Mga Reperensiya Para sa Workbook sa Pagtiripon na Pamumuhay Asin Ministeryo
SETYEMBRE 6-12
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | DEUTERONOMIO 33-34
“Magpaili sa ‘Daing Katapusan na mga Takyag’ ni Jehova”
it-1-TG 1221
Jesurun
Isang titulong pandangal para sa Israel. Sa Griegong Septuagint ang “Jesurun” ay naging isang termino ng pagmamahal, anupat isinalin itong “minamahal.” Ang katawagang “Jesurun” ay dapat sanang nagpaalaala sa Israel sa pagkatawag dito bilang katipang bayan ni Jehova, samakatuwid ay sa pananagutan nito na manatiling matuwid. (Deu 33:5, 26; Isa 44:2) Sa Deuteronomio 32:15, ginagamit ang pangalang Jesurun sa kabalintunaan. Sa halip na mamuhay ayon sa pangalan nito na Jesurun, ang Israel ay naging suwail, iniwan ang Maylikha nito, at hinamak ang Tagapagligtas nito.
rr-TG 120, kahon
Tulong Para Muling Makatayo
Maaalaala natin na maraming siglo bago ang panahon ni Ezekiel, sinabi ni propeta Moises na bukod sa may kapangyarihan si Jehova, may pagnanais din siyang gamitin ang lakas niya alang-alang sa kaniyang bayan. Isinulat ni Moises: “Ang Diyos ay kanlungan mula pa nang unang panahon, nakasuporta sa iyo ang walang-hanggang mga bisig niya.” (Deut. 33:27) Kung lalapit tayo sa Diyos na Jehova kapag may problema, siguradong susuportahan niya tayo ng kaniyang mga bisig at dahan-dahan tayong aalalayan para muli tayong makatayo.—Ezek. 37:10.
Dumalagan na May Pakatagal sa Paorumbasan
16 Arog ni Abraham, nagadan si Moises na dai naeksperyensiahan an kaotoban kan panuga nin Dios. Kan palaog na an mga Israelita sa Dagang Panuga, sinabihan si Moises: “Mahihiling mo sa atubagñan mo an daga; alagad dai ka duman makakalaog, sa daga na itinatao ko sa magña aki ni Israel.” An dahelan iyo na bago kaini, huling nauyam sinda ni Aaron sa rebelyosong banwaan, ‘nagkasala sinda tumang sa Dios sa tahaw kan mga aki ni Israel duman sa mga tubig sa Meribala [“Meriba,” NW].’ (Deut. 32:51, 52) Nadesganar daw o naghinanakit si Moises? Dai. Nagpahayag sia nin bendisyon sa banwaan asin ini an sinabi bilang kongklusyon: “Paladan ka, oh Israel, siisay an siring sa saimo, banuaan na ilinigtas ni Jehova, kalasag nin saimong pagsorog, asin hamo [“espada,” NW] nin saimong kahalangkauan?”—Deut. 33:29.
Espirituwal na Kayamanan
it-2-TG 420 ¶1
Moises
Si Moises ay 120 taóng gulang nang mamatay siya. Bilang patotoo na siya’y may likas na kalakasan, nagkomento ang Bibliya: “Ang kaniyang mata ay hindi lumabo, at ang kaniyang lakas ay hindi nawala.” Inilibing siya ni Jehova sa isang lugar na hindi kailanman natuklasan. (Deu 34:5-7) Malamang na ito’y upang hindi makagawa roon ng dambana ang mga Israelita at masilo sa huwad na pagsamba. Maliwanag na hinangad ng Diyablo na gamitin ang katawan ni Moises sa gayong layunin, sapagkat si Judas, ang Kristiyanong alagad at kapatid sa ina ni Jesu-Kristo, ay sumulat: “Nang si Miguel na arkanghel ay magkaroon ng pakikipaghidwaan sa Diyablo at makipagtalo tungkol sa katawan ni Moises, hindi siya nangahas na magpataw ng hatol laban sa kaniya sa mapang-abusong mga salita, kundi nagsabi: ‘Sawayin ka nawa ni Jehova.’ ” (Jud 9) Bago tumawid patungo sa Canaan sa ilalim ng pangunguna ni Josue, nagdaos ang Israel ng 30-araw na yugto ng pagdadalamhati para kay Moises.—Deu 34:8.
SETYEMBRE 13-19
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 1-2
“Kun Paano Ka Magigin Mapanggana”
Kusugi an Buot Mo—Si Jehova Nasa Kaibanan Mo!
7 Tanganing magkaigwa kan kinakaipuhan na kusog nin buot na gibuhon an kabutan nin Diyos, dapat tang pag-adalan asin iaplikar an saiyang Tataramon. Iyan an ipinagibo ki Josue kan nagin kasalihid siya ni Moises: ‘Magpakakusog ka sa pagmaan na magibo ining pagbuot na ipinagbuot sa saimo kan sakuyang uripon na si Moises. An surat kan pagbuot na ini dai nanggad makasuhay sa saimong nguso, ata ngani sa aldaw asin sa banggi maghurop-hurop ka [kaiyan], tanganing magkuyog ka asin maggibo ka nin siring sa gabos na nasusurat [diyan]; huli ta kun siring papakarhayon mo an saimong dalan, asin an ano man mapapakarahay sa saimo.’ (Jos. 1:7, 8) Sinunod ni Josue an konsehong iyan, asin ‘napakarhay an saiyang dalan.’ Kun gigibuhon ta man iyan, kita magigin mas makusog an buot asin mapanggana sa paglilingkod sa Diyos.
Kusugi an Buot Mo—Si Jehova Nasa Kaibanan Mo!
20 Dipisil an padagos na paggibo kan kabutan nin Diyos huli sa inaagihan tang mga pagbalo sa kinaban na ini na maraot asin pano nin problema. Minsan siring, dai kita nagsosolo. An Diyos nasa kaibanan ta. Iyo man an saiyang Aki, an Payo kan kongregasyon. Igwa man kita nin labing 7,000,000 na kapwa Saksi ni Jehova sa bilog na kinaban. Kaibanan ninda, padagos kitang magpahiling nin pagtubod asin magpahayag kan maugmang bareta mantang isinasaisip an satong teksto para sa taon 2013: ‘Kusugi an buot mo asin magpakakusog ka. Si Jehova na saimong Diyos nasa kaibanan mo.’—Jos. 1:9.
Espirituwal na Kayamanan
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Josue
2:4, 5—Taano ta ilinagalag ni Rahab an mga lalaki kan hade na naghahanap sa mga espiya? Prinotehiran ni Rahab an mga espiya dawa nameligro an saiyang buhay huling napatalubo na nia an pagtubod ki Jehova. Kun siring, bako siang obligado na ihayag an namumugtakan kan mga espiya sa mga lalaki na gustong kologan an banwaan nin Dios. (Mateo 7:6; 21:23-27; Juan 7:3-10) Sa katunayan, si Rahab “ipinahayag na matanos paagi sa mga gibo,” kaiba an paglagalag sa mga sugo kan hade.—Santiago 2:24-26.
SETYEMBRE 20-26
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 3-5
“Binebendisyunan ni Jehova an mga Gibo na Huli sa Pagtubod”
it-1-TG 1246
Jordan
Kadalasan, ang seksiyon ng Jordan sa ibaba ng Dagat ng Galilea ay may katamtamang lalim na mula 1 hanggang 3 m (3 hanggang 10 piye) at humigit-kumulang 27 hanggang 30 m (90 hanggang 100 piye) ang lapad nito. Ngunit kapag tagsibol, inaapawan ng Jordan ang mga pampang nito at ito’y nagiging higit na mas malapad at mas malalim. (Jos 3:15) Kapag umaapaw, mapanganib para sa bansang Israel na binubuo ng mga lalaki, mga babae, at mga bata ang tumawid sa Jordan, lalo na malapit sa Jerico. Napakalakas ng agos doon anupat nitong nakalipas na mga panahon ay may mga naliligo roon na aktuwal na natangay. Gayunman, makahimalang pinatigil noon ni Jehova ang Jordan, anupat ang mga Israelita ay nakatawid sa tuyong lupa. (Jos 3:14-17) Pagkaraan ng ilang siglo, isang katulad na himala ang nangyari kay Elias habang kasama niya si Eliseo, at noong minsan ay kay Eliseo lamang.—2Ha 2:7, 8, 13, 14.
Ipaggaya-gaya kan Saimong Puso an mga Pagirumdom ni Jehova
17 Paano nakakatabang sa sato an mga gibo nin pagtubod tanganing mapakusog an pagtitiwala ki Jehova? Isip-isipon an pagkasaysay kan Kasuratan manungod sa paglaog kan mga Israelita sa Dagang Panuga. An mga saserdote na nagpapasan kan kaban kan tipan ininstruksiyunan ni Jehova na magmartsa pasiring sa tahaw kan Salog nin Jordan. Pero, mantang an banwaan parani sa salog, nahiling ninda na iyan nag-aapaw huli sa tubig-uran nin tigsuli. Ano an gigibuhon kan mga Israelita? Makampo sa pangpang kan salog asin mahalat nin pirang semana o mas haloy pa sagkod na maghababaw an tubig? Dai, imbes lubos sindang nagtiwala ki Jehova asin nagsunod sa mga instruksiyon niya. Ano an resulta? An pagkasaysay nagsasabi: ‘Pagtungtong kan mga padi [o, saserdote] sa salog, nag-untok sa pagbulos an tubig. Dai naghali sa tahaw kan nagmarang salog an [mga saserdote] na nagpapasan kan Kaban nin Tipan sagkod na nakabalyo an gabos na tawo.’ (Josue 3:12-17, An Marahay na Bareta Biblia) Imahinara kun gurano kanakakapukaw sa buot na mahiling na puminundo an pagbulos kan masulugon na tubig! Tunay nanggad na napakusog an pagtubod kan mga Israelita ki Jehova huling nagtiwala sinda sa mga instruksiyon niya.
Ipaggaya-gaya kan Saimong Puso an mga Pagirumdom ni Jehova
18 Totoo, si Jehova dai naggigibo nin arog kaiyan na milagro para sa saiyang banwaan ngunyan, pero talagang binebendisyunan niya an saindang mga gibo nin pagtubod. An aktibong puwersa nin Diyos nagtatao sa sainda nin kusog tanganing magibo an sugo na ihulit an mensahe kan Kahadian sa bilog na kinaban. Asin an panginot na Saksi ni Jehova, an binuhay liwat na si Cristo Jesus, nagtao nin asegurasyon sa saiyang mga disipulo na susuportaran niya sinda sa mahalagang gibuhon na ini. Sinabi niya: ‘Kaya paduman kamo, asin gibuhon nindong disipulo an gabos na nasyon. Ako danay na nasa saindo sagkod sa katapusan nin kinaban.’ (Mat. 28:19, 20) Dakul na Saksi na tibaad masusupgon o maluya an buot an personal na makakapagpatunay na sinda tinawan kan banal na espiritu nin Diyos nin kusog nin buot na makipag-ulay sa mga bakong kamidbid sa ministeryo sa langtad.—Basahon an Salmo 119:46; 2 Corinto 4:7.
Espirituwal na Kayamanan
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Josue
5:14, 15—Siisay an “prinsipe kan hukbo ni Jehova”? Posibleng marhay na an prinsipe na nag-abot tanganing pakosogon si Josue mantang nagpopoon na an pagkongkistar sa Dagang Panuga mayong iba kundi “an Tataramon”—si Jesu-Cristo sa saiyang buhay bago nagin tawo. (Juan 1:1; Daniel 10:13) Kanigoan kanakakapakosog na akoon an garantiya na an pinamuraway na si Jesu-Cristo nasa kaibanan kan banwaan nin Dios ngonyan mantang nagpapartisipar sinda sa espirituwal na pakikilaban!
SETYEMBRE 27–OKTUBRE 3
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 6-7
“Rayuan an Daing Kamanungdanan na mga Bagay”
Irayo an Saindong mga Mata sa mga Bagay na Daing Halaga!
5 Pakalihis nin dakol na siglo, huli sa naheling kan Israelitang si Acan, naakit sia na habonon an nagkapirang bagay hale sa nasakop na siudad nin Jerico. Ipinagboot nin Dios na laglagon an gabos na bagay sa siudad na iyan apuera sa nagkapirang bagay na itatao sa kaha ni Jehova. Pinatanidan an mga Israelita: ‘Rumayo kamo sa bagay na itinalaga sa paglaglag, ta tibaad magkaigwa kamo nin pagmawot’ asin kumua kamo nin nagkapirang bagay hale sa siudad. Kan si Acan dai magkuyog, nadaog an banwaan nin Israel sa siudad nin Ai, asin dakol sa sainda an nagadan. Inadmitir sana ni Acan an paghabon nia kan mabuyagyag na an ginibo nia. “Kan maheling ko” an mga gamit, an sabi ni Acan, “iyan minawot ko asin kinua ko.” An mawot kan saiyang mga mata nagresulta sa kalaglagan nia, pati na kan “gabos na sadiri nia.” (Jos. 6:18, 19; 7:1-26) Minawot ni Acan an ipinagbawal sa saiya.
Taano ta Dapat na Isumbong an Maraot?
An sarong rason sa pagsumbong nin paggibo nin sala iyo na pinepreserbar kaiyan an kalinigan kan kongregasyon. Si Jehova malinig na Dios, banal na Dios. Kahagadan nia sa gabos na nagsasamba sa saiya na magin malinig sa espirituwal asin moral. An saiyang ipinasabong na Tataramon nagsasadol: “Bilang makinuyog na mga aki, dai na kamo mamolde sono sa dati nindong mga kamawotan kan kamo yaon pa sa kamangmangan, kundi, kaoyon sa Banal na Saro na nag-apod sa saindo, magin man kamong banal sa gabos nindong gawe, huli ta nasusurat: ‘Kaipuhan kamong magin banal, huli ta ako banal.’” (1 Pedro 1:14-16) An mga indibiduwal na naggigibo nin kaatian o sala puedeng magtao nin ramog asin pagdesaprobar ni Jehova sa bilog na kongregasyon apuera sana kun may ginibong aksion na sinda korehiran o haleon.—Ikomparar an Josue, kapitulo 7.
Irayo an Saindong mga Mata sa mga Bagay na Daing Halaga!
8 An tunay na mga Kristiano apektado man kan mga mawot kan mata asin laman. Kun siring, dinadagka kita kan Tataramon nin Dios na disiplinahon an sadiri kun manongod sa hineheling asin minamawot niato. (1 Cor. 9:25, 27; basahon an 1 Juan 2:15-17.) Inadmitir kan matanos na si Job na magkakonektar na marhay an satong hineheling asin minamawot. Sia nagsabi: “Nakipagtipan ako sa sakuyang mga mata. Kaya paano ako makakapaheling nin atension sa sarong birhen?” (Job 31:1) Dai sana basta linikayan ni Job na duotan an sarong babae sa imoral na paagi kundi dai man lamang nia tinogotan na makalaog sa saiyang isip an siring na ideya. Idinoon ni Jesus na dapat na papagdanayon an isip na mayo nin imoral na mga ideya kan sabihon nia: “An lambang saro na nagpaparaheling sa sarong babae tanganing magkaigwa nin horot sa saiya nagsasambay na sa saiya sa saiyang puso.”—Mat. 5:28.
Espirituwal na Kayamanan
Hapot Hali sa mga Parabasa
Kan suanoy na mga panahon, nakatudan na kan mga minasalakay na salikupan an sarong nakukutaan na siyudad. Asin kun magin mapanggana an pagsalikop, gurano man iyan kahaloy, sasamsamon kan mga minasalakay an kayamanan kan siyudad, kaiba an ano man na natatadang suplay nin kakanon. Pero sa kagabaan kan Jerico, nakadiskubre an mga arkeologo nin dakul na istak nin kakanon. Mapadapit digdi, an Biblical Archaeology Review nagsabi: “An pinakadakul na bagay na nakua sa kagabaan, apuwera sa mga lalagan na dalipay, iyo an mga inani. . . . Kakaiba ini sa kasaysayan kan arkeolohiya nin Palestina. Puwedeng makakua nin saro o duwang tapayan nin inani, pero pambihira nanggad an makakua nin arog kaiyan kadakul.”
Uyon sa istorya kan Bibliya, may dahilan an mga Israelita kun taano ta dai ninda kinurua an mga inani sa Jerico. Pinagbutan sinda ni Jehova na dai iyan pagkuanon. (Jos. 6:17, 18) Tigsuli kaidto kan suminalakay an mga Israelita, katatapos pa sana kan tig-anihan kaya kadakul nin istak na inani. (Jos. 3:15-17; 5:10) Pinapatunayan kan dakul na natadang inani sa Jerico na nagin halipot sana an pagsalikop kan mga Israelita, arog kan sinasabi kan Bibliya.
OKTUBRE 4-10
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 8-9
“Mga Manunudan sa Istorya Manungod sa mga Gibeonita”
it-1-TG 823-824
Gibeon
Pakikipag-ugnayan kay Josue. Noong panahon ni Josue, ang Gibeon ay tinatahanan ng mga Hivita, isa sa pitong bansang Canaanita na nakahanay sa pagkapuksa. (Deu 7:1, 2; Jos 9:3-7) Ang mga Gibeonita ay tinatawag ding mga Amorita, yamang kung minsan, waring ikinakapit ang katawagang ito sa lahat ng mga Canaanita. (2Sa 21:2; ihambing ang Gen 10:15-18; 15:16.) Di-tulad ng ibang mga Canaanita, batid ng mga Gibeonita na sa kabila ng kanilang militar na lakas at ng kadakilaan ng kanilang lunsod, mabibigo lamang sila sa pakikipagbaka sapagkat ipinakikipaglaban ni Jehova ang Israel. Dahil dito, pagkatapos na mapuksa ang Jerico at Ai, ang mga lalaki ng Gibeon, lumilitaw na kumakatawan din sa tatlo pang Hivitang lunsod ng Kepira, Beerot, at Kiriat-jearim (Jos 9:17), ay nagpadala ng delegasyon kay Josue sa Gilgal upang makipagpayapaan. Ang Gibeonitang mga embahador—na nadaramtan ng sirang mga kasuutan at mga sandalyas at may dalang punít na mga sisidlang balat na pang-alak, mga sirang sako, at tinapay na tuyo na at madaling madurog—ay nagpakilalang nagmula sa isang malayong lupain, samakatuwid ay hindi hadlang sa pananakop ng Israel. Kinilala nila na si Jehova ang dahilan ng sinapit ng Ehipto at ng mga Amoritang hari na sina Sihon at Og. Ngunit may-katalinuhan nilang hindi binanggit ang nangyari sa Jerico at Ai, yamang imposibleng ang gayong balita ay makarating sa kanilang “napakalayong lupain” bago ang diumano’y paglisan nila. Sinuri ng mga kinatawan ng Israel ang katibayan at tinanggap nila iyon at nakipagtipan sila sa mga Gibeonita na pababayaan nilang mabuhay ang mga ito.—Jos 9:3-15.
“Dai Ka Manarig sa Saimong Sadiring Pakasabot”
14 Huling bakong perpekto, kita gabos—dawa an eksperyensiadong mga elder—kaipuhan na pirmeng magpagiya ki Jehova kun nagdedesisyon. Estudyare an ginibo kan kasalihid ni Moises na si Josue asin kan kamagurangan na lalaki sa Israel kan magdolok sa sainda an madonong na mga Gabaonita asin magsagin na hale sa harayong lugar. Si Josue asin an iba pa dai na naghapot ki Jehova, kundi nakipagkatoninongan tolos sa mga Gabaonita, na nakipagtipan sa mga ini. Minsan ngani sa katapustapusi sinuportaran ni Jehova an kasundoan, sinierto nia na an dai paghagad na ini kan paggiya nia ikarekord sa Kasuratan para sa kapakinabangan niato.—Jos. 9:3-6, 14, 15.
“Libota an Daga”
14 An mga representanteng idto nagsabi: “Hale sa harayoon na daga na an saimong mga lingkod nagdigdi mapadapit sa ngaran ni Jehova na saimong Dios.” (Josue 9:3-9) An saindang mga gubing asin kakanon garo baga nagpapatunay na sinda hale sa harayong lugar, alagad an totoo an Gabaon mga 30 kilometros sana hale sa Gilgal. Huling nakombensir, si Josue asin an saiyang mga namamayo naggibo nin kasundoan nin pakikikatood sa mga Gabaonita asin sa kaharaning mga siudad na konektado sa Gabaon. An taktika daw kan mga Gabaonita saro sanang paagi tanganing dai sinda gadanon? Al kontraryo, iyan nagpabanaag nin pagmawot na kamtan an pabor kan Dios kan Israel. Nag-oyon si Jehova na an mga Gabaonita magin “mga parakua nin kahoy asin parasakdo nin tubig para sa katiriponan asin para sa altar ni Jehova,” na nagsusuplay nin panggatong para sa altar nin atang. (Josue 9:11-27) An mga Gabaonita padagos na nagpaheling nin pagigin andam na gumibo nin saradit na gibohon sa paglilingkod ki Jehova. Posibleng marhay na an nagkapira sa sainda kabilang sa mga Netineo na nagbalik hale sa Babilonya asin naglingkod sa itinogdok liwat na templo. (Esdras 2:1, 2, 43-54; 8:20) Puede niatong arogon an saindang aktitud paagi sa pagmamaigot na papagdanayon an pakipagkatoninongan sa Dios asin pagigin andam na gibohon an dawa saradit na asignasyon sa paglilingkod sa saiya.
Espirituwal na Kayamanan
it-2-TG 577
Pagbibitin
Sa ilalim ng kautusang ibinigay ni Jehova sa Israel, maaaring ibitin sa tulos ang ilang kriminal matapos silang patayin, bilang “isinumpa ng Diyos,” anupat itinatanghal sa madla bilang isang babalang halimbawa. Ang isang taong patay na ibinitin sa gayong paraan ay ibababa bago gumabi at ililibing; kung iiwan siya sa tulos nang buong magdamag, durungisan nito ang lupa na ibinigay ng Diyos sa mga Israelita. (Deu 21:22, 23) Sinunod ng Israel ang alituntuning ito kahit hindi Israelita ang pinatay.—Jos 8:29; 10:26, 27.
OKTUBRE 11-17
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 10-11
“Nakikipaglaban si Jehova Para sa Israel”
it-1-TG 50
Adoni-zedek
Isang hari ng Jerusalem noong panahon ng pananakop ng Israel sa Lupang Pangako. Nakisama si Adoni-zedek sa iba pang maliliit na kaharian sa K ng Jordan upang sama-sama nilang pigilan ang nanlulupig na mga hukbo ni Josue. (Jos 9:1-3) Gayunman, nakipagpayapaan kay Josue ang mga Hivitang tumatahan sa Gibeon. Bilang pagganti sa Gibeon at upang mahadlangan din ang iba sa paglipat sa panig ng kaaway, isinanib ni Adoni-zedek ang kaniyang hukbo sa mga hukbo ng apat pang hari ng mga Amorita, at kinubkob niya ang Gibeon at nakipagdigma siya rito. Dahil sa kagila-gilalas na pagliligtas ni Josue sa mga Gibeonita at sa matinding pagkatalo ng pinagsama-samang mga hukbong iyon, ang limang hari ay tumakas patungong Makeda, kung saan sila nasukol sa isang yungib. Si Josue mismo ang pumatay kay Adoni-zedek at sa apat pang hari sa harap ng kaniyang mga hukbo, at ibinitin sila sa mga tulos. Ang kanilang mga bangkay ay inihagis nang dakong huli sa loob ng yungib, na naging libingan nila.—Jos 10:1-27.
it-1-TG 846
Graniso
Ginamit ni Jehova. Graniso ang isa sa mga puwersa na kung minsan ay ginagamit ni Jehova upang ganapin ang kaniyang salita at itanghal ang kaniyang dakilang kapangyarihan. (Aw 148:1, 8; Isa 30:30) Ang unang nakaulat na halimbawa nito ay ang ikapitong salot sa sinaunang Ehipto, isang mapaminsalang bagyo ng graniso na sumalanta sa pananim, sumira sa mga punungkahoy, at pumatay kapuwa ng mga tao at mga hayop na nasa parang ngunit hindi nakaapekto sa mga Israelita sa Gosen. (Exo 9:18-26; Aw 78:47, 48; 105:32, 33) Nang maglaon, sa Lupang Pangako, nang saklolohan ng mga Israelita, sa ilalim ni Josue, ang mga Gibeonita, na pinagbabantaan ng alyansa ng limang hari ng mga Amorita, malalaking batong graniso ang ginamit ni Jehova laban sa sumasalakay na mga Amorita. Sa pagkakataong ito, mas marami ang namatay sa mga batong graniso kaysa sa pakikipagbaka sa Israel.—Jos 10:3-7, 11.
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Josue
10:13—Paano nagin posible an siring na pangyayari? “Igwa daw nin ekstraordinaryong marhay para ki Jehova,” an Kaglalang kan kalangitan asin kan daga? (Genesis 18:14) Kun gugustohon nia, kayang kontrolon ni Jehova an paghiro kan daga tanganing an saldang asin an bulan magin garo dai naghihiro sa sarong nagmamasid sa daga. O puede man niang pabayaan an paghiro kan daga asin kan bulan mantang paagi sa refraction an mga sinag hale sa saldang asin sa bulan padagos na magtao nin liwanag. Ano man an kamugtakan, “mayo nin aldaw na kapareho kaiyan” sa kasaysayan nin tawo.—Josue 10:14.
Espirituwal na Kayamanan
Mga Hapot Hale sa mga Parabasa
An bagay na may mga librong nasambitan sa Biblia asin nagamit iyan na mga reperensia dai maninigong maggiya sa sato na magkongklusyon na ipinasabong iyan. Minsan siring, iningatan ni Jehova Dios an gabos na isinurat na igwa kan “tataramon kan satong Dios” asin an mga ini “magdadanay sagkod sa panahon na daing talaan.” (Isa. 40:8) Iyo, an pinili ni Jehova na iiba sa 66 na libro kan Biblia na yaon sa sato iyo sana an kaipuhan niato tanganing “magin lubos na may kakayahan, biyong nasangkapan para sa gabos na marahay na gibo.”—2 Tim. 3:16, 17.
OKTUBRE 18-24
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 12-14
“Sunudon si Jehova nin Bilog na Puso”
Tampok na mga Kabtang sa Libro nin Josue
14:10-13. Minsan ngani 85 anyos na, hinagad ni Caleb an depisil na asignasyon nin pagpalayas sa mga nag-iistar sa rehion kan Hebron. An lugar okupado nin mga Anaquin—mga lalaking pambihira an pagkadakula. Sa tabang ni Jehova, an eksperyensiadong parapakilaban na ini nanggana, asin an Hebron nagin sarong siudad na pailihan. (Josue 15:13-19; 21:11-13) Pinaparigon an boot niato kan halimbawa ni Caleb na dai likayan an depisil na teokratikong mga asignasyon.
Makosog an Boot Huli sa Pagtubod Asin Diosnon na Takot
11 An siring na pagtubod bakong inaktibo. Iyan nagtatalubo mantang iinaaplikar niato an katotoohan sa satong buhay, ‘nananamitan’ niato an mga pakinabang, ‘naheheling’ niato an mga simbag sa satong mga pamibi asin, sa iba pang mga paagi, namamatean an paggiya ni Jehova sa satong buhay. (Salmo 34:8; 1 Juan 5:14, 15) Makakasierto kita na nagrarom an pagtubod ni Josue asin Caleb mantang nananamitan ninda an karahayan nin Dios. (Josue 23:14) Estudyare an mga puntong ini: Naligtasan ninda an 40 taon na pagbaklay sa kaawagan, siring kan ipinanuga nin Dios sa sainda. (Bilang 14:27-30; 32:11, 12) Tinawan sinda nin aktibong kabtang sa anom na taon na pagsakop sa Canaan. Sa katapustapusi, nakamtan ninda an halawig na buhay asin marahay na salud patin inako pa ngani ninda an saindang personal na mga mana. Binabalosan nanggad ni Jehova an mga maimbod asin makosog an boot na naglilingkod sa saiya!—Josue 14:6, 9-14; 19:49, 50; 24:29.
Espirituwal na Kayamanan
it-1-TG 808
Gebal
Isinama ni Jehova “ang lupain ng mga Gebalita” sa mga pook na kukunin pa lamang ng Israel noong mga araw ni Josue. (Jos 13:1-5) Itinawag-pansin ito ng mga kritiko bilang isang di-pagkakasuwato, yamang ang lunsod ng Gebal ay nasa malayong H ng Israel (mga 100 km [60 mi] sa H ng Dan) at lumilitaw na hindi kailanman napasailalim ng pamumuno ng Israel. Iminumungkahi ng ilang iskolar na ang tekstong Hebreo ay nasira sa talatang ito at itinuturing nila na ang sinaunang ulat ay kababasahan ng “ang lupaing karatig ng Lebanon,” o ‘hanggang sa hanggahan ng mga Gebalita.’ Gayunman, dapat ding pansinin na ang mga pangako ni Jehova sa Josue 13:2-7 ay may pasubali. Kaya maaaring hindi natamo ng Israel ang Gebal dahil sa sarili nitong pagsuway.—Ihambing ang Jos 23:12, 13.
OKTUBRE 25-31
KAYAMANAN NA YAON SA TATARAMON NIN DIYOS | JOSUE 15-17
“Ingatan an Saimong Mahalagang Marhay na Mana”
it-1-TG 964 ¶1
Hebron
Habang nagpapatuloy ang kampanya ng Israel sa timugang Canaan, ang mga naninirahan sa Hebron, pati na ang kanilang hari (maliwanag na ang kahalili ni Hoham), ay itinalaga sa pagkapuksa. (Jos 10:36, 37) Gayunman, bagaman sa ilalim ng pangunguna ni Josue ay naigupo ng mga Israelita ang kapangyarihan ng mga Canaanita, waring hindi sila agad nagtatag ng mga garison upang mapanatili nila ang kanilang kontrol sa mga lupaing nalupig nila. Maliwanag na habang nakikipagdigma ang Israel sa ibang lugar, muling nanirahan ang mga Anakim sa Hebron, anupat kinailangan ni Caleb (o ng mga anak ni Juda sa ilalim ng pangunguna ni Caleb) na agawin ang lunsod sa kanila ilang panahon pagkaraan nito. (Jos 11:21-23; 14:12-15; 15:13, 14; Huk 1:10) Bagaman ang Hebron ay orihinal na nakaatas kay Caleb na mula sa tribo ni Juda, nang maglaon ay binigyan ito ng sagradong katayuan bilang isang kanlungang lunsod. Nagsilbi rin itong isang lunsod ng mga saserdote. Gayunman, “ang parang ng lunsod [Hebron]” at ang mga pamayanan nito ay naging minanang pag-aari ni Caleb.—Jos 14:13, 14; 20:7; 21:9-13.
it-2-TG 997
Puwersahang Pagtatrabaho
Maliwanag na pangkaraniwan ang paggamit ng “puwersahang pagtatrabaho” (sa Heb., mas) noong panahon ng Bibliya, anupat kadalasa’y ginagawang mga alipin ang nalupig na mga tao. (Deu 20:11; Jos 16:10; 17:13; Es 10:1; Isa 31:8; Pan 1:1) Bilang mga alipin na puwersahang pinagtrabaho, ang mga Israelita, sa ilalim ng tuwirang pangangasiwa ng mga Ehipsiyong pinuno na naniniil sa kanila, ay nakibahagi sa pagtatayo ng mga imbakang dako ng Pitom at Raamses. (Exo 1:11-14) Pagkatapos nito, nang makapasok sila sa Lupang Pangako, sa halip na sundin ang utos ni Jehova na palayasin ang lahat ng mga Canaanitang tumatahan sa lupain at italaga ang mga ito sa pagkapuksa, puwersahang pinagtrabaho ng mga Israelita ang mga ito bilang mga alipin. Nagkaroon ito ng masamang epekto anupat nagsilbing pain upang sumamba ang Israel sa huwad na mga diyos. (Jos 16:10; Huk 1:28; 2:3, 11, 12) Patuloy namang kinalap ni Haring Solomon ang mga inapo ng mga Canaanitang ito, samakatuwid nga, ng mga Amorita, mga Hiteo, mga Perizita, mga Hivita, at mga Jebusita, para sa mapang-aliping puwersahang pagtatrabaho.—1Ha 9:20, 21.
it-1-TG 475 ¶2
Canaan
Bagaman napakarami sa mga Canaanita ang nakaligtas sa kalakhang bahagi ng pananakop at tumangging magpasupil, masasabi pa rin na “ibinigay ni Jehova sa Israel ang buong lupain na isinumpa niyang ibibigay sa kanilang mga ninuno,” na binigyan niya sila ng “kapahingahan sa buong palibot,” at na “walang isa mang pangako ang nabigo sa lahat ng mabuting pangako na binitiwan ni Jehova sa sambahayan ng Israel; ang lahat ay nagkatotoo.” (Jos 21:43-45) Sa buong palibot ng mga Israelita, ang mga kaaway na bayan ay pinanghinaan ng loob at hindi na naging malubhang banta sa kanilang katiwasayan. Sinabi ng Diyos noong una na “unti-unti” niyang palalayasin ang mga Canaanita upang hindi dumami ang mababangis na hayop kapag biglang natiwangwang ang lupain. (Exo 23:29, 30; Deu 7:22) Sa kabila ng mas mahuhusay na kasangkapang pandigma ng mga Canaanita, kasama na ang mga karong pandigma na may mga lingkaw na bakal, ang anumang pagkabigo ng mga Israelita nang dakong huli na makuha ang ilang lugar ay hindi maisisisi kay Jehova dahil sa anumang pagkabigo niya na tuparin ang kaniyang pangako. (Jos 17:16-18; Huk 4:13) Sa halip, ipinakikita ng ulat na ang iilang pagkatalo ng mga Israelita ay dahil sa kanilang kawalang-katapatan.—Bil 14:44, 45; Jos 7:1-12.
Espirituwal na Kayamanan
Aram Mo Daw?
Makadlagan daw talaga sa Israel kaidtong panahon arog kan sinasabi sa Bibliya?
SINASABI sa Bibliya na may mga lugar sa Dagang Panuga na puro kadlagan asin ‘kaniguan kadakul’ nin kahoy. (1 Ha. 10:27; Jos. 17:15, 18) Pero huling mayo nang kahoy sa dakulang porsiyon kan Dagang Panuga ngunyan, nagdududa an iba kun talagang nagin makadlagan kaidto sa Israel.
An librong Life in Biblical Israel nagsasabi na “mas mahihiwas an kadlagan sa Israel kaidto kun ikukumparar ngunyan.” Dakul na porsiyon kan mga bulod an napapatos nin Aleppo pine (Pinus halepensis), evergreen oak (Quercus calliprinos), asin terebinth (Pistacia palaestina). Sa Sefela, sarong lugar na may hababang mga bulod na nasa pag-ultanan kan Baybayon nin Mediteraneo asin kan mabulod na rehiyon nin Juda, dakul man nin sikomorong higera (Ficus sycomorus).
An librong Plants of the Bible nagsasabi na an ibang lugar sa Israel ngunyan mayo na ni sarong kahoy. Taano? Ipinaliwanag kan libro kun paano padiit-diit na naubos an mga kahoy: “Pirming hinihiro kan mga tawo an kakahuyan, panginot na tanganing pahiwason an uma saka pasturan ninda, asin tanganing kumua nin mga panggatong saka materyales sa pagtutugdok.”