Mayo Nang Mas Marahay Kisa sa Katotoohan

Isinaysay Ni G. N. Van Der Bijl

Kan Hunyo 1941, itinao ako sa mga Gestapo asin dinara sa kampo de konsentrasyon sa Sachsenhausen harani sa Berlin, Alemania. Duman, bilang preso na may numerong 38190, ako nagdanay sagkod na dumatong an maringison na pagpamartsa sa mga preso na an manluya pinababayaan na magadan kan Abril 1945. Alagad bago ko iladawan an mga pangyayaring idto, togoti nindo akong ipaliwanag kun paano ako napreso.

NAMUNDAG ako sa Rotterdam, Netherlands, dai nahaloy pagkapoon kan Guerra Mundial I, kan 1914. Si Tatay nagtatrabaho sa perokaril, asin an samuyang sadit na apartment harani sa riles. Sa paghinanapos kan guerra kan 1918, dakol akong naheling na ambulansiang tren na maribok na nag-aaragi. Daing duwa-duwa na pano idto nin eridong mga soldados na ipinupuli hale sa ralaban.

Kan ako 12 anyos, nagpondo ako sa pag-eskuela tanganing magtrabaho. Pakalihis nin walong taon nagtrabaho ako bilang serbidor sa sarong pampasaherong barko, asin kan sumunod na apat na taon, naglayag ako pabalikbalik sa Netherlands asin Estados Unidos.

Pagduong mi sa Nueva York kan tig-init nin 1939, may huma nin saro pang guerra mundial. Kaya kan an sarong lalaki sumakay sa barko mi asin alokan ako kan librong Government, na nagsasabi dapit sa sarong matanos na gobyerno, maogma kong inako iyan. Pagbalik sa Rotterdam, pinonan kong humanap nin trabaho na bako nang sa dagat, huling garo bako nang ligtas an buhay sa dagat. Kan Setyembre 1, sinakop kan Alemania an Polandia asin an mga nasyon napalabot na sa Guerra Mundial II.

Pakanood sa Katotoohan kan Biblia

Sarong Domingong aga kan Marso 1940, dinadalaw ko an sakong may agom nang tugang na lalaki kan magtimbre an saro sa Mga Saksi ni Jehova. Sinabi ko sa saiya na igwa na ako kan librong Government asin hinapot ko sia manongod sa langit asin kun siisay an naduman. Inako ko an siring na malinaw asin rasonableng marhay na simbag kaya nasabi ko sa sakong sadiri, ‘Ini na an katotoohan.’ Itinao ko sa saiya an sakong adres asin inimbitaran ko sia na pasyaran ako sa harong.

Pakatapos nin tolo sanang pagsongko, na durante kaiyan hararom an samong pag-oolay sa Biblia, nagpoon akong umiba sa Saksi sa paghuhulit sa harong-harong. Pag-abot mi sa teritoryo, itinokdo nia sa sako kun saen mapoon, asin naghulit ako nin solo. Siring kaiyan iiniintrodusir an dakol na bagohan sa paghuhulit kan mga panahon na idto. Sinabihan ako na, tanganing dai maheling sa tinampo, maninigo na ako pirmeng nasa laog nin pasilyo kun iinaatubang ko an mga babasahon. Kaipuhan an pag-iingat kaidtong enot na mga aldaw kan guerra.

Pakalihis nin tolong semana, kan Mayo 10, 1940, sinakop kan hukbong Aleman an Netherlands, asin kan Mayo 29, iprinoklamar kan komisyonado kan Reich na si Seyss-Inquart na prohibido an organisasyon kan Mga Saksi ni Jehova. Nagtitiripon kami sa saradit sanang grupo, asin ginigibo an pag-iingat na ihilom an samong tiriponan. Nangorognang nakapakokosog sa samo an mga pagsongko kan mga nagbibiaheng paraataman.

Makosog akong magsigarilyo, asin kan alokon ko nin sigarilyo an Saksi na nag-adal sa sako asin madiskobre ko na dai sia nagsisigarilyo, sinabi ko: “Nungka kong mapopondo an pagsigarilyo!” Minsan siring, dai nahaloy pagkatapos kaiyan, mantang ako naglalakaw sa tinampo, naisip ko, ‘Kun ako magigin Saksi, gusto kong magin tunay na Saksi.’ Kaya nungka na giraray akong nagsigarilyo.

Paninindogan Apabor sa Katotoohan

Kan Hunyo 1940, mayo pang tolong bulan pakatapos na makamidbid ko an Saksi sa pinto kan sakong tugang, sinimbolisaran ko an sakong pagdusay ki Jehova asin nabautismohan. Pakalihis nin pirang bulan, kan Oktubre 1940, naglaog ako sa bilog na panahon na ministeryo bilang payunir. Kan panahon na idto, tinawan ako kan inaapod na dyaket na pampayunir. Dakol an bulsa kaiyan para sa mga libro asin pulyeto, asin puede iyan na ipan-irarom sa halabang amerikana.

Haros poon sa kapinonan kan pananakop kan Alemania, an Mga Saksi ni Jehova sistematikong hinahanap asin inaarestar. Sarong aga kan Pebrero 1941, kaiba ko sa ministeryo sa langtad an nagkapira pang Saksi. Mantang sinosongko ninda an mga tawo sa sarong kampi nin bloke nin mga harong, naghulit ako sa ibong na kampi kan bloke tanganing sabaton sinda. Pag-abot nin oras, hineling ko kun ano an nakaaatraso sa sainda asin nasabatan ko an sarong lalaki na naghapot, “Igwa ka kan arin man sa saradit na librong ini?”

“Igwa,” an simbag ko. Sa puntong iyan inarestar nia ako asin dinara sa presinto. Dinetener ako sa laog nin haros apat na semana. Makikatood an kadaklan sa mga opisyal. Sagkod na an saro dai itinatao sa mga Gestapo, seguradong makaluluwas sia paagi sana sa pagpirma sa sarong nasusurat na deklarasyon na dai na sia magwawaras nin mga babasahon sa Biblia. Kan pinapipirma ako sa siring na deklarasyon, ako nagsimbag: “Maski pa alokon nindo ako nin saro o duwang milyon na gulden, dai nanggad ako mapirma.”

Pakatapos nin haloy-haloy pang pagkabilanggo, itinao ako sa mga Gestapo. Dangan dinara ako sa kampo de konsentrasyon sa Sachsenhausen sa Alemania.

An Buhay sa Sachsenhausen

Pag-abot ko kan Hunyo 1941, igwa nang mga 150 Saksi​—na an kadaklan Aleman—​sa Sachsenhausen. Kaming mga bagong preso dinara sa sarong kabtang kan kampo na inaapod Isolation. Duman inasikaso kami kan samong mga tugang na Kristiano asin inandam ninda kami sa linalaoman na mangyayari. Pakalihis nin sarong semana saro pang barko na may lunad na mga Saksi hale sa Netherlands an nag-abot. Kan primero pinatitindog kami sa iyo man sanang lugar sa atubangan kan mga kuartel poon alas siete nin aga sagkod alas sais nin banggi. May mga panahon na kaipuhan na gibohon iyan kan mga preso aroaldaw sa laog nin sarong semana o labi pa.

Sa ibong kan maringis na pagtrato, narealisar kan mga tugang na kaipuhan na marhay an pagdadanay na organisado asin pagkakan sa espirituwal. Aroaldaw may sarong inasignaran na mag-andam nin mga ideya dapit sa sarong teksto sa Biblia. Kan huri, sa natad na pinagtitiriponan, an indibiduwal na mga Saksi minadolok sa sarong iyan asin naghihinanyog sa saiyang inandam. Sa ano man na paagi, may literatura na regular na ikinapalulusot sa laog kan kampo, asin kami aktuwal na nagtitiripon kada Domingo asin iribang pinag-aadalan an literaturang ini sa Biblia.

Maski paano may sarong kopya kan librong Children, na ilinuwas sa kombension sa St. Louis sa Estados Unidos kan tig-init nin 1941, na ikinapalusot sa Sachsenhausen. Tanganing malimitaran an peligro na madiskobre asin raoton an libro, pinagsuruhaysuhay mi iyan, asin an mga kabtang iwinaras sa mga tugang tanganing an gabos sarosaralidang makabasa kaiyan.

Paghaloyhaloy, nadiskobre kan manehamento sa kampo an mga pagtiripon mi. Kaya pinagburulagbulag an mga Saksi asin ikinaag sa laen-laen na kuartel. Idto nagtao sa samo nin marahayon na oportunidad na mahulitan an ibang preso, asin bilang resulta, dakol na Polaco, Ucrainiano, asin iba pa an nag-ako kan katotoohan.

Dai itinago kan mga Nazi an saindang intension na raoton o gadanon an mga Bibelforscher, an apod kaidto sa Mga Saksi ni Jehova. Bilang resulta, grabe an pasakit sa samo. Sinabihan kami na puede kaming mapaluwas kun pirmahan mi an sarong deklarasyon na dinedenunsiar an samong pagtubod. An nagkapirang tugang nagrason, “Kun ako nasa luwas, mas dakol akong magigibo sa paglilingkod ki Jehova.” Minsan ngani may pirang nagpirma, an kadaklan kan samong mga tugang nagdanay na fiel sa ibong kan gabos na kakulangan sa ikabubuhay, paghamak, asin pagmaltrato. Mayo na kaming nabaretaan manongod sa nagkapira sa mga nagkompromiso. Pero nakaoogma na kan huri an iba nagbalik asin aktibo pang mga Saksi.

Kami regular na pinupuersang magdalan mantang an mga preso may kabangisan na pinadudusahan sa pisikal, arog baga kan 25 pakol nin bala. Sarong beses, pinadalan kami kan paggadan sa apat na lalaki paagi sa bitay. An mga eksperyensiang ini talagang may epekto sa sarong tawo. An sarong tugang, na halangkaw, guapong lalaki na kakuartel ko, nagsabi sa sako: “Bago ako napadigdi, dai ko kayang magheling nin dugo na dai ako nadidismayo sa oras mismong iyan. Alagad ngonyan tuminagas na ako.” Pero, minsan ngani tibaad tuminagas na kami, dai kami nagkakubal. Sasabihon ko, dai ako noarin man nagtanom nin maraot na mawot o nakamate nin pagkaongis sa mga naglalamag sa samo.

Pakatapos nin haloy-haloy na pagtrabaho kaiba nin sarong kommando (grupo nin mga trabahador), ilinaog ako sa ospital huli sa halangkaw na kalintura. Tinabangan ako nin sarong doktor na Noruego asin nars na Checoslovaco, asin posibleng nakasalbar ako huli sa saindang kabootan.

Pagpamartsa sa mga Preso na an Manluya Pinababayaan na Magadan

Pag-abot kan Abril 1945, malinaw na an Alemania nadadaog na sa guerra. An mga alyado sa solnopan marikas na nag-aabante hale sa solnopan, asin an mga Sobyet hale sa sirangan. Imposible para sa mga Nazi na gadanon an ginatos na ribong yaon sa mga kampo de konsentrasyon asin ilobong an mga bangkay ninda sa laog nin pirang aldaw na daing ano man na maririsa. Kaya nagdesisyon sinda na gadanon an mga may helang asin ibalyo an iba pang preso sa pinakaharaning duongan. Duman plinano ninda na isakay sinda sa mga barko asin palubogon an mga barko sa dagat.

An pagmartsa kan mga 26,000 na preso hale sa Sachsenhausen nagpoon kan banggi nin Abril 20. Bago kami naghale sa kampo, an samong mga tugang na may helang kinua sa impirmarya. Nagkua nin sarong kareta na masasakayan ninda. Gabos-gabos, 230 kami hale sa anom na laen-laen na nasyon. Kabale sa mga may helang si Tugang na Arthur Winkler, na dakula an ikinontribwir sa pagpahiwas kan gibohon sa Netherlands. Kaming mga Saksi an nasa hudian kan martsa, asin padagos kaming nagpaparinigonan nin boot na magpadagos sa paglakaw.

Enot, kami nagmartsa nin 36 na oras na daing pahingalo. Mantang ako naglalakaw, talagang napatorog ako huli sa grabeng sakit asin kapagalan. Alagad dai puedeng magpawalat o magpahingalo huli ta an saro namemeligrong badilon kan mga guardia. Kun banggi natotorog kami sa kahiwasan o sa kadlagan. Kakadikit an o mayo nin pagkakan. Kun dai na matios an gutom, dinidilaan ko an tutpest na itinao sa samo kan Red Cross sa Sweden.

Sarong beses, huling nariribaraw na an mga guardiang Aleman kun haen an mga tropa kan Rusia asin E.U., apat na aldaw kaming nagkampo sa kadlagan. Marahay na sana ta, bilang resulta, dai kami nakaabot sa Lübeck Bay sa tamang oras tanganing sumakay sa mga barko na madara kutana sa samo sa samong lolobngan na katubigan. Sa katapustapusi, pakatapos nin 12 aldaw asin pagmartsa nin mga 200 kilometros, nakaabot kami sa Crivitz Wood. Bako ining harayo sa Schwerin, sarong siudad na mga 50 kilometros hale sa Lübeck.

Nasa too mi an mga Sobyet, asin nasa wala mi an mga Amerikano. Sa hugong kan darakulang badil asin an daing ontok na purutokan nin mga riple, aram mi na harani na kami sa ralaban. Nakilagan an mga guardiang Aleman; an nagkapira nagdurulag, asin an iba rinibayan an saindang unipormeng panmilitar nin gubing na pampreso na hinuba ninda sa mga nagadan, sa paglaom na dai sinda mamidbid. Sa tahaw kan pagkariribok, kaming mga Saksi nagtiripon tanganing mamibi para sa paggiya.

An mga tugang na nag-aasikaso nagdesisyon na kami maninigong maghale nin amay pagkaaga asin pumasiring sa direksion kan mga soldados kan E.U. Minsan ngani an haros kabanga kan mga preso na nagpoon sa pagmartsa nagadan o ginadan sa dalan, an gabos na Saksi nagdanay na buhay.

Pinasakay ako kan nagkapirang opisyal kan militar kan Canada pasiring sa siudad nin Nijmegen, na duman dating nag-eerok an sakong tugang na babae. Alagad pag-abot ko duman, nagbalyo na palan sia. Kaya pinonan kong maglakaw pa-Rotterdam. Marahay na sana ta sa dalan may nagpasakay sa sako sa sarong pribadong sasakyan na idiniretso na ako sa sakong padudumanan.

An Katotoohan an Nagin Buhay Ko

Kan mismong aldaw pag-abot ko sa Rotterdam, nag-aplay giraray ako sa pagpapayunir. Pakalihis nin tolong semana yaon na ako sa destino ko sa siudad nin Zutphen, kun saen naglingkod ako kan sumunod na saro may kabangang taon. Durante kan panahon na idto, nabawi ko an sakong kosog sa pisikal. Dangan nanombrahan akong paraataman sa sirkito, an apod sa nagbibiaheng mga ministro. Pakalihis nin pirang bulan, inimbitaran ako sa Paadalan sa Biblia kan Watchtower sa Gilead sa South Lansing, Nueva York. Pagkagradwar sa ika-12 klase kan paadalan na iyan kan Pebrero 1949, idinestino ako sa Belgium.

Naglingkod ako sa laen-laen na kabtang kan ministeryo sa Belgium, kabale an haros walong taon sa sangang opisina asin mga dekada sa pagbibiahe bilang kapwa paraataman sa sirkito asin paraataman sa distrito. Kan 1958, naagom ko si Justine, na nagin kaibaiba ko sa pagbibiahe. Ngonyan, mantang ako naggugurang na, yaon pa giraray sa sako an kagayagayahan na makapaglingkod sa limitadong paagi bilang kasalihid na nagbibiaheng paraataman.

Kun sinasalingoy ko an sakong ministeryo, tunay na masasabi ko: “Mayo nang mas marahay kisa sa katotoohan.” Siempre, bako idtong pirmeng pasil. Nadiskobre ko na kaipuhan na makanood sa sakong mga sala asin pagkukulang. Kaya kun nakikipag-olay ako sa mga hoben, parate kong sinasabi sa sainda: “Kamo masasala man asin tibaad makagibo pa ngani nin magabat na kalapasan, alagad dai kamo magputik manongod kaiyan. Ipakipag-olay iyan sa saindong mga magurang o sa sarong magurang sa kongregasyon, dangan gibohon an kinakaipuhan na mga pagtatanos.”

Sa haros 50 taon ko sa bilog na panahon na ministeryo sa Belgium, nagkapribilehio akong maheling an mga midbid ko kaidtong aki pa na ngonyan naglilingkod bilang mga magurang sa kongregasyon asin mga paraataman sa sirkito. Asin naheling ko an 1,700 o labi pa na parabalangibog kan Kahadean sa nasyon na nagin labi sa 27,000.

Ihinahapot ko, “Igwa daw nin orog pa kaogmang paagi na mamuhay kisa sa maglingkod ki Jehova?” Mayo kasuarin man, mayo ngonyan, asin dai noarin man magkakaigwa. Ipinamimibi ko na logod padagos na giyahan asin bendisyonan ni Jehova kami mag-agom tanganing padagos kaming makapaglingkod sa saiya sagkod lamang.

[Retrato sa pahina 26]

Kaiba an sakong agom dai nahaloy pagkakasal sa samo kan 1958

“Gumibo Kamo nin mga Disipulo sa mga Tawo kan Gabos na Nasyon”

“KUN siring paduman kamo asin gumibo kamo nin mga disipulo sa mga tawo kan gabos na nasyon, na bautismohan nindo sinda sa ngaran kan Ama asin kan Aki patin kan banal na espiritu.” Ini an pagkatradusir kan New World Translation sa pagboot ni Jesus na nasa Mateo 28:19. Minsan siring, kinikritika an traduksion na ini. Halimbawa, an sarong relihiosong libreto nagsasabi: “An solamenteng traduksion na tinotogotan kan tekstong Griego: ‘Gumibo kamo nin mga disipulo sa gabos na nasyon!’” Totoo daw ini?

An traduksion na ini na, “Gumibo kamo nin mga disipulo sa gabos na nasyon,” minalataw sa dakol na bersion nin Biblia asin ini literal na traduksion kan Griego. Kaya, ano an basehan kan traduksion na, “Gumibo kamo nin mga disipulo sa mga tawo kan gabos na nasyon, na bautismohan nindo sinda”? An konteksto. An pananaram na ‘bautismohan sinda’ malinaw na nanonongod sa mga indibiduwal, bakong mga nasyon. An Aleman na intelektuwal na si Hans Bruns nagsasabi: “An [terminong] ‘sinda’ dai nanonongod sa mga nasyon (na malinaw na ilinalaen kan Griego), kundi sa mga tawo na nasa mga nasyon.”

Dugang pa, an paagi kan pag-otob sa pagboot ni Jesus maninigong estudyaran. Mapadapit sa ministeryo ni Pablo asin Bernabe sa Derbe, sarong siudad sa Asia Minor, satong mababasa: “Pakapahayagan kan maogmang bareta sa siudad na iyan asin pakagibo nin nagkapirang disipulo, sinda nagbalik sa Listra asin sa Iconio asin sa Antioquia.” (Gibo 14:21) Mangnoha na si Pablo asin Bernabe naggibo nin mga disipulo, bakong sa siudad nin Derbe, kundi sa nagkapira sa mga tawo kan Derbe.

Kaagid kaiyan, mapadapit sa panahon kan katapusan, an libro nin Kapahayagan naghula, bako na an bilog na mga nasyon maglilingkod sa Dios, kundi na “sarong dakulang kadaklan . . . hale sa gabos na nasyon asin tribo asin banwaan patin tataramon” an magibo kaiyan. (Kapahayagan 7:9) Sa siring, an New World Translation nabibindikar bilang masasarigan na traduksion kan ‘gabos na Kasuratan, na ipinasabong nin Dios.’​—2 Timoteo 3:16.