Pinainot na ni Jesus si Pedro asin Juan sa Jerusalem para mag-andam sa Paskuwa. Dai nahaloy, paduman na man si Jesus kaiba an sampulo pang apostol. Palubog na an aldaw kan sinda pababa hali sa Bukid nin mga Olibo. Bago kan pagkabuhay liwat ni Jesus, ini na an huring pagkakataon na matatanaw niya an kapalibutan hali digdi mantang aldaw pa.

Dai nahaloy, nasa siyudad na sinda asin nagduman sa harong na pagseselebraran ninda kan Paskuwa. Nagsakat sinda sa hagyan na pasiring sa dakulang kuwarto sa itaas. Nanumpungan ninda na andam na an gabos para sa pamanggihan. Hinahalat-halat ni Jesus an okasyon na ini, ta sinabi niya: “Pighahalat ko nanggad an Paskuwang ini, tanganing makaiba ko kamong magkakan bago mangyari an sakuyang pagsakit.”—Lucas 22:15.

Dakul na taon bago kaini, pinunan an pagpasa nin mga kopa nin arak pag Paskuwa. Kan maitao ki Jesus an sarong kopa, nagpasalamat siya sa Diyos asin nagsabi: “Inumon nindo ini asin ipasa nindo sa kada saro, huli ta sinasabi ko sa saindo, puon ngunyan, dai na ako mainom nin inumon na hali sa ubas sagkod na dumatong an Kahadian nin Diyos.” (Lucas 22:17, 18) Harani na an kagadanan niya.

Kan nagkakakan sinda kan pamanggihan kan Paskuwa, may pambihirang nangyari. Nagtindog si Jesus, naghuba nin pang-ibabaw na mga bado, asin nagkua nin tuwalya. Linagan niya nin tubig an sarong planggana. Sa parati, sinisigurado nin kag-imbitar na mahugasan an mga bitis kan mga bisita, na posibleng ipinapagibo sa suruguon. (Lucas 7:44) Kan okasyon na ini mayong kag-imbitar, kaya si Jesus na mismo an naggibo kaini para sa kada saro sa sainda. Puwede kutanang nagsadiring buot an siisay man sa mga apostol, pero mayo ni saro an naggibo kaiyan. Huli daw iyan sa nakaaging diriskusyunan ninda kun siisay an pinakaurog sa sainda? Ano man an dahilan, napasupog sinda ta si Jesus pa lugod an mahugas kan mga bitis ninda.

Pagrani ni Jesus ki Pedro, nagkontra ini: “Dai nanggad ako matugot na hugasan mo an mga bitis ko.” Nagsimbag si Jesus: “Sagkod na dai taka hugasan, bako kang angay na magin kaibanan ko.” Nagsabi si Pedro kan nasa buot niya: “Kagurangnan, bako lang mga bitis ko an hugasan mo, kundi pati an mga kamot ko asin an payo ko.” Siguradong nagngalas siya kan magsimbag si Jesus: “An siisay man na nagkarigos mayo na nin iba pang kaipuhan na hugasan kundi an mga bitis niya sana, huli ta lubos na siyang malinig. Asin kamo mga malinig na, pero bako kamo gabos.”—Juan 13:8-10.

Hinugasan ni Jesus an mga bitis kan gabos na 12, pati na an mga bitis ni Judas Iscariote. Pagkasulot niya kan pang-ibabaw na mga bado asin pakatukaw giraray sa may lamesa, naghapot siya: “Nasasabutan nindo an ginibo ko sa saindo? Inaapod nindo akong ‘Paratukdo’ saka ‘Kagurangnan,’ asin tama an pag-apod nindong iyan. Kaya kun ako ngani, na Kagurangnan asin Paratukdo, naghugas kan mga bitis nindo, dapat man nindong hugasan an mga bitis kan lambang saro. Huli ta nagtao ako sa saindo nin arugan, tanganing kun ano an ginibo ko sa saindo, iyo man dapat an gibuhon nindo. Sinisigurado ko nanggad sa saindo, an uripon bakong mas urog sa saiyang kagurangnan, asin an isinugo bako man mas urog sa nagsugo sa saiya. Kun aram nindo an mga bagay na ini, maugma kamo kun ginigibo nindo iyan.”—Juan 13:12-17.

Magayon na leksiyon nanggad sa mapakumbabang paglilingkod! Dai dapat pagmaigutan kan mga parasunod ni Jesus na magin an pinakaurog, na iniisip na importante sinda asin dapat paglingkudan. Imbes, dapat nindang sunudon an halimbawa ni Jesus, bakong paagi sa ano man na ritwal na paghugas nin mga bitis, kundi paagi sa pagigin andam na maglingkod na may kapakumbabaan na dai nin ipinapaurog.

Dai pa sana nahahaloy pakapuon kan bangging ini, tinukduan ni Jesus an mga apostol nin sarong leksiyon dapit sa kapakumbabaan paagi sa paghugas niya kan mga bitis ninda. Ngunyan, minalataw na pakatapos kan pamanggihan kan Paskuwa, kinotar niya an makahulang sinabi ni David: “An dayupot kong amigo, na pinagkakatiwalaan ko, na nagkakakan kan sakuyang tinapay, tuminumang sa sako.” Dangan nagpaliwanag siya: “An saro sa saindo matraydor sa sako.”—Salmo 41:9; Juan 13:18, 21.

Naghirilingan sa kada saro an mga apostol, asin naghapot an kada saro: “Kagurangnan, bako ako iyan, bako?” Pati si Judas Iscariote arog man kaiyan an ginibo. Sinabihan ni Pedro si Juan, na nakatukaw harani ki Jesus sa may lamesa, na ihapot kun siisay ining matraydor na ini. Kaya ruminani si Juan sa may daghan ni Jesus asin naghapot: “Kagurangnan, siisay siya?”—Mateo 26:22; Juan 13:25.

Nagsimbag si Jesus: “Siya an tatawan ko kan tinapay na isasawsaw ko.” Pagkasawsaw niya kan tinapay, itinao niya iyan ki Judas, na sinasabi: “Babayaan kamo gabos kan Aki nin tawo, siring kan nasusurat manungod sa saiya, alagad hirak man kan tawong iyan na matraydor sa Aki nin tawo! Mas marahay pa sa tawong iyan na dai siya namundag.” (Juan 13:26; Mateo 26:24) Dangan luminaog si Satanas sa puso ni Judas. An lalaking ini, na nagin nang maraot, tinugutan an sadiri na gibuhon an kabutan kan Diyablo kaya nagin siyang an “aki nin kapahamakan.”—Juan 6:64, 70; 12:4; 17:12.

Sinabi ni Jesus ki Judas: “An ginigibo mo, hidalion mo na.” Naghuhuna an ibang mga apostol na dahil si Judas an may kapot kan kahon nin kuwarta, siya sinasabihan ni Jesus: “‘Magbakal ka kan mga kaipuhan ta sa kapiyestahan,’ o na magtao siya sa mga pobre.” (Juan 13:27-30) Pero, huminali si Judas para trayduron si Jesus.

Kan banggi man sanang ini sa pamanggihan kan Paskuwa, pinunan ni Jesus an sarong bagong klase nin pamanggihan. Nagkua siya nin tinapay, nagpasalamat sa Diyos, binaraak iyan, asin itinao sa saiyang mga apostol para kakanon. Nagsabi siya: “Nangangahulugan ini kan sakuyang hawak, na itatao para sa saindo. Padagos nindong gibuhon ini sa pagrumdom sa sako.” (Lucas 22:19) Ipinasa an tinapay, asin kinakan iyan kan mga apostol.

Nagkua ngunyan si Jesus nin sarong kopa nin arak, nagpasalamat sa Diyos, asin ipinasa ini sa sainda. Saro-saro sindang nag-inom sa kopa, na dapit diyan sinabi ni Jesus: “An kopang ini nangangahulugan kan bagong tipan base sa sakuyang dugo, na papabuluson para sa saindo.”—Lucas 22:20.

Sa siring, pinunan ni Jesus an sarong girumduman, o memoryal, kan saiyang kagadanan na dapat iselebrar kan mga parasunod niya kada taon pag Nisan 14. Ipapagirumdom kaiyan an ginibo ni Jesus saka kan saiyang Ama tanganing patalingkason sa sumpa nin kasalan asin kagadanan an mga tawong may pagtubod. Labi nanggad iyan sa nagibo kan Paskuwa para sa mga Judio, huling itinatampok kaiyan an tunay na katalingkasan para sa nagtutubod na katawuhan.

Sinabi ni Jesus na an saiyang dugo “papabuluson tanganing mapatawad an mga kasalan kan dakul.” Kaiba sa mga magkakamit kan siring na kapatawadan an maimbod na mga apostol asin iba pang maimbod na mga disipulo. Sinda an mga makakaibanan niya sa Kahadian kan saiyang Ama.—Mateo 26:28, 29.

Kan ultimong banggi na kaibanan ni Jesus an mga apostol, nagtao siya nin marahayon na leksiyon sa mapakumbabang paglilingkod paagi sa paghugas kan mga bitis ninda. Taano ta angay ini sa sainda? Huli sa kaluyahan na ipinahiling ninda. Maimbod sinda sa Diyos, pero pigpaparadiriskusyunan pa man giraray ninda kun siisay sa sainda an pinakaurog. (Marcos 9:33, 34; 10:35-37) Sa bangging ini, nahiling giraray sa sainda an kaluyahan na iyan.

An mga apostol ‘mainit na nagdiriskusyunan kun baga siisay sa sainda an pinakaurog.’ (Lucas 22:24) Siguradong namundo nanggad si Jesus na mahiling sindang nagdidiriskusyunan giraray! Ano an ginibo niya?

Imbes na anggutan ni Jesus an mga apostol, mapasensiya siyang nagpaliwanag sa sainda: “An mga hadi kan mga nasyon nagdodominar sa mga sakop ninda, asin idtong mga may awtoridad sa mga sakop ninda inaapod na mga Paratao nin Biyaya. Alagad dapat na bako kamong arog kaiyan. . . . Huli ta siisay an mas urog, an nagkakakan o an nagseserbi?” Dangan ipinagirumdom niya sa sainda an ehemplo na pirmi niyang ipinapahiling sa sainda: “Pero uni ako, iyo an nagseserbi sa saindo.”—Lucas 22:25-27.

Sa ibong kan mga kaluyahan kan mga apostol, nagdanay sindang kaibanan ni Jesus sa dakul na masakit na kamugtakan. Kaya sinabi ni Jesus: “Nakikipagtipan ako sa saindo, kun paanong an sakuyang Ama nakipagtipan sa sako, para sa sarong kahadian.” (Lucas 22:29) An mga lalaking ini maimbod na mga parasunod ni Jesus. Sinigurado niya sa sainda na paagi sa sarong tipan sa pag-ultanan niya asin ninda, makakaibanan niya sinda sa Kahadian saka magigin mga kapwa niya tagapamahalang hadi.

Minsan ngani an mga apostol igwa kan arog kaining pambihirang marhay na paglaom, sinda tawo pa man giraray asin bakong perpekto. Sinabihan sinda ni Jesus: “Hinagad ni Satanas na saligsigon kamo gabos siring sa trigo,” na nagkakawararak pag sinaligsig. (Lucas 22:31) Nagpatanid man siya: “Ngunyan na banggi, maruluya an pagtubod nindo gabos dahil sa mangyayari sa sako, huli ta nasusurat: ‘Gagadanon ko an pastor, asin an mga karnero sa aripumpon magkakasuruway-suway.’ ”—Mateo 26:31; Zacarias 13:7.

May pagtitiwala sa sadiri na nagkontra si Pedro: “Maski pa magruluya an pagtubod ninda gabos dahil sa mangyayari sa saimo, dai nuarin man mangluluya an sakuyang pagtubod!” (Mateo 26:33) Sinabi ni Jesus ki Pedro na bago magturaok an manok nin duwang beses sa bangging iyan, ninigaran ni Pedro na midbid niya siya. Minsan siring, sinabi pa ni Jesus: “Namibi na ako para sa saimo na dai mawara an saimong pagtubod; asin pag nakabalik ka na, pakusugon mo an saimong mga tugang.” (Lucas 22:32) Pero daing takot na sinigurado sa saiya ni Pedro: “Dawa pa kun kaipuhan akong magadan kaiba mo, dai ko nanggad ninigaran na midbid taka.” (Mateo 26:35) Arog man kaiyan an sinabi kan iba pang mga apostol.

Sinabi ni Jesus sa mga disipulo: “Makakaibanan nindo ako nin dikit na sanang panahon. Hahanapon nindo ako; asin arog kan sinabi ko sa mga Judio, ‘Sa dudumanan ko dai kamo makakaduman,’ sinasabi ko man iyan ngunyan sa saindo.” Sabi pa niya: “Tinatawan ko kamo nin sarong bagong tugon, na kamutan nindo an lambang saro; kun paanong namutan ko kamo, kamutan man nindo an lambang saro. Paagi kaini maaaraman kan gabos na kamo sakuyang mga disipulo—kun igwa kamo nin pagkamuot sa lambang saro.”—Juan 13:33-35.

Kan sabihon ni Jesus na makakaibanan ninda siya nin dikit na sanang panahon, naghapot si Pedro: “Kagurangnan, sain ka maduman?” Nagsimbag si Jesus: “Sa dudumanan ko, dai ka makakasunod sa sako ngunyan, pero masunod ka pag-abot nin panahon.” Napangalas si Pedro kaya siya nagsabi: “Kagurangnan, taano ta dai ako makakasunod sa saimo ngunyan? Itatao ko an buhay ko para sa saimo.”—Juan 13:36, 37.

Binalikan ngunyan ni Jesus an panahon kan isinugo niya an mga apostol na maghulit sa Galilea na daing darang lalagan nin kuwarta o lalagan nin kakanon. (Mateo 10:5, 9, 10) Naghapot siya: “Nagkulang daw kamo nin ano man?” Nagsimbag sinda: “Dai!” Pero ano an dapat nindang gibuhon sa maabot na mga aldaw? Tinugon sinda ni Jesus: “An igwa nin lalagan nin kuwarta darahon iyan, an igwa nin lalagan nin kakanon darahon man iyan, asin an mayong espada ipabakal an saiyang pang-ibabaw na bado saka magbakal nin espada. Huli ta sinasabi ko sa saindo na kaipuhan na mautob sa sako an nasusurat, na an sabi, ‘Ibinilang siyang kaiba sa mga parabalga kan ley.’ An mga nasusurat manungod sa sako nauutob na.”—Lucas 22:35-37.

An pinapanungdan ni Jesus iyo an panahon na siya ipapako sa harigi kaiba kan mga paragibo nin maraot, o mga parabalga kan ley. Pakatapos kaiyan maagi nin grabeng persekusyon an mga parasunod niya. Paghuna kan mga apostol handa na sinda, kaya sinabi ninda: “Kagurangnan, hilinga! uni an duwang espada.” Sinabihan niya sinda: “Tama na iyan.” (Lucas 22:38) Dahil sa igwa sinda nin duwang espada, madali nang magkaoportunidad si Jesus na tukduan sinda nin saro pang mahalagang leksiyon.

Kan yaon pa si Jesus saka an mga apostol sa kuwarto sa itaas pakatapos kan pamanggihan nin paggirumdom, o memoryal, pinakusog niya sinda: “Dai nindo pagtugutan na mapurisaw an saindong mga puso. Magtubod kamo sa Diyos; magtubod man kamo sa sako.”—Juan 13:36; 14:1.

Tinawan ni Jesus an maimbod na mga apostol nin dahilan na dai mapurisaw sa paghali niya: “Sa harong kan sakuyang Ama igwang dakul na irukan. . . . Pag nagduman ako asin nag-andam nin lugar para sa saindo, mabalik ako asin iiiba ko kamo, tanganing kun hain ako yaon man kamo.” Minsan siring, dai nasabutan kan mga apostol na an sinasabi niya iyo an pagduman sa langit. Naghapot si Tomas: “Kagurangnan, dai mi aram kun sain ka maduman. Paano mi maaaraman an dalan?”—Juan 14:2-5.

“Ako an dalan asin an katotoohan asin an buhay,” an simbag ni Jesus. An saro makakalaog sana sa langitnon na harong kan Ama ni Jesus kun ini matubod sa saiya saka sa mga katukduan niya asin aarugon an saiyang pamumuhay. Nagsabi si Jesus: “Mayo nin makakaduman sa Ama kun bakong paagi sa sako.”—Juan 14:6.

Si Felipe nakiulay: “Kagurangnan, ipahiling mo sa samo an Ama, asin kontento na kami kaiyan.” Garo gusto ni Felipe na mahiling an Diyos sa sarong bisyon, arog kan nahiling ni Moises, Elias, asin Isaias. Pero, an mga apostol igwa nin mas urog pa kisa sa siring na mga bisyon. Idinuon iyan ni Jesus: “Haluyon na baga nindo akong kaibanan Felipe, dai mo pa nanggad ako midbid? An siisay man na nakahiling na sa sako nakahiling na man sa Ama.” Lubos na ipinapabanaag ni Jesus an personalidad kan Ama; huli kaini, garo na man sana nahiling kan mga apostol an Ama dahil nakurukaibanan ninda si Jesus saka naobserbaran. Siyempre, an Ama mas urog kisa sa Aki, huling idinuon ni Jesus: “An mga bagay na sinasabi ko sa saindo dai ko itinataram hali sa sadiri kong mga ideya.” (Juan 14:8-10) Nahihiling kan mga apostol na itinatao ni Jesus sa saiyang Ama an gabos na kaumawan para sa saiyang mga katukduan.

Nahiling kan mga apostol ni Jesus na naggibo siya nin mga milagro asin nadangog mismo ninda siyang nagbalangibog kan maugmang bareta kan Kahadian nin Diyos. Ngunyan sinabi niya sa sainda: “An siisay man na minatubod sa sako magibo man kan mga ginigibo ko; asin magibo siya nin mga bagay na labi pa kisa sa mga ini.” (Juan 14:12) Dai man buot sabihon ni Jesus na magibo sinda nin mas makangangalas na mga milagro kisa sa mga ginibo niya. Pero, gigibuhon ninda an saindang ministeryo sa mas halawig nanggad na panahon, sa mas mahiwas nanggad na lugar, asin sa mas dakul nanggad na tawo.

Dai man sinda mapapabayaan pag naghali na si Jesus, huling nanuga siya: “Kun may hagadon kamong ano man sa ngaran ko, gigibuhon ko iyan.” Apuwera kaiyan, nagsabi siya: “Makikiulay ako sa Ama asin tatawan niya kamo nin saro pang paratabang na makakaibanan nindo sagkod lamang, an espiritu kan katotoohan.” (Juan 14:14, 16, 17) Sinigurado niya sa sainda na maako sinda nin banal na espiritu, an saro pang paratabang. Nangyari iyan kan aldaw nin Pentecostes.

Nagsabi si Jesus: “Dikit na sanang panahon, dai na ako mahihiling kan kinaban, alagad mahihiling nindo ako, huli ta ako nabubuhay asin kamo mabubuhay.” (Juan 14:19) Si Jesus dai lang mapahiling sa sainda na may pisikal na hawak pagkabuhay niya liwat, kundi pag-abot nin panahon, bubuhayon niya sinda para makaibanan niya sa langit bilang mga espiritung linalang.

Sinambit ngunyan ni Jesus an sarong malinaw na katotoohan: “An siisay man na minaako kan sakuyang mga tugon asin nag-uutob kaiyan iyo an namumuot sa sako. Siring man, an siisay man na namumuot sa sako mamumutan kan sakuyang Ama, asin mamumutan ko siya saka ihahayag ko an sakong sadiri sa saiya.” Huli kaini, an apostol na si Judas, na inaapod man na Tadeo, naghapot: “Kagurangnan, ano an dahilan ta sa samuya mo na gustong ihayag an sadiri mo asin bakong sa kinaban?” Nagsimbag si Jesus: “Kun an siisay man namumuot sa sako, uutubon niya an sakuyang tataramon, asin mamumutan siya kan sakuyang Ama . . . An siisay man na dai namumuot sa sako dai nag-uutob kan sakuyang mga tataramon.” (Juan 14:21-24) Bakong arog kan mga parasunod niya, an kinaban dai nagmimidbid ki Jesus bilang an dalan, an katotoohan, asin an buhay.

Mahali si Jesus, kaya paano magigirumduman kan mga disipulo an gabos na itinukdo niya? Nagpaliwanag siya: “An paratabang, an banal na espiritu, na ipapadara kan Ama paagi sa ngaran ko, itutukdo kaiyan sa saindo an gabos na bagay asin ibabalik sa isip nindo an gabos na bagay na sinabi ko sa saindo.” Nahiling kan mga apostol an kapangyarihan kan banal na espiritu, kaya nakakaranga an garantiyang ini. Sinabi pa niya: “Iwinawalat ko sa saindo an katuninungan; itinatao ko sa saindo an sakuyang katuninungan. . . . Dai nindo pagtugutan na mapurisaw an saindong mga puso ni mawaran iyan nin kumpiyansa dahil sa takot.” (Juan 14:26, 27) Kaya, daing dahilan para mapurisaw an mga disipulo—tatawan sinda nin paggiya asin proteksiyon kan Ama ni Jesus.

Madali nang mahiling an patunay kan pagprotektar nin Diyos. Nagsabi si Jesus: “An tagapamahala kan kinaban madatong na, asin mayo siya nin kontrol sa sako.” (Juan 14:30) Nagibo kan Diyablo na lumaog sa puso ni Judas asin nakontrol siya kaini. Pero si Jesus dai nin ano man na kaluyahan huli sa pagigin makasalan na puwedeng aprobetsaran ni Satanas para italikod siya sa Diyos. Dai man magigibo kan Diyablo na papagdanayon si Jesus sa kagadanan. Taano ta dai? Nagsabi si Jesus: “Ginigibo ko kun ano an ipinagbuot kan Ama na gibuhon ko.” Nakakasigurado siya na bubuhayon siya kan saiyang Ama.—Juan 14:31.

Pinapakusog ni Jesus an buot kan maimbod na mga apostol paagi sa udok sa pusong pakikipag-ulay sa sainda. Banggihon na, tibaad lampas nang matanga. Nagtao ngunyan si Jesus nin sarong nakakapakusog sa buot na ilustrasyon:

“Ako an tunay na puon nin ubas, asin an sakuyang Ama iyo an paraataman,” an pagpupuon ni Jesus. (Juan 15:1) May pagkakaagid an ilustrasyon na ini sa sinabi kaidto nagkapirang siglo na an nakaagi dapit sa nasyon nin Israel, na inapod na puon nin ubas ni Jehova. (Jeremias 2:21; Oseas 10:1, 2) Pero, isisikwal ni Jehova an nasyon na iyan. (Mateo 23:37, 38) Kaya sarong bagong ideya an sinasabi ni Jesus. Siya an puon nin ubas na inaataman kan saiyang Ama puon pa kan lahidan siya nin banal na espiritu kan 29 C.E. Pero ipinahiling ni Jesus na bako lang siya an isinisimbolo kan puon nin ubas:

“An lambang sanga ko na dai namumunga pinuputol [kan sakuyang Ama], asin an lambang sanga na namumunga tinatakrasan niya para malinigan, tanganing urog pa iyan na mamunga. . . . Kun paanong an sanga dai makakapamunga kun dai iyan magdadanay sa puon nin ubas, dai man kamo makakapamunga kun dai kamo magdadanay na kasaro ko. Ako an puon nin ubas; kamo an mga sanga.”—Juan 15:2-5.

Nanuga si Jesus sa maimbod na mga disipulo na pakahali niya, mapadara siya nin paratabang, an banal na espiritu. Pakalihis nin 51 aldaw, kan an mga apostol asin an iba pa mag-ako kan espiritung iyan, sinda nagin mga sanga kan puon nin ubas. An gabos na “mga sanga” kaipuhan na magdanay na kasaro ni Jesus. Tanganing gibuhon an ano?

Nagpaliwanag siya: “Kun an siisay man nagdadanay na kasaro ko asin ako nagdadanay na kasaro niya, mamumunga ini nin dakul; huli ta kun kamo suway sa sako, dai lamang kamo nin magiginibo.” An ‘mga sangang’ ini—an maimbod niyang mga parasunod—mamumunga nin dakul, aarugon an mga kuwalidad ni Jesus, aktibong ipapakipag-ulay sa iba an manungod sa Kahadian nin Diyos, asin magibo nin dakul pang disipulo. Paano kun an saro dai magdanay na kasaro ni Jesus asin dai mamunga? Nagpaliwanag si Jesus: “Kun an siisay man dai nagdadanay na kasaro ko, inaapon siya.” Pero, sinabi man ni Jesus: “Kun kamo nagdadanay na kasaro ko asin an mga tataramon ko nagdadanay sa saindo, hagadon nindo an ano man na gusto nindo asin itatao iyan sa saindo.”—Juan 15:5-7.

Binalikan ngunyan ni Jesus an duwang beses na niyang sinambit—an pag-utob sa saiyang mga tugon. (Juan 14:15, 21) Ipinaliwanag niya an sarong panginot na paagi para patunayan kan mga disipulo na ginigibo ninda iyan: “Kun inuutob nindo an sakong mga tugon, magdadanay kamo sa sakuyang pagkamuot, kun paanong ako, inuutob ko an mga tugon kan Ama asin nagdadanay ako sa saiyang pagkamuot.” Minsan siring, bako sanang pagkamuot ki Jehova Diyos saka sa saiyang Aki an kaipuhan. Nagsabi si Jesus: “Ini an sakuyang tugon, na kamutan nindo an lambang saro kun paanong namutan ko kamo. Mayo nin pagkamuot na malabi pa kaini, na itao kan saro an saiyang buhay para sa mga amigo niya. Mga amigo ko kamo kun ginigibo nindo an ipinagbubuot ko sa saindo.”—Juan 15:10-14.

Mga pirang oras na sana, ipapahiling ni Jesus an pagkamuot niya paagi sa pagtao kan saiyang buhay para sa gabos na nagtutubod sa saiya. Dapat na mapahiro kan saiyang halimbawa an mga parasunod niya na ipahiling man an siring na mapagsakripisyong pagkamuot sa lambang saro. Mamimidbid sinda paagi sa siring na pagkamuot, arog kan nainot nang sinambit ni Jesus: “Paagi kaini maaaraman kan gabos na kamo sakuyang mga disipulo—kun igwa kamo nin pagkamuot sa lambang saro.”—Juan 13:35.

Dapat tandaan kan mga apostol na inapod sinda ni Jesus na “mga amigo” niya. Ipinaliwanag niya kun taano: “Inapod ko na kamong mga amigo, huli ta ihinayag ko sa saindo an gabos na bagay na nadangog ko sa sakuyang Ama.” Sarong mahalagang relasyon nanggad—an magin dayupot na amigo ni Jesus asin na maaraman an sinabi kan Ama sa saiya! Pero tanganing makamtan an relasyon na ini, dapat sindang “padagos na mamunga.” Kun gigibuhon ninda iyan, sinabi ni Jesus na ‘ano man an hagadon nindo sa Ama sa ngaran ko, itatao niya iyan sa saindo.’—Juan 15:15, 16.

An pagkamuot sa lambang saro kan ‘mga sangang’ ini, an mga disipulo, makakatabang sa sainda na matagalan an ano man na maabot. Pinatanidan niya sinda na mauungis sa sainda an kinaban, alagad itinao niya an pagrangang ini: “Kun nauungis sa saindo an kinaban, aram nindo na naungis na iyan sa sako bago iyan naungis sa saindo. Kun kamo kabtang kan kinaban, magugustuhan kamo kan kinaban bilang sadiri kaiyan. Ngunyan huling kamo bakong kabtang kan kinaban, . . . kaya nauungis sa saindo an kinaban.”—Juan 15:18, 19.

Urog pang ipinaliwanag ni Jesus kun taano ta mauungis sa sainda an kinaban: “Gigibuhon ninda an gabos na bagay na ini laban sa saindo huli sa ngaran ko, dahil dai ninda midbid Siya na nagsugo sa sako.” Sigun ki Jesus, an mga milagrong ginibo niya masasabing nagpapatunay na nagkasala an mga nauungis sa saiya, huling sinabi niya: “Kun dai ko ginibo sa tahaw ninda an mga bagay na mayo man nin ibang naggibo, mayo kutana sindang kasalan; pero ngunyan na nahiling ninda an mga ginibo ko, nauungis sinda sa sako pati sa sakuyang Ama.” Sa katunayan, an pagkaungis ninda kautuban nin hula.—Juan 15:21, 24, 25; Salmo 35:19; 69:4.

Nanuga giraray si Jesus na ipapadara niya an paratabang, an banal na espiritu. An makapangyarihan na puwersang iyan puwedeng itao sa gabos niyang parasunod asin makakatabang iyan sa sainda na mamunga, na ‘magpatotoo.’— Juan 15:27.

Pahali na si Jesus asin an mga apostol sa kuwarto sa itaas kun sain sinda nagselebrar nin pamanggihan nin Paskuwa. Pakatao ni Jesus nin dakul na sadol sa mga apostol, nagpatanid siya: “Sinasabi ko sa saindo an mga bagay na ini tanganing dai kamo mapasala.” Taano ta angay ini? Sinabi niya sa sainda: “Ititiwalag kamo kan mga tawo sa sinagoga. Sa katunayan, maabot an oras na gagadanon kamo nin mga tawo asin iisipon ninda na nakagibo sinda nin sagradong paglilingkod sa Diyos.”—Juan 16:1, 2.

Posibleng napurisaw an mga apostol. Minsan ngani sinabi na ni Jesus na ikakaungis sinda kan kinaban, dai niya diretsahan na sinabi na sinda gagadanon. Taano? “Dai ko sinabi sa saindo an mga bagay na ini kan primero, huli ta kaibanan nindo ako kaidto,” an sabi niya. (Juan 16:4) Ngunyan pinapatanidan niya sinda bago siya maghali para dai sinda mapasala pag mayo na siya.

Sinabi pa ni Jesus: “Maduman ako sa Saiya na nagsugo sa sako; pero mayo ni saro sa saindo an naghahapot sa sako, ‘Sain ka maduman?’” Dai pa sana nahahaloy kan bangging iyan, nagharapot sinda kun sain siya maduman. (Juan 13:36; 14:5; 16:5) Pero ngunyan, huling nagkatarakot sa sinabi niya dapit sa persekusyon, sinda munduon para sa saindang sadiri. Kaya dai na ninda naihapot an manungod sa kamurawayan na mapapasaiya o kun ano an buot sabihon kaiyan para sa tunay na mga parasamba. Nagsabi si Jesus: “Dahil sinabi ko sa saindo an mga bagay na ini, munduon an saindong mga puso.”—Juan 16:6.

Dangan ipinaliwanag ni Jesus: “Para sa kapakinabangan nindo kaya ako mahali. Huli ta kun dai ako maghali, dai maabot sa saindo an paratabang; pero kun maghali na ako, ipapadara ko siya sa saindo.” (Juan 16:7) Pag nagadan na si Jesus asin magpasiring na sa langit, saka sana maitatao sa mga disipulo niya an banal na espiritu, na puwede niyang ipadara bilang paratabang sa mga lingkod niya sain man digdi sa daga.

An banal na espiritu ‘matao sa kinaban nin nakakakumbinsir na patotoo may koneksiyon sa kasalan asin may koneksiyon sa katanusan asin may koneksiyon sa paghukom.’ (Juan 16:8) Iyo, an kinaban ibubuyagyag na dai nagpahiling nin pagtubod sa Aki nin Diyos. An pagsakat ni Jesus sa langit matao nin nakakakumbinsir na patotoo kan saiyang katanusan asin mapatotoo man kun taano ta si Satanas, “an tagapamahala kan kinaban na ini,” dapat sanang hukuman.—Juan 16:11.

“Dakul pa akong bagay na kaipuhan sabihon sa saindo,” an sabi pa ni Jesus, “pero dai nindo iyan masasabutan sa ngunyan.” Pag ibinubo na an banal na espiritu, gigiyahan sinda kaiyan na masabutan an “gabos na katotoohan,” asin makakapamuhay sinda suno sa katotoohan na iyan.—Juan 16:12, 13.

Dai nasabutan kan mga apostol an sunod pang sinabi ni Jesus: “Dikit na sanang panahon, dai na nindo ako mahihiling, asin sa giraray, dikit na sanang panahon, mahihiling nindo ako.” Kaya nagharaputan sinda kan buot niyang sabihon. Aram ni Jesus na gusto nindang maghapot dapit digdi, kaya siya nagpaliwanag: “Sinisigurado ko nanggad sa saindo, maghihiribi kamo asin magtatarangis, alagad an kinaban mag-uugma; magmumundo kamo, alagad an saindong kamunduan magigin kaugmahan.” (Juan 16:16, 20) Kan si Jesus gadanon kan sunod na hapon, nag-urugma an mga lider nin relihiyon, pero an mga disipulo nagmurundo. Dangan an kamunduan ninda nagin kaugmahan nanggad kan si Jesus buhayon liwat! Asin an saindang kaugmahan nagpadagos kan ibubo niya sa sainda an banal na espiritu.

Iinagid ni Jesus an mga apostol sa babaying nakakamati nin kulog sa pangangaki: “An sarong babayi, pag nag-abot na an oras kan saiyang pangangaki, nakakamati nin kulog, alagad pag nakapangaki na siya, dai na niya narurumduman an pagsakit huli sa kaugmahan na sarong tawo an naimundag sa kinaban.” Pinakusog ni Jesus an mga apostol: “Kamo man, ngunyan nagmumundo kamo; alagad mahihiling ko liwat kamo, asin mag-uugma an saindong mga puso, asin dai nin siisay man na makakahali kan saindong kaugmahan.”—Juan 16:21, 22.

Sagkod sa oras na ini, an mga apostol dai pa nuarin man naghagad sa Diyos sa ngaran ni Jesus. Ngunyan sinabi niya: “Sa aldaw na iyan mahagad kamo sa Ama sa ngaran ko.” Taano ta dapat nindang gibuhon iyan? Dai man kaini buot sabihon na nag-aalangan an Ama na itao an hinahagad ninda. Sa katunayan, sinabi ni Jesus: “An Ama mismo namumuot sa saindo, dahil namumutan nindo ako . . . bilang representante nin Diyos.”—Juan 16:26, 27.

An nakakapakusog na mga tataramon ni Jesus an tibaad nagtao sa mga apostol nin kumpiyansa na magsabi: “Dahil kaini nagtutubod kami na naggikan ka sa Diyos.” Dikit na sanang oras mapupurbaran na an pagtubod nindang iyan. Sa katunayan, sinabi mismo ni Jesus an madali nang mangyari: “Uya! An oras maabot, sa katunayan nag-abot na iyan, na kamo magkakasuruway-suway, an lambang saro pasiring sa sadiri niyang harong, asin babayaan nindo akong nagsosolo.” Pero pinakusog niya an buot ninda: “Sinasabi ko sa saindo an mga bagay na ini tanganing paagi sa sako magkaigwa kamo nin katuninungan. Sa kinaban magkakaigwa kamo nin grabeng kasakitan, alagad kusugan nindo an saindong buot! Dinaog ko an kinaban.” (Juan 16:30-33) Dai sinda papabayaan ni Jesus. Sigurado siya na madadaog man ninda an kinaban, arog niya, paagi sa maimbod na pag-utob kan kabutan nin Diyos sa ibong kan mga pagpurbar ni Satanas asin kan kinaban kaini na rauton an saindang integridad.

Namumutan na marhay ni Jesus an mga apostol, kaya padagos niyang inaandam sinda para sa madali na niyang paghali. Nagtangad siya sa langit asin namibi sa Ama: “Ama, nag-abot na an oras. Pamurawayon mo an saimong aki tanganing pamurawayon ka kan saimong aki, kun paanong tinawan mo siya nin awtoridad sa gabos na laman, tanganing matawan niya nin buhay na daing katapusan an gabos na itinao mo sa saiya.”—Juan 17:1, 2.

Malinaw na aram ni Jesus na an pagpamuraway sa Diyos an pinakamahalaga. Pero nakakaranga nanggad an paglaom na sinambit ni Jesus—an buhay na daing katapusan! Huling tinawan siya nin “awtoridad sa gabos na laman,” maitatao niya sa bilog na katawuhan an mga pakinabang kan saiyang pantubos. Pero, bako gabos makikinabang. Taano? Huling itatao sana ni Jesus an mga pakinabang kan saiyang pantubos sa mga mahiro kauyon kan sunod niyang sinambit: “Ini nangangahulugan nin buhay na daing katapusan, na mamidbid ninda ika, an iyo sanang tunay na Diyos, asin an saro na saimong isinugo, si Jesu-Cristo.”—Juan 17:3.

Dapat na parehong mamidbid na marhay nin saro an Ama saka an Aki, asin magin dayupot sa sainda. Dapat na an pagmansay niya sa mga bagay-bagay kapareho kan pagmansay ninda. Dapat man niyang hinguwahon na arugon an daing kaagid nindang mga kuwalidad sa pagtrato sa iba. Asin dapat niyang masabutan na an pagkamit nin tawo nin buhay na daing katapusan panduwa sana sa pagpamuraway sa Diyos. Sinambit giraray ngunyan ni Jesus an temang ini:

“Pinamuraway taka digdi sa daga asin tinapos ko an gibuhon na itinao mo sa sako. Kaya ngunyan, Ama, tawan mo ako nin kamurawayan sa kaibanan mo, siring kan kamurawayan ko kaidto kan nasa kaibanan mo ako bago pa an kinaban.” (Juan 17:4, 5) Iyo, nakiulay si Jesus na maibalik siya sa kamurawayan sa langit paagi sa pagkabuhay liwat.

Minsan siring, dai nalingawan ni Jesus an mga ginibo niya sa saiyang ministeryo. Namibi siya: “Ipinahayag ko an saimong ngaran sa mga tawong itinao mo sa sako hali sa kinaban. Sadiri mo sinda, asin itinao mo sinda sa sako, asin inuutob ninda an saimong tataramon.” (Juan 17:6) Urog pa sa pagsambit kan pangaran nin Diyos na Jehova an ginibo ni Jesus sa saiyang ministeryo. Tinabangan man niya an mga apostol na maaraman kun ano an irinerepresentar kan pangaran na iyan—an mga kuwalidad nin Diyos asin an paagi niya nin pagtrato sa mga tawo.

Namidbid kan mga apostol si Jehova, naaraman an papel kan saiyang Aki, asin nasabutan an mga bagay na itinukdo ni Jesus. Mapakumbabang nagsabi si Jesus: “Ipinahayag ko sa sainda an mga tataramon na ipinahayag mo sa sako, asin inako ninda iyan saka naaraman nanggad ninda na nagdatong ako bilang saimong representante, asin nagturubod sinda na isinugo mo ako.”—Juan 17:8.

Dangan minidbid ni Jesus an pagkakaiba kan mga parasunod niya asin kan mga tawo sa kinaban sa pangkagabsan: “May hahagadon ako para sa sainda; an sakuyang hinahagad bakong para sa kinaban, kundi para sa mga itinao mo sa sako, huli ta sadiri mo sinda . . . Amang Banal, bantayan mo sinda alang-alang sa ngaran mo, na itinao mo sa sakuya, tanganing sinda magin saro kun paanong kita saro. . . . prinotektaran ko sinda, asin mayo ni saro sa sainda an napahamak apuwera sa aki nin kapahamakan,” si Judas Iscariote, na naghali na para trayduron si Jesus.—Juan 17:9-12.

“An kinaban nauungis sa sainda,” an pagpapadagos ni Jesus sa pagpamibi. “Dai ko hinahagad na halion mo sinda sa kinaban, kundi na bantayan mo sinda huli kan saro na maraot. Bako sindang kabtang kan kinaban, kun paanong ako bakong kabtang kan kinaban.” (Juan 17:14-16) An mga apostol asin iba pang mga disipulo nasa kinaban, an sosyedad nin tawo na pinapamahalaan ni Satanas, pero dapat sindang magdanay na bakong kabtang kan kinaban asin kan karatan kaiyan. Paano?

Dapat nindang papagdanayon na banal an saindang sadiri, na itinagama para maglingkod sa Diyos, paagi sa pagsunod sa mga katotoohan na nasa Hebreong Kasuratan asin sa mga katotoohan na itinukdo mismo ni Jesus. Ipinamibi ni Jesus: “Pabanalon mo sinda paagi kan katotoohan; an saimong tataramon katotoohan.” (Juan 17:17) Pag-abot nin panahon, an nagkapira sa mga apostol masurat nin ipinasabong na mga libro na magigin kabtang man kan “katotoohan” na makakatabang para pabanalon an sarong tawo.

Pero pag-abot nin panahon may iba pa na maako kan “katotoohan.” Huli kaini, an ipinamibi pa ni Jesus “bako lang para sa sainda [an mga yaon duman], kundi para man sa mga nagtutubod sa [saiya] paagi kan saindang tataramon.” Ano an hinagad ni Jesus para sa sainda gabos? “Tanganing sinda gabos magin saro, kun paanong ika, Ama, kasaro ko asin ako kasaro mo, na sinda man magin kasaro niyato.” (Juan 17:20, 21) Si Jesus saka an saiyang Ama bako man literal na sarong persona. An pagigin saro ninda nangangahulugan na nagkakauyon sinda sa gabos na bagay. Ipinamibi ni Jesus na an mga parasunod niya magin saro man sa arog kaiyan na paagi.

Dai pa sana nahahaloy kan bangging ini, sinabi ni Jesus ki Pedro asin sa iba pa na mahali siya tanganing mag-andam nin lugar para sa sainda, an buot sabihon sarong lugar sa langit. (Juan 14:2, 3) Ipinamibi man ni Jesus an bagay na iyan: “Ama, buot ko na kun hain ako, makaibanan ko duman an mga itinao mo sa sako, tanganing mamasdan ninda an sakuyang kamurawayan na itinao mo sa sako, huli ta namutan mo ako bago pa an pagkaestablisar kan kinaban.” (Juan 17:24) Kaya pinatunayan niya na haloy na panahon na—bago pa magkaaki si Adan saka Eva—namutan na kan Diyos an bugtong niyang Aki, na nagin si Jesu-Cristo.

Sa pagtatapos kan pamibi ni Jesus, idinuon niya giraray an ngaran kan saiyang Ama asin an pagkamuot nin Diyos sa mga apostol saka sa iba pa na maako kan “katotoohan,” na sinasabi: “Ipinamidbid ko sa sainda an saimong ngaran asin ipapamidbid ko iyan, tanganing an pagkamuot na ipinamati mo sa sakuya mapasainda asin ako magin kasaro ninda.”—Juan 17:26.

Tinapos ni Jesus an saiyang pamibi kaiba an maimbod na mga apostol. Dangan, “pagkatapos nindang mag-awit nin mga pag-umaw, nagluwas sinda pasiring sa Bukid nin mga Olibo.” (Marcos 14:26) Nagpasiring sinda sa sirangan sa hardin na inaapod na Getsemane, na nakatudan nang dumanan ni Jesus.

Pag-abot ninda sa magayon na lugar na ini sa may mga puon nin olibo, iwinalat ni Jesus an walo sa mga apostol. Posibleng nawalat sinda harani sa may laugan kan hardin, huling sinabi niya sa sainda: “Tukaw kamo digdi; mapasiring ako duman asin mapamibi.” Iiniba ni Jesus an tulong apostol—si Pedro, Santiago, asin Juan—dangan nag-uruinutan siya duman sa laog kan hardin. Napurisaw siya nin grabe asin sinabi sa tulo: “Mamunduon ako, na haros ikagadan ko. Magdanay kamo digdi asin padagos na magbantay kaiba ko.”—Mateo 26:36-38.

Pag-uruinutan ni Jesus, “suminubsob siya sa daga saka nagpuon na mamibi.” Sa nakakapurisaw na oras na ini, namibi siya sa Diyos: “Ama, an gabos na bagay posible sa saimo; halia sa sako an kopang ini. Alagad, bakong kun ano an buot ko, kundi kun ano an buot mo.” (Marcos 14:35, 36) Ano an buot niyang sabihon? Habo na daw niyang magin Paratubos? Dai!

Kan nasa langit si Jesus, nahihiling niya an grabeng pagsakit kan mga tawong ginagadan kan mga Romano. Baga man ngunyan saro siyang tawo, na napupurisaw asin nakakamati nin kulog, bako man an mangyayari sa saiya an pigpaparaisip niya. Imbes, dahil magagadan siya siring sa sarong ikinakaungis na kriminal, grabe an kapurisawan niya huling iniisip niya na tibaad magdara iyan nin katuyawan sa ngaran kan saiyang Ama. Mga pirang oras na sana, ipapako na siya sa sarong harigi na garo baga saro siyang paralanghad sa Diyos.

Pakatapos na mamibi nin halawig, nagbalik si Jesus asin naabutan na tururog an tulong apostol. Sinabi niya ki Pedro: “Dai man lamang daw kamo makakapagdanay na nagbabantay kaiba ko maski sarong oras? Magdanay kamong mapagbantay asin padagos na mamibi, tanganing dai kamo madaog nin sugot.” Nasasabutan ni Jesus na pati an saiyang mga apostol pagal na man, asin matanga na. Sinabi pa niya: “Siyempre, an espiritu nagmamawot, alagad an laman malúya.”—Mateo 26:40, 41.

Naghali giraray si Jesus asin namibi na halion sa saiya nin Diyos “an kopang ini.” Pagbalik niya, naabutan giraray niya na tururog an tulong apostol, sa oras na dapat kutanang namimibi sinda na dai madaog nin sugot. Kan kaulayon sinda ni Jesus, “dai ninda aram kun ano an isisimbag sa saiya.” (Marcos 14:40) Naghali giraray si Jesus sa ikatulong pagkakataon, asin nagluhod tanganing mamibi.

Dahil magagadan si Jesus siring sa sarong kriminal, ikinakapurisaw niyang marhay an katuyawan na tibaad darahon kaini sa ngaran kan saiyang Ama. Pero dinadangog ni Jehova an pamibi kan saiyang Aki, kaya mantang namimibi si Jesus, nagsugo an Diyos nin sarong anghel tanganing pakusugon siya. Dawa siring, dai nagpundo si Jesus sa pagngayo-ngayo sa saiyang Ama, kundi padagos siyang ‘namibi nin mas udok.’ Grabe an saiyang tensiyon sa emosyon. Magabaton nanggad an pasan ni Jesus! Nakataya digdi an saiya mismong buhay na daing sagkod saka kan nagtutubod na mga tawo! Sa katunayan, an saiyang daplos, o “ganot nagin siring sa mga tagdo nin dugo na nagtuturo sa daga.”—Lucas 22:44.

Pagbalik ni Jesus sa mga apostol sa ikatulong pagkakataon, naabutan niya giraray na nagtuturog sinda. “Sa arog kaining panahon,” an sabi niya, “nagtuturog kamo saka nagpapahingalo! Uya! Harani na an oras na tatrayduron an Aki nin tawo asin itatao sa kamot nin mga parakasala. Bangon kamo, magduman na kita. Uya na an matraydor sa sako.”—Mateo 26:45, 46.

Lampas nang matanga. Nagkauruyon an mga saserdote na bayadan si Judas nin 30 sinsilyong pirak para trayduron si Jesus. Kaya inibanan ni Judas an sarong dakulang grupo nin mga panginot na saserdote asin mga eskriba, para hanapon si Jesus. Kaibanan ninda an sarong grupo nin Romanong mga suldados na may komandante militar.

Minalataw na kan pahalion ni Jesus si Judas sa pamanggihan kan Paskuwa, nagdiretso ini sa mga panginot na saserdote. (Juan 13:27) Tiniripon ninda an saindang mga guwardiya pati na an sarong grupo nin mga suldados. Posibleng inibanan nguna sinda ni Judas sa kuwarto kun sain isinelebrar ni Jesus saka kan mga apostol an Paskuwa. Pero ngunyan nag-agi sinda sa Kababan nin Kidron asin pasiring sa hardin. Apuwera sa mga armas, may dara man sindang mga karaba saka mga ilawan huling determinado sindang hanapon si Jesus.

Kan ginigiyahan sinda ni Judas patukad sa Bukid nin mga Olibo, sigurado ini kun sain manunumpungan si Jesus. Sa nakaaging semana, kan si Jesus saka an mga apostol nagpapabalik-balik sa Betania asin sa Jerusalem, parati sindang minapundo sa hardin nin Getsemane. Pero banggi na ngunyan, asin puwedeng madiklumon an kinamumugtakan ni Jesus huli sa mga puon nin olibo. Posibleng dai pa nuarin man nahiling kan mga suldados si Jesus, kaya paano ninda maaaraman kun siisay duman an aarestaron? Para tabangan sinda, sarong tanda an itatao ni Judas. Nagsabi siya: “Kun siisay an hadukan ko, siya na iyan; dakupon nindo siya, asin darahon nindo saka bantayan.”—Marcos 14:44.

Kan ginigiyahan ni Judas an grupo pasiring sa hardin, nahiling niya si Jesus kaiba an mga apostol dangan nagdiretso siya sa saiya. “Kumusta, Rabbi!” an sabi ni Judas, asin hinadukan niya si Jesus nin makikatuod na hadok. “Amigo, anong tuyo mo digdi?” an simbag ni Jesus. (Mateo 26:49, 50) Sinimbag ni Jesus an sadiri niyang hapot: “Ano Judas, tinatraydor mo an Aki nin tawo paagi sa hadok?” (Lucas 22:48) Pero ngunyan, bako na nanggad si Judas an iniisip ni Jesus!

Huminampang si Jesus sa liwanag kan mga karaba saka mga ilawan asin naghapot: “Siisay an pighahanap nindo?” Suminimbag sinda: “Si Jesus na Nazareno.” Kusog-buot na nagsabi si Jesus: “Ako siya.” (Juan 18:4, 5) Huling dai ninda ini inaasahan, nagkaturumba sinda sa daga.

Imbes na gamiton an pagkakataon na iyan para makadulag mantang banggi, naghapot giraray si Jesus kun siisay an pighahanap ninda. Kan sabihon ninda giraray, “Si Jesus na Nazareno,” kalmadong nagpadagos si Jesus: “Sinabi ko na sa saindo na ako siya. Kaya kun ako an pighahanap nindo, pabayaing makahali an mga ini.” Dawa kan masakit na oras na ini, nagirumduman ni Jesus an sinabi pa sana niya kasubago, na mayo siyang naiwara maski saro. (Juan 6:39; 17:12) Prinotektaran ni Jesus an maimbod na mga apostol asin mayo maski saro an nawara “apuwera sa aki nin kapahamakan”—si Judas. (Juan 18:7-9) Kaya nakiulay siya ngunyan na pabayaan na makahali an saiyang maimbod na mga parasunod.

Kan magtindog an mga suldados asin magrani pasiring ki Jesus, narealisar kan mga apostol kun ano an nangyayari. “Ano Kagurangnan, tigbason mi na sinda?” an hapot ninda. (Lucas 22:49) Bago pa makasimbag si Jesus, hinugkot ni Pedro an saro sa duwang espada na dara kan mga apostol. Tinigbas niya si Malco, na uripon kan halangkaw na saserdote, asin natakras an tuong talinga kaini.

Dinutan ni Jesus an talinga ni Malco, asin pinaumayan an lugad. Dangan nagtukdo siya nin sarong mahalagang leksiyon, na pinagbubutan si Pedro: “Ibalik mo sa sarungan an saimong espada, huli ta an gabos na minagamit kan espada magagadan sa espada.” Andam si Jesus na magpaarestar, huling nagpaliwanag siya: “Paano mauutob an Kasuratan na nagsasabing siring kaini an kaipuhan mangyari?” (Mateo 26:52, 54) Sabi pa niya: “Dai daw ako mainom sa kopa na itinao kan Ama sa sako?” (Juan 18:11) Uyon si Jesus sa kabutan nin Diyos para sa saiya, dawa pa magadan siya.

Hinapot ni Jesus an grupo na maarestar sa saiya: “Ano nagdigdi kamo na may mga espada asin pamukpok tanganing arestaron ako na garo ako tulisan? Aroaldaw akong nagtutukaw sa templo na nagtutukdo, pero dai nindo ako pigdadakop. Alagad an gabos na ini nangyari tanganing mautob an mga isinurat kan mga propeta.”—Mateo 26:55, 56.

Dinakop si Jesus saka iginapos kan grupo nin mga suldados, kan komandante militar, asin kan mga guwardiyang isinugo kan mga Judiong lider nin relihiyon. Huli kaini, nagdurulag an mga apostol. Pero, “sarong hoben na lalaki”—na posibleng an disipulong si Marcos—an nagdanay na kaiba kan mga nag-arestar tanganing sundan si Jesus. (Marcos 14:51) Namidbidan an hoben na lalaking ini, asin pinurbaran siyang dakupon kan mga nag-arestar ki Jesus, kaya napiritan siyang iwalat an bado niyang lino kan padulag siya.

Kan gapuson si Jesus siring sa sarong kriminal, dinara siya ki Annas, an halangkaw na saserdote kaidtong pinangalas kan 12 anyos na si Jesus an mga paratukdo na nasa templo. (Lucas 2:42, 47) An nagkapira sa mga aki ni Annas nagin halangkaw na saserdote man, asin ngunyan an manugang niyang si Caifas an nasa posisyon na iyan.

Kan si Jesus inuusisa ni Annas, may panahon si Caifas na tiripunon an Sanhedrin, an korte na kompuwesto nin 71 miyembro, kaiba na an halangkaw na saserdote asin iba pa na dating nagkapot kan posisyon na iyan.

Hinapot ni Annas si Jesus “manungod sa mga disipulo niya asin manungod sa itinutukdo niya.” An simbag sana ni Jesus: “Hayag akong naghulit sa kinaban. Pirmi akong nagtutukdo sa sinagoga asin sa templo, kun sain nagtitiripon an gabos na Judio, asin mayo akong itinaram sa tago. Taano ta hinahapot mo ako? Haputon mo idtong mga nakadangog kan mga itinaram ko sa sainda.”—Juan 18:19-21.

Sinampaling si Jesus kan saro sa mga guwardiya duman asin sinaway siya: “Arog ka kaiyan magsimbag sa panginot na saserdote?” Huling aram ni Jesus na dai man siyang ginibong salá, nagsimbag siya: “Kun may sinabi akong salá, patunayan mo iyan; pero kun totoo an sinabi ko, ano ta sinampaling mo ako?” (Juan 18:22, 23) Dangan ipinadara ni Annas si Jesus sa manugang niyang si Caifas.

Sa oras na ini an bilog na Sanhedrin—an halangkaw na saserdote kan panahon na ini, an kamagurangan kan banwaan, asin an mga eskriba—nagkatiripon. Nagtiripon sinda sa harong ni Caifas. Dawa ngani ilegal an siring na pagbista sa banggi nin Paskuwa, dai ini nakaulang sa maraot nindang katuyuhan.

An kadaklan sa grupong ini dati nang kontra ki Jesus. Pagkabuhay liwat ni Jesus ki Lazaro, nagdesisyon na an Sanhedrin na dapat magadan si Jesus. (Juan 11:47-53) Asin pirang aldaw pa sana an nakaagi nagkurumplutan an mga lider nin relihiyon para dakupon asin gadanon siya. (Mateo 26:3, 4) Iyo, bago pa man an pagbista sa saiya, garo man sana siya sinentensiyahan na nin kagadanan!

Apuwera sa ilegal na pagbistang ini, an mga panginot na saserdote asin iba pang miyembro kan Sanhedrin naghanap nin mga matestigo nin putik laban ki Jesus para magkaigwa nin basehan an kaso. Dakul an nakua ninda, alagad bakong magkauruyon an mga testimonya. Sa kahuri-hurihi, may duwang uminatubang para magtestigo asin nagsabi: “Nadangog ming sinabi niya, ‘Gagabaon ko an templong ini na ginibo nin mga kamot nin tawo, asin sa laog nin tulong aldaw mapatindog ako nin iba na bakong gibo nin mga kamot nin tawo.’” (Marcos 14:58) Alagad dawa an duwang ini bakong lubos na magkauyon an testimonya.

Hinapot ni Caifas si Jesus: “Dai ka lamang nin isisimbag? Ano ining pigsusumbong ninda laban sa saimo?” (Marcos 14:60) Nagdanay si Jesus na daing girong sa putik na akusasyon na ini kan mga testigo na bakong magkauruyon an mga testimonya. Kaya guminamit nin ibang taktika an Halangkaw na Saserdoteng si Caifas.

Aram ni Caifas kun gurano kasensitibo an mga Judio dapit sa siisay man na naghihingakong Aki nin Diyos. Bago kaini, kan apudon ni Jesus na Ama niya an Diyos, gusto siyang gadanon kan mga Judio huling sinasabi ninda na saiyang “ginigibo an sadiri niya na kapantay nin Diyos.” (Juan 5:17, 18; 10:31-39) Aram iyan ni Caifas, kaya ngunyan may katusuhan na hinagad kaini ki Jesus: “Sa atubangan kan buhay na Diyos sumumpa ka na mataram ka nin totoo asin na sasabihon mo sa samo kun baga ika an Cristo, an Aki nin Diyos!” (Mateo 26:63) Siyempre, dati nang sinabi ni Jesus na siya an Aki nin Diyos. (Juan 3:18; 5:25; 11:4) Kun dai niya iyan sasabihon ngunyan, puwedeng sabuton iyan na pigninigaran niyang siya an Aki nin Diyos asin an Cristo. Kaya sinabi ni Jesus: “Iyo, ako; asin mahihiling nindo an Aki nin tawo na nakatukaw sa tuo kan makapangyarihan asin minadatong na nasa mga panganuron nin langit.”—Marcos 14:62.

Sa pagkakataon na ini, nag-arte nanggad si Caifas kan gision niya an saiyang mga bado asin nagsabi: “Naglanghad siya! Aanhon ta pa an mga testigo? Hilinga! Nadangog nindo ngunyan an paglanghad. Ano an masasabi nindo?” Ipinahayag ngunyan kan Sanhedrin an bakong makatanusan na desisyon: “Dapat siyang magadan.”—Mateo 26:65, 66.

Dangan pinunan nindang tuya-tuyaon asin suntukon si Jesus. An iba man sinampaling siya asin linutaban sa lalawgon. Pagkatapos nindang takupan an lalawgon niya asin sampalingon, tinuya ninda siya: “Maghula ka! Siisay ining nagsuntok sa saimo?” (Lucas 22:64) Minaltrato nanggad an Aki nin Diyos sa ilegal na pagbistang ini sa banggi!

Kan arestaron si Jesus sa hardin nin Getsemane, binayaan siya kan mga apostol, na nagdurulag huli sa takot. Pero, duwa sa sainda an nagpundo sa pagdulag. An duwang iyan iyo si Pedro “asin an saro pang disipulo,” na minalataw na si apostol Juan. (Juan 18:15; 19:35; 21:24) Posibleng maabutan ninda si Jesus mantang dinadara ki Annas. Kan ipadara ni Annas si Jesus sa Halangkaw na Saserdoteng si Caifas, si Pedro asin Juan nagsunod na medyo may distansiya. Posibleng marhay na nag-aalangan sinda huli sa takot na mameligro an saindang buhay pero nahahadit man sa mangyayari sa saindang Kagurangnan.

Midbid si Juan kan halangkaw na saserdote kaya pinalaog siya sa patyo kan harong ni Caifas. Naghalat si Pedro sa luwas sa may pinto sagkod na makabalik si Juan asin kaulayon an sarong suruguon na babayi na iyo an parabantay sa pinto. Dangan pinalaog na man si Pedro.

Malipot kan bangging ini, kaya an mga nasa patyo igwa nin pinapalaad na nagbabagang mga uring. Nagtukaw si Pedro kaiba ninda para magpaimbong mantang naghahalat “tanganing mahiling niya kun ano an mangyayari” sa pagbista ki Jesus. (Mateo 26:58) Ngunyan, huling naiilawan kan kalayo, namidbidan si Pedro kan parabantay sa pinto na nagpalaog sa saiya. “Bakong saro ka man sa mga disipulo kan tawong ini?” an ininsistir niya. (Juan 18:17) Asin bako sana an babaying ini an nakamidbid asin nagsahot ki Pedro na kaiba siya ni Jesus.—Mateo 26:69, 71-73; Marcos 14:70.

Nakapurisaw na marhay ini ki Pedro. Pinupurbaran niyang dai siya marisa, nagluwas pa ngani siya pasiring sa pasilyo kan trangkahan. Kaya nagnigar siya na kaiba siya ni Jesus: “Dai ko siya midbid saka dai ko aram an pigsasabi mo.” (Marcos 14:67, 68) Pinunan man niyang “maldisyunon an saiyang sadiri asin magsumpa,” buot sabihon, andam siyang manindugan na totoo an sinasabi niya asin mag-agi nin kasakitan kun bakong totoo iyan.—Mateo 26:74.

Miyentras tanto, nagpapadagos an pagbista ki Jesus na minalataw na ginigibo sa sarong parte kan harong ni Caifas sa itaas kan patyo. Tibaad nahihiling ni Pedro saka kan iba pang naghahalat sa ibaba an pag-abot asin paghali kan manlain-lain na testigo na dinara para magtao nin testimonya.

Narisa sa pagtaram ni Pedro, na puntong Galilea, na nagpuputik siya. Apuwera kaiyan, an saro sa mga yaon duman paryente ni Malco, na tinakrasan ni Pedro nin talinga. Kaya inakusaran kaini si Pedro: “Bakong nahiling taka duman sa hardin kaiba niya?” Kan nigaran ini ni Pedro sa ikatulong pagkakataon, may nagturaok na manok, arog kan ihinula.—Juan 13:38; 18:26, 27.

Kan oras na iyan, minalataw na si Jesus nasa balkon kun sain natatanaw an patyo. Kan magbirik an Kagurangnan asin maghiling nin diretso ki Pedro, siguradong an pagmati ni Pedro garo siya sinaksak. Nagirumduman niya an sinabi ni Jesus mga pirang oras pa sana an nakaagi duman sa kuwarto sa itaas kan sinda mamanggi. Imahinara na sana kun ano an namatian ni Pedro kan marealisar niya kun ano an ginibo niya! Nagluwas siya asin naghibi sa sobrang kamunduan.—Lucas 22:61, 62.

Paano nangyari ini? Siguradong marhay si Pedro na makusog an espirituwalidad niya asin maimbod siya, kaya paano nangyari na pigninigaran niyang midbid niya an saiyang Kagurangnan? Kan oras na ini, binibiribid an katotoohan, asin inaakusaran si Jesus bilang marauton na kriminal. Kun kasuarin nagkaigwa si Pedro nin pagkakataon na idepensa an sarong inosenteng tawo, saka niya man tinalikdan an Saro mismo na igwa kan “mga tataramon nin buhay na daing katapusan.”—Juan 6:68.

An mamunduon na eksperyensiya ni Pedro nagpapahiling na dawa an tawong may makusog na pagtubod asin debosyon puwedeng mapasala kun bakong andam na marhay sa dai inaasahan na mga pagbalo o sugot. Magserbi lugod ining patanid sa gabos na lingkod nin Diyos!