Pagkultibar sa Kristianong mga Ugale sa Sarong Kinaban na Daing Ugale

“Uya! Kanigoan karahay asin kanigoan kaogma na an magturugang mag-ontok na sararo!”—SALMO 133:1.

1. Ano an nangyari sa marahay na ugale?

“AN MARAHAY na ugale nabugbug sa nakaaging 25 taon,” sabi kan kolumnistang si Ann Landers. “Bako sana na an mga lalaki dai na nagbubukas kan pinto nin kotse para sa mga babae o nag-oopresir sainda nin matutukawan sa mga tren o bus. Mas grabe pa dian.” An totoo, saen man kita humeling, nakakaheling kita nin ebidensia na kita nabubuhay sa kinaban na nag-oorog sa pagigin daing ugale. An mga tawo nakikipag-enotan sa mga pila, nagsisigarilyo sa matawong elevator, nagpapatogtog nin makosog na musika sa mga lugar na pampubliko, asin iba pa. An eksperyensia sa aroaldaw nagsasabi sato na sa ibong nin mas marahay na mga oportunidad sa edukasyon asin pamumuhay, sa pankagabsan an nabubuhayan niato panahon na an Mabalos Po asin Tabi mga terminong dai na midbid, asin an ordinaryong kortesiya asin paggalang nalingawan na nin kadaklan.

2. Taano ta bakong makangangalas an kadaihan nin marahay na ugale ngonyan?

² Makangangalas daw an gabos na ini? Dai man. Iyan nagpapagirumdom sana kan ipinasabong na sabihon ni apostol Pablo manongod sa gawe nin mga tawo sa “huring mga aldaw” na “maabot an delikadong mga panahon na masakit pakibagayan.” Kaiba nin ibang bagay, ihinula ni Pablo na an mga tawo magigin mga “mamomoton sa sainda man sana, . . . maabhaw, mapalangkaw, . . . dai tataong magbalos, . . . dai nin pagkamoot, . . . mayong pagpopogol sa sadiri.” (2 Timoteo 3:1-3) Minsan an kaswal na pagmamasid magpapaheling na an siring na gawe lakop ngonyan sa tahaw nin mga tawo hale sa gabos na edad, klase, asin nasyonalidad. Taano daw? Ano an mga dahelan na nakakokontribuwir sa pankagabsan na kadaihan nin marahay na ugale?

Mga Dahelan nin Maraot na Ugale

3. Paano an “aire” kan palakaw na ini nagpapalakop nin maraot na ugale?

³ An mga tataramon na “mamomoton sa sainda man sana” naglaladawan nanggad sa “kapag-arakian na ako nguna,” na apod sa mga pinadakula na may pagdodoon sa pagkaagresibo, indibidualismo, asin pagpahayag kan sadiri. An espiritung ini, na lakop sa “aire” na nasa palibot niato, direktang kakontra kan hatol sa Biblia na an mga Kristiano magin “nagririsa, bako sanang sa personal na interes sa [saindang] sadiri, kundi siring man sa personal na interes kaidto man na iba.” (Efeso 2:2, 3; Filipos 2:4) An resulta? An henerasyon na pinadakula sa ideyang ‘giboha an gusto mo’ seguradong dai mag-iintindi sa kun paano an saindang gawe makakaapektar sa iba.

4. Ano an pagheling ngonyan sa mga nagmemenus sa akseptadong mga pamantayan, asin ano an maninigong magin punto-de-vista nin Kristiano sa bagay na iyan?

⁴ An sarong bagay na kaidto may mayor na kabtang sa pagpapadanay sa kadikit na paggalang sa pag-oltanan nin mga tawo iyo an impluwensia nin kairiba. An paggirumdom sa iisipon nin iba haloy nang nagin puwersang nakapopogol. Alagad ngonyan, mientras na mas nakakukubhan asin sala an sarong gawe, orog man iyan na magigin popular sa dakol na tawo. An mga nag-iignoro sa akseptadong mga pamantayan dai na ibinibilang na may maraot na ugale o daing ugale kundi elegante o eksperyensiado sa kinaban, dapat na hangaan. Alagad, girumdoma na an mga tataramon na eksperyensiado sa kinaban na kun sa Ingles “sophisticated” nangangahulogan “mayo sa natural, puro, o orihinal na kamugtakan.” Iyan gikan sa iyo man sanang pinakaugat na Griego kapareho kan termino na isinasalin na “tinugdas sa katusohan” sa 2 Pedro 1:16. Tunay na marahay sa tunay na mga Kristiano na isikwal an siring na kaisipan.

5. Ano an saro pang bagay na nakakokontribuwir sa pagkawara nin marahay na ugale?

⁵ “Huli ta an silot sa maraot na gibo dai tolos ginibo, kaya an puso kan mga aki nin tawo nagin nang biyong matagas sa paggibo nin maraot,” sabi kan Eclesiastes 8:11. Uya pa an sarong bagay na nakakontribuwir sa kakulangan nin ugale sa publiko. Huli ta madalion sa mga tawo na makalibre, minatagas an saindang boot manongod sa mga paglapas sa akseptadong mga pamantayan nin gawe. “An mga siudadano na biyong makukubhanan na ipamidbid sa publiko bilang kabtang kan kriminal na elemento listo man na naglalapas sa gabos na klase nin ley sa atubangan kan publiko—mga ley sa trapiko, ley sa droga, ley sa pagramog,” sabi nin editoryal sa New York Times. Bilang resulta, “an karibokan, bandalismo asin pagsuratsurat sa lanob” gabos nagin nang kabtang kan satong naeeksperyensiahan sa aroaldaw. Kaya, an urbanidad, kaiba an paggalang sa mga diretso, rogaring, asin pagsosolo nin ibang tawo, orog pang nadadaog.

6. Paano an ugale nin tawo naaapektaran kan saindang sibot na pamumuhay, asin paano si Jesus napapalaen sa bagay na ini?

⁶ Mantang an marahay na ugale ibinibilang nin kadaklan na kaiba sa mas pinong mga kabtang nin buhay, iyan pasil na nalilingawan kun naghihidale an mga tawo—asin an kadaklan na tawo garo baga naghihidale sa kadaklan na oras sa mga panahon na ini. Bilang resulta, nagsisinabatan sinda na daing girong o daing pagkaliwat an panlauog. Sinda nagsisinikuhan asin nagtitinulodan sa mga pila, o may pagkalangkag na nagpapaekes-ekes sa tinampo tangani sanang makaekonomiya nin pirang minuto o segundo. Parate na an mga tawo nagigin sobra kapreokupado sa saindang personal na mga gibo-gibo, o an saindang iskedyul pano-pano nin kadakol na kaipuhan na gibohon, kaya an ano man na dai linalaoman na pangyayari o bisita nagigin makauuyam o istorbo. Horophoropa kun gurano ini kanapapalaen sa reaksion ni Jesus sa mga tawong nagdorolok sa saiya minsan sa mga oras na bakong kombenyente.—Marcos 7:24-30; Lucas 9:10, 11; 18:15, 16; Juan 4:5-26.

7. Ano an dapat na pagmaanan nin tunay na mga Kristiano manongod sa ugale?

⁷ Minsan ngani kita nabubuhay sa kinaban na marikas an dalagan, asin orog na nagdadakol an naghahagad kan satong oras asin kosog, an pagtogot sa mga kagipitan na iyan na papangyarihon kitang gumawe nin daing modo tunay na dai maparahay sa mga bagay. Al kontraryo, an siring na gawe nagbubunga nin dakol na daing kamanungdanan na kadahasan na nababaretaan niato—mga diriskutiran, iriwal, mapait na pagkakalaban, paggadan pa ngani—na an bunga pagbalos nin maraot na ugale sa maraot na ugale. Ini gabos kaiba kan espiritu kan kinaban na dian dai maninigong magin kabtang an tunay na mga Kristiano.—Juan 17:14; Santiago 3:14-16.

Pinakamarahay na mga Arogan sa Marahay na Ugale

8. Minsan ngani napapalibotan nin mga tawong daing ugale, ano an isinasadol sa mga Kristianong gibohon?

⁸ Mantang kita napalilibotan nin mga tawo na dai nag-iintindi sa iba, pasil sanang padara sa impluwensia asin pabayaan na mawaran kita nin marahay na ugale. Minsan siring, ginigirumdom an hatol kan Biblia na “dai kamo maglakaw na arog sa palakaw na ini nin mga bagay,” puwede niatong tanawon an dakol na pambihirang halimbawa sa Biblia asin pagmaigotan na suportaran an halangkaw na mga pamantayan nin Kristianong ugale sa daing ugaleng kinaban ngonyan. (Roma 12:2, 21; Mateo 5:16) An satong hiro-hiro maninigong magpaheling na kita bilog na pusong oyon sa salmista na nagsabi: “Uya! Kanigoan karahay asin kanigoan kaogma na an magturugang mag-ontok na sararo!”—Salmo 133:1.

9. Ano an ipinaheheling kan Kasuratan manongod sa paagi nin pagtratar ni Jehova sa mga tawo?

⁹ An nangongorog na halimbawa sa pagpaheling nin marahay na ugale iyo an Kaglalang asin Ama nin gabos, si Jehova Dios mismo. Uso sa mga nasa haralangkaw na katongdan o nagkakapot nin kapangyarihan sa iba na gamiton an saindang impluwensia asin hagadon na igalang an saindang kabotan. Pero, an kaharohalangkaweng Persona sa uniberso, si Jehova Dios, perming marahay an ugale sa pagtrato sa mga harababa sa saiya. Kan binibendisyonan an katood niang si Abraham, sia nagsabi: “Tingagan tabi an saimong mga mata asin itingkalag mo hale sa saimong namumugtakan.” Asin sa giraray: “Tingag, tabi, sa kalangitan asin bilanga an mga bitoon.” (Genesis 13:14; 15:5) Kan tinatawan si Moises nin tanda kan Saiyang kapangyarihan, an Dios nagsabi: “Ilaog mo tabi an saimong kamot sa parteng itaas kan saimong gubing.” (Exodo 4:6) Pakalihis nin dakol na taon, si Jehova, paagi sa saiyang propetang si Miqueas, nagsabi pati sa saiyang sumbikalan na banwaan: “Pagdangog, tabi, kamong mga namomoon sa Jacob asin kamong mga nangengenot sa harong ni Israel. . . . Dangoga tabi nindo ini, kamong mga poon.” (Miqueas 3:1, 9) Sa bagay na ini, kita daw nagin “mga paraarog sa Dios” sa pagsabi nin “Tabi” kun nakikipag-olay sa iba?—Efeso 5:1.

10, 11. (a) Ano an masasabi manongod sa gawe-gawe asin ugale ni Jesus? (b) Paano niato maaarog si Jesus sa pagigin marahay an ugale sa gabos na tawo?

¹⁰ Si Jesu-Cristo, an saro “na nasa daghan kan Ama,” saro pang pambihirang halimbawa na maninigong arogon. (Juan 1:18) Sa pagtratar sa iba, sia maboot asin maheherakon sa sarong lado, mapuwersa asin marigon sa ibong; pero noarin man dai sia nagin daing modo o maisog sa siisay man. Sa pagkomento sa “saiyang pambihirang abilidad nin pagigin pamugtak kaiba nin gabos na klase nin tawo,” an librong The Man From Nazareth nagsasabi: “Kapwa sa publiko asin sa pribado sia nakiasosyar sa mga lalaki asin babae nin pantay-pantay. Pamugtak an boot nia kaiba nin saradit na mga aking inosente asin makangangalas pamugtak man an boot nia kaiba nin kinokonsensiang mga nagpapasoborno arog ni Zaqueo. An iginagalang na mga babae, arog ni Maria asin Marta, nakakapakipag-olay sa saiya na may natural na pagkaprangka, pero dinolok man sia nin mga patotot na garo baga nakaseseguro na sia makasasabot asin makikikatood sa sainda . . . An pambihira niang dai pakarisa sa mga linderos na nakabibilanggo sa ordinaryong mga tawo saro sa saiyang pinakamidbid na mga kuwalidad.”

¹¹ An pagtrato sa iba na may maninigong paggalang asin konsiderasyon tanda nin sarong tawo na talagang may marahay na ugale, asin marahay na arogon niato digdi si Jesu-Cristo. Iyo, an kadaklan na tawo nahihimong magin magalang sa nagkapira, nangorogna sa mga mas halangkaw an katongdan kisa sainda. Alagad sa mga ibinibilang nindang mas hababa sa sainda o kapantay ninda, sinda parateng indiperente, daing malasakit, asin daing modo. Garo baga iyan nagtatao sainda nin pakamate nin pagkasuperyor asin kapangyarihan. Alagad marahay an pagkasabi na an “pagkadaing modo iyo an sagin kakosogan nin sarong tawong maluya.” Kaya, an Biblia nagsasadol: “Sa pagpaheling nin paggalang sa lambang saro mangenot kamo.” (Roma 12:10) Kun gibohon niato an bilog niatong makakaya na makuyog an hatol na iyan, bako na kitang harayo sa pagigin marahay an ugale sa gabos na tawo, kapareho ni Jesus.

12. Ano an pinakasustansia kan katokdoan ni Jesus manongod sa relasyon nin tawo?

¹² An positibo, mahiwas-an-naaabot na kuwalidad na ini ipinaheheling man sa mga katokdoan ni Jesus, partikularmente sa inaapod na Golden Rule: “Kaya an gabos na boot nindong gibohon sa saindo nin mga tawo, gibohon man nindo sa sainda.” (Mateo 7:12) Interesante nanggad, sa Analects, saro sa Four Books ni Confucius—na haloy nang ibinibilang na iyo an sangkap na representasyon nin gaweng moral sa Oriente—an paratokdo hinapot kan saro sa saiyang mga disipulo kun baga may saro sanang termino na magseserbing prinsipyo sa paggawe mientras na nabubuhay. “Seguro puwede na an terminong ‘pagbinalosan’ (shu),” an simbag kan paratokdo, dangan idinugang nia: “Dai mo paggibohon sa iba an habo mong gibohon sa saimo nin iba.” Al kontraryo, pasil niatong maheheling an pagigin superyor kan katokdoan ni Jesus. Huli ta magkakaigwa sana nin mainit, marahay, asin toninong na relasyon kun an saro magsasadiring boot na ‘gibohon sa iba’ an marahay.

Ugaleng Kristiano na Basado sa Kristianong Pagkamoot

13, 14. (a) Ano an naobserbaran bago pa sana manongod sa ugale sa publiko? (b) Ano an nagmomotibar sa presenteng interes sa ugale asin mga reglamento sa marahay na ugale?

¹³ Huli ta lakop an maraot na ugale, may mga orolay ngonyan manongod sa pagbuwelta sa tamang ugale. “Nagkaigwa nin rebolusyon tumang sa marahay na ugale kan mga taon ’60,” sabi ni Marjabelle Stewart, sarong popular na parasurat asin paratokdo sa temang iyan, “alagad ta ibinabalik iyan nin bagong rebolusyon. Minimidbid nin mga tawo an halaga kaiyan asin boot nindang maaraman kun ano an sosyal na mga pamantayan.” An nabuhay liwat na interes na ini sa marahay na ugale ipinaheheling kan pagdakol nin mga libro, manual, artikulo sa pagtao nin hatol, asin mga pasale sa TV manongod sa gabos magpoon sa kun arin na tinidor an gagamiton sa sarong pormal na pagkakan sagkod sa kun ano an iaapod sa saro sa komplikado asin marikas an pagkaliwat na sosyal asin pampamilyang mga relasyon ngonyan.

¹⁴ Alagad, taano ta orog na nagigin mapagrisa sa ugale an iba? “Sa daraogan na sosyedad ngonyan,” an paliwanag ni Stewart, “an marahay na ugale para sa ikaliligtas.” Sa ibang pagtaram, an marahay na ugale ibinibilang na paagi na makatabang sa saro na makasalbar asin umasenso. Kaya an mga tawo nagbabasa nin mga libro asin naglalaog sa mga klase manongod sa mga reglamento sa marahay na ugale tanganing manodan kun paano maggugubing tanganing umasenso, kun paano matao nin marahay na impresyon, kun paano aakoon sa board room asin iba pa.a An problema sa gabos na ini iyo na an marahay na ugale nagin na sanang para sa personal na bentaha, na garo sarong maskarang isinusulot kun nagpapasale asin tinatangkas kun tapos na. Kaya bakong makangangalas na kita nakababareta manongod sa pinakanakakukubhan na mga krimen na ginibo nin mga tawong hale sa pinakaprimera klaseng ‘pamilya’ asin ‘grupo.’

15, 16. (a) Ano an sinasabi nin sarong autoridad sa ugale manongod sa “pinakamarahay na mga reglamento sa gawe”? (b) Ano an koneksion kan 1 Corinto 13:4-7 sa ugale nin tunay na Kristiano?

¹⁵ Iyan harayoon sa maninigong magin marahay na ugale. Si Amy Vanderbilt, sarong iginagalang na autoridad sa temang ini, nagsurat sa saiyang New Complete Book of Etiquette: “An pinakamarahay na mga reglamento sa gawe makukua sa Kapitulo 13 kan Enot na Corinto, an magayon na paliwanag ni San Pablo sa pagkamoot sa tawo. An mga reglamentong ini mayo nin koneksion sa mga punto manongod sa gubing ni sa pan-ibabaw na mga ugale. Iyan manongod sa mga saboot asin kaisipan, kabootan, asin konsiderasyon sa iba.”

¹⁶ Siyempre, an sinasabi ni Amy Vanderbilt iyo an teksto sa 1 Corinto 13:4-7 na dian detalyadong isinasaysay ni Pablo an laen-laen na bagay manongod sa Kristianong pagkamoot. Horophoropa an resulta nin pirang puntong saiyang idinoon. Halimbawa, an saro na “matinios asin maboot” seguradong magigin mapasensia asin magalang sa pagtrato sa iba. An “dai naggigibo kan bakong maninigo” saro pang paagi nin pagsabing ‘naggigibo kan maninigo o disente,’ asin an “pagkadisente” tinatawan kan kahulogan na “paghiro oyon sa mga pamantayan nin marahay na pagpili, pagigin maninigo, o kuwalidad.” Kaya, arog kan pagkatradusir kan New Testament in Modern English ni J. B. Phillips sa fraseng ini, “An pagkamoot may marahay na ugale.” Masakit imahinaron na an siisay man na nagpapaheling nin siring na pagkamoot ibibilang na may maraot na ugale.

17. An satong ugale tanda nin ano?

¹⁷ Maliwanag, kun siring, an Kristianong ugale direktang konektado sa Kristianong pagkamoot. Iyan bako sanang sarong kasangkapan o bagay na isinusulot kun iyan para sa bentaha nin saro. Imbes, an satong ugale—an pagtrato niato sa iba, an satong hiro-hiro, gawe, asin kostumbre—tanda kun gurano an satong pagmakolog sa ibang tawo asin kan rarom kan satong pagkamoot sa sainda. Hoben o gurang, maninigo niatong pagmaigotan na kuyogon an hatol kan Biblia: “An lambang saro maghanap, bakong kan saiyang karahayan, kundi kan iba.” (1 Corinto 10:24) Kaya, bilang sarong kabtang nin Kristianong pagkamoot, an Kristianong ugale nagpapamidbid na tanda kan tunay na mga disipulo ni Jesu-Cristo.—Juan 13:35.

Marahay an Ugale sa Gabos na Panahon

18. Maninigo kitang magin determinadong gibohon an ano sa ibong kan naheheling niato sa palibot?

¹⁸ Manongod sa satong kapag-arakian, ihinula ni Jesus na “huli sa pag-orog nin katampalasanan an pagkamoot nin dakol malipot.” (Mateo 24:12) An paglipot na ini nin pagkamoot malinaw na maririsa sa daing pagmakolog asin pansadiring kaisipan nin kadakol na tawo ngonyan. Alagad, imbes na madarang gumawe sa siring na daing pagmakolog na paagi, kaipuhan na girumdomon niato an hatol ni Pablo: “Dai kamo magbalos nin maraot sa maraot sa kiisay man. Magpaheling nin marahay na mga bagay sa atubang nin gabos na tawo. Kun mahihimo, siring sa makakaya nindo, makipagkatoninongan sa gabos na tawo.” (Roma 12:17, 18) Maninigong magin desisyon niato na magin marahay an ugale sa gabos na panahon, baga man inaapresyar o dai an satong mga paghihingoa.—Mateo 5:43-47.

19. Paano an satong ugale nakakaapektar sa gabos na kabtang nin buhay?

¹⁹ Iyo, an Kristianong ugale iyo an natural na panluwas na kapahayagan kan pagkamoot asin pagmakolog sa iba na yaon sa satong puso. Kun paanong an satong pagtaram nagpapaheling kun ano an pagkatawo niato sa laog, an sato man na ugale nagpapaheling kun gurano an pagmakolog niato sa iba o kun baga kita daing pagmakolog. (Mateo 12:34, 35) Bilang siring, an ugale maninigong magkaigwa nin mahalagang kabtang sa gabos na kabtang kan satong buhay. Iyan maninigong magin dalan nin buhay. Paano iyan maninigong mas lubos na iaplikar? Paano daw orog na makukultibar an marahay na Kristianong ugale? Pag-oolayan niato ini sa masunod na artikulo.

“Gumawe sa Paagi na Angay sa Maogmang Bareta”

“Sana na kamo gumawe sa paagi na angay sa maogmang bareta dapit kan Cristo.”—FILIPOS 1:27.

1. An sarong bago pa sanang pangyayari sa Siudad nin Nueva York nagbunga nin anong paborableng komento kan alkalde? (Roma 13:3)

“LABING 1,000 Saksi” an nagduman sa City Hall sa parteng timog nin Manhattan kan Setyembre 29, 1988, an bareta kan The New York Times. Sinda nagduman sa pagsuportar sa sarong proposisyon sa pagtotogdok na bibistahon sa atubangan kan Board of Estimate kan siudad. Minsan ngani sinayumahan an proposisyon na togotan an bagong edipisyong erokan sa opisina prinsipal kan mga Saksi ni Jehova, an alkalde “inomaw an mga Saksi bilang ‘disenteng-disente’ asin nagsabi na sinda ‘talagang dapat na hangaan.’ ”

2. Sa anong paagi na napapalaen an ugale kan mga Saksi, asin taano?

² Sa kadaklan, kun an labing sangribo katawo nagtitiripon tanganing sumuportar sa sarong mobimientong bakong popular, ano an malalaoman? An pagturuludan, kururahawan, pati pagpaheling nin hayag na puwersa asin kadahasan bakong pambihira. Taano ta napapalaen an mga Saksi? Huli ta aram ninda na sa gabos na panahon an saindang gawe may epekto sa saindang pagtubod. Nagigirumdoman na gayo ninda an hatol kan Kasuratan: “Papagdanayon na marahay an saindong ugale sa tahaw nin mga nasyon, tanganing, sa mga bagay na ipinagtataram ninda kontra saindo na garo baga kamo naggibo nin maraot, tibaad huli sa saindong marahay na mga gibo na saindang naheheling pamurawayon ninda an Dios sa aldaw kan saiyang pagsiyasat.”—1 Pedro 2:12.

An Marahay na Ugale Nagpapamuraway ki Jehova

3. Ano an kabtang kan satong ugale sa pag-omaw ki Jehova?

³ An pagpamuraway ki Jehova Dios paagi sa marahay na ugale malinaw na kaiba sa satong Kristianong paninimbagan. (Mateo 5:16) Siyempre, kaiba sa marahay na ugale an kadakol na bagay—halimbawa, pagkasadiosan, kahigosan, asin marahay na moral. Minsan siring, an mga kuwalidad na ini parateng inaapresyar sana kan mga nakakamidbid na gayo sa sato o kan mga dayaday niatong nakakaolay, arog baga kan satong mga katood, paryentes, among, katrabaho, asin maestro. Kumusta man an mayoriya na bihira niatong makaolay? Digdi espesyalmenteng kaipuhan an satong marahay na ugale. Huli ta kapareho nin magayon na patos na minagibo sa sarong mamahalon na regalo na mas nakaaakit, ginigibo nin marahay na ugale na mas nakaaakit an satong iinoopresir. Ano man na ibang marahay na Kristianong kuwalidad an yaon sa sato o gurano man karahay kan satong intension, iyan daing gayo nin magigibo kun maraot an satong ugale. Kaya paano daw makapamumuraway ki Jehova an satong ugale?

4. Sa anong mga kabtang nin buhay na maninigo niatong tawan nin atension an satong ugale?

⁴ “Sana na kamo gumawe sa paagi na angay sa maogmang bareta,” sabi ni Pablo. (Filipos 1:27) Siyempre, kalabot digdi an satong ministeryo sa publiko. Alagad an satong gawe asin ugale sa satong lugar nin pagsamba, sa satong istada, sa trabaho, sa eskuwelahan, iyo, sa gabos na kabtang kan satong buhay, may direkta man na koneksion sa pagigin epektibo kan satong ministeryo. “Dai kami sa ano man na paagi nagbubugtak nin masisingkogan, tanganing an samong ministeryo dai makuanan nin kabasolan,” an surat ni Pablo. (2 Corinto 6:3) Paano niato maseseguro na iinaaplikar niato an hatol na iyan? Ano an magigibo niato na matabangan an lambang saro, nangorogna an mga hobenes sa tahaw niato, na magpaheling nin Kristianong ugale sa gabos na panahon?

Sa Kingdom Hall

5. Ano an maninigo niatong midbidon kun kita yaon sa Kingdom Hall?

⁵ An Kingdom Hall iyo an satong lugar nin pagsamba. Yaon kita dian sa imbitasyon ni Jehova asin kan saiyang Aki, si Jesu-Cristo. Sa sentidong iyan, kita mga bisita sa harong ni Jehova. (Salmo 15:1; Mateo 18:20) Kamo daw marahay na bisita kun kamo minaduman sa Kingdom Hall? Tanganing magin siring, dapat kitang magpaheling nin tamang konsiderasyon asin paggalang bako sanang sa kag-imbitar kundi pati sa ibang bisita. Ano an kalabot digdi?

6. (a) An pagigin perming huri sa pagtiripon nagpapaheling nin kakulangan nin ano? (b) Ano an magigibo tanganing mahale an problema?

⁶ Primero, yaon an manongod sa pag-abot nin nasa panahon. Totoo na iyan bakong perming pasil na gibohon. An iba harayo an harong; an iba may mga pamilya asin aking kaipuhan na bulosan. An paghihingoa ninda na dayaday na makaatender sa Kristianong mga pagtiripon talagang maninigong omawon. Alagad namangno na an iba nagkaigwa na kan ugale na mahuri sa pagtiripon. Ano an magigibo ninda tanganing maresolberan ini? Enot kaipuhan na midbidon na an pagigin perming huri sa Kristianong pagtiripon dai man perming nagpapaheling nin kakulangan nin pag-apresyar sa halaga nin mga pagtiripon. An iba na parateng huri garo baga kapareho man nin iba an pagkaogma sa pagtiripon—oras na makaabot na sinda. Imbes, an problema tibaad gikan sa maluyang pagpaplano asin kakulangan nin konsiderasyon sa mga kapwa Kristiano. An saro sa mga dahelan na kita sinasadol na “dai pagpabayaan an satong pagtorotiripon” iyo na tangani na “magpasaradolsadol kita sa pagkamoot asin sa marahay na mga gibo.” (Hebreo 10:24, 25) Dai niato iyan magigibo kun, paorootro, kita nahuhuri asin sa siring nakariribok o nakaiistorbo kita. Tanganing dai mahuri, an suhestion nin mga eksperto, maninigo niatong pagmaigotan na umabot na amay pa kisa umabot na tamang-tama sana sa oras. Kaipuhan daw na gibohon nindo ini?

7. Ipaliwanag kun ano an koneksion kan pag-atento sa pagtiripon sa marahay na ugale.

⁷ An marahay na ugale naghahagad na itao niato an satong atension sa mga tawo kun kita kinakaolay ninda. (Talinhaga 4:1, 20) Ini aplikado man sa Kristianong pagtiripon, na duman nagtataram an mga ministro nin Dios sa pagtao nin espirituwal na balaog sa pagpakosog sa sato. Tunay na pagpapaheling nin kadaihan nin ugale kun kita matotorog, magpaparahinghing sa kataed niato, mangutanguta nin tsiklet o dulse, magbabasa nin iba, o mag-aasikaso sa ibang bagay sa oras kan pagtiripon. An hoben na si Eliu bako sanang mapasensiang nagtukaw sa haralawig na mga diskurso ni Job asin kan tolong kairiba kaini kundi “naghinanyog” man sa saindang sinabi asin “itinorohok an [saiyang] atension” sa sainda. (Job 32:11, 12) An marahay na ugaleng Kristiano magpapahiro sato na magpaheling nin tamang paggalang sa nagtataram asin sa saiyang mensaheng basado sa Biblia paagi sa pagtao sa saiya kan satong bilog na atension asin pagsuportar.

8. Paano niato ipinaheheling na kita mga kapwa disipulo ni Jesu-Cristo?

⁸ Bago asin pagkatapos kan mga pagtiripon, kabale sa Kristianong ugale an pagpaheling niato nin aktibong interes sa iba na yaon sa Kingdom Hall. Si Pablo nagkomento na an linahidan na mga miembro kan Kristianong kongregasyon “bako nang mga estranghero asin nakikihimanwa, kundi . . . mga miembro kan pamilya nin Dios.” (Efeso 2:19) An pagtrato daw nindo sa saindong kapwa Saksi mga estranghero asin nakikihimanwa o miembro kan iyo man sanang pamilya? Sarong makikatood na pataratara, mainit na pag-abrasa, maboot na huyom—tibaad gabos saradit sanang bagay pero iyan kaiba sa ebidensia na kita mga kapwa disipulo ni Jesu-Cristo. Kun iyan ginigibo niato kun nakakasabat kita nin mga estranghero, bako daw na maninigo niatong gibohon iyan “orog na sa mga may relasyon sa sato sa pagtubod”?—Galacia 6:10.

9. Paano matotokdoan an mga aki na magpaheling nin interes sa ibang tawo apuwera sa mga kaedad ninda?

⁹ Puwede daw na tokdoan an mga aki na magpaheling kan arog kaining interes sa mga tawo apuwera sa mga kaedad ninda? An ibang may edad na tibaad naghohona na an mga aki kaipuhan na lumuwas asin makikawat sa mga amigo nindang aki pakatukaw nin saro o duwang oras sa paghinanyog sa mga pagtiripon. Alagad ta an Kingdom Hall bakong lugar nin pagkawat. (Eclesiastes 3:1, 17) Kan an sarong aking lalaki na apat may kabangang taon an edad hapoton kan saiyang maestro kun pira an saiyang mga tugang na lalaki asin babae, sia nagsimbag: “Kadakol po ninda kaya dai ko sinda mabilang gabos.” Kan hapoton sia kan saiyang mga magurang manongod kaini, an aki nagpaliwanag: “Dai ko po aram kun pira an sakong mga tugang na lalaki asin babae. Pagduman ko sa Kingdom Hall, kadakol ninda.” Para sa saiya, an gabos na nag-aatender mga tugang niang lalaki asin babae.

Sa Satong Ministeryo sa Publiko

10. Anong instruksion ni Jesus an makatatabang sato na “gumawe sa paagi na angay sa maogmang bareta” mantang nasa satong ministeryo?

¹⁰ An ‘paggawe sa paagi na angay sa maogmang bareta’ naturalmenteng kalabot an satong ministeryo sa publiko. Kaipuhan na girumdomon niato na an dara niato matoninong na mensahe, asin iyan maninigong iparisa kan satong ugale. (Efeso 6:15) An instruksion ni Jesus iyo ini: “Sa paglaog nindo sa harong, magtaong galang kamo sa pamilya; asin kun an harong maninigo, an katoninongan na minawot nindo dian pabayaan na dumatong dian.” Paagi sa pagigin mainit, makikatood, asin magalang, ipinaaaram niato sa kagharong na nasa puso niato an tunay na ikararahay nia. Alagad kun beses an nasosompongan niato bakong makiamigo, anggot pa ngani. Mariribok daw an satong boot asin gumawe naman sa kaparehong paagi? Helinga an padagos na sinabi ni Jesus: “Alagad kun [an harong] dai maninigo, pabayaan na bumuwelta sa saindo an katoninongan na hale sa saindo.” (Mateo 10:12, 13) An satong ugale sa mga pintoan maninigong danay na angay sa “ministeryo nin pakipag-uli.”—2 Corinto 5:18.

11. Paano an satong gubing asin personal na itsura nakakaapektar sa satong katongdan bilang mga ministro nin Dios?

¹¹ An satong ugale nagtataram man sa ibang paagi manongod sa sato. Halimbawa, an satuya daw na personal na itsura angay sa satong katongdan bilang ministro kan Tataramon nin Dios? Kumusta man an satong mga gamit—an bag, Biblia, asin mga babasahon sa Biblia? An sarong kolumnista sa peryodiko nagtatao kan hatol na ini sa mga negosyante: “Magsulot nin gubing na pantrabaho, bakong para sa parti, kaswal na pagtiripontipon o karawat.” Taano? Huli ta an saindong sulot asin personal na itsura “sosyal na sistema nin marikas na komunikasyon na nagtatao nin impormasyon sa mga tawo sa palibot manongod sa kun siisay asin kun ano kamo patin kun ano an lugar nindo sa areglo nin mga bagay.” Kaya, kun kita nasa satong ministeryal na “trabaho,” an satong sulot asin itsura maninigong bakong bagla ni gunos, bakong mapagpasikat ni sobra kamamahalon, kundi perming “angay sa maogmang bareta.”—Ikomparar an 1 Timoteo 2:9, 10.

12. Paano ikapaheheling an marahay na ugale mapadapit sa mga diretso asin rogaring kan kagharong?

¹² Minsan ngani kita maninigong magin “perming andam na sumimbag” sa pagsorog sa maogmang bareta, an marahay na ugaleng Kristiano naghahagad na gibohon niato iyan “sa mahoyong boot asin hararom na paggalang.” (1 Pedro 3:15) Kaiba dian an paggalang sa mga diretso asin rogaring kan kagharong. Pinaplano daw niato an satong gibohon tanganing kita makasongko sa rasonableng oras? Alisto daw kitang risahon kun baga nakaoolang kita sa sarong mahalagang transaksion o trabaho? Dai daw kita nag-eekonomiya sa paggamit kan mga tataramon na “Puwede daw?” “Tabi,” asin “Mabalos po”? Hinihingoa daw niatong iiba sa orolay an kagharong, o dinodominar daw niato iyan sa takot na tibaad dai niato matapos an inandam niatong sabihon?

13. Iilustrar kun paano an marahay na ugale sa ministeryo parateng nagtatao nin marahay na mga resulta.

¹³ An marahay na ugale, kapadis an odok na personal na pagmakolog, parateng nagbubukas kan dalan para sa marahay na pagpatotoo. Ini an dahelan na an pormal na mga aki parateng nakaaapod kan atension asin interes nin mga kagharong sa lugar na tibaad daing kapangganahan an mga may edad na. An sarong 13 anyos na Saksi sa Mejico may nakamidbid na sarong daragita na gustong mag-adal. Minsan siring, an sabi kan daragita kaipuhan na gibohon nia iyan na dai aram kan saiyang ama. Alagad sa paghona kan parahayag, sa kasong ini, huli sa paggalang sa ama, maninigo niang hagadon mismo an saiyang permiso. Kaya nag-opresir siang kaolayon an ama asin sinabi saiya na an saindang pag-aadalan napakahalaga. Sa pakaheling kun gurano kaseryoso kan hoben na tugang asin sa pag-apresyar na ini direktang nagdolok sa saiya, sia nagsabi: “Kun mahalaga nanggad an saindong pag-aadalan, kun siring maninigong mag-adal an bilog kong pamilya.” An resulta iyo na an 13 anyos na ini nagpoon na makipag-adal sa Biblia sa bilog na pamilya, kaiba an sarong may agom nang aki asin an saiyang agom patin iba pang darakula nang aki.

An Marahay na Ugale Minapoon sa Harong

14. Saen minapoon an marahay na ugale, asin ano an may mahalagang kabtang?

¹⁴ An marahay na ugale nin hoben na mga Saksi parateng marahay na patotoo sa pagtotokdo na malinaw na inaako ninda sa harong. An totoo, an satong ugale nagpaparisa kan satong pamumuhay. Sa dahelan na ini, kabaliktaran sa tibaad isipon nin iba, an marahay na ugale maninigong magkaigwa nin mahalagang lugar sa harong. Digdi, kapareho kan ibang kabtang nin buhay pampamilya, an halimbawa kan magurang may pangenot na halaga. (2 Timoteo 1:5) An pagsabi sa mga aki na, “Gibohon mo an sinasabi ko, bakong an ginigibo ko” tunay na bakong iyo an paagi na matokdoan sinda nin marahay na ugale. An dai mabilang na mga detalye nin marahay na ugale manonodan, bako sanang paagi sa berbal na pagtotokdo, kundi paagi sa pagmamasid asin pag-arog. “An mga magurang bako sanang iyo an ultimong mga paratokdo; sinda man an mga modelo, ta an satong mga aki nakakanood paagi sa pag-arog sa satong mga ugale,” an komento ni Beverley Feldman, autor kan Kids Who Succeed. Anong klaseng ugale an naheheling sa saindo kan saindong mga aki?

15. Paano matatabangan nin mga magurang an saindang mga aki na makakultibar nin parasiyempreng marahay na mga ugale?

¹⁵ “Mga ama, dai nindo pagpaanggoton an saindong mga aki” an hatol kan Biblia. (Efeso 6:4) Nakaaanggot asin nakapaluluya sa boot para sa mga aki na sabihan na sinda maninigong magin maboot asin makonsiderasyon, pero naheheling ninda an saindang mga magurang na nagdidiskutiran, nagtitsismis, minagawe nin bastos, o madaling naaanggot. Mababasol daw sinda kun sinda gumawe sa kaparehong paagi? Sa ibong na kampi, an teksto nagpapadagos na magsabi: “Kundi padagos na padakulaon sinda sa disiplina asin pagtatanos nin isip ni Jehova.” Asin kaiba dian an pundamental na mga prinsipyo nin marahay na ugale, arog baga kan pagsabing, “Kumusta,” “Tabi,” “Mabalos po,” asin “Dispensara ako,” pagpaheling nin paggalang sa mga gurang, asin pananao sa iba. (Levitico 19:32; Roma 16:3-7) An mga kuwalidad na ini na nanodan sa harong kan aki pa magkakaigwa nin parasiyempreng halaga.—Talinhaga 22:6.

16. Anong mga paghihingoa an kaipuhan, na may anong mga resulta?

¹⁶ Kaya an mga magurang asin aki maninigong gumibo nin marahay na ugale bilang kabtang kan saindang pamumuhay sa aroaldaw imbes na maghalat nin espesyal na okasyon. Sa paggibo nin siring, an mga magurang maninigong magin mapasensia asin matinios sa mga salang seguradong magigibo kan mga aki. Ipaaram sa sainda kun gurano kahalaga sa saindo kan saindang marahay na hiro-hiro, asin magin listong omawon an saindang pag-oswag. Siyempre, ini nagkakaipo kan dakula nindong paghihingoa. Alagad bako daw na sinabi kan Kasuratan na an pagtanom nin diosnon na mga prinsipyo sa mga aki maninigong gibohon “kun ika nagtutukaw sa saimong harong asin kun ika naglalakaw sa dalan asin kun ika naghihigda asin kun ika minabangon”? (Deuteronomio 6:7) An paggibo nin siring nagbubunga nin maogma asin marahay na kamugtakan sa harong, na may dakulang pakinabang sa pag-ataman sa saindong mga aki mantang sinda nagdadakula na magin matinabang, mapagmakolog, asin may marahay na ugaleng mga gurang. Sa siring sinda magigin burabod nin kaomawan asin onra nindo asin kan saindang Kaglalang, si Jehova Dios.

Sarong Banwaan na Marahay an Ugale

17. Ano an namamasdan sa mga Kingdom Hall nin mga Saksi ni Jehova?

¹⁷ An “labing 1,000 Saksi” na tiripon sa luwas kan City Hall sa Siudad nin Nueva York kan sarong hapon nin Setyembre nagpaheling sana sa sadit na paagi kan danay na iginagawe nin mga Saksi ni Jehova. Sa ibang lugar, an sarong lalaki nagduman sa Kingdom Hall sa enot na pangyayari asin pakatapos nagsabi: “Nakamidbid ko an mas dakol na tunay na mamomoton na mga tawo, na mga estranghero, sa laog nin sarong aldaw kisa nakamidbid ko sa iglesya na pinagdakulaan ko.” An resulta? “Risa nanggad na nanompongan ko na an katotoohan,” sabi nia. Liniwat kan tawong ini an saiyang pamumuhay, asin pakalihis nin pitong bulan idinusay nia an saiyang buhay ki Jehova asin nagpabautismo.—Ikomparar an 1 Corinto 14:25.

18. Paano nakaapektar sa mga tagaluwas an pamantayan sa marahay na ugale nin mga Saksi ni Jehova?

¹⁸ An pamantayan sa ugale asin gawe-gawe nin mga Saksi sa saindang nasyonal asin internasyonal na mga kombension nagin tema nin dakol na paborableng komento. Sa saro sa siring na okasyon kasuarin pa sana sa Hapon, an sarong giya sa bus nin mga turista nagkomento: “Paghilig nindo sa bus, an kada saro sa saindo, pati an mga aki, daing pagsaltong nagsabi sa sako, ‘Mabalos nin dakula.’ Ikinaogma kong gayo iyan!” Sa saro pang kombension, an bantay sa sarong haraning istasyon nin tren nagsabi sa sarong Saksi: “Nakatatarantang kalamidad an nangyari kan gibohon an naenot na katiriponan nin 12,000 katawo sa Osaka Castle Hall.” Alagad sia nagpadagos sa pagsabi: “Kamo talagang areglado, asin nakaginhawa kami. Tabi ikumusta mo kami sa kun siisay man an namamahala.”

19. An lambang saro sa sato maninigong magin determinadong gibohon an ano mapadapit sa ugale?

¹⁹ Ano an ipinaheheling kan siring na mga komento? Na an mga Saksi ni Jehova sa kabilogan talagang ‘minagawe sa paagi na angay sa maogmang bareta.’ Kumusta man kita bilang indibiduwal? Bilang mga aki na naglalaom sa sarong mamomoton na ama, kita man logod gabos, hoben asin gurang, maglaom sa satong langitnon na Ama, si Jehova, tanganing tokdoan nia kita na magin sarong banwaan na marahay an ugale, minsan sa sarong kinaban na daing ugale.—Deuteronomio 8:5; Talinhaga 3:11, 12.

Nagigirumdoman daw Nindo?

◻ Taano ta kaipuhan an marahay na ugale bilang kabtang nin marahay na gawe?

◻ Anong marahay na mga ugale an angay sa satong lugar nin pagsamba?

◻ Paano ikapaheheling sa ministeryo sa langtad an marahay na ugale?

◻ Paano matatabangan nin mga magurang an saindang mga aki na mapatalubo an marahay na ugale?

◻ Anong halangkaw na pamantayan sa ugale an maninigo niatong pagmaigotan na papagdanayon?