Mga Reperensiya Para sa Workbook sa Pagtiripon na Pamumuhay Asin Ministeryo
ENERO 4-10
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | LEVITICO 18-19
“Papagdanayon an Kalinigan sa Moral”
Kun Paano Poprotektaran an Satong Sadiri sa Sarong Siod ni Satanas
Mapadapit sa imoral na mga gibo kan kaharaning mga nasyon, sinabi ni Jehova sa mga Israelita: “Dai nindo paggibuhon an mga ginigibo kan mga tawo sa Canaan, na dadarahan ko sa saindo. . . . An daga ninda nagin maati, asin papadusahan ko sinda huli sa saindang pagkakasala.” Para sa banal na Diyos kan Israel, daing data nanggad an istilo nin pamumuhay kan mga Canaanita kaya sa paghiling niya, an daga na iniistaran ninda nagin maati asin kontaminado.—Lev. 18:3, 25, NW.
Pinanginginutan ni Jehova an Saiyang Banwaan
13 Ibang-iba nanggad an maimbod na mga hading ini sa mga lider kan ibang nasyon, na mga lalaking ginigiyahan nin kadunungan nin tawo asin may halipot na pananaw! Halimbawa, itinutugot kan mga Canaanita an paggibo kan makababalding mga bagay, arog kan pagdudurog nin haraning magkaparyente, homoseksuwalidad, pakikidurog sa hayop, pag-atang nin aki, asin grabeng idolatriya. (Lev. 18:6, 21-25) An mga lider man kan Babilonya asin Ehipto mayo nin sinusunod na mga regulasyon sa kalinigan arog kan itinao nin Diyos sa mga Israelita na napatunayan na tama kun dapit sa siyensiya. (Bil. 19:13) Sa kabaliktaran, malinaw na nahiling kan suanoy na banwaan nin Diyos kun paano pinagdanay kan saindang maimbod na mga lider an espirituwal, moral, asin pisikal na kalinigan. Malinaw, si Jehova an nanginginot sa sainda.
An Gigibuhon nin Diyos sa Karatan
Paano man idtong mga habong magbago asin padagos na naggigibo nin maraot? Pag-isipan an maaasahan na pangakong ini: ‘An mga [matanos] iyo an mag-iirok sa daga, asin an mga sangkap magdadanay diyan. Tara an mararaot na tawo pupuhuon sa daga, asin an mga makasalan hahalion diyan.’ (Talinhaga 2:21, 22) Mawawara na an impluwensiya kan maraot na mga tawo. Sa matuninong na kamugtakan na iyan, an makinuyog na mga tawo luway-luway na makakabutas sa minana nindang pagkabakong perpekto.—Roma 6:17, 18; 8:21.
Espirituwal na Kayamanan
“Kanigoan an Sakong Pagkamoot sa Saimong Ley!”
11 An ikaduwang aspekto kan Ley ni Moises na nagpapabanaag kan pagmakolog nin Dios para sa ikakarahay kan saiyang banwaan iyo an deretsong mag-arahit. Si Jehova nagboot na kun an sarong Israelitang paraoma mag-ani nin mga prutas sa saiyang tanoman, an mga daing sukat maninigong togotan na mangua kan mga natada kan mga paraani. Dai dapat na uboson na anihon kan mga paraoma an mga gilid kan saindang mga oma, ni kukuanon pa ninda an natadang mga ubas o oliba. An mga goygoy nin tipasi na dai tinutuyong nawalat sa mga oma maninigo na dai na pagbalikan. Saro ining mamomoton na areglo para sa mga dukha, nakikihimanwa, ilo, asin balo. Totoo, an pag-arahit nangangaipo na sinda mahigos na magtrabaho, pero paagi kaiyan, malilikayan nindang makilimos.—Levitico 19:9, 10; Deuteronomio 24:19-22; Salmo 37:25.
ENERO 11-17
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | LEVITICO 20-21
“Ilinain ni Jehova an Saiyang Banwaan”
Paraiso—Puede daw Nindong Laoman Iyan?
12 Pero, may sarong bagay na dai ta dapat pag-ignorohon. Sinabihan nin Dios an mga Israelita: “Dapat nindong otobon an bilog na togon na ipinagboboot ko saimo ngonyan, tanganing kumosog kamo asin tunay na makalaog asin sakopon an daga.” (Deuteronomio 11:8) Sa Levitico 20:22, 24, nasambitan an daga man sanang iyan: “Dapat nindong otobon an gabos kong reglamento asin an gabos kong hudisyal na desisyon asin gibohon nindo iyan, tanganing dai kamo isuka kan daga na dadarahan ko sa saindo na saindong eerokan. Huli kaini sinabi ko sa saindo: ‘Kamo, sa saindong kabtang, sasadirihon nindo an saindang daga, asin ako, sa sakong kabtang, itatao ko iyan sa saindo tanganing sadirihon nindo, sarong daga na binubulosan nin gatas asin tangguli.’” Iyo, an pagsadiri sa Dagang Panuga nakadepende sa marahay na relasyon ki Jehova Dios. Huling dai nagkuyog sa saiya an mga Israelita kaya itinogot nin Dios na sakopon sinda kan mga Babilonyo asin haleon sinda sa saindang erokan.
it-2-TG 271
Mana
Anumang ari-arian na sa pagkamatay ng may-ari nito ay isinasalin sa tagapagmana o sa mga may karapatang humalili sa kaniya; anumang bagay na tinanggap mula sa mga ninuno o mula sa mga hinalinhan ng isa. Ang pangunahing pandiwang Hebreo na ginagamit para rito ay na·chalʹ (pangngalan, na·chalahʹ). Kasangkot dito ang pagkuha o pagbibigay ng mana o minanang pag-aari, kadalasa’y resulta ng paghalili. (Bil 26:55; Eze 46:18) Kung minsan, ang pandiwang ya·rashʹ ay ginagamit sa diwa na “humalili bilang tagapagmana,” ngunit mas madalas ay sa diwang “ariin” na walang kaugnayan sa paghalili. (Gen 15:3; Lev 20:24) Mayroon din itong kahulugan na “itaboy,” anupat may kasangkot na aksiyong militar. (Deu 2:12; 31:3) Ang mga salitang Griego na may kinalaman sa mana ay nauugnay sa kleʹros, na orihinal na nangangahulugang “palabunot” ngunit sa kalaunan ay nangahulugang “bahagi” at nang dakong huli ay “mana.”—Mat 27:35; Gaw 1:17; 26:18.
it-1-TG 1041 ¶1
Ibon
Pagkatapos ng pangglobong Baha, naghandog si Noe ng “malilinis na lumilipad na nilalang” kasama ng mga hayop bilang isang hain. (Gen 8:18-20) Mula noon ay ipinahintulot ng Diyos na mapabilang ang mga ibon sa mga kinakain ng tao, huwag lamang kakainin ang dugo. (Gen 9:1-4; ihambing ang Lev 7:26; 17:13.) Samakatuwid, maliwanag na ang ‘pagiging malinis’ ng ilang ibon noong panahong iyon ay nauugnay sa kung ano ang itinakda ng Diyos bilang katanggap-tanggap ihain; ipinakikita ng rekord ng Bibliya na, may kinalaman sa paggamit sa mga ito bilang pagkain, walang ibon ang itinalagang “marumi” hanggang noong ibigay ang Kautusang Mosaiko. (Lev 11:13-19, 46, 47; 20:25; Deu 14:11-20) Ang mga salik na batayan kung aling mga ibon ang itinalagang “marumi” sa seremonyal na paraan ay hindi espesipikong binabanggit sa Bibliya. Kaya naman, bagaman ang karamihan sa mga itinalagang marumi ay mga ibong maninila o mga kumakain ng bangkay, hindi naman lahat ay gayon. (Tingnan ang ABUBILYA.) Inalis ang pagbabawal na ito pagkatapos na maitatag ang bagong tipan, gaya ng nilinaw ng Diyos kay Pedro sa isang pangitain.—Gaw 10:9-15.
it-2-TG 600
Paghihiwa
Espesipikong ipinagbawal ng Kautusan ng Diyos ang paghihiwa sa laman para sa mga patay. (Lev 19:28; 21:5; Deu 14:1) Ito’y sapagkat noon ang Israel ay isang banal na bayan kay Jehova, isang pantanging pag-aari. (Deu 14:2) Dahil dito, ang Israel ay dapat manatiling malaya mula sa lahat ng idolatrosong gawain. Bukod diyan, ang gayong labis-labis na pagpapakita ng pagdadalamhati na may paghihiwa sa sariling laman ay hindi angkop para sa isang bayan na may lubos na kabatiran tungkol sa aktuwal na kalagayan ng mga patay at sa pag-asa sa pagkabuhay-muli. (Dan 12:13; Heb 11:19) Gayundin, ang pagbabawal laban sa pagpinsala sa sariling katawan ay magdiriin sa mga Israelita ng wastong paggalang sa lalang ng Diyos, ang katawan ng tao.
ENERO 18-24
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | LEVITICO 22-23
“Mga Kapiyestahan na May Kahulugan Para sa Sato”
it-1-TG 1437
Kapistahan ng mga Tinapay na Walang Pampaalsa
Ang unang araw ng Kapistahan ng mga Tinapay na Walang Pampaalsa ay isang kapita-pitagang kapulungan at isa ring sabbath. Sa ikalawang araw, Nisan 16, dinadala sa saserdote ang isang tungkos ng mga unang bunga ng pag-aani ng sebada, ang unang pananim na nahihinog sa Palestina. Bago ang kapistahang ito, hindi pinahihintulutan ang pagkain ng bagong butil, tinapay, o binusang butil mula sa bagong ani. Ang mga unang bungang iyon ay inihahandog ng saserdote kay Jehova sa makasagisag na paraan sa pamamagitan ng pagkakaway ng isang tungkos ng mga butil, habang inihahandog ang isang malusog na barakong tupa na nasa unang taon nito bilang handog na sinusunog kasama ang isang handog na mga butil na nilagyan ng langis at ang isang handog na inumin. (Lev 23:6-14) Hindi iniutos na sunugin sa altar ang mga butil o ang harina nito, gaya ng naging kaugalian ng mga saserdote nang dakong huli. Bukod sa pangmadla o pambansang paghahandog ng mga unang bunga, may probisyon din na ang bawat pamilya at bawat indibiduwal na may pag-aari sa Israel ay makapaghahandog ng mga hain ng pasasalamat sa panahon ng masayang okasyong ito.—Exo 23:19; Deu 26:1, 2; tingnan ang UNANG BUNGA, MGA.
Kahulugan. Ang pagkain ng mga tinapay na walang pampaalsa sa panahong iyon ay kaayon ng mga tagubiling tinanggap ni Moises mula kay Jehova, gaya ng nakaulat sa Exodo 12:14-20, anupat kalakip dito ang mahigpit na utos sa talata 19: “Pitong araw na walang masusumpungang pinaasim na masa sa inyong mga bahay.” Sa Deuteronomio 16:3, ang mga tinapay na walang pampaalsa ay tinatawag na “tinapay ng kapighatian,” at ang mga iyon ay nagsilbing taunang paalaala sa mga Judio hinggil sa kanilang apurahang paglisan sa lupain ng Ehipto (kung kailan hindi na nila nagawang lagyan ng lebadura ang kanilang masang harina [Exo 12:34]). Sa gayon ay maaalaala nila ang kanilang kapighatian at pagkaalipin at gayundin ang pagliligtas sa kanila mula roon, gaya nga ng sinabi ni Jehova mismo, “upang maalaala mo ang araw ng iyong paglabas mula sa lupain ng Ehipto sa lahat ng mga araw ng iyong buhay.” Ang pagtatamo nila ng kalayaan bilang isang bansa at ang pagkilala nila kay Jehova bilang kanilang Tagapagligtas ay angkop na pangganyak sa kanila upang ipagdiwang ang una sa tatlong pangunahing taunang kapistahan ng Israel.—Deu 16:16.
it-2-TG 896 ¶4
Pentecostes
Ang paghahandog ng mga unang bunga ng pag-aani ng trigo ay naiiba sa paghahandog ng mga unang bunga ng sebada. Dalawang ikasampu ng isang epa ng mainam na harinang trigo (4.4 L; 4 na tuyong qt) na may kasamang lebadura ang niluluto upang maging dalawang tinapay. Ang mga iyon ay dapat na “mula sa inyong mga tahanang dako,” na nangangahulugang ang mga iyon ay kagaya ng tinapay na niluluto bilang pang-araw-araw na pagkain ng pamilya at hindi pantanging ginawa para sa banal na mga layunin. (Lev 23:17) May kasama ang mga iyon na mga handog na sinusunog at isang handog ukol sa kasalanan, at dalawang lalaking kordero bilang handog na pansalu-salo. Ilalagay ng saserdote ang mga tinapay at ang mga piraso ng kordero sa kaniyang mga palad at pagkatapos ay ikakaway niya ang mga ito nang paroo’t parito sa harap ni Jehova bilang sagisag ng paghahandog ng mga ito sa Kaniya. Pagkatapos na maihandog ang mga tinapay at mga kordero, ang mga iyon ay mapupunta sa saserdote upang kainin niya bilang handog na pansalu-salo.—Lev 23:18-20.
Nakikisabay Ka Daw sa Pag-abante kan Organisasyon ni Jehova?
11 An organisasyon ni Jehova naghihiro para sa pinakaikakarahay niyato kun sinasadol kita kaiyan na sunudon an konseho ni apostol Pablo: ‘Magpamurumangno kita na magpasaradol-sadol sa pagkamuot asin sa mga marahay na gibo; na dai pinapabayaan an satong pagturutiripon siring kan kaugalian nin nagkapira, kundi na magpasaradol-sadol kita, asin lalo na ta nahihiling nindo na an aldaw naghaharani na.’ (Heb. 10:24, 25) An taunan na kapiyestahan asin iba pang pagtiripon para sa pagsamba nagpakusog sa espirituwalidad kan mga Israelita. Apuwera kaiyan, an mga okasyon arog kan espesyal na Kapiyestahan nin mga Payag-payag kan panahon ni Nehemias maugmang mga okasyon. (Ex. 23:15, 16; Neh. 8:9-18) Arog man kaiyan an nakukua tang mga pakinabang sa satong mga pagtiripon, asembleya, asin kumbensiyon. Lubos tang aprobetsaran an mga probisyon na ini para sa satong espirituwal na salud asin kaugmahan.—Tito 2:2.
Espirituwal na Kayamanan
Pagdanayon Mo an Saimong Integridad!
3 Kun iaaplikar sa sato na mga lingkod nin Diyos, an integridad iyo an satong bilog na pusong pagkamuot asin dai kayang rauton na debosyon ki Jehova bilang Persona, kaya iniinot niyato an saiyang kabutan sa gabos tang desisyon. Pag-isipan an pirang impormasyon kun paano ginamit sa Bibliya an terminong iyan. An sarong simpleng kahulugan kan termino sa Bibliya para sa “integridad” iyo ini: kumpleto, mayong depekto, o bilog. Halimbawa, an mga Israelita nag-aatang nin mga hayop ki Jehova, asin sinabi sa Katugunan na an mga hayop dapat na mayong depekto o kaninan. (Lev. 22:21, 22) An banwaan nin Diyos dai puwedeng mag-atang nin hayop na kulang nin bitis, talinga, o mata; dai man ninda puwedeng iatang an may hilang. Mahalaga ki Jehova na an hayop kumpleto, mayong depekto, o bilog. (Mal. 1:6-9) Masasabutan niyato kun taano ta mahalaga ki Jehova an pagigin mayong depekto o kumpleto. Pag may binabakal kita, iyan man prutas, libro, o kasangkapan, dai ta pipilion idtong kadakul labot o kulang nin mga parte. An gusto niyato idtong kumpleto, mayong depekto, o bilog. Arog man kaiyan an gusto ni Jehova kun dapit sa pagkamuot asin kaimbudan niyato sa saiya. Dapat na iyan kumpleto, mayong depekto, o bilog.
ENERO 25-31
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | LEVITICO 24-25
“An Taon nin Jubileo Asin an Katalingkasan sa Maabot”
it-1-TG 1356
Kalayaan
Ang Diyos ng Kalayaan. Si Jehova ang Diyos ng kalayaan. Pinalaya niya ang bansang Israel mula sa pagkaalipin sa Ehipto. Sinabi niya sa kanila na hangga’t sinusunod nila ang kaniyang mga utos, magtatamo sila ng kalayaan mula sa kakapusan. (Deu 15:4, 5) Binanggit ni David ang “kalayaan sa alalahanin” sa loob ng mga tirahang tore ng Jerusalem. (Aw 122:6, 7) Gayunman, may probisyon ang Kautusan na sakaling maging dukha ang isang tao, maaari niyang ipagbili ang kaniyang sarili sa pagkaalipin upang mailaan niya ang mga pangangailangan niya at ng kaniyang pamilya. Ngunit pinagkakalooban ng Kautusan ang Hebreong ito ng kalayaan sa ikapitong taon ng kaniyang pagkaalipin. (Exo 21:2) Sa Jubileo (na nagaganap tuwing ika-50 taon), inihahayag sa lupain ang paglaya ng lahat ng tumatahan dito. Pinalalaya ang bawat aliping Hebreo, at ibinabalik ang bawat tao sa kaniyang lupaing mana.—Lev 25:10-19.
it-2-TG 273 ¶1
Mana
Yamang iisang pamilya ang nagmamay-ari ng lupain sa sali’t salinlahi, hindi ito maaaring ipagbili nang panghabang-panahon. Sa diwa, kapag ibinenta ang lupain, pinauupahan lamang ito kapalit ng halaga ng mga aanihin mula rito, anupat ang halagang pambili ay batay sa bilang ng mga taon hanggang sa susunod na Jubileo, kung kailan ibinabalik sa orihinal na may-ari ang lahat ng lupaing pag-aari kung hindi pa ito natutubos bago ang Jubileo. (Lev 25:13, 15, 23, 24) Saklaw ng tuntuning ito ang mga bahay sa mga lunsod na walang pader, na itinuturing na bahagi ng malawak na parang. Kung tungkol naman sa isang bahay na nasa isang lunsod na may pader, ang karapatang tumubos ay mananatili lamang sa loob ng isang taon mula sa panahon ng pagbibili, at sa panahong iyon ay magiging pag-aari na ito ng bumili. Sa kaso ng mga bahay na nasa mga lunsod ng mga Levita, ang karapatang tumubos ay mananatili hanggang sa panahong walang takda sapagkat walang manang lupain ang mga Levita.—Lev 25:29-34.
it-1-TG 1276
Jubileo
Kapag sinusunod ang kautusan ng Jubileo, iniingatan nito ang bansa upang huwag itong malugmok sa malungkot na kalagayang nakikita natin ngayon sa maraming lupain, kung saan halos dalawang uri lamang ang mga tao, ang napakayaman at ang napakadukha. Ang mga pakinabang na dulot nito sa indibiduwal ay nagpatibay sa bansa, sapagkat walang sinuman ang kakapusin sa oportunidad at magiging di-produktibo dahil sa masamang kalagayan ng ekonomiya, sa halip, ang lahat ay makapag-aabuloy ng kanilang talino at kakayahan para sa kapakanan ng bansa. Habang inilalaan ni Jehova ang mga pagpapala ng ani ng lupa lakip ang inilaang edukasyon, ang Israel, kung masunurin, ay magtatamasa ng sakdal na pamamahala at kasaganaan na tanging ang tunay na teokrasya lamang ang makapaglalaan.—Isa 33:22.
Espirituwal na Kayamanan
w09-TG 9/1 22 ¶3
Kapag Ikaw ay Nasaktan
Kapag sinaktan ng isang Israelita ang kaniyang kapuwa Israelita at mabulag ito, ipinahihintulot ng Kautusan ang makatuwirang parusa. Gayunman, hindi ang mismong biktima ang gaganti sa nakasakit sa kaniya o sa kapamilya niya. Hinihiling ng Kautusan na dalhin niya ito sa mga awtoridad—ang hinirang na mga hukom—para malutas nang tama ang problema. Kapag alam mo na maparurusahan ang isa na kusang gumawa ng krimen o karahasan, hindi ka maghihiganti. Pero hindi lamang iyan.
PEBRERO 1-7
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | LEVITICO 26-27
“Kun Paano Mag-aako kan Bendisyon ni Jehova”
Isikwal an “mga Bagay na Daing Kamanungdanan”
8 Paano puedeng magin siring sa sarong dios an “Kayamanan”? Bueno, bilang halimbawa, isipon nindo an sarong gapo na nasa oma sa suanoy na Israel. An siring na gapo puedeng magin kapakipakinabang sa pagtogdok nin harong o lanob. Sa ibong na lado, kun ipinatindog iyan bilang “sagradong harigi” o bilang “rebulto,” iyan nagigin dahelan nin pagkakasala kan banwaan ni Jehova. (Lev. 26:1) Kaagid kaiyan, an kuarta igwa nin tamang lugar. Kaipuhan sana niato iyan tanganing mabuhay, asin magagamit niato iyan sa kapakipakinabang na paagi sa paglilingkod ki Jehova. (Ecl. 7:12; Luc. 16:9) Alagad kun ineenot niato an paghanap nin kuarta kisa sa satong Kristianong paglilingkod, an kuarta garo man sana nagigin dios niato. (Basahon an 1 Timoteo 6:9, 10.) Sa kinaban na ini, na an paghanap nin kayamanan mahalagang gayo sa mga tawo, kaipuhan niatong seguradohon na pinapagdadanay niato an timbang na pagmansay sa bagay na ini.—1 Tim. 6:17-19.
it-2-TG 1162 ¶3
Sindak
Dahil sa paraan ng paggamit at pakikitungo ni Jehova kay Moises, nakapagpakita si Moises ng dakilang mga bagay na kasindak-sindak (sa Heb., moh·raʼʹ) sa paningin ng bayan ng Diyos. (Deu 34:10, 12; Exo 19:9) Yaong mga may pananampalataya ay nagkaroon ng kapaki-pakinabang na takot sa awtoridad ni Moises. Nabatid nila na ang Diyos ay nagsasalita sa pamamagitan niya. Ang santuwaryo ni Jehova ay dapat ding kasindakan ng mga Israelita. (Lev 19:30; 26:2) Nangangahulugan ito na dapat silang magpakita ng pagpipitagan sa santuwaryo, anupat sasamba sila sa paraang ipinag-utos ni Jehova at gagawi kaayon ng lahat ng kaniyang utos.
Pabayaan na “an Katoninongan nin Dios” Mag-ingat kan Saindong Puso
10 Sinabihan ni Jehova an nasyon: “Kun kamo padagos na maglalakaw sa sakong mga pagboot asin mag-ootob sa sakong mga togon patin gibohon nanggad nindo iyan, itatao ko man an saindong oran sa tamang panahon kaiyan, asin an daga magtatao nanggad kan bunga kaiyan, asin an kahoy sa kahiwasan magtatao kan bunga kaiyan. Asin tatawan ko nin katoninongan an daga, asin kamo mahigda, na mayo nin siisay man na nagpapatakig sa saindo; asin pahahaleon ko sa daga an mapanlugad na mabangis na hayop, asin dai maagi sa saindong daga an minasbad. Asin ako maglalakaw dian sa tahaw nindo asin patutunayan ko na ako Dios nindo, asin kamo, sa saindong kabtang, patutunayan nindo na kamo sakuyang banwaan.” (Levitico 26:3, 4, 6, 12) An Israel magkakaigwa nin katoninongan ta sinda may katiwasayan sa saindang mga kaiwal, materyal na abundansia, asin dayupot na relasyon ki Jehova. Alagad ini depende sa saindang pagkuyog sa Pagboot ni Jehova.—Salmo 119:165.
Espirituwal na Kayamanan
it-2-TG 1061
Salot
Resulta ng Pag-iwan sa Kautusan ng Diyos. Binabalaan ang bansang Israel na ang pagtangging tumupad sa tipan ng Diyos sa kanila ay magbubunga ng kaniyang ‘pagpapasapit ng salot sa gitna nila.’ (Lev 26:14-16, 23-25; Deu 28:15, 21, 22) Sa buong Kasulatan, ang kalusugan, maging sa pisikal o sa espirituwal na diwa, ay iniuugnay sa pagpapala ng Diyos (Deu 7:12, 15; Aw 103:1-3; Kaw 3:1, 2, 7, 8; 4:21, 22; Apo 21:1-4), samantalang ang karamdaman naman ay iniuugnay sa kasalanan at di-kasakdalan. (Exo 15:26; Deu 28:58-61; Isa 53:4, 5; Mat 9:2-6, 12; Ju 5:14) Kaya, bagaman totoo na sa ilang kaso ay tuwiran at kagyat na nagpasapit ang Diyos na Jehova ng ilang sakit sa mga tao, gaya ng ketong ni Miriam, ni Uzias, at ni Gehazi (Bil 12:10; 2Cr 26:16-21; 2Ha 5:25-27), lumilitaw na sa maraming kaso, ang mga karamdaman at mga salot na sumapit ay likas at di-mababagong mga resulta ng makasalanang landasing tinahak ng mga tao o mga bansa. Inani lamang nila ang kanilang inihasik; dinanas ng kanilang mga katawang laman ang mga epekto ng kanilang maling landasin. (Gal 6:7, 8) Tungkol sa mga bumaling sa malaswang seksuwal na imoralidad, sinabi ng apostol na ‘ibinigay sila ng Diyos sa karumihan upang ang kanilang mga katawan ay mawalang-dangal sa gitna nila anupat tinatanggap sa kanilang sarili ang lubos na kabayaran, na siyang nararapat sa kanilang kamalian.’—Ro 1:24-27.
PEBRERO 8-14
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | BILANG 1-2
“Inoorganisar ni Jehova an Saiyang Banwaan”
An Tamang Lugar sa Satong Buhay kan Pagsamba ki Jehova
4 Kun natanaw nindo hale sa itaas an nakakampong Israel sa kaawagan, ano daw kutana an saindong naheling? Sarong mahiwason, pero areglado, na raya nin mga tolda na iniistaran nin mga tolong milyon o labi pang katawo, na pinaggrupo-grupo sono sa tigtotolong-tribong pagbarangabanga sa amihanan, timog, sirangan, asin solnopan. Kun hehelingon nin mas harani, maririsa man nindo an saro pang grupo na mas harani sa tahaw kan kampo. An apat na mas saradit na grupong ini nin mga tolda iniistaran kan mga pamilya kan tribo ni Levi. Nasa mismong tahaw kan kampo, sa sarong lugar na siniseparar nin sarong telang lanob, an sarong napapalaen na estruktura. Ini an “tolda nin katiriponan,” o tabenarkulo, na itinogdok kan ‘matanos an pusong’ mga Israelita sono sa plano ni Jehova.—Bilang 1:52, 53; 2:3, 10, 17, 18, 25; Exodo 35:10.
it-1-TG 1392 ¶1
Kampo
Napakalaki ng kampong ito ng Israel. Ang kabuuang bilang ng nabanggit na mga rehistrado ay 603,550 lalaking mandirigma, bukod pa sa mga babae at mga bata, mga matatanda at may kapansanan, 22,000 Levita, at “isang malaking haluang pangkat” ng mga dayuhan—na lahat-lahat ay maaaring 3,000,000 o mahigit pa. (Exo 12:38, 44; Bil 3:21-34, 39) Hindi matiyak kung gaano kalawak ang lugar na inokupa ng kampamentong iyon; lubhang magkakaiba ang mga pagtaya. Nang magkampo sila sa tapat ng Jerico sa Kapatagan ng Moab, sinasabing ang saklaw ng kampamento ay “mula sa Bet-jesimot hanggang sa Abel-sitim.”—Bil 33:49.
Espirituwal na Kayamanan
it-2-TG 694
Pagpaparehistro, Pagrerehistro
Pagpapatala o pagtatala, kadalasan na, ng pangalan at angkan ayon sa tribo at sambahayan. Hindi lamang ito isang simpleng pagkuha ng sensus o pagbilang sa mga indibiduwal. Ginamit noon sa iba’t ibang layunin ang pambansang mga pagrerehistro o pagpaparehistro na tinutukoy sa Bibliya, halimbawa ay sa pagbubuwis, mga pag-aatas sa paglilingkod militar, o (para sa mga Levitang kabilang) mga pag-aatas sa mga tungkulin sa santuwaryo.
PEBRERO 15-21
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | BILANG 3-4
“An Paglilingkod kan mga Levita”
it-2-TG 1099 ¶4
Saserdote
Sa Ilalim ng Tipang Kautusan. Noong ang mga Israelita ay nasa pagkaalipin sa Ehipto, pinabanal ni Jehova para sa kaniya ang bawat panganay na anak na lalaki ng Israel nang puksain niya ang mga panganay ng Ehipto sa ikasampung salot. (Exo 12:29; Bil 3:13) Kaya naman, ang mga panganay na ito ay kay Jehova, anupat eksklusibong gagamitin sa pantanging paglilingkod sa kaniya. Maaari sanang italaga ng Diyos ang lahat ng panganay na mga lalaking ito ng Israel bilang mga saserdote at mga tagapag-ingat ng santuwaryo. Ngunit, minabuti niyang kunin ang mga lalaking miyembro ng tribo ni Levi para sa paglilingkod na ito. Dahil dito, pinahintulutan niya ang bansa na ihalili ang mga lalaking Levita para sa mga panganay na lalaki ng iba pang 12 tribo (anupat ang mga supling ng mga anak ni Jose na sina Efraim at Manases ay binilang na dalawang tribo). Sa isang sensus, natuklasan na mas marami nang 273 ang mga di-Levitang panganay na anak na lalaki mula sa gulang na isang buwan pataas kaysa sa mga lalaking Levita, kaya naman hiniling ng Diyos na isang pantubos na halaga na limang siklo ($11) ang ibigay para sa bawat isa sa 273, at ang salapi ay ibinigay kay Aaron at sa mga anak nito. (Bil 3:11-16, 40-51) Bago maganap ang transaksiyon na ito, ibinukod na ni Jehova ang mga lalaking miyembro ng pamilya ni Aaron na mula sa tribo ni Levi bilang ang bumubuo sa pagkasaserdote ng Israel.—Bil 1:1; 3:6-10.
it-2-TG 204
Levita, Mga
Mga Tungkulin. Ang mga Levita ay binubuo ng tatlong pamilya na mula sa mga anak ni Levi na sina Gerson (Gersom), Kohat, at Merari. (Gen 46:11; 1Cr 6:1, 16) Sa ilang, ang bawat pamilyang ito ay inatasan ng kani-kaniyang dako na malapit sa tabernakulo. Ang Kohatitang pamilya ni Aaron ay nagkampo sa harap ng tabernakulo sa dakong silangan. Ang natitirang mga Kohatita naman ay nagkampo sa dakong timog, ang mga Gersonita ay sa dakong kanluran, at ang mga Merarita ay sa dakong hilaga. (Bil 3:23, 29, 35, 38) Trabaho ng mga Levita ang pagtatayo, pagkakalas, at pagbubuhat ng tabernakulo. Kapag panahon na upang lumipat ng kampo, ibinababa ni Aaron at ng kaniyang mga anak ang kurtinang partisyon sa pagitan ng dakong Banal at ng Kabanal-banalan at tinatakpan nila ang kaban ng patotoo, ang mga altar, at ang iba pang sagradong mga muwebles at mga kagamitan. Pagkatapos ay binubuhat ng mga Kohatita ang mga bagay na ito. Mga Gersonita ang nagdadala sa mga telang pantolda, mga pantakip, mga pantabing, mga tabing ng looban, at mga pantoldang panali (maliwanag na ang mga ito ang mga panali ng mismong tabernakulo), at mga Merarita naman ang nag-aasikaso sa mga hamba, mga haligi, may-ukit na mga tuntungan, mga pantoldang tulos at mga panali (mga panali ng loobang nakapalibot sa tabernakulo).—Bil 1:50, 51; 3:25, 26, 30, 31, 36, 37; 4:4-33; 7:5-9.
it-2-TG 205
Levita, Mga
Noong panahon ni Moises, ang isang Levita ay ganap na makapanunungkulan pagsapit niya sa edad na 30 taon. Kabilang sa mga tungkulin niya ang pagbubuhat ng tabernakulo at ng mga kagamitan nito kapag ito’y inililipat. (Bil 4:46-49) May ilang tungkulin na maaari niyang gampanan pasimula sa edad na 25, ngunit lumilitaw na hindi kasama rito ang mabigat na paglilingkod, gaya ng paglilipat ng tabernakulo. (Bil 8:24) Noong panahon ni Haring David, ang edad ay ibinaba sa 20 taóng gulang. Ang dahilan ni David ay sapagkat ang tabernakulo (na noo’y hahalinhan na ng templo) ay hindi na kailangang ilipat-lipat. Ang katungkulang paglilingkod ay natatapos sa edad na 50 taon. (Bil 8:25, 26; 1Cr 23:24-26; tingnan ang EDAD.) Kailangang maging bihasa sa Kautusan ang mga Levita, yamang madalas silang tawagin upang basahin iyon sa madla at ituro iyon sa karaniwang mga tao.—1Cr 15:27; 2Cr 5:12; 17:7-9; Ne 8:7-9.
Espirituwal na Kayamanan
Magin Madonong—Matakot sa Dios!
13 An pakaeksperyensia kan tabang ni Jehova sa panahon nin kasakitan nagpararom sa pagkatakot ni David sa Dios asin nagpakosog kan kompiansa nia sa saiya. (Salmo 31:22-24) Minsan siring, sa tolong lataw na pangyayari, nagluya an pagkatakot ni David sa Dios, na grabe an nagin mga resulta. An enot may koneksion sa saiyang pag-areglo na darahon an kaban kan tipan ni Jehova pasiring sa Jerusalem na sakay nin kareta imbes na pasan kan mga Levita, siring kan ipinagboot kan Ley nin Dios. Kan kapotan ni Uza, na iyong naggigiya sa kareta, an Kaban tanganing alalayan iyan, sia nagadan ora mismo huli sa saiyang “gaweng dai nin kagalangan.” Iyo, si Uza nagkasala nin magabat, pero an dai pakapagpadanay ni David nin tamang paggalang sa Ley nin Dios an pinakadahelan kan makaturotristeng resultang iyan. An pagkatakot sa Dios nangangahulogan nin paggibo kan mga bagay-bagay segun sa saiyang areglo.—2 Samuel 6:2-9; Bilang 4:15; 7:9.
PEBRERO 22-28
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | BILANG 5-6
“Paano Mo Aarugon an mga Nazareo?”
it-2-TG 456-457
Nazareo
Tatlong pangunahing restriksiyon ang ipinapataw sa mga nananata ng pagka-Nazareo: (1) Hindi sila dapat uminom ng anumang nakalalangong inumin; hindi rin sila dapat kumain ng anumang bunga ng puno ng ubas, iyon man ay hilaw, hinog, o pinatuyo, ni maaari silang uminom ng anumang katas nito, iyon man ay sariwa, pinakasim, o ginawang sukà. (2) Hindi nila dapat gupitin ang buhok ng kanilang ulo. (3) Hindi sila dapat humipo ng bangkay, kahit yaong sa pinakamalapit na kamag-anak nila, gaya ng ama, ina, kapatid na lalaki, o kapatid na babae.—Bil 6:1-7.
Pantanging mga Panata. Ang taong gumawa ng pantanging panatang ito ay dapat “mamuhay bilang Nazareo [samakatuwid nga, nakaalay, nakabukod] para kay Jehova” at hindi para pahangain ang mga tao sa kaniyang pagpapakasakit. Sa halip, “sa lahat ng mga araw ng kaniyang pagka-Nazareo ay banal siya kay Jehova.”—Bil 6:2, 8; ihambing ang Gen 49:26, tlb sa Rbi8.
Samakatuwid, ang mga kahilingang ipinataw sa mga Nazareo ay may pantanging kahalagahan at kahulugan sa pagsamba kay Jehova. Ang Nazareo ay tulad din ng mataas na saserdote na dahil sa kaniyang banal na katungkulan ay hindi maaaring humipo ng bangkay, kahit ng kaniyang pinakamalapit na kamag-anak. Dahil sa seryosong pananagutan ng mataas na saserdote at ng mga katulong na saserdote, pinagbawalan silang uminom ng alak o ng nakalalangong inumin kapag nagsasagawa ng kanilang sagradong mga tungkulin sa harap ni Jehova.—Lev 10:8-11; 21:10, 11.
Karagdagan pa, ang Nazareo (sa Heb., na·zirʹ) ay dapat ‘magpakabanal sa pamamagitan ng pagpapahaba ng buhok ng kaniyang ulo,’ dahil iyon ay magsisilbing pinakakoronang tanda upang agad na makilala ng lahat ang kaniyang banal na pagka-Nazareo. (Bil 6:5) Ang Hebreong salitang iyon na na·zirʹ ay ginamit may kaugnayan sa mga “di-napungusang” punong ubas sa panahon ng sagradong mga taon ng Sabbath at Jubileo. (Lev 25:5, 11) Kapansin-pansin din na ang laminang ginto sa harap ng turbante ng mataas na saserdote, kung saan nakalilok ang mga salitang “Ang kabanalan ay kay Jehova,” ay tinatawag na “banal na tanda ng pag-aalay [sa Heb., neʹzer, mula sa salitang-ugat din ng na·zirʹ].” (Exo 39:30, 31) Gayundin naman, ang opisyal na putong, o diadema, na isinusuot ng pinahirang mga hari ng Israel ay tinatawag ding neʹzer. (2Sa 1:10; 2Ha 11:12; tingnan ang KORONA; PAG-AALAY.) Sa kongregasyong Kristiyano, sinabi ng apostol na ang babae ay binigyan ng mahabang buhok sa halip na isang panakip sa ulo. Iyon ay isang likas na paalaala sa kaniya na ang posisyon niya ay iba sa posisyon ng lalaki. Dapat isaisip ng babae na kailangan niyang maging mapagpasakop dahil sa kaniyang posisyon sa kaayusan ng Diyos. Kaya sa pamamagitan ng gayong mga kahilingan—buhok na di-ginugupitan (na hindi likas sa lalaki), ganap na pag-iwas sa alak, gayundin ang pangangailangang maging malinis at walang dungis—idiniin sa nakaalay na Nazareo ang kahalagahan ng pagkakait sa sarili at lubos na pagpapasakop sa kalooban ni Jehova.—1Co 11:2-16; tingnan ang BUHOK; KALIKASAN; TALUKBONG SA ULO.
Espirituwal na Kayamanan
Mga Hapot Hale sa mga Parabasa
Pero, si Samson sarong Nazareo sa laen na sentido. Bago mamundag si Samson, sinabihan kan anghel ni Jehova an saiyang ina: “Uya! ika magbabados, asin ika mangangaki nanggad nin sarong aking lalaki, asin mayong labaha na maagi sa saiyang payo, huli ta an aki magigin Nazareo nin Dios pagluwas sa tulak; asin sia an mangengenot sa pagliligtas sa Israel sa kamot kan mga Filisteo.” (Hokom 13:5) Si Samson dai naggibo nin promesa nin pagigin Nazareo. Sia Nazareo paagi sa pagnombra nin Dios, asin sia magigin Nazareo sagkod na sia nabubuhay. An restriksion na dai magduta sa bangkay bakong aplikado sa kamugtakan nia. Kun aplikado iyan asin dai nia tinutuyong makaduta sa sarong bangkay, paano sia makakapoon giraray nin sarong bilog na buhay na pagigin Nazareo na nagpoon kan sia mamundag? Kun siring, malinaw na an mga kahagadan sa mga Nazareo sa bilog na buhay laen sa nagkapirang paagi kisa sa boluntaryong mga Nazareo.
(Le 18:1-15) Padagos na nakipag-ulay si Jehova ki Moises, na sinasabi: 2 “Kaulayon mo an mga Israelita asin sabihon mo sa sainda, ‘Ako si Jehova na saindong Diyos. 3 Dai nindo pag-arugon an mga ginigibo kan mga tawo sa daga nin Ehipto, na inistaran nindo kaidto, asin dai nindo paggibuhon an mga ginigibo kan mga tawo sa daga nin Canaan, na dadarahan ko sa saindo. Asin dai kamo mamuhay kauyon kan saindang mga reglamento. 4 Sunudon nindo an sakong mga ipinapautob na desisyon, asin utubon nindo an sakuyang mga reglamento asin mamuhay kamo kauyon kaiyan. Ako si Jehova na saindong Diyos. 5 Utubon nindo an sakuyang mga reglamento saka an sakuyang mga ipinapautob na desisyon; an siisay man na naggigibo kaiyan mabubuhay paagi kaiyan. Ako si Jehova. 6 “‘Mayo nin siisay man sa saindo an makidurog sa kiisay man na harani niyang kadugo. Ako si Jehova. 7 Dai ka makidurog sa saimong ama, asin dai ka makidurog sa saimong ina. Ina mo siya, kaya dai ka dapat makidurog sa saiya. 8 “‘Dai ka makidurog sa agom kan saimong ama. Pagdara iyan nin kasusupgan sa saimong ama. 9 “‘Dai ka makidurog sa saimong tugang na babayi, siya man aki kan saimong ama o aki kan saimong ina, namundag man siyang kaiba mo sa pamilya o bako. 10 “‘Dai ka makidurog sa aking babayi kan aki mong lalaki o sa aking babayi kan aki mong babayi, huling magigin kasusupgan mo iyan. 11 “‘Dai ka makidurog sa aking babayi kan agom kan saimong ama, an aki kan saimong ama, huling tugang mo siya. 12 “‘Dai ka makidurog sa tugang na babayi kan saimong ama. Kadugo siya kan saimong ama. 13 “‘Dai ka makidurog sa tugang na babayi kan saimong ina, huling kadugo siya kan saimong ina. 14 “‘Dai mo pagdarahan nin kasusupgan an tugang na lalaki kan saimong ama paagi sa pakikidurog sa saiyang agom. Tiyaon mo siya. 15 “‘Dai ka makidurog sa saimong manugang na babayi. Agom siya kan aki mo, kaya dai ka dapat makidurog sa saiya.
(Le 20:1-13) Nagsabi pa si Jehova ki Moises: 2 “Sabihan mo an mga Israelita, ‘An siisay man na Israelita asin an siisay man na dayuhan na nag-iistar sa Israel na magtao ki Molec kan siisay man sa saiyang mga aki dapat nanggad na gadanon. Dapat siyang gapuon kan mga kabilang sa banwaan sagkod na magadan. 3 Isisikwal ko an tawong iyan asin gagadanon ko siya, huling itinao niya ki Molec an iba niyang mga aki asin rinamugan niya an sakuyang banal na lugar asin linapastangan an sakuyang banal na pangaran. 4 Kun papabayaan sana kan banwaan an ginibo kan tawong iyan na pag-atang ki Molec kan saiyang aki asin dai ninda siya gadanon, 5 ako mismo an masikwal sa saiya saka sa saiyang pamilya. Gagadanon ko an tawong iyan pati an gabos na uminiba sa saiya sa pagigin bakong maimbod dahil sa pagsamba ki Molec. 6 “‘Kun manungod sa tawo na dai magin maimbod sa sako paagi sa pagpatabang sa mga espiritista saka sa mga parahula, isisikwal ko nanggad an tawong iyan asin gagadanon ko siya. 7 “‘Dapat nindong dalisayon an saindong sadiri asin magin banal, huling ako si Jehova na saindong Diyos. 8 Asin dapat nindong utubon an sakuyang mga reglamento asin gibuhon an mga iyan. Ako si Jehova, na nagpapabanal sa saindo. 9 “‘Kun isumpa kan siisay man an saiyang ama o an saiyang ina, dapat nanggad siyang gadanon. Huling isinumpa niya an saiyang ama o an saiyang ina, siya an responsable sa sadiri niyang kagadanan. 10 “‘Kun manungod sa sarong lalaki na nagsambay sa agom nin ibang lalaki, ini an dapat gibuhon: An saro na nagsambay sa agom kan saiyang kapwa dapat nanggad na gadanon, an nagsambay asin an nagpasambay. 11 An lalaking nakidurog sa agom kan saiyang ama nagdara nin kasusupgan sa saiyang ama. Sindang duwa dapat nanggad na gadanon. Sinda an responsable sa sadiri nindang kagadanan. 12 Kun an sarong lalaki makidurog sa saiyang manugang na babayi, dapat nanggad na pareho sindang gadanon. An ginibo ninda kontra sa normal. Sinda an responsable sa sadiri nindang kagadanan. 13 “‘Kun an sarong lalaki makidurog sa lalaki siring sa pakikidurog sa babayi, pareho sinda nakagibo nin makababalding bagay. Dapat nanggad sindang gadanon. Sinda an responsable sa sadiri nindang kagadanan.
(Le 23:9-25) Nagsabi pa si Jehova ki Moises: 10 “Kaulayon mo an mga Israelita asin sabihan mo sinda, ‘Pag nakaabot na kamo sa daga na itinatao ko sa saindo tapos mag-ani na kamo sa saindong uma, dapat kamong magdara sa saserdote nin sarong bugkos na uhoy hali sa mga inot nindong ani. 11 Asin ituturutabyon niya an binugkos na uhoy sa atubangan ni Jehova para magkamit kamo nin pag-uyon. Ituturutabyon iyan kan saserdote sa sunod na aldaw pagkatapos kan Sabbath. 12 Sa aldaw na ipapaturutabyon nindo an binugkos na uhoy, dapat kamong magdulot nin ugbon na lalaking karnero na daing depekto, na masarong taon pa sana an edad, bilang dulot na pigtututong para ki Jehova. 13 An dulot na tipasi kaiyan duwang ikasampulong kabtang kan sarong epa nin pinong harina na sinalakan nin lana, bilang dulot na pinaagi sa kalayo para ki Jehova, na an parong nakakapaginhawa. An dulot na inumon kaiyan un-kuartong hin nin arak. 14 Dai kamo magkakan nin ano man na tinapay, sinanlag na mga tipasi, o bagong mga tipasi sagkod sa aldaw na iyan, sagkod sa madara nindo an dulot sa saindong Diyos. Saro ining nagdadanay na reglamento para sa gabos nindong henerasyon sain man kamo mag-istar. 15 “‘Magbilang kamo nin pitong sabbath puon sa aldaw pagkatapos kan Sabbath, puon sa aldaw na dinara nindo an binugkos na uhoy na dulot na pigtuturutabyon. Dapat na kumpleto an pitong semana. 16 Mabilang kamo nin 50 aldaw sagkod sa aldaw pagkatapos kan ikapitong Sabbath, dangan magdulot kamo ki Jehova nin bagong dulot na tipasi. 17 Magdara kamo hali sa saindong mga istaran nin duwang tinapay bilang dulot na pigtuturutabyon. Gibo dapat an mga iyan sa duwang ikasampulong kabtang kan sarong epa nin pinong harina. Dapat na lutuon iyan na may lebadura, bilang inot na trigo sa saindong ani para ki Jehova. 18 Asin kaiba kan mga tinapay, mag-atang kamo nin pitong lalaking kordero na daing depekto, na sarong taon an edad kan kada saro, asin sarong torilyong baka saka duwang lalaking karnero. Magigin dulot na pigtututong an mga iyan para ki Jehova kaiba kan dulot na tipasi saka mga dulot na inumon na idinudulot kasabay kaiyan. Dulot iyan na pinaagi sa kalayo na an parong nakakapaginhawa ki Jehova. 19 Asin magdulot man kamo nin sarong ugbon na kanding bilang dulot para sa kasalan asin duwang lalaking kordero, na sarong taon an edad kan kada saro, bilang atang sa pakikikabtang. 20 Ituturutabyon kan saserdote an duwang lalaking kordero kaiba kan mga tinapay na gibo sa inot na trigo sa saindong ani, bilang dulot na pigtuturutabyon sa atubangan ni Jehova. Magigin banal an mga iyan ki Jehova asin para iyan sa saserdote. 21 Ibalangibog nindo sa aldaw na iyan na magkakaigwa kamo nin banal na dakulang pagtiripon. Dai kamo puwedeng maggibo nin ano man na magabat na trabaho. Saro ining nagdadanay na reglamento para sa gabos nindong henerasyon sain man kamo mag-istar. 22 “‘Pag mag-ani kamo sa saindong daga, dai nindo pag-ubuson na anihon an mga nasa gilid kan saindong uma asin dai nindo pagpuruton an mga tada-tada sa saindong pag-ani. Iwalat nindo iyan para sa mga pobre asin sa mga dayuhan na residente. Ako si Jehova na saindong Diyos.’” 23 Nagsabi pa si Jehova ki Moises: 24 “Sabihan mo an mga Israelita, ‘Sa inot na aldaw kan ikapitong bulan, dapat kamong magpahingalo nin lubos; idedeklarar an aldaw na iyan paagi sa pagpatanog nin trumpeta tanganing magirumduman nindo na igwa nin banal na dakulang pagtiripon. 25 Dai kamo puwedeng maggibo nin ano man na magabat na trabaho, asin madulot kamo ki Jehova nin dulot na pinaagi sa kalayo.’”
(Le 24:1-23) Nagsabi pa si Jehova ki Moises: 2 “Pagbutan mo an mga Israelita na darahan ka nin purong lana na hali sa dinukdok na mga oliba para sa mga ilawan, tanganing pirming mapalaad an mga ilawan. 3 Sa luwas kan kurtina kan Patotoo sa laog kan tolda nin pakipagtagbuan, aasikasuhon ni Aaron an mga ilawan tanganing pirming maglaad iyan puon banggi sagkod aga sa atubangan ni Jehova. Saro ining nagdadanay na reglamento para sa gabos nindong henerasyon. 4 Dapat na pirmi niyang asikasuhon an mga ilawan sa kandelero na purong bulawan sa atubangan ni Jehova. 5 “Magkua ka nin pinong harina asin gibuhon mo iyan na 12 tinapay na korteng pulseras. Duwang ikasampulong kabtang kan sarong epa an gamiton mo sa paggibo kan kada tinapay. 6 Pagparatong-patungon mo an mga iyan sa lamesa na purong bulawan sa atubangan ni Jehova, duwang paratong-patong na tinapay na an kada saro igwa nin anom na tinapay. 7 Bugtakan mo nin purong kamangyan an ibabaw kan kada paratong-patong na tinapay, asin magigin kuwenta tinapay iyan na nagrerepresentar sa bilog na dulot na pinaagi sa kalayo para ki Jehova. 8 Sa kada aldaw nin Sabbath, regular siyang magbugtak nin siring na tinapay sa atubangan ni Jehova. Saro ining nagdadanay na tipan sa mga Israelita. 9 Magigin ki Aaron iyan saka sa saiyang mga aki, asin kakakanon ninda iyan sa sarong banal na lugar, huling kabanal-banali iyan para sa saserdote hali sa mga dulot na pinaagi sa kalayo na para ki Jehova. Saro ining nagdadanay na regulasyon.” 10 Igwa kaidto nin sarong lalaki na an ina Israelita asin an ama Ehipsiyo, tapos may nakaiwal ini sa kampo na sarong Israelita. 11 Asin an aki kan babaying Israelita nagpuon na langhadan an Pangaran asin sumpaon iyan. Kaya dinara ninda siya ki Moises. An saiyang ina iyo si Selomit, na aki ni Dibri na gikan sa tribo ni Dan. 12 Dai ninda siya pinahali mantang hinahalat ninda an malinaw na desisyon ni Jehova. 13 Dangan sinabi ni Jehova ki Moises: 14 “Daraha sa luwas kan kampo an tawong iyan na nagsumpa, asin an gabos na nakadangog sa saiya dapat na ipatong an saindang mga kamot sa saiyang payo, tapos gapuon siya kan bilog na katiripunan. 15 Asin sabihan mo an mga Israelita, ‘Kun sumpaon kan siisay man an saiyang Diyos, maninimbag siya sa saiyang kasalan. 16 Kaya an naglalanghad sa pangaran ni Jehova dapat nanggad na gadanon. Dapat nanggad siyang gapuon kan bilog na katiripunan. Dayuhan man siyang residente o sarong Israelita, dapat siyang gadanon pag linanghadan niya an Pangaran. 17 “‘Kun an sarong tawo manggadan nin kapwa niya tawo, dapat nanggad siyang gadanon. 18 An siisay man na manggadan nin ataman na hayop dapat na magbayad, buhay sa buhay. 19 Kun kulugan nin sarong tawo an saiyang kapwa, an ginibo niya iyo man an dapat na gibuhon sa saiya. 20 Bari sa bari, mata sa mata, ngipon sa ngipon; an ginibo niyang danyos sa saiyang kapwa iyo man an gigibuhon sa saiya. 21 An tawo na manggadan nin hayop dapat na magbayad para diyan, pero an saro na manggadan nin tawo dapat na gadanon. 22 “‘Saro sanang katugunan an ipapautob sa saindo, kamo man dayuhan na residente o namundag na Israelita, huli ta ako si Jehova na saindong Diyos.’” 23 Dangan kinaulay ni Moises an mga Israelita, tapos dinara ninda sa luwas kan kampo an tawong nagsumpa, asin ginapo ninda siya. Kaya ginibo kan mga Israelita an ipinagbuot ni Jehova ki Moises.
(Le 26:18-33) “‘Kun dai pa giraray kamo magdangog sa sako sa ibong kaiyan, kakastiguhon ko kamo nin pitong beses na mas magabat kisa kan nainot huli kan saindong mga kasalan. 19 Tatapuson ko an pagigin sobra nindo kaorgulyoso asin gigibuhon ko an saindong kalangitan na magin siring sa lansang asin an saindong daga na magin siring sa tanso. 20 Masasayang sana an saindong pagpapagal, huli ta dai mamumunga an saindong daga, asin an mga kahoy diyan dai magkakaigwa nin mga bunga. 21 “‘Pero kun padagos kamong matumang sa sako asin dai magdadangog sa sako, papadusahan ko kamo nin pito pang beses na mas magabat huli sa saindong mga kasalan. 22 Mapadara ako sa saindo nin mababangis na hayop, asin mawawaran kamo nin mga aki huli sa mga iyan asin gagaradanon kan mga iyan an saindong mga ataman na hayop asin dikit sana sa saindo an matatada, asin mawawaran nin mga tawo an saindong mga tinampo. 23 “‘Kun sa ibong kaiyan dai pa giraray nindo akuon an sakuyang pagtatanos asin padagos nindo akong tutumangon, 24 mahiro man ako tumang sa saindo, asin ako mismo an mapadusa nin pito pang beses na mas magabat huli sa saindong mga kasalan. 25 Mapadara ako sa saindo nin espada na iyo an mabalos sa saindo huli sa pagbalga nindo sa tipan. Kun magdurulag kamo pasiring sa saindong mga siyudad, papadarahan ko kamo nin hilang, asin madadaog kamo kan saindong mga kaiwal. 26 Pag rinaot ko an saindong suplay nin tinapay, sampulong babayi an makakagibo nin tinapay sa saro sanang pugon, dangan titimbangon ninda an tinapay bago irasyon sa saindo; asin makakan kamo pero dai kamo mababasog. 27 “‘Kun sa ibong kaiyan dai pa man giraray kamo magdangog sa sako asin padagos nindo akong tutumangon, 28 mas grabe pa an gigibuhon ko tumang sa saindo, asin ako mismo an makastigo sa saindo nin pito pang beses na mas magabat huli kan saindong mga kasalan. 29 Kakakanon nindo an laman kan saindong mga aking lalaki asin aking babayi. 30 Gagarabaon ko an saindong mga sagradong halangkaw na lugar asin pupurutulon ko an mga pigsusuluan nindo nin insenso asin rarauton ko an saindong mga makababalding idolo asin itatambak ko sa ibabaw kaiyan an saindong mga bangkay, asin tatalikdan ko kamo huli sa pagkabaldi. 31 Lalaglagon ko an saindong mga siyudad asin gagabaon ko an saindong mga santuwaryo, asin dai ko paparungon an nakakapaginhawang parong kan saindong mga atang. 32 Gigibuhon kong tiwangwang an saindong daga, asin an saindong mga kaiwal na maistar diyan mapapaburarat. 33 Asin iwawarak ko kamo sa mga nasyon, saka papasalakayon ko sa saindo an saindong mga kaiwal na may darang espada; asin magigin tiwangwang an saindong daga, tapos magkakagaraba an saindong mga siyudad.
(Bi 1:1-19) Asin nakipag-ulay si Jehova ki Moises sa kaawagan nin Sinai, sa laog kan tolda nin pakipagtagbuan, sa inot na aldaw kan ikaduwang bulan, kan ikaduwang taon pagkaluwas ninda sa daga nin Ehipto. Sinabi niya: 2 “Magsagibo kamo nin sensus kan bilog na katiripunan kan mga Israelita paagi sa pagbilang kan lambang indibidwal sigun sa saindang mga pamilya saka sigun sa saindang mga angkan asin paagi sa paglista kan mga pangaran kan gabos na lalaki. 3 Irehistro nindo ni Aaron sigun sa saindang mga grupo an gabos na 20 anyos pataas na puwedeng magin mga suldados kan Israel. 4 “Mag-iba kamo nin sarong lalaki hali sa kada tribo; an kada saro dapat na pamayo kan saiyang angkan. 5 Ini an mga pangaran kan mga lalaki na maiba sa saindo: sa tribo ni Ruben, si Elizur na aki ni Sedeur; 6 sa tribo ni Simeon, si Selumiel na aki ni Zurisadai; 7 sa tribo ni Juda, si Nason na aki ni Aminadab; 8 sa tribo ni Isacar, si Netanel na aki ni Zuar; 9 sa tribo ni Zebulon, si Eliab na aki ni Helon; 10 sa mga aki ni Jose: sa tribo ni Efraim, si Elisama na aki ni mihud; sa tribo ni Manases, si Gamaliel na aki ni Pedazur; 11 sa tribo ni Benjamin, si Abidan na aki ni Gideoni; 12 sa tribo ni Dan, si Ahiezer na aki ni Amisadai; 13 sa tribo ni Aser, si Pagiel na aki ni Ocran; 14 sa tribo ni Gad, si Eliasaf na aki ni Deuel; 15 sa tribo ni Neftali, si Ahira na aki ni Enan. 16 Sinda an mga ipinaapod hali sa katiripunan. Sinda an mga pamayo kan mga tribo kan saindang mga ama, an mga namamayo sa manangribo sa Israel.” 17 Kaya iiniba ni Moises saka ni Aaron an mga lalaking iyan na pinili nin Diyos. 18 Tiniripon ninda an bilog na katiripunan kan inot na aldaw kan ikaduwang bulan, tanganing mairehistro an pangaran kan gabos na lalaki na 20 anyos pataas, sigun sa saindang pamilya, asin sigun sa saindang angkan, 19 arog kan ipinagbuot ni Jehova ki Moises. Kaya pigrehistro niya sinda duman sa kaawagan nin Sinai.
(Bi 4:34-49) Kaya irinehistro ni Moises saka ni Aaron asin kan mga pamayo kan katiripunan an mga aki kan mga Kohatita sigun sa saindang mga pamilya asin sigun sa saindang angkan, 35 an gabos na an edad puon 30 sagkod 50 na kabilang sa mga inasignaran na maglingkod sa tolda nin pakipagtagbuan. 36 An gabos na nairehistro sigun sa saindang mga pamilya may bilang na 2,750. 37 Iyan an mga nairehistro hali sa mga pamilya kan mga Kohatita, idtong gabos na naglilingkod sa tolda nin pakipagtagbuan. Irinehistro sinda ni Moises asin ni Aaron uyon sa pagbuot ni Jehova ki Moises. 38 Irinehistro an mga aki ni Gerson sigun sa saindang mga pamilya asin sigun sa saindang angkan, 39 an gabos na an edad puon 30 sagkod 50 na kabilang sa mga inasignaran na maglingkod sa tolda nin pakipagtagbuan. 40 An gabos na nairehistro sigun sa saindang mga pamilya asin sigun sa saindang angkan may bilang na 2,630. 41 Iyan an mga nairehistro sa mga pamilya kan mga aki ni Gerson, idtong gabos na naglilingkod sa tolda nin pakipagtagbuan. Irinehistro sinda ni Moises asin ni Aaron uyon sa pagbuot ni Jehova. 42 Irinehistro an mga aki ni Merari sigun sa saindang mga pamilya asin sigun sa saindang angkan, 43 an gabos na an edad puon 30 sagkod 50 na kabilang sa mga inasignaran na maglingkod sa tolda nin pakipagtagbuan. 44 An gabos na nairehistro sa sainda sigun sa saindang mga pamilya may bilang na 3,200. 45 Iyan an mga nairehistro sa mga pamilya kan mga aki ni Merari, na irinehistro ni Moises saka ni Aaron uyon sa pagbuot ni Jehova ki Moises. 46 Irinehistro ni Moises asin ni Aaron saka kan mga pamayo sa Israel an gabos na Levitang iyan sigun sa saindang mga pamilya asin sigun sa saindang mga angkan; 47 an saindang edad puon 30 sagkod 50, asin gabos sinda inasignaran na maglingkod asin magdara nin mga dadarahon may koneksiyon sa tolda nin pakipagtagbuan. 48 An total na bilang kan mga nairehistro uminabot nin 8,580. 49 Irinehistro sinda uyon sa pagbuot ni Jehova paagi ki Moises, an kada saro sigun sa saiyang trabaho asin paninimbagan; irinehistro sinda arog kan ipinagbuot ni Jehova ki Moises.
(Bi 5:1-18) Nagsabi pa si Jehova ki Moises: 2 “Pagbutan mo an mga Israelita na paluwason sa kampo an gabos na may leproso asin an gabos na pigluluwasan sa saiyang ikinabuhay asin an gabos na nagin maati huli sa gadan na tawo. 3 Paluwason mo sinda, lalaki man o babayi. Dapat mo sindang paluwason sa kampo tanganing dai ninda makontaminar an bilog na kampo, na sa tahaw kaiyan ako nag-iirok.” 4 Kaya ginibo iyan kan mga Israelita, asin pinaluwas ninda sinda sa kampo. Ginibo nanggad iyan kan mga Israelita, arog kan sinabi ni Jehova ki Moises. 5 Sinabi pa ni Jehova ki Moises: 6 “Sabihan mo an mga Israelita, ‘Kun an sarong lalaki o babayi makagibo nin arin man sa mga kasalan na ginigibo kan dakul na tawo asin dai siya magin maimbod ki Jehova, an tawong iyan maninimbag sa kasalan niya. 7 Dapat niyang ituga an kasalan na nagibo niya, asin dapat niyang itao an bilog na halaga kaiyan bilang kabayadan sa kasalan niya, tapos dagdagan pa niya iyan nin 20 porsiyento kan halaga kaiyan; itatao niya iyan sa nagibuhan niya nin kasalan. 8 Pero kun an biktima mayong haraning paryente na maresibi kan bayad, dapat na itao iyan ki Jehova asin magigin sadiri iyan kan saserdote, apuwera pa iyan sa lalaking karnero na iaatang kan saserdote para sa pagbayad sa saiyang kasalan. 9 “‘An lambang banal na kontribusyon na hali sa mga Israelita na dinadara sa saserdote magigin sadiri niya. 10 An mga banal na bagay kan kada saro magdadanay na sadiri niya. Ano man na itao kan kada saro sa saserdote magigin sadiri kan saserdote.’” 11 Sinabi pa ni Jehova ki Moises: 12 “Kaulayon mo an mga Israelita asin sabihan mo sinda, ‘Ini an dapat gibuhon kun an agom nin sarong lalaki makagibo nin sala asin dai magin maimbod sa saiya 13 tapos igwa nin ibang lalaki na nakidurog digdi, alagad dai iyan aram kan saiyang agom asin dai pa iyan nahahayag, na dahil diyan rinamugan niya an saiyang sadiri pero mayo nin saksi laban sa saiya asin dai man siya nadakop: 14 Kun an agom na lalaki magselos asin magsuspetsa na dai nagigin maimbod sa saiya an saiyang agom, totoo man o bako na rinamugan kaini an saiyang sadiri, 15 dadarahon kan lalaki an saiyang agom sa saserdote, asin madara man siya nin dulot para sa saiyang agom, sarong ikasampulong kabtang kan sarong epa nin harinang sebada. Dai niya iyan bububuan nin lana o lalaganan nin kamangyan, huli ta iyan dulot na tipasi may koneksiyon sa pagselos, sarong dulot na tipasi na nagpapagirumdom nin pagkakasala. 16 “‘Paparanihon kan saserdote an babayi asin papatindugon sa atubangan ni Jehova. 17 Makua an saserdote nin banal na tubig sa lalagan na dalipay, asin makua man siya nin alpog sa salog kan tabernakulo asin ilalaag iyan sa tubig. 18 Asin papatindugon kan saserdote an babayi sa atubangan ni Jehova, tapos ilulugay niya an buhok kan babayi asin ilalaag niya sa mga palad kaini an dulot na tipasi na pampagirumdom, an buot sabihon, an dulot na tipasi may koneksiyon sa pagselos, asin yaon sa kamot kan saserdote an mapait na tubig na magdadara nin sumpa.