin ginigibo ni Jesus nagpapabanaag nin daing kabaing na kadonongan?

⁷ Si Jesus nagkamit nin kadonongan hale sa saiyang Ama sa saro pang mahiwas na paagi. Siring kan nasabotan niato sa Kapitulo 2, durante kan saiyang buhay bago sia nagin tawo, sa dai mabilang na lawig nin panahon, si Jesus nagkaoportunidad na ilaog sa isip nia an kaisipan kan saiyang Ama manongod sa mga bagay-bagay. Dai niato maiimahinar an rarom kan kadonongan na nakamit kan Aki kan sia kaibanan kan saiyang Ama, na nagtatrabaho bilang “pangenot na trabahador” nin Dios sa paglalang kan gabos na iba pang bagay, may buhay sagkod daing buhay. Tama sana na bago sia nagin tawo, an Aki ilinaladawan bilang personipikasyon nin kadonongan. (Talinhaga 8:22-31; Colosas 1:15, 16) Sa bilog na ministeryo nia, ginamit ni Jesus an kadonongan na nakamit nia kan kaibanan nia an saiyang Ama sa langit.b (Juan 8:26, 28, 38) Kun siring, dai nanggad kita kaipuhan na magngalas sa hiwas kan kadonongan asin rarom kan pakasabot na mababanaag sa mga tataramon ni Jesus o sa pagigin tama kan saiyang paghusgar na risang-risa sa gabos na ginigibo nia.

8. Bilang mga parasunod ni Jesus, paano niato makakamit an kadonongan?

⁸ Bilang mga parasunod ni Jesus, kaipuhan man niatong umasa ki Jehova bilang ginigikanan nin kadonongan. (Talinhaga 2:6) Siempre, si Jehova dai milagrosong nagtatao nin kadonongan sa sato. Minsan siring, talagang sinisimbag nia an satong odok na mga pamibi para sa kadonongan na kaipuhan tangani na mapangganang maatubang an mga kadepisilan sa buhay. (Santiago 1:5) Tanganing makamit an kadonongan na iyan, kaipuhan niato an dakulang paghihingoa. Kaipuhan na padagos niatong hanapon iyan “siring baga sa natatagong kayamanan.” (Talinhaga 2:1-6) Iyo, kaipuhan niatong padagos na magsiyasat nin hararom sa Tataramon nin Dios, na dian ihinahayag an saiyang kadonongan, asin ioyon an satong buhay sa nanonodan niato. An halimbawa kan Aki ni Jehova nangorognang mahalaga sa pagtabang sa sato na makua an kadonongan. Siyasaton niato an nagkapirang kabtang kun saen nagpaheling si Jesus nin kadonongan asin pag-adalan niato kun paano niato sia maaarog.

Mga Tataramon nin Kadonongan

9. Taano ta madonong na marhay an mga katokdoan ni Jesus?

⁹ Kadakol na tawo an nagbuburunyog ki Jesus tangani sanang madangog siang magtaram. (Marcos 6:31-34; Lucas 5:1-3) Asin bako ining makangangalas, huli ta kun nagtataram si Jesus, madadangog sa saiya an mga tataramon nin daing kaagid na kadonongan! An saiyang mga katokdoan nagpabanaag nin hararom na kaaraman sa Tataramon nin Dios asin nin daing kaagid na kakayahan na masabotan an pinakadahelan kan mga bagay-bagay. An saiyang mga katokdoan nakakaakit sa mga tawo sa gabos na lugar asin an aplikasyon kaiyan dai apektado nin panahon. Estudyare an nagkapirang halimbawa kan kadonongan na makukua sa mga tataramon ni Jesus, an ihinulang “Makangangalas na Parahatol.”​—Isaias 9:6.

10. Anong positibong mga kualidad an isinasadol sa sato ni Jesus na kultibaron, asin taano?

¹⁰ An Sermon sa Bukid, na nasambitan sa kapinonan, iyo an pinakadakulang koleksion kan mga katokdoan ni Jesus na mayo nin nakasaliot na estorya o mga sinabi nin iba. Sa sermon na ini, si Jesus dai sana nagsasadol sa sato na pagmaigotan niatong magtaram asin gumawe nin tama. Mas hararom pa dian an saiyang hatol. Huling aram niang marhay na an pagtaram asin paggawe bunga nin mga kaisipan asin saboot, sinasadol kita ni Jesus na kultibaron an positibong mga kualidad nin isip asin puso, siring baga kan kahoyoan nin boot, pagkagutom sa katanosan, inklinasyon na magin maheherakon asin mapagpatoninong, asin pagkamoot sa iba. (Mateo 5:5-9, 43-48) Mantang pinapatalubo niato an siring na mga kualidad sa satong puso, an magigin bunga kaiyan iyo an nakakapakosog na pagtaram asin paggawe na bako sanang nakakapaogma ki Jehova kundi nagpapaoswag man sa marahay na relasyon sa mga kapwa tawo.​—Mateo 5:16.

11. Kun nagtatao nin hatol manongod sa makasalan na gawe-gawe, paano tinatawan nin atension ni Jesus an pinakagamot kan problema?

¹¹ Kun nagtatao nin hatol manongod sa makasalan na gawe-gawe, an pinakagamot kan problema an tinatawan nin atension ni Jesus. Dai nia sana kita sinasabihan na likayan an madahas na mga gibo. Imbes, pinapatanidan nia kita na dai magtanom nin kaanggotan sa satong puso. (Mateo 5:21, 22; 1 Juan 3:15) Dai nia sana ipinagbabawal an akto nin pagsambay. Imbes, nagpapatanid sia manongod sa horot na minapoon sa puso asin nagbubunga nin siring na pagtraydor. Sinasadol nia kita na dai pagtogotan an satong mga mata na pumukaw nin salang pagmawot asin horot. (Mateo 5:27-30) An tinatawan ni Jesus nin atension iyo an mga causa, bakong an mga sintoma sana. Tinatawan nia nin atension an mga kaisipan asin pagmawot na nagbubunga nin makasalan na mga gibo.​—Salmo 7:14.

12. Paano minamansay kan mga parasunod ni Jesus an saiyang hatol, asin taano?

¹² Kanigoan na kadonongan an yaon sa mga tataramon ni Jesus! Bakong makangangalas na “an mga kadaklan napangalas nin makuri sa saiyang paagi nin pagtotokdo.” (Mateo 7:28) Bilang saiyang mga parasunod, minamansay niato an saiyang madonong na hatol bilang giya sa pamumuhay. Naghihingoa kitang kultibaron an positibong mga kualidad na irinekomendar nia​—kaiba an pagkaherak, pagigin mapagpatoninong, asin pagkamoot—​sa pakaaram na sa siring na paagi kita nagbubugtak nin pundasyon para sa diosnon na paggawe. Naghihingoa kitang haleon sa satong puso an negatibong mga saboot asin pagmawot na dian pinatanidan nia kita, arog baga kan mapait na kaanggotan asin imoral na mga pagmawot, sa pakaaram na an paggibo kaiyan makakatabang sa sato na makalikay sa makasalan na paggawe.​—Santiago 1:14, 15.

Pamumuhay na Ginigiyahan nin Kadonongan

13, 14. Ano an nagpapaheling na si Jesus naggamit nin marahay na paghusgar sa pagpili kan saiyang pamumuhay?

¹³ Si Jesus nagpaheling nin kadonongan bako sanang sa tataramon kundi pati sa gibo. An saiyang bilog na pamumuhay​—an mga desisyon nia, an pagmansay nia sa saiyang sadiri, asin an pagtratar nia sa iba—​nagpaheling kan dakol na magagayon na aspekto nin kadonongan. Estudyare an nagkapirang halimbawa na nagpapaheling na si Jesus giniyahan nin “praktikal na kadonongan asin kakayahan sa pag-iisip.”​—Talinhaga 3:21.

¹⁴ Kabale sa kadonongan an marahay na paghusgar. Si Jesus naggamit nin marahay na paghusgar sa pagpili kan saiyang pamumuhay. Maiimahinar daw nindo an buhay na puede kutanang nakamtan nia​—an harong na ikinatogdok nia kutana, an negosyo na ikinapundar nia kutana, o an pagkaprominente sa kinaban na nakamtan nia kutana? Aram ni Jesus na an buhay na idinudusay sa siring na mga pinag-aaabot “daing kapakanan asin paglapag sa doros.” (Eclesiastes 4:4; 5:10) An siring na pamumuhay kalolongan, an kabaliktaran nin kadonongan. Pinili ni Jesus na papagdanayon na simple an saiyang buhay. Dai sia interesado sa pagganar nin kuarta o pagdamot nin materyal na mga rogaring. (Mateo 8:20) Kaoyon kan saiyang itinokdo, pinagdanay nia an saiyang mata na nakapokus sa saro sanang katuyohan​—an paggibo kan kabotan nin Dios. (Mateo 6:22) Madonong na idinusay ni Jesus an saiyang panahon asin kosog sa intereses kan Kahadean, na mas importante asin nakakakontento nanggad kisa sa materyal na mga bagay. (Mateo 6:19-21) Sa siring, sia nagtao nin halimbawa na maninigong arogon.

15. Paano ikakapaheling kan mga parasunod ni Jesus na pinapagdadanay ninda an simpleng mata, asin taano ta ini an madonong na gibohon?

¹⁵ Naheheling kan mga parasunod ni Jesus ngonyan an kadonongan nin pagpapadanay nin simpleng mata. Kun siring, nalilikayan nindang pagabatan an saindang sadiri nin dai kaipuhan na utang asin kinabanon na pinag-aaabot na nakakaubos nin kadakol na atension asin kosog. (1 Timoteo 6:9, 10) Dakol an guminibo nin mga lakdang na gibohon na simple an estilo kan saindang pamumuhay tanganing makadusay sinda nin dakol na panahon sa Kristianong ministeryo, na tibaad makapaglingkod pa ngani bilang bilog na panahon na mga parabalangibog kan Kahadean. Mayo na nanggad nin iba pang mas madonong na dapat pagmaigotan na gibohon, huli ta an pagbugtak kan intereses kan Kahadean sa tamang lugar kaiyan nagbubunga nin pinakadakulang kaogmahan asin satispaksion.​—Mateo 6:33.

16, 17. (a) Sa anong mga paagi ipinaheling ni Jesus na sia hababa an boot asin realistiko sa inaasahan nia sa saiyang sadiri? (b) Paano niato ikakapaheling na kita hababa an boot asin realistiko sa inaasahan niato sa satong sadiri?

¹⁶ An kadonongan inaasosyar kan Biblia sa kababaan nin boot, na kabale an pakaaram niato kan satong mga limitasyon. (Talinhaga 11:2) Si Jesus hababa an boot asin realistiko sa inaasahan nia sa saiyang sadiri. Aram nia na dai nia makokombertir an gabos na nakadangog kan saiyang mensahe. (Mateo 10:32-39) Aram man nia na limitado sana an kabilangan nin mga tawo na personal niang mahuhulitan. Kaya madonong na ipinagkatiwala nia an paggibo nin mga disipulo sa saiyang mga parasunod. (Mateo 28:18-20) May kababaan nin boot na inako nia na sinda ‘magibo nin mga gibo na orog pa’ sa sadiri niang nagibo, huli ta mas dakol na tawo an mapapaabotan ninda sa mas mahiwas na lugar asin sa mas halawig na peryodo nin panahon. (Juan 14:12) Inadmitir man ni Jesus na kaipuhan nia an tabang. Inako nia an tabang kan mga anghel na nagdatong tanganing maglingkod sa saiya sa kaawagan asin kan anghel na nagdatong tanganing pakosogon sia sa Getsemani. Sa panahon kan saiyang pinakadakulang pangangaipo, an Aki nin Dios nagtangis nin makosog sa paghagad nin tabang.​—Mateo 4:11; Lucas 22:43; Hebreo 5:7.

¹⁷ Kaipuhan man niato na magin hababa an boot asin realistiko sa satong inaasahan sa satong sadiri. Tunay nanggad na gusto niatong gumibo nin bilog na kalag asin maghingoa nin maigot sa paghuhulit asin paggibo nin mga disipulo. (Lucas 13:24; Colosas 3:23) Kadungan kaiyan, kaipuhan na girumdomon niato na dai kita ikinokomparar ni Jehova sa lambang saro, ni maninigo man na gibohon niato iyan. (Galacia 6:4) An praktikal na kadonongan matabang sa sato na gumibo nin realistikong mga pasohan kaoyon kan satong mga kakayahan asin kamugtakan. Dugang pa, an kadonongan an magiya sa mga nasa katongdan na may paninimbagan na admitiron na may mga limitasyon sinda asin na kaipuhan ninda an tabang asin pagsuportar sa panapanahon. Kababaan nin boot an mapangyari sa mga siring na mapagpasalamat na akoon an tabang, na nakakaaram na puede nanggad na gamiton ni Jehova an sarong kapagtubod na magin “tabang na nagpapakosog” sa sainda.—Colosas 4:11.

18, 19. (a) Ano an nagpapaheling na si Jesus rasonable asin positibo sa pagtratar sa saiyang mga disipulo? (b) Taano ta may marahay na dahelan kita na magin positibo asin rasonable sa pagtratar sa lambang saro, asin paano niato magigibo iyan?

¹⁸ “An kadonongan hale sa itaas . . . rasonable,” an sabi kan Santiago 3:17. Si Jesus rasonable asin positibo sa pagtratar sa saiyang mga disipulo. Aram nia nanggad an saindang mga sala, pero hinanap nia an marahay sa sainda. (Juan 1:47) Aram nia na babayaan ninda sia sa banggi kan pag-arestar sa saiya, alagad dai nia pinagdudahan an saindang kaimbodan. (Mateo 26:31-35; Lucas 22:28-30) Tolong beses na pinaindahan ngani ni Pedro na midbid nia si Jesus. Sa ibong kaiyan, si Jesus nagngayongayo para ki Pedro asin nagpahayag nin kompiansa sa kaimbodan kaini. (Lucas 22:31-34) Kan huring banggi kan saiyang buhay sa daga, sa pamibi ni Jesus sa saiyang Ama dai sia nagkonsentrar sa mga sala na nagibo kan saiyang mga disipulo. Imbes, sia positibong nagtaram manongod sa saindang pamumuhay sagkod kan bangging idto, na nagsasabi: “Kinuyog ninda an saimong tataramon.” (Juan 17:6) Sa ibong kan saindang mga pagkabakong sangkap, ipinagkatiwala nia sa sainda an paghuhulit kan Kahadean asin paggibo nin mga disipulo. (Mateo 28:​19, 20) An kompiansa asin pagtubod na ipinahayag nia sa sainda daing duwa-duwa na nagpakosog sa sainda na gibohon an trabaho na ipinagboot nia sa sainda na gibohon.

¹⁹ An mga parasunod ni Jesus may dahelan na arogon an saiyang halimbawa sa bagay na ini. Kun an sangkap na Aki nin Dios mapasensia sa pagtratar sa saiyang bakong sangkap na mga disipulo, kita bilang makasalan na mga tawo lalo nang maninigo na magin rasonable sa satong pagtratar sa lambang saro! (Filipos 4:5) Imbes na magkonsentrar sa mga pagkukulang kan mga kapwa parasamba, maninigong hanapon niato an marahay sa sainda. Madonong na girumdomon niato na si Jehova an nagdagka sa sainda. (Juan 6:44) Kun siring, daing duwa-duwa na may naheling siang marahay sa sainda, asin maninigo na iyo man an gibohon niato. An positibong kaisipan makakatabang sa sato na bako sanang “palampason an mga sala” kundi maghanap man nin mga paagi na makatao kita nin komendasyon sa iba. (Talinhaga 19:11, The New English Bible) Kun nagpapahayag kita nin kompiansa sa satong Kristianong mga tugang, tinatabangan niato sinda na gibohon an pinakamakakaya ninda sa paglilingkod ki Jehova asin makanompong nin kagayagayahan sa paglilingkod na iyan.​—1 Tesalonica 5:11.

20. Ano an maninigo niatong gibohon sa koleksion nin kayamanan nin kadonongan na manonompongan sa pagkasaysay sa Ebanghelyo, asin taano?

²⁰ An pagkasaysay sa Ebanghelyo kan buhay asin ministeryo ni Jesus totoo nanggad na sarong koleksion nin kayamanan nin kadonongan! Ano an maninigo niatong gibohon sa regalong ini na daing kaagid sa halaga? Sa konklusyon kan Sermon sa Bukid, sinadol ni Jesus an mga nagdadangog sa saiya na bako sanang magdangog sa madonong na mga sinasabi nia kundi isagibo man, o iaplikar, an mga iyan. (Mateo 7:24-27) An pagmolde sa satong kaisipan, motibasyon, asin gawe-gawe oyon sa madonong na mga tataramon asin gibo ni Jesus matabang sa sato na manompongan an pinakamarahay na buhay na posible ngonyan asin magdanay sa dalan pasiring sa buhay na daing katapusan. (Mateo 7:13, 14) Daing duwa-duwa na mayo na nin mas marahay pa o mas madonong pa dian na puede niatong gibohon!

1, 2. Taano ta maoogma an sarong mamomoton na ama na maheling an saiyang aki na nagkukuyog sa saiya, asin paanong an saiyang namamatean nagpapabanaag kan namamatean ni Jehova?

AN SARONG ama nagtatanaw sa bintana, na minamasdan an saiyang sadit na aking lalaki na nakikikawat sa nagkapirang katood. An saindang bola uminuntol paluwas sa natad pasiring sa tinampo. May panghinayang na sinundan iyan nin heling kan aki. An saro sa saiyang mga katood pinipirit sia na dumalagan pasiring sa tinampo tanganing kuanon iyan, alagad habo kan aki. “Dai ako tinotogotan na gibohon iyan,” an sabi nia. An ama huminuyom.

² Taano ta naogmang marhay an ama? Huli ta ininstruksionan nia an saiyang aki na dai magluwas sa tinampo nin solo. Kun an aki nagkukuyog​—minsan ngani dai nia aram na minamasdan sia kan saiyang ama—​aram kan ama na an saiyang aki nakakanood nin pagkuyog asin mas ligtas nanggad bilang resulta. An namamatean kan amang iyan kapareho kan namamatean kan satong langitnon na Ama, si Jehova. Aram nin Dios na tanganing magdanay kitang maimbod asin mabuhay tanganing maheling an marahayon na ngapit na itinagama nia sa sato, dapat na makanood kitang magtiwala asin kumuyog sa saiya. (Talinhaga 3:5, 6) Sa katuyohan na iyan, isinugo nia sa sato an pinakamarahay sa gabos na paratokdong tawo.

3, 4. Paano si Jesus “nakanood nin pagkuyog” asin “ginibong sangkap”? Iilustrar.

³ An Biblia may sinasabing sarong bagay na makangangalas manongod ki Jesus: “Minsan ngani sia Aki, sia nakanood nin pagkuyog hale sa mga bagay na saiyang tinios; asin pakatapos na sia ginibong sangkap sia nagin responsable sa daing katapusan na kaligtasan sa gabos na nagkukuyog sa saiya.” (Hebreo 5:8, 9) An Aking ini nag-eksister sa laog nin dai mabilang na panahon sa langit. Naheling nia si Satanas asin an kapwa kaini rebeldeng mga anghel na nakisuway, alagad an panganay na Aki nungkang uminayon sa sainda. Inaplikar sa saiya kan ipinasabong na hula an mga tataramon na ini: “Ako . . . dai nagin rebelde.” (Isaias 50:5) Kun siring, paanong an mga tataramon na “sia nakanood nin pagkuyog” minaaplikar sa Aking ini na sangkap an pagkamakinuyog? Paanong an siring na sangkap na linalang “ginibong sangkap”?

⁴ Estudyare an sarong ilustrasyon. An sarong soldados igwa nin batbat na espada. Minsan ngani dai pa iyan noarin man naprobaran sa ralaban, sangkap an pagkaporma asin magayon an pagkagibo kaiyan. Minsan siring, irinibay nia an espadang iyan sa saro na gibo sa mas matibay na metal, matagas na asero. An bagong espadang ini epektibo nang nagamit sa ralaban. Bako daw na madonong na pakipagribay iyan? Kaagid kaiyan, daing depekto an pagkuyog na ipinaheling ni Jesus bago sia nagdigdi sa daga. Alagad pagkatapos kan saiyang temporaryong pag-istar digdi, an saiyang pagigin makinuyog biyo nang laen an kualidad. Nabalo na iyan ngonyan, garo baga tuminagas na, asin probado na paagi sa mga pagbalo na nungka kutanang napaatubang ki Jesus sa langit.

5. Ano an dahelan na nagin mahalagang marhay an pagkuyog ni Jesus, asin ano an eestudyaran niato sa kapitulong ini?

⁵ An pagkuyog mahalagang marhay sa misyon ni Jesus sa pagdigdi nia sa daga. Bilang “an huring Adan,” si Jesus nagdigdi tanganing gibohon an dai nagibo kan enot niatong magurang​—magdanay na makinuyog ki Jehova Dios, dawa sa irarom nin pagbalo. (1 Corinto 15:45) Pero, an pagkuyog ni Jesus bakong mekanikal. Si Jesus nagkuyog sa bilog niang isip, puso, asin kalag. Asin ginibo nia iyan na may kagayagayahan. An paggibo kan kabotan kan saiyang Ama mas mahalaga sa saiya kisa pagkakan! (Juan 4:34) Ano an makakatabang sa sato na maarog an pagkuyog ni Jesus? Estudyaran nguna niato an saiyang motibo. An pagkultibar kan motibo na kapareho kan sa saiya matabang sa sato na malabanan an sugot sagkod magibo an kabotan nin Dios. Sa siring, rerepasohon niato an nagkapirang balos na bunga nin pagpaheling nin arog-Cristong pagkuyog.

An mga Motibo ni Jesus sa Pagkuyog

6, 7. Ano an nagkapira sa mga motibo ni Jesus sa pagkuyog?

⁶ An pagkuyog ni Jesus gikan sa kun ano an nasa saiyang puso. Siring kan nasabotan niato sa Kapitulo 3, si Cristo natural na mapakumbaba. An aroganteng pagkaorgolyoso an dahelan na minemenos nin mga tawo an pagkuyog, mantang an kapakumbabaan nakakatabang sa sato na kuyogon si Jehova nin gikan sa boot. (Exodo 5:1, 2; 1 Pedro 5:5, 6) Dugang pa, an pagkuyog ni Jesus naggikan sa kun ano an saiyang namomotan asin sa kun ano an saiyang ikinakaongis.

⁷ Orog sa gabos, namotan ni Jesus an saiyang langitnon na Ama, si Jehova. An pagkamoot na iyan pag-oolayan nin mas detalyado sa Kapitulo 13. An siring na pagkamoot an dahelan kan diosnon na pagkatakot ni Jesus. Makosogon an pagkamoot nia ki Jehova, hararom na marhay an saiyang paggalang, kaya natatakot siang mapaanggot an saiyang Ama. An diosnon na pagkatakot sarong dahelan kun taano ta dinangog na may pabor an mga pamibi ni Jesus. (Hebreo 5:7) An pagkatakot ki Jehova saro man na lataw na karakteristiko kan pamamahala ni Jesus bilang Mesiyanikong Hade.​—Isaias 11:3.

8, 9. Siring kan sinabi sa hula, ano an nagin saboot ni Jesus manongod sa katanosan asin karigsokan, asin paano nia ipinarisa an mga saboot na iyan?

⁸ Kalabot man sa pagkamoot ki Jehova an pagkaongis sa kinakaongisan ni Jehova. Halimbawa, mangnoha an hulang ini na ipinapanongod sa Mesiyanikong Hade: “Namomoot ka sa katanosan asin naoongis ka sa karigsokan. Kaya ngani linahidan ka nin Dios, kan saimong Dios, kan lana nin labi-labing kagayagayahan nin orog kisa saimong kairiba.” (Salmo 45:7) An “kairiba” ni Jesus iyo an ibang hade sa linya kan pamilya ni Hadeng David. Orog kisa siisay man sa sainda, si Jesus may dahelan na mag-ogma nin labi-labi, o maggayagayang marhay, kan nombrahan sia. Taano man? An balos sa saiya mas dakula nanggad kisa sa sainda, an saiyang pagkahade may orog na pakinabang na daing katapusan. Sia binalosan huli ta an saiyang pagkamoot sa katanosan asin pagkaongis sa karigsokan nagpahiro sa saiya na kuyogon an Dios sa gabos na bagay.

⁹ Paano ipinarisa ni Jesus an saiyang saboot mapadapit sa katanosan asin karigsokan? Halimbawa, kan kinuyog kan saiyang mga parasunod an saiyang instruksion sa paghuhulit asin nagkamit nin bendisyon bilang resulta, ano an nagin reaksion ni Jesus? Labi-labi an kagayagayahan nia. (Lucas 10:1, 17, 21) Asin kan an mga taga Jerusalem paorootrong nagpaheling nin pagigin suwayan, na sinayumahan an saiyang mamomoton na mga paghihingoa na tabangan sinda, ano an namatean ni Jesus? Sia nagtangis huli sa pagigin rebelde kan siudad na iyan. (Lucas 19:41, 42) Hararom na marhay an saboot ni Jesus manongod sa marahay sagkod maraot na gawe.

10. Anong mga saboot an kaipuhan niatong kultibaron kun dapit sa matanos na mga gibo asin salang mga gibo, asin ano an makakatabang sa sato na gibohon iyan?

¹⁰ An paghorophorop sa mga saboot ni Jesus nakakatabang sa sato na siyasaton an sato mismong mga motibo sa pagkuyog ki Jehova. Minsan ngani kita bakong sangkap, puede niatong kultibaron an odok sa pusong pagkamoot sa marahay na mga gibo asin makosog na pagkaongis sa salang gawe-gawe. Kaipuhan niatong mamibi ki Jehova, na hinahagad sa saiya na tabangan kitang makultibar an mga saboot na kapareho kan saboot nia asin kapareho kan saboot kan saiyang Aki. (Salmo 51:10) Kadungan kaiyan, kaipuhan niatong likayan an mga impluwensia na mapaluya sa siring na mga saboot. Mahalagang marhay an maingat na pagpili nin aling-alingan asin kairibaiba. (Talinhaga 13:20; Filipos 4:8) Kun kukultibaron niato an arog-Cristong mga motibo, an satong pagkuyog dai magigin pormalidad sana. Gigibohon niato kun ano an tama huli ta gustong-gusto niatong gibohon iyan. Lilikayan niato an salang mga gibo, bakong huli ta natatakot kitang madakop, kundi huli ta ikinakaongis niato an siring na gawe-gawe.

“Dai Sia Nakaginibo nin Kasalan”

11, 12. (a) Ano an nangyari ki Jesus sa kapinonan kan saiyang ministeryo? (b) Paano enot na sinugotan ni Satanas si Jesus, na naggagamit nin anong tusong mga taktika?

¹¹ Kun dapit sa pagkaongis nia sa kasalan, nabalo si Jesus sa kapinonan kan saiyang ministeryo. Pakabautismohi sa saiya, sia nasa kaawagan nin 40 aldaw asin banggi na mayo nin kakanon. Sa katapusan kan peryodong iyan, si Satanas duminatong tanganing sugotan sia. Mangnoha kun gurano katuso kan Diablo.​—Mateo 4:1-11.

¹² Enot, sinabi ni Satanas: “Kun ika aki nin Dios, sabihi an mga gapong ini na magin tinapay.” (Mateo 4:3) Ano daw an pagmate ni Jesus pagkatapos kan haloy na pag-ayuno nia? An Biblia sayod na nagsasabi: “Sia nagutom.” (Mateo 4:2) Kaya inaprobetsaran ni Satanas an natural na pagmawot sa kakanon, na daing duda na sia tuyong naghalat sagkod na manluya an hawak ni Jesus. Mangnoha man an mapagduhaging pananaram ni Satanas: “Kun ika aki nin Dios.” Aram ni Satanas na si Jesus “an panganay sa gabos na linalang.” (Colosas 1:15) Pero, dai tinogotan ni Jesus si Satanas na sutsutan siang sumuway. Aram ni Jesus na bakong kabotan nin Dios na gamiton nia an saiyang kapangyarihan para sa maimot na katuyohan. Nagsayuma siang gibohon iyan, na ipinapaheling na sia mapakumbabang nanarig ki Jehova para sa ikabubuhay asin paggiya.​—Mateo 4:4.

13-15. (a) Ano an ikaduwa asin ikatolong sugot ni Satanas ki Jesus, asin ano an reaksion ni Jesus? (b) Paano niato naaaraman na si Jesus dai noarin man nagpabaya tumang ki Satanas?

¹³ Sa ikaduwa niang pagsugot, dinara ni Satanas si Jesus sa sarong halangkawon na lugar sa torre kan templo. Tusong binibiribid an Tataramon nin Dios, sinugotan ni Satanas si Jesus na gumibo nin pagpasikat paagi sa pagtagbang hale sa halangkawon na lugar na iyan tanganing isalbar sia kan mga anghel. Kun an siring na milagro maheling kan kadaklan na nasa templo, pakatapos kaiyan igwa pa daw nin siisay man na mangangahas na pagdudahan na si Jesus an ipinanugang Mesiyas? Asin kun akoon kan mga kadaklan si Jesus bilang an Mesiyas basado sa siring na pambihirang paheling, bako daw na puede kutanang malikayan ni Jesus an dakol na kasakitan asin problema? Tibaad. Alagad aram ni Jesus na kabotan ni Jehova na gibohon kan Mesiyas an ipinapagibo sa saiya sa mapakumbabang paagi, bakong impluwensiahan an mga tawo na maniwala sa saiya paagi sa pambihirang mga paheling. (Isaias 42:1, 2) Sa giraray, nagsayuma si Jesus na makisuway ki Jehova. An kabantogan dai nakaakit sa saiya.

¹⁴ Pero, kumusta an pan-akit na kapangyarihan? Sa ikatolo niang pagprobar, inalok ni Satanas ki Jesus an gabos na kahadean sa kinaban kun si Jesus magibo nin saro sanang akto nin pagsamba ki Satanas. Seryoso daw niang pinag-isipan an alok ni Satanas? “Humale ka, Satanas!” an simbag nia. Sinabi pa nia: “Huli ta nasusurat, ‘Si Jehova na saimong Dios an dapat mong sambahon, asin sa saiya ka sana dapat na magtao nin sagradong paglilingkod.’” (Mateo 4:10) Mayo nin makakaagyat ki Jesus noarin man na sumamba sa ibang dios. Mayo nin alok na kapangyarihan o impluwensia sa kinaban na ini an makakadara sa saiya na gumibo nin ano man na akto nin pakisuway.

¹⁵ Uminontok daw si Satanas? Talagang huminale sia kan pagbotan ni Jesus. Minsan siring, an Ebanghelyo ni Lucas nagsasabi na an Diablo “binayaan sia sagkod sa ibang kombenyenteng panahon.” (Lucas 4:13) Iyo nanggad, si Satanas mahanap nin ibang okasyon tanganing baloon asin sugotan si Jesus, sagkod sa katapusan. Sinasabi sa sato kan Biblia na si Jesus ‘nabalo sa gabos na bagay.’ (Hebreo 4:15) Kaya si Jesus dai noarin man nagpabaya; kita dai man.

16. Paano sinusugotan ni Satanas an mga lingkod nin Dios ngonyan, asin paano niato ikakasikwal an saiyang mga paghihingoa?

¹⁶ Padagos na sinusugotan ni Satanas an mga lingkod nin Dios ngonyan. Makamomondo, huli sa satong pagkabakong sangkap parate kitang madaling punteriyahon. May katusohan na inaaprobetsaran ni Satanas an kaimotan, pagigin orgolyoso, asin kahanaban sa kapangyarihan. Ginagamit an pan-akit nin materyalismo, tibaad durungan pa ngani na aprobetsaran ni Satanas an gabos na ini! Mahalagang marhay na kita magpondo nguna, kun beses, tangani na onestong siyasaton an satong sadiri. Marahay man na horophoropon niato an mga tataramon sa 1 Juan 2:15-17. Mantang ginigibo niato iyan, puede niatong hapoton an satong sadiri kun baga minsan paano luminuya an satong pagkamoot sa satong langitnon na Ama huli sa mga pagmawot kan laman sa sistemang ini nin mga bagay, paghimuyawot nin materyal na mga rogaring, asin pagmawot na pahangaon an iba. Kaipuhan na girumdomon niato na an kinaban na ini malihis sana, siring man an namamahala kaiyan, si Satanas. Isikwal niato an saiyang tusong mga paghihingoa na agyaton kitang magkasala! Logod na makainspirar sa sato an satong Kagurangnan, huling “dai sia nakaginibo nin kasalan.”​—1 Pedro 2:22.

“Danay Kong Ginigibo an mga Bagay na Nakakapaogma sa Saiya”

17. Ano an saboot ni Jesus manongod sa pagkuyog sa saiyang Ama, pero ano an tibaad iinsistir nin nagkapira?

¹⁷ An pagkuyog bako sana nanggad na paglikay sa kasalan; aktibong ginibo ni Cristo an gabos na ipinagboot kan saiyang Ama. Sinabi nia: “Danay kong ginigibo an mga bagay na nakakapaogma sa saiya.” (Juan 8:29) An pagkuyog na ini nagtao ki Jesus nin dakulang kagayagayahan. Siempre, tibaad may mga mag-insistir na bakong gayong komplikado an pagkuyog para ki Jesus. Tibaad iniisip ninda na maninimbag sana sia ki Jehova, na sangkap, mantang kita sa parate maninimbag sa bakong sangkap na mga tawo na igwa nin katongdan na may autoridad. Pero an totoo, si Jesus makinuyog sa bakong sangkap na mga tawo na igwa nin katongdan na may autoridad.

18. Bilang sarong hoben, si Jesus nagtao nin anong halimbawa nin pagkuyog?

¹⁸ Mantang sia nagdadakula, si Jesus sakop kan autoridad kan saiyang bakong sangkap na tawong mga magurang, si Jose asin Maria. Posibleng marhay, orog pa kisa kadaklan na aki, may naheheling siang mga depekto sa saiyang mga magurang. Sia daw nagrebelde, na minalampas sa itinao nin Dios na papel nia asin sinasabihan sinda kun paano aasikasohon an sarong pamilya? Mangnohon kun ano an sinasabi kan Lucas 2:51 manongod sa 12 anyos na si Jesus: “Sia padagos na nagpasakop sa sainda.” Sa pagkuyog na ini, sia nagtao nin marahayon na halimbawa para sa Kristianong mga hoben, na nagmamaigot na kuyogon an saindang mga magurang asin pahelingan sinda nin tamang paggalang.​—Efeso 6:1, 2.

19, 20. (a) Napaatubang si Jesus sa anong pambihirang mga kadepisilan mapadapit sa pagkuyog sa bakong sangkap na mga tawo? (b) Taano an tunay na mga Kristiano ngonyan ta maninigong magin makinuyog sa mga nangengenot sa sainda?

¹⁹ Kun dapit sa pagkuyog sa bakong sangkap na mga tawo, si Jesus napaatubang sa mga kadepisilan na nungkang kaipuhan na atubangon kan tunay na mga Kristiano ngonyan. Estudyare an pambihirang panahon na kinabuhayan nia kaidto. An sistema nin mga bagay kan Judiong relihion, pati na an templo kaiyan sa Jerusalem asin an kabilogan na grupo nin mga saserdote kaiyan, haloy nang inoyonan ni Jehova alagad hahaleon na asin sasalidahan na kaidto kan areglo nin Kristianong kongregasyon. (Mateo 23:33-38) Mientras tanto, an dakol sa mga namomoon sa relihion nagtotokdo nin mga kaputikan na kinua sa Griegong pilosopiya. Sa templo, nagin lakop na marhay an karatan kaya inapod iyan ni Jesus na “lungib nin mga parahabon.” (Marcos 11:17) Si Jesus daw dai na nagduman sa templong iyan asin sa mga sinagoga? Dai man! Ginagamit pa man giraray ni Jehova an mga areglong idto. Sagkod na an Dios dai pa minahiro asin gumibo nin mga pagbabago, si Jesus makinuyog na nagduduman sa mga kapiestahan sa templo asin sinagoga.​—Lucas 4:16; Juan 5:1.

²⁰ Kun si Jesus makinuyog sa siring na mga kamugtakan, lalo nang maninigong magdanay na makinuyog ngonyan an tunay na mga Kristiano! Total, kita nabubuhay sa laen na marhay na panahon, an haloy nang ihinulang kapanahonan kan pagbabalik sa dati kan dalisay na pagsamba. Inaasegurar kita nin Dios na dai nia noarin man totogotan si Satanas na raoton an saiyang ibinalik na banwaan. (Isaias 2:1, 2; 54:17) Totoo, nakakaheling kita nin mga kasalan asin pagkabakong sangkap sa laog kan Kristianong kongregasyon. Alagad maninigo daw na gamiton niato an mga pagkukulang nin iba bilang sarahotan na makisuway ki Jehova, na tibaad dai na mag-atender sa Kristianong mga pagtiripon o magin mapagkritika sa kamagurangan? Nungka! Imbes, bilog na puso niatong sinusuportaran an mga nangengenot sa kongregasyon. Makinuyog na nag-aatender kita sa Kristianong mga pagtiripon asin asamblea patin inaaplikar an inaako niato dian na mga hatol na sono sa Kasuratan.​—Hebreo 10:24, 25; 13:17.

21. Ano an reaksion ni Jesus sa pan-iimpluwensia kan mga tawo na makisuway sia sa Dios, na nagtatao nin anong halimbawa para sa sato?

²¹ Dai noarin man tinogotan ni Jesus an mga tawo, dawa an mga katood na may marahay na intension, na paontokon sia sa pagkuyog ki Jehova. Halimbawa, si apostol Pedro nagprobar na kombensiron an saiyang Kagurangnan na dai man sia kaipuhan na magsakit asin magadan. Marigon na sinayumahan ni Jesus an may marahay na intension alagad napasalang hatol ni Pedro na si Jesus magin maboot sa saiyang sadiri. (Mateo 16:21-23) Ngonyan, an mga parasunod ni Jesus parateng napapaatubang sa mga paryente na may marahay na intension na tibaad magprobar na desganaron sinda sa pagkuyog sa mga ley asin prinsipyo nin Dios. Arog kan mga parasunod ni Jesus kan enot na siglo, naninindogan kita na “dapat na kuyogon [niato] an Dios bilang namamahala imbes na mga tawo.”​—Gibo 5:29.

Mga Balos sa Arog-Cristong Pagkuyog

22. Itinao ni Jesus an simbag sa anong hapot, asin paano?

²² Kan si Jesus mapaatubang sa kagadanan, an saiyang pagkuyog namugtak sa pinakagrabeng pagbalo. Durante kan mamondong aldaw na iyan, “sia nakanood nin pagkuyog” sa pinakalubos na paagi. Ginibo nia an kabotan kan saiyang Ama, bakong an saiya. (Lucas 22:42) Sa paggibo kaiyan, nakahaman sia nin sarong sangkap na rekord nin integridad. (1 Timoteo 3:16) Sia an nagin simbag sa haloy nang hapot: An saro daw na sangkap na tawo magdadanay na makinuyog ki Jehova dawa sa irarom nin pagbalo? Nasudya si Adan, asin iyo man si Eva. Dangan si Jesus nag-abot, nabuhay, nagadan, asin ginibo an rekord na iyan. Itinao kan pinakadakula sa gabos na linalang ni Jehova an pinakamakosog na simbag na posible. Sia nagkuyog dawa kan an pagkuyog nangahulogan nin dakulaon na sakripisyo sa saiya.

23-25. (a) Paano konektado sa integridad an pagkuyog? Iilustrar. (b) Ano an tema kan sunod na kapitulo?

²³ An integridad, o bilog na pusong debosyon ki Jehova, nahahayag paagi sa pagkuyog. Huling si Jesus nagkuyog, naingatan nia an saiyang integridad asin sia nagtaong pakinabang sa bilog na katawohan. (Roma 5:19) Si Jehova nagtao nin igong balos ki Jesus. Kun kukuyogon niato an satong Kagurangnan, si Cristo, babalosan man kita ni Jehova. An pagkuyog ki Cristo minagiya sa “daing katapusan na kaligtasan”!​—Hebreo 5:9.

²⁴ Dugang pa, an integridad saro na mismong balos. An Talinhaga 10:9 nagsasabi: “An naglalakaw sa integridad maglalakaw sa katiwasayan.” Kun an integridad iaagid sa sarong dakulang mansion na gibo sa marahayon na klaseng mga ladrilyo, an kada akto nin pagkuyog puedeng ikomparar sa indibiduwal na ladrilyo. An sarong ladrilyo tibaad garo baga bakong mahalaga, alagad an lambang saro kaiyan igwa nin kabtang, igwa nin halaga. Asin kun pinag-iiriba an dakol kaiyan, sarong bagay na may dakulaon nanggad na halaga an natotogdok. Kun an mga akto nin pagkuyog pinag-iiriba, na padagos na dinudugangan, aroaldaw asin taon-taon, itinotogdok niato an arog sa magayon na harong nin satong integridad.

²⁵ An pagigin makinuyog sa halawig na panahon nagpapagirumdom sa saro pang kualidad​—an pakatagal. An aspektong iyan kan halimbawa ni Jesus iyo an tema kan sunod na kapitulo.