AMAPINDA

 2 Aya amapinda kuti yalenga umuntu aba na mano,+ kabili kuti yamulungika;*

Kuti yalenga ailuka amashiwi ya mano;

 3 Kuti yalenga asumina ukumusalapula+ pa kuti aleiluka,

Abe uwalungama,+ alesala bwino ifya kucita,*+ kabili aleba uwa kaele;*

 4 Kuti yalenga uushaishiba ifingi aba na mano;+

Kabili kuti yalenga umulumendo aishiba ifintu kabili alatontonkanyapo bwino ilyo alesala ifya kucita.+

 5 Uwa mano alomfwa kabili aleshibilapo na fimbi;+

Umuntu uwiluka alomfwa nga bamupandako amano ayasuma,+

 6 Pa kuti aleiluka amapinda na mashiwi ya manshoko,*

Ifyo aba mano balanda no bwile ubo bapika.+

 8 We mwana wandi, uleumfwa bawiso nga bakusalapula,+

Kabili wilasuula ifyo banoko bakusambilisha.*+

 9 Fyaba nge cilongwe* icisuma ica ku mutwe obe+

Kabili fyaba nga ka ceni akasuma akakufwala mu mukoshi obe.+

12 Tulebamina aba mweo nga filya Inshiishi* imina abantu,

Abatuntulu nga filya abantu batentemukila mu cilindi.

13 Natubapoke ifyuma fyabo fyonse;

Twalaisusha amayanda yesu ne fyuma ifyo twalabapoka.

14 Ufwile ukuya na ifwe,*

Kabili bonse twala-akana pa kati ifyo twalaiba.”*

Fumya ulukasa lobe mu nshila yabo,+

16 Pantu amakasa yabo yabutukila ku kucita ifyabipa;

Balangufyanya ukuya mu kusuumya umulopa.+

18 E co ababifi babelamina pa kuti basuumye umulopa;

Balabelama pa kuti bepaye abantu.*

19 Ifi e fyo abafwaya ukunonka mu bucenjeshi bacita,

Ifyo banonka fikabepaya.*+

Lyena nkamupongolwela umupashi wandi;

Nkalenga mukeshibe amashiwi yandi.+

24 Pantu nalemwita, lelo mwalekaana,

Nalifungulwile ukuboko kwandi, lelo takwali uwabikileko amano.+

25 Mwalesuula fyonse ifyo nalemupandako amano

Kabili mwalekaana ukumulungika.

26 Na ine nkaseka, ilyo ubucushi bukesa pali imwe;

Nkamupumya ilyo ico mutiina cikesa,+

27 Ilyo ico mutiina cikesa nge mfula ya cimwela,

Kabili ilyo ubusanso bukamwishila nge cikuuku ca mwela,

Ilyo ubucushi na mafya fikesa pali imwe.

28 Pali ilya nshita bakalilila kuli ine, lelo nshakaasuke;

Bakamfwaya sana, lelo tabakansange,+

29 Pantu bapatile ukwishiba,+

Kabili tabasalilepo ukutiina Yehova.+

30 Balikeene ifyo nabapandile amano;

Balisuulile fyonse ifyo nabalungike.

31 E ico bakacula pa mulandu ne fyo balecita,*+

Kabili bakekuta amano bapandana.*

32 Pantu abashaba na mano bakafwa pa mulandu wa bucipondoka.

Kabili umulekelesha wa bawelewele ukabalofya.

33 Lelo uumfwa ifyo nanda akacingililwa+

Kabili akekala umutende pantu takulatiina ifyabipa ifingamucitikila.”+

2 We mwana wandi, nga wakonka ifyo ndekweba

Kabili nga wasunga amafunde yandi,+

 2 Pa kuti ukutwi kobe kuleumfwa amashiwi ya mano+

Kabili ulebika umutima obe ku kwiluka,+

 3 Kabili nga walomba ukuti ube na maka ya kumfwikisha+

Kabili wapaapaata ukuti ube na maka ya kwiluka;+

 4 Nga watwalilila ukufifwaya nga silfere,+

Kabili watwalilila ukufifwaya nge fyuma ifyashikama;+

 5 Lyena ukeluka umo ukutiina Yehova kwalola,+

Kabili ukeshiba Lesa.+

 6 Pantu Yehova e upeela amano;+

Mu kanwa kakwe e mufuma ukwishiba no kwiluka.

 7 Asungila abalungama amano yene yene;

Ni nkwela ya ba kaele.+

 8 Alalinda inshila sha baba no mulinganya,

Kabili akalinda inshila sha baba ne cishinka kuli ena.+

 9 Lyena ukeshiba bwino icalungama, ubupingushi bwa mulinganya ne cisuma,

Ukeshiba inshila yonse iisuma iyo umuntu afwile ukwendamo.+

10 Amano nga yaingila mu mutima obe+

Kabili umweo* obe nga watemwa ukwishiba,+

11 Lyena ukutontonkanya bwino pa fintu kukakulinda,+

Kabili ukwiluka kukakucingilila,

12 Pa kuti wilacita ifyabipa,

Kabili wilakonkelela umuntu uulanda ifyabipa,+

13 Kukakucingilila ku bafuma mu nshila ishalungama

Pa kuti bale-enda mu nshila umwaba imfifi,+

14 Ku basekelela mu kucita ifishalungama,

Abomfwa bwino ukucita ifyabipa,

15 Abenda mu nshila ishishalungama

Kabili aba bucenjeshi muli fyonse ifyo bacita.

16 Kukakupokolola ku mwanakashi uushenda mu nshila iyalungama,*

Ku mashiwi ya kusembeleka ayo umwanakashi uwaba ne mibele yabipa* alanda,+

17 Uupondokela umulume* uo aupilweko ilyo ali umukashana+

Kabili uwalaba icipangano apangene na Lesa;

18 Pantu ing’anda yakwe ilenga abantu baibila mu mfwa,

Kabili inshila shakwe shitwala ku nshiishi.+

19 Bonse abalaala nankwe* tababwela,

Kabili tababwelela mu nshila ya ku mweo.+

20 E ico ule-enda mu nshila ya bantu abasuma

Kabili wilafuma mu nshila sha balungama,+

21 Pantu abalungama fye e bakekala mu calo,

Kabili abashaba no mulandu* e bakatwalilila ukwikalamo.+

22 Lelo ababifi bakabalofya mu calo,+

Kabili aba bucenjeshi bakabanukulamo.+

3 We mwana wandi, wilaba ifyo nkusambilisha,*

Kabili umutima obe naulekonka amafunde yandi,

 2 Pa kuti ukekale inshiku ishingi

Kabili ukekale umutende.+

Fikake mu mukoshi obe;

Filembe pa mutima obe;+

 4 Lyena ukapaalwa

Kabili Lesa na bantu bakakumona ukuti walishilimuka.+

 5 Cetekela Yehova+ no mutima obe onse,

Kabili wicetekela* amano yobe.+

 6 Muli fyonse ifyo ucita uleibukisha ifyo alanda,+

Kabili akakulanga inshila iyalungama.+

 8 Lyena umubili* obe ukondapwa

Kabili amafupa yobe yakakoselako.

 9 Ulecindikila Yehova ku fyuma fyobe,+

Na ku fisabo fyobe fyonse ifyabalilapo ukupya.*+

10 Lyena amatala yobe yakesula nga nshi,+

Kabili umo ukamina imyangashi mukesula umwangashi uupya ica kuti ukalafumina na kunse.

11 We mwana wandi, wilakaana nga ca kuti Yehova akusalapula,+

Kabili wilakalipa nga akulungika,+

12 Pantu abo Yehova atemwa alabalungika,+

Nga filya fine wishi alungika umwana uo atemwa.+

13 Wa nsansa umuntu uusanga amano+

No muntu uwishiba ifya kwiluka ifintu;

14 Ukunonka amano kwawama ukucila ukunonka silfere,

Kabili ukukwata amano kwawama ukucila ukukwata golde.+

15 Amano yalicindama ukucila amakorali,*

Fyonse ifyo ufwaya te kuti filingane nayo.

16 Ukwikala inshiku ishingi kwaba mu kuboko kwa yako ukwa ku kulyo;

Ifyuma no bucindami fyaba mu kuboko kwa yako ukwa ku kuso.

17 Inshila sha yako shisuma,

Ne misebo ya yako yonse ya mutende.+

18 Yalaba cimuti ca mweo ku bayekata,

Kabili abayekatisha bakabeta ukuti ba nsansa.+

20 Apaatwile amenshi ayengi ku mano yakwe

Kabili alengele amakumbi yatonya umume.+

Sunga amano yene yene no kutontonkanya bwino pa fintu;

22 Fikalenga ukabe no mweo

Kabili fikaba nga kakufwala mu mukoshi obe pa kuiyemfya;

23 Lyena ukacingililwa ilyo ukalaenda mu nshila yobe,

Kabili ulukasa lobe talwakaipunune.+

24 Nga walaala tawakatiine nangu cimo;+

Ukalaala kabili utulo tobe tukawama.+

25 Tawakatiine ubusanso ubwingesa mu kupumikisha+

Kabili tawakatiine ubucushi ubwisa nge cikuuku ca mwela pa babifi.+

26 Pantu ukacetekela ukuti Yehova akakwafwa;+

Takaleke ulukasa lobe lukekatwe.+

27 Witana abalekabila ifisuma*+

Nga naukwata amaka ya kubafwilisha.*+

29 Wilapanga ukucita umunobe ifyabipa+

E lyo ninshi mwikala nankwe umutende.

30 Wilaumana no muntu apabula umulandu+

Nga takucitile icabipa.+

31 Wilakumbwa umunkalwe+

Kabili wilacitako ifyo acita.

32 Pantu Yehova amona uwa bucenjeshi ukuti wa bunani,+

Lelo abalungama e baba sana ifibusa fyakwe.+

33 Yehova alatiipa ing’anda ya mubifi,+

Lelo alapaala ing’anda ya walungama.+

34 Pantu alapumya abapumya,+

Lelo alaba ne cikuuku ku bafuuka.+

35 Aba mano bakabapeela umucinshi,

Lelo abawelewele balitemwa umusaalula.+

4 Mwe bana bandi, muleumfwa shinwe nga alemusalapula;+

Mulebikako amano pa kuti muleiluka,

 2 Pantu nalamusambilisha ifisuma;*

Mwisuula ifyo nalamusambilisha.+

 3 Nali umwana umusuma uwa kwa tata+

Kabili nine mayo atemenwe sana.+

 7 Amano yalicindama sana,+ e ico nonka amano,

Kabili pali fyonse ifyo wanonka, nonka ukwiluka.+

 9 Yakakufwika icisote ca maluba ayasuma ku mutwe;

Yakakufwika icilongwe* icisuma.”

10 Umfwa we mwana wandi kabili ulebika amano ku fyo nkweba,

Lyena ukekala imyaka iingi.+

11 Nkakutungulula mu nshila ya mano;+

Nkalenga ukende mu nshila sha bulungami.+

12 Ilyo ule-enda takwakabe icikacilikila intampulo shobe;

Kabili nga wabutuka tawakaipunune.

14 Wilaenda mu nshila ya babifi,

Kabili wilaenda mu nshila ya bacita ifyabipa.+

15 Wilaendamo;+

Uleitaluka kabili uleipitilila.+

17 Balya ifya kulya fya bubifi,

Kabili banwa umwangashi wa bunkalwe.

18 Lelo inshila ya balungama yaba ngo lubuuto lwa lucelo

Uluya lulebuutilako fye mpaka akasuba kafika pa kati.+

19 Mu nshila ya babifi mwaliba imfifi;

Tabeshiba icilenga baipunune.

20 We mwana wandi, ulebika amano ku mashiwi nanda;

Ulekutikisha* nga ndelanda.

21 Wikaleka yakafume pa ntanshi yobe;

Mu mutima obe e mo uleyasungila.+

22 Pantu abayasanga balaba no mweo+

Kabili umubili wabo onse* ulaba no bumi busuma.

23 Pa fintu fyonse ifyo ucingilila, ulecingilila sana umutima obe,+

Pantu mu mutima e mwaba utumfukumfuku twa mweo.

24 Wilalanda ifya bufi,+

Kabili wilaleka ifya bucenjeshi filefuma mu kanwa kobe.

25 Amenso yobe yafwile ukulolesha ku ntanshi,

Yatonte ku fili ku ntanshi.+

26 Ulefumya mu nshila fyonse ifyo amakasa yobe+ yengaipununako,*

Kabili inshila shobe shonse shikacingililwa.

Ulekutikisha* ifyo nkusambilisha pa kwiluka,+

 2 Pa kuti uletontonkanya bwino pa fintu

Kabili imilomo yobe ilelinda ukwishiba.+

 3 Pantu imilomo ya mwanakashi uushenda mu nshila iyalungama* yaba nge cipepe ca buci icitonya uluto,+

Kabili akanwa kakwe kalitelela ukucila amafuta.+

 4 Nomba mu kulekelesha aba nge cimenwa icalula+

Kabili ngo lupanga ulwatwila kubili.+

 7 Nomba mwe bana bandi, umfweni ifyo ndemweba

Kabili mwisuula ifyo ndelanda.

 8 Taluka kuli ena;

Kabili wipalama ku mwinshi wa ng’anda yakwe,+

 9 Pa kuti abantu bekakusuula+

Kabili wikacula inshiku shonse isho ukaba no mweo;+

10 Pa kuti abantu bambi bekasenda fyonse ifyo wakwata*+

Ne fyo waculile fikaya mu ng’anda ya muntu umbi.

11 Pantu nga taucitile ifi, ukalila ilyo ukaba mupepi no kufwa

Ilyo umunofu obe no mubili obe fikonaika+

12 Kabili ukalanda ati: “Cinshi napatiile ukunsalapula?

13 Nshaleumfwa ifyo abalensambilisha balenjeba

Kabili nshabikile amano ku fyo balemfunda.

14 Ndi mupepi no konaulwa

Kabili ninseebana pa ntanshi ya bantu ba kwa Lesa.”*+

15 Ulenwa amenshi ya mu cishima cobe

Nayafuma pa kamfukumfuku kobe.+

16 Cinshi walalekela utumfukumfuku tobe tulefukaukila panse,

Ne milonga yobe ileya mu mansa?+

17 Leka aya menshi yabe yobe weka,

Teyakupeelako bambi.+

18 Leka akamfukumfuku* kobe kabe akapaalwa,

Kabili sekelela pamo no mukashi uo waupile ninshi uli umulumendo,+

19 Uwaba nge nsebula iikota iyatemwikwa, icibushi mabwe+ icimoneka bwino.

20 E ico we mwana wandi, cinshi wingatemenwa umwanakashi uushenda mu nshila iyalungama*

Kabili cinshi wingafukatilila icifuba ca mwanakashi uwaba ne mibele yabipa?*+

21 Pantu inshila sha muntu shaba pa ntanshi ya kwa Yehova;

Alamona inshila shakwe shonse.+

22 Ifyabipa ifyo umubifi acita fikamwikata,

Kabili akekatwa mu ntambo sha lubembu lwakwe.+

23 Akafwa pa mulandu wa kuti alakaana ukumusalapula

Kabili akafuma mu nshila pa mulandu wa kuti muwelewele icine cine.

6 We mwana wandi, nga waipeelesha ukulipila inkongole sha munobe,+

Nga waposhanya mu minwe no muntu umbi,+

 2 Ifyo walaya nga fyaba nge sumbu ilya kuti wikatwemo,

Ifyo ulanda nga fyaba ngo lukose,+

 3 Ninshi ukaba mu minwe ya munobe. Mwana wandi,

Ufwile ukucita ifi pa kuti ulubuke,

 4 Taufwile ukuleka amenso yobe yalaala,

Nelyo yashipula.

 5 Uilubule nge mpombo mu minwe ya mulunshi,

Nge cuni mu minwe ya wikata ifyuni.

 6 We munang’ani+ kabiye ku tunyelele;

Uyemona ifyo tucita pa kuti ube na mano.

 7 Nangu ca kuti tatwakwata kapitao, uutwangalila nelyo uututeka,

 8 Tututila ifya kulya fya tuko mu lusuba,+

Kabili tulonganika ifya kulya mu nshita ya kusombola.

10 Nga watila ndaaleko panono, nshipuleko panono,

Njikumbateko panono pa kuti ntuusheko,+

11 Lyena ubupiina bukakwishila nge cipondo,

Kabili cikaba kwati umuntu uuli ne fyanso akusendela fyonse ifyo wakwata.+

12 Umuwelewele kabili umubifi, aya alelanda ifya bufi;+

13 Ashinishisha ku menso yakwe,+ kabili acebushisha ku makasa yakwe na ku minwe yakwe.

14 Apo umutima wakwe walibipa,

Lyonse alapanga ukucita ifyabipa+ kabili alalenga abantu balaumana.+

15 E mulandu wine ubucushi bukamwishila mu kupumikisha;

Mu nshita fye iinono bakamufuna kabili takapole.+

16 Kwaba ifintu 6 ifyo Yehova apata;

E lyo ifintu 7 fyena afimona* ukuti fya muselu:

17 Amenso ya cilumba,+ ululimi lwa bufi,+ ne minwe iisumya umulopa wa kaele,+

18 Umutima uupanga ukucita ifyabipa,+ na makasa ayangufyanya ukuya mu kucita ifyabipa,

19 Kambone uulanda lyonse ifya bufi,+

No muntu uulenga aba bwananyina balaumana.+

20 We mwana wandi, ulekonka amafunde ya bawiso,

Kabili wilasuula ifyo banoko bakusambilisha.*+

21 Ulefikakila lyonse pa mutima obe;

Ufikake mu mukoshi obe.

22 Ilyo ule-enda, amafunde yakulakutungulula;

Nga walaala yakulakulinda;

Kabili nga wabuuka yakulalanda na iwe.*

23 Pantu ifipope ni nyali,+

Na mafunde lubuuto,+

Kabili ukulungika no kusalapula ni nshila ya ku bumi,+

24 Fikakucingilila ku mwanakashi uucita ifyabipa,+

Ku mashiwi ya kusembeleka ayo umwanakashi uucita ifyabipa* alanda.+

25 Wimukumbwa pa mulandu fye wa kuti alamoneka bwino+

Kabili wileka amenso yakwe yakulembule,

26 Pantu cilende alalenga umwaume aba umupiina, ica kutila kuti akumanisha fye ukushita umukate umo.+

Lelo umwanakashi uwaupwa uucita ubucende alunga umweo uwacindama.

29 E fyo ciba na ku ulaala na muka mwine;

Onse uumwikatamo pa kuti alaale nankwe bakamukanda.+

30 Umuntu uwaiba pa mulandu wa nsala

Abantu tabamumona ukuti mubi.

31 Na lyo line nga bamusanga aleiba, akabweshe imiku 7 ifyo aibile;

Akapeelelamo ifyuma fyonse ifya mu ng’anda yakwe.+

32 Onse uucita ubucende no mukashi wa mwine taba na mano;*

Uucita ifi alailetela amafya ayengi.*+

33 Akaicenaula kabili abantu bakamusaalula,+

Kabili umuseebanya tawakafume pali ena.+

34 Pantu ubufuba bulalenga umulume akalipa;

Takabe no luse ilyo akalalandula.+

35 Takasumine ukumupeela icifuta mulandu;*

Nangu umupeele ubupe ubwakula shani, ubukali bwakwe tabwakapwe.

7 We mwana wandi, ulekonka ifyo nkweba,

Kabili ulesunga amafunde yandi.+

 2 Ulekonka amafunde yandi pa kuti ukekale inshiku ishingi;+

Ulesunga ifyo nkusambilisha* nga filya usunga imboni ya linso lyobe.

 3 Fikake ku minwe yobe,

Filembe pa mutima obe.+

 5 Amano no kwiluka fikakucingilila ku mwanakashi uushenda mu nshila iyalungama,*+

Ku mwanakashi uucita ifyabipa* na ku mashiwi alanda aya kusembeleka.+

 6 Nalengeele pe windo lya ng’anda yandi,

 7 Kabili namwene abashaishiba ifingi.

Pe bumba lya balumendo, nalimwenepo umulumendo uushakwete mano.*+

 8 Alepita mu musebo wali mupepi ne ng’anda ya mwanakashi uwaupwa uucita ubucende,

Kabili alolele ku ng’anda ya uyu mwanakashi

 9 Icungulo cilya akasuba kawa,+

Ninshi takulafiita sana.

10 Lyena namwene umwanakashi aleya mu kumukumanya,

Afwele nga cilende*+ kabili ali no mutima wa bucenjeshi.

12 Acita fye panono afumina panse, aya mu mansa,

Aya mukwikala apa kumanina imisebo.+

13 Aikata umwaume kabili amutomona;

E lyo amweba ninshi napama ati:

15 E co nacifumina pa kuti nkukumanye,

Nacisa mu kukufwaya kabili nakusanga.

16 Ninjanshika insalu ishisuma pa busanshi bwandi,

Insalu ishisuma isha kolokondwe iya ku Egupti.+

18 Tuleya tunwe muli kapu ya citemwiko cesu ukufika ulucelo;

Tuleya tuipakishe icitemwiko,

19 Pantu umulume wandi talipo;

Naya ukutali.

20 Nasenda indalama,

Kabili akabwela ilyo umweshi ukabulungana.”

22 Ilyo line fye, atendeka ukukonka umwanakashi,

Kwati ni ng’ombe iyo baleya mu kwipaya, kwati muwelewele uo bakakile amaceni* pa kuti bamukande,+

23 Mpaka umufwi wapula mwi libu lyakwe;

Nga filya akoni kangufyanya ukuya ku citeyo, teshibe ukuti ifi kuti fyamwipaisha.*+

24 Nomba mwe bana bandi, umfweni ifyo ndemweba;

Bikeni amano ku fyo ndelanda.

Mwilaenda mu nshila shakwe.+

26 Pantu abo aipaisha bengi,+

Kabili abo aipaya bengi nga nshi.+

27 Ing’anda yakwe itwala ku Nshiishi;*

Itentemukila ku miputule ya mu kati iya mfwa.

 2 Mukomfwa ishiwi lya yako pa muulu wa tupili,+

Yeminina apo inshila shakumanina.

 3 Mupepi ne mpongolo sha musumba,

Apa kwingilila mu musumba,

E po yabilikishisha ayati:+

 4 “Mwe bantu nimwe ndebilikisha;

Ndelanda na imwe bonse.*

 5 Mwe bashaishiba ifingi, sambilileni ukwiluka;+

Mwe bawelewele beni no mutima wa mano.

 6 Umfweni, pantu ifyo nanda fyalicindama,

Imilomo yandi ilanda ifyalungama;

 7 Pantu akanwa kandi katepelesha icine,

Kabili imilomo yandi yalipata sana ifyabipa.

 9 Umuntu uwiluka afimona ukuti fyalyanguka ukumfwa,

Kabili abasanga ukwishiba bafimona ukuti fyalilungama.

10 Salenipo ukusalapula ukucila silfere,

Kabili salenipo amano ukucila golde iyawamisha,+

11 Pantu amano yaliwama ukucila amakorali,*

Fyonse ifyo abantu batemwisha te kuti filingane na mano.

12 Ine ne mano, njikala pamo no kwiluka;

Nalisanga ukwishiba e lyo no kutontonkanya bwino pa fintu.+

14 Ndapanda amano ayasuma kabili naliba na mano yene yene;+

Ndeluka+ kabili ndi wa maka.+

15 Nine nenga imfumu shiletwalilila ukuteka,

Kabili nine nenga abalashi balefumya amafunde ayalungama.+

16 Nine nenga intungulushi shatwalilila ukuteka,

Kabili nine nenga bashimucindikwa balepingula mu bulungami.

17 Abantemwa na ine nalibatemwa,

Kabili abamfwaya bakansanga.+

18 Nalikwata ifyuma no bukata,

Ifyuma ifishipwa* no bulungami.

19 Ifisabo fyandi fyaliwama ukucila golde, nangu fye ni golde iyo balopolola,

Kabili ifyo nsombola fyalicila silfere iisuma nga nshi.+

20 Nyenda mu nshila ya bulungami,

Pa kati ka misebo ya mulinganya;

21 Abantemwa e bo mpeela ubupyani,

Kabili ndesusha amatala yabo.

22 Nine Yehova abalilepo ukubumba,+

Nine abalilepo ukubumba pa milimo yakwe iya kale.+

23 Ukufuma kale sana alimpeele icifulo ca pa muulu,+

Pa kutendeka ilyo isonde talilabako.+

24 Nafyelwe ilyo takulaba babemba,+

Ilyo utumfukumfuku utwakwatisha amenshi tushilabako.

25 Ilyo impili tashilaba apo shifwile ukuba,

Ilyo utupili tatulabako e lyo nafyelwe,

26 Ninshi talapanga isonde ne mpanga

Nelyo iloba lya pa muulu wa mushili wa pe sonde.

27 Ilyo abumbile* imyulu+ e ko nali;

Ilyo abikile umupaka pa kati ka muulu na bemba,+

28 Ilyo abikile* amakumbi mu muulu,

Ilyo apangile utumfukumfuku,

29 Ilyo apeele bemba ifunde

Ilya kuti amenshi yelacila apo ayeba ukuti e po yafwile ukupelela,+

Ilyo apangile umufula we sonde,

30 Nali nankwe kabili nalishibe sana imilimo.+

Nine atemenwe nga nshi+ inshiku shonse;

Nalesekelela pa cinso cakwe inshita yonse;+

31 Nalesekelela pa fyo apangile isonde pa kuti abantu baleikalamo,

Kabili abana ba bantu* e bo natemenwe sana.

32 Nomba mwe bana bandi, umfweni ifyo ndemweba;

Abakonka ifyo nanda bakaba ne nsansa.

33 Muleumfwa nga bamusalapula+ pa kuti mube na mano,

Kabili mwilasuula ifyo bamusalapula.

34 Wa nsansa umuntu uumfwa ifyo nanda

Uwisa pa ciibi candi cila lucelo,*

Uulolela mupepi no mwinshi wa ng’anda yandi;

35 Pantu uwansanga, akasanga umweo,+

Kabili Yehova alamupaala.

36 Lelo uunsuula alailetelela,*

Kabili bonse abampata balitemwa imfwa.”+

9 Amano yene yene nayakuula ing’anda;

Nayapanga* inceshi sha iko 7.

 2 Nayapekanya bwino bwino inama;

Nayasakaanya umwangashi;

Nayapekanya ne tebulo.

 3 Nayatuma ababomfi ba yako abanakashi

Pa kuti bayebilikisha mu fifulo ifyasansama mu musumba,+ abati:

 5 “Iseni mulye umukate imupekanishishe

Kabili iseni munwe umwangashi uo nsakeenye.

 6 Lekeni ukuba abawelewele* pa kuti mutwalilile ukuba no mweo;+

Mule-enda mu nshila iya kwiluka.”+

 7 Uulungika uupumya ailetela umusaalula,+

Kabili uulungika umubifi alailetelela.

10 Ukutiina Yehova e ntendekelo ya kuba na mano,+

Kabili nga waishiba Lesa Uwa Mushilo Nga Nshi,+ e lyo ukalailuka ifintu.

11 Pantu nkafusha inshiku shobe,+

Kabili nkalundako imyaka iyo ukaba uwa mweo.

12 Nga waba na mano ifintu fikalakuwamina,

Lelo nga ulapumya, ninshi niwe ukalacula weka.

14 Ekala pa mwinshi wa ng’anda yakwe

Pa cipuna, mu fifulo fya mu musumba ifyasansama,+

15 Abilikisha abalepita mu nshila,

Ababikile fye amano uko baleya ati:

17 “Amenshi ya kwiba yalomfwika bwino,

Kabili ifya kuliila mu bumfisolo filawama.”+

18 Lelo tabaishiba ukuti mu ng’anda yakwe mwaisula abafwa,

Kabili abo eta baba umwashika mu Nshiishi.*+

Umwana umwaume uwa mano alalenga wishi asekelela,+

Lelo umwana umwaume umuwelewele alalenga nyina aba no bulanda.

 2 Ifyo umuntu anonka mu bubifi tafyakamwafwe,

Lelo ubulungami e bupokolola umuntu ku mfwa.+

 3 Yehova takaleke uwalungama* akabe ne nsala,+

Lelo akatana umubifi ifyo afwaisha.

 4 Umunang’ani akaba umupiina,+

Lelo uubombesha akaba umukankaala.+

 5 Umwana wa mano asombola ifya kulya mu lusuba,

Lelo umwana uulaala mu nshita ya kusombola+ ailetela umuseebanya.

 6 Amapaalo yaba pa mutwe wa walungama,+

Lelo akanwa ka mubifi kafisa ulukakaala.

 7 Uwalungama bakamwibukisha kabili bakamupaala,+

Lelo ishina lya mubifi likabola.+

 8 Umuntu wa mano alasumina nga bamupandako amano,*+

Lelo uulanda ifya buwelewele akacula.+

 9 Uwa kaele akekala umutende,+

Lelo uwa bucenjeshi bakamwikata.+

10 Uushinisha ku linso lyakwe alaleta ubucushi,+

Kabili uulanda ifya buwelewele akacula.+

11 Akanwa ka walungama ni ntulo ya bumi,+

Lelo akanwa ka mubifi kafisa ulukakaala.+

12 Ulupato e lulenga kwaba ukuumana,

Lelo ukutemwa kufimba pa filubo fyonse.+

13 Amano yaba pa milomo ya muntu uwiluka,+

Lelo inkonto yabelako inuma ya ushakwata mano.*+

14 Aba mano balasunga ukwishiba,+

Lelo akanwa ka muwelewele kalamuletelela.+

16 Ifyo uwalungama acita fitwala ku mweo;

Lelo ifyo umubifi akwata fitwala ku lubembu.+

17 Uumfwa nga bamusalapula alatungulula abantu mu nshila ya ku mweo,*

Lelo uushifwaya ukumfwa nga bamulungika alalufya abantu.

18 Uufisa ulupato lwakwe alanda ifya bufi,+

Kabili uutandanya amalyashi ayabipa pa bantu* muwelewele.

19 Umuntu nga alelanda sana kuti abembuka,+

Lelo uulama akanwa kakwe wa mano.+

20 Ululimi lwa walungama lwaba nga silfere iisuma sana,+

Lelo umutima wa mubifi wa mutengo uunono fye.

21 Imilomo ya walungama ilafwa* abengi,+

Lelo umuwelewele alafwa pa mulandu wa kuti takwata mano.+

22 Yehova nga apaala umuntu, ifintu filamwendela bwino,+

Kabili uo apaala tacula.*

23 Umuwelewele amona ukucita ifyabipa kwati bwangalo,

Lelo umuntu wa mano aleluka ifintu.+

24 Ifyo umubifi atiina e fikamucitikila;

Lelo uwalungama bakamupeela ifyo afwaya.+

25 Icikuuku ca mwela nga caisa, umubifi akaloba,+

Lelo uwalungama aba ngo mufula umuyayaya.+

26 Nga filya umwangashi uwakantuka umfwika mu meno kabili nga filya icushi cumfwika mu menso,

E fyo no utuma umunang’ani omfwa.*

27 Ukutiina Yehova kulalenga umuntu aikala inshiku ishingi,+

Lelo imyaka ya mubifi bakaipifya.+

28 Ifyo abalungami benekela* filalenga baba ne nsansa,+

Lelo ifyo ababifi basubila tafyakacitike.+

29 Ifyo Yehova acita filacingilila uwa kaele,+

Lelo filalenga uucite fyabipa aloba.+

30 Uwalungama tabakatale abamuwisha,+

Lelo umubifi takatwalilile ukwikala pe sonde.+

31 Akanwa ka walungama kalanda ifya mano,*

Lelo ululimi lwabipa bakaluputula.

32 Imilomo ya walungama yalishiba ukulanda ifisuma,

Lelo akanwa ka mubifi ka bucenjeshi.

11 Amasekelo ya bucenjeshi* ya bunani kuli Yehova,

Lelo ica kupiminako icalungama* cilalenga alesekelela.+

 2 Umuntu nga alaituntumba akaseebana,+

Lelo abaicefya* e baba na mano.+

 3 Ubufumacumi bwa balungama e bubatungulula,+

Lelo ubucenjeshi bwa ba bufi e bukabalofya.+

 4 Ifyuma* tafyakaafwe umuntu mu bushiku Lesa akakalipa sana,+

Lelo ubulungami e bukamupususha ku mfwa.+

 5 Ubulungami bwa wa kaele e bulenga inshila yakwe yaololoka,

Lelo umubifi akaloba pa mulandu wa bubifi bwakwe.+

 6 Ubulungami bwa balungama bukabapususha,+

Lelo ifyo aba bucenjeshi bafwaisha fikabekata nge citeyo.+

 7 Umubifi nga afwa, isubilo lyakwe lilaloba;

Kabili fyonse ifyo ale-enekela ukukwata ku maka yakwe na fyo filaloba.+

 8 Uwalungama balamupokolola mu bucushi,

Lelo umubifi e upyana ubucushi bwakwe.+

 9 Ifyo umusangu* alanda filonaula umunankwe,

Lelo ukwishiba e kulenga uwalungama bamupususha.+

10 Ubusuma bwa balungama bulalenga abantu mu musumba basekelela,

Kabili ababifi nga baloba kulaba ukusekelela.+

11 Pa mulandu ne fyo uwalungama apaalwa, umusumba ulacindamikwa,+

Lelo akanwa ka mubifi kalaubongolola.+

12 Uushaba na mano* alasuula umunankwe,

Lelo umuntu uwiluka bwino ifintu ekala fye tondolo.+

13 Uwa lwambo alasokolola inkaama,+

Lelo uwacetekelwa* alasunga inkaama.*

14 Nga takuli aba kutungulula bwino,* abantu balacula,

Lelo ifintu filabendela bwino* nga ca kuti kuli aba kupanda amano abengi.+

15 Uulaya ukulipililako umweni inkongole* e ukaculilamo,+

Lelo uushilaya* ukulipililako umweni inkongole, akacingililwa.

16 Umwanakashi wa cikuuku* balamucindamika,+

Lelo abaume abankalwe bapokolola ifyuma.

17 Umwaume wa cikuuku* alalenga ifintu fyamuwamina,*+

Lelo umunkalwe alailetela amafya.*+

18 Umubifi apoka amalipilo ya bucenjeshi,+

Lelo uutanda ubulungami apoka amalipilo ya cine.+

19 Uutwalilila fye ukucita icalungama akaba no mweo,+

Lelo uucita ifyabipa akafwa.

20 Ababa ne mitima iyabipa ba bunani kuli Yehova,+

Lelo aba kaele balalenga alesekelela.+

21 Ishibeni ici: Umubifi tabakamuleke fye ukwabula ukumukanda,+

Lelo abana ba balungama bakapusuka.

22 Ifyaba isikiyo lya golde ku moona wa nkumba,

E fyaba no mwanakashi umusuma uukaana amano.

23 Ifyo uwalungama afwaya fitwala ku busuma,+

Lelo ifyo umubifi enekela filakalifya Lesa.

24 Umuntu uupeela* alakwata ifingi;+

Lelo uushipeela alaba umupiina.+

25 Umuntu* nga ni kapekape, ifintu filamwendela bwino,*+

Na onse uupeela bambi amenshi ya kunwa na o bakamupeela.+

26 Abantu bakatiipa uukaana ukubashitisha ingano,

Lelo bakapaala uubashitisha.

27 Uufwaisha ukucita ifisuma afwaya ukupaalwa,+

Lelo uufwaya ifyabipa, nangu cibe shani ifyabipa fikesa pali ena.+

28 Uucetekela ifyuma fyakwe akawa,+

Lelo abalungama bakalelema nge fimuti ifili na mabula ayateku.+

29 Onse uuletela aba mu ng’anda yakwe amafya* takanonke nangu cimo,*+

Kabili umuwelewele akaba umubomfi wa wa mano.

30 Ifisabo fya walungama, cimuti ca mweo,+

Kabili uulenga imyeo* yalacita ifisuma wa mano.+

31 Nga ca kuti uwalungama pano isonde balamusalapula,

Ninshi umubifi no mubembu bena cilacilanapo!+

12 Uwatemwa ukumusalapula alitemwa ukwishiba,+

Lelo uwapata ukumulungika taba na mano.+

 2 Yehova alapaala umuntu umusuma,

Lelo umuntu uupanga ukucita ifyabipa amupingula ukuti wa mulandu.+

 3 Ububifi tabucingilila umuntu nangu umo,+

Lelo uwalungama tabakamunukule.

 4 Umukashi wa mano alalenga umulume wakwe acindama,+

Lelo umukashi uucita ifya nsoni aba ngo bulwele ubulenga amafupa ya mulume wakwe yabola.+

 5 Ifyo uwalungama atontonkanya fyalilungama,

Lelo amano ayo ababifi bapanda ya bucenjeshi.

 6 Ifyo ababifi balanda fyaba ngo muntu uubelamine umo pa kuti amusanse no kumwipaya,*+

Lelo akanwa ka balungama kalabapususha.+

 7 Ababifi nga babonaula balaloba,

Lelo ing’anda ya balungama ikatwalilila ukubako.+

 8 Umuntu balamutasha nga ca kuti aleiluka ifya kulanda ilyo ashilalanda,+

Lelo uwaba no mutima uwabipa bakamusaalula.+

 9 Umuntu uushacindama sana, lelo uwakwata umubomfi

Awama ukucila uuicindamika, lelo uushakwata ifya kulya.*+

10 Uwalungama alasakamana ifitekwa fyakwe,*+

Lelo uluse lwa babifi bunkalwe.

11 Uulima ibala lyakwe akakwata ifya kulya ifingi,+

Lelo uukonkelela ifya fye taba na mano.*

12 Umubifi akumbwa ifyo ababifi banankwe bekete,

Lelo uwalungama aba nge cimuti icakwata imishila iyaya sana panshi kabili icitwala ifisabo.

13 Umubifi alailetelela pa mulandu ne fyabipa ifyo alanda,+

Lelo uwalungama alapusuka ubucushi.

14 Ifyo umuntu alanda filalenga ifintu fyalamwendela bwino,+

Kabili ifyo acita fikamupeela icilambu.

15 Umuwelewele amona ukuti ifyo acita fyaliba fye bwino,+

Lelo uwa mano alomfwa nga bamupandako amano.*+

16 Umuwelewele alangufyanya ukulanga ukuti nakalipa,*+

Lelo uwa mano alasuulako nga bamusaalula.*

17 Kambone wa cishinka alanda icishinka,*

Lelo kambone wa bufi, alanda ifya bufi.

18 Ifyo muntu alanda ukwabula ukutontonkanyapo filasaula kwati lupanga,

Lelo ululimi lwa wa mano lulaposha.+

19 Imilomo iilanda ifya cine ikatwalilila ukubako,+

Lelo ululimi lwa bufi lukabako fye pa nshita iinono.+

20 Ubufi bwaba mu mitima ya bapanga ukucita ifyabipa,

Lelo abacita ifilenga kwaba umutende* balasekelela.+

21 Takuli icabipa nangu cimo icikacitikila uwalungama,+

Lelo ababifi bakakwata amafya ayakalamba.+

22 Imilomo ya bufi ya bunani kuli Yehova,+

Lelo aba cishinka balalenga alesekelela.

23 Uwa mano alafisa ifyo aishiba,

Lelo umutima wa bawelewele ulasokolola ubuwelewele bwabo.+

24 Ukuboko kwa babombesha kukateka,+

Lelo amaboko ya banang’ani yakabomba umulimo wa kupatikishiwa.+

25 Amasakamika ya mu mutima wa muntu yalenga umutima wafinininwa,+

Lelo amashiwi ayasuma yalenga umutima walasekelela.+

26 Uwalungama alafwaya umulemfwe uusuma,

Lelo ifyo ababifi bacita filenga bafuma mu nshila.

27 Umunang’ani talunga inama,+

Lelo ukubombesha e cintu icacindama ku muntu.

28 Inshila ya bulungami itwala ku mweo,+

Muli iyi nshila tamwaba imfwa.

13 Umwana umwaume uwa mano alomfwa wishi nga amusalapula,+

Lelo cintomfwa ena tomfwa nga bamukalipila.*+

 2 Ifyo umuntu alanda fikalenga akalye ifisuma,+

Lelo aba bucenjeshi balitemwa* ubunkalwe.

 3 Uulama akanwa kakwe* alacingilila umweo wakwe.+

Lelo uulandalanda akonaulwa.+

 4 Umunang’ani alakumbwa ifintu ifingi, lelo takwata nangu cimo,*+

Nomba uubombesha* akakwata ifingi.*+

 5 Uwalungama alipata ubufi,+

Lelo ifyo ababifi bacita filaleta insoni no museebanya.

 6 Ubulungami bulacingilila uwa kaele,+

Lelo ububifi bulawisha umubembu.

 7 Kwaliba abacita kwati bakankaala lelo tabakwata nangu cimo;+

Kwaliba na bacita kwati bapiina lelo balikwata ifyuma ifingi.

 8 Ifyuma e filubula umweo wa mukankaala,+

Lelo takwaba icitiinya umupiina.+

 9 Ulubuuto lwa balungama lulasanika sana;*+

Lelo inyali ya bacita ifyabipa bakaishimya.+

10 Ukuituntumba kulenga fye abantu balakansana,+

Lelo abafwaya ukubapandako amano* e baba na mano.+

11 Ifyuma ifyo umuntu anonka mu lubilo fikapwa,+

Lelo ifyuma ifyo umuntu anonka panono panono* fikafula.

12 Ico umuntu ale-enekela* nga cakokola ukucitika cilalwalika umutima,+

Lelo ico alefwaya nga cacitika, ciba kwati cimuti ca mweo.+

13 Uusuula ifyo bamweba akacula,+

Lelo uukonka amafunde bakamulambula.+

14 Ifyo uwa mano asambilisha* fyaba kwati kamfukumfuku ka mweo,+

Kabili kuti fyapususha umuntu ku fiteyo fya mfwa.

15 Uwiluka sana, abantu balamutemwa,

Lelo ifyo aba bucenjeshi bacita fileta amafya ayengi.

16 Uwa mano alacita ifilanga ukuti wa mano,+

Lelo umuwelewele asokolola ubuwelewele bwakwe.+

17 Inkombe iibi ilaleta amafya,+

Lelo intumi ya cishinka ilaleta ukundapa.+

18 Uukaana ukumusalapula alaba umupiina kabili alaseebana,

Lelo uusumina ukumulungika bakamucindamika.+

19 Umuntu alatemwa* sana nga ca kuti ifyo alefwaya fyacitika,+

Lelo umuwelewele tafwaya ukuleka ukucita ifyabipa.+

20 Uwenda na ba mano akaba uwa mano,+

Lelo uwangala na bawelewele akacula.+

21 Icabipa cikonka ababembu,+

Lelo abalungama balabalambula ifisuma.+

22 Umuntu umusuma alashiila abeshikulu bakwe ubupyani,

Lelo icuma ca mubembu bakasungila uwalungama.+

23 Umupiina alasombola ifya kulya ifingi mu mabala yakwe,

Lelo kuti bamupoka fyonse* pa mulandu wa lufyengo.

24 Uushibomfya inkonto* alipata umwana wakwe,+

Lelo uwamutemwa alamusalapula.+

25 Uwalungama alakwata ifya kulya ifingi ica kuti alekuta,+

Lelo mu lufumo lwa mubifi tamuba aka kulya nangu kamo.+

14 Umwanakashi wa mano alakuula ing’anda yakwe,+

Lelo umuwelewele abongolola ing’anda yakwe ne minwe yakwe.

 2 Uwenda mu bulungami bwakwe alatiina Yehova,

Lelo uucita ifyabipa alamusuula.

 3 Imilandile ya cilumba iya muwelewele yaba ngo bwembya,

Lelo imilomo ya ba mano ikabacingilila.

 4 Ukushaba ing’ombe, umo shiliila mulaba umwa busaka,

Lelo kulaba ukusombola ifingi nga kuli ing’ombe iilume iya maka.

 5 Kambone wa cishinka tabepa,

Lelo kambone wa bufi alabepa muli fyonse ifyo alanda.+

 6 Uwa miponto alafwaya amano lelo tayasanga,

Nomba uwiluka cilamwangukila ukusambilila.+

 7 Taluka ku muwelewele,

Pantu pa milomo yakwe tawakasangepo ukwishiba.+

 8 Amano yalalenga uwacenjela aishiba inshila ale-endamo,

Lelo ifyabula amano ifyo abawelewele batontonkanya filabalufya.*+

 9 Abawelewele nga babembuka baseka fye,*+

Lelo abalungama balaitemenwa ukutendeka ukumfwana.

10 Umuntu umwine e wishiba ifyo umutima wakwe ulecula,

Kabili umuntu umbi teshiba ifyo alesekelela.

11 Ing’anda ya babifi bakaibongolola,+

Lelo itenti lya balungama likalakulilako fye.

12 Umuntu kuti alatontonkanya ukuti ale-enda mu nshila iyalungama,+

Lelo iyo nshila itwala ku mfwa.+

13 Umuntu kuti aleseka, lelo umutima wakwe ninshi ulekalipa;

Kabili mu kusekelela kuti mwafuma ubulanda.

14 Uushenda mu nshila iyalungama akasombola ifikafuma mu mibele yakwe,+

Lelo umuntu umusuma akasombola ifisuma ifikafuma mu fyo acita.+

15 Uushaishiba ifingi acetekela fye fyonse ifyo aumfwa,

Lelo uwa mano alalolekesha ponse apo alenyanta.+

16 Uwa mano alaba uwacenjela kabili tacita ifyabipa,

Lelo umuwelewele alailekelesha* kabili alacilamo ukuicetekela.

17 Uukalipa bwangu alacita ifya buwelewele,+

Lelo uutontonkanyapo sana pa fyo alefwaya ukucita balamupata.

18 Abashaishiba ifingi bakapyana ubuwelewele,

Lelo aba mano balabafwika ukwishiba nge cilongwe.*+

19 Abacita ifyabipa bakakontamina abacita ifisuma,

Kabili ababifi bakakontama pa mpongolo sha balungama.

20 Umupiina balamupata na ku banankwe,+

Lelo umukankaala alakwata ifibusa ifingi.+

21 Uusuula umunankwe alabembuka,

Lelo uulanga abapiina icikuuku alaba ne nsansa.+

23 Mu kubombesha konse mulafuma ifisuma,

Lelo uulandalanda fye ukwabula ukubombesha akaba umupiina.+

24 Ifyuma fya wa mano filalenga acindama;

Lelo umuwelewele atwalilila fye ukuba umuwelewele.+

25 Kambone wa cishinka alapususha imyeo,

Lelo kambone wa bufi alabepa muli fyonse ifyo alanda.

26 Uutiina Yehova alamucetekela mu fintu fyonse,+

Kabili abana bakwe bakasanga icifulo ca kuubamo.+

27 Ukutiina Yehova kamfukumfuku ka mweo,

Kulapususha umuntu ku fiteyo fya mfwa.

28 Imfumu nga naikwata aba kuteka abengi ilacindama,+

Lelo kateka nga takwete aba kuteka alawa.

29 Uukokola ukukalipa aleluka nga nshi,+

Lelo uushatekanya alacita ifilanga ukuti muwelewele.+

30 Umutima uwatekanya ulalenga umubili waba no bumi ubusuma,

Lelo umufimbila ulalenga amafupa yabola.+

31 Uufyenga umupiina alasaalula Kalenga wakwe,+

Lelo uulanga umupiina icikuuku alalumbanya Kalenga.+

32 Ifyabipa ifyo umubifi acita fikamuwisha,

Lelo uwalungama akacingililwa pa mulandu wa kuti wa kaele.+

33 Amano yekala tondolo mu mutima wa muntu uwiluka,+

Lelo umuwelewele alaitakisha pa fyo aishiba.

34 Uluko lulacindama abantu nga balecita ifyalungama,+

Lelo lulaseebana abantu nga balecita ifyabipa.

35 Imfumu ilatemwa umubomfi uucita ifilanga ukuti wa mano,+

Lelo ilafulilwa uucita ifya nsoni.+

15 Umuntu nga ali uwafuuka* pa kwasuka, alalenga uukalipe anashako ubukali,+

Lelo amashiwi ayabipa* yalenga umuntu akalipilako.+

 2 Ululimi lwa ba mano lulabomfya bwino ifyo lwaishiba,+

Lelo akanwa ka bawelewele kalanda fye ifya buwelewele.

 3 Amenso ya kwa Yehova yalamona fyonse,

Yalamona ababifi na basuma.+

 4 Ululimi ulwatekanya* lwaba nge cimuti ca mweo,+

Lelo ululimi lwa bufi lulakalifya umutima.*

 5 Umuwelewele alasuula ifyo wishi amusalapula,+

Lelo uwa mano alasumina ukumulungika.+

 6 Mu ng’anda ya walungama mwaliba ifyuma ifingi,

Lelo ifisabo fya mubifi* filamuletelela.+

 7 Imilomo ya ba mano isalanganya ukwishiba,+

Lelo umutima wa bawelewele wena te fyo ucita.+

 8 Ilambo lya babifi lya bunani kuli Yehova,+

Lelo ipepo lya balungama lilalenga alesekelela.+

 9 Yehova alipata sana inshila ya mubifi,+

Lelo alitemwa uwesha sana na maka ukucita icalungama.+

10 Umuntu uulefuma mu nshila tafwaya ukumusalapula,+

Lelo uwapata ukumulungika akafwa.+

13 Umutima wa nsansa ulenga icinso ca muntu caba ne nsansa,

Lelo umuntu alaba no bulanda pa mulandu wa kukalipwa umutima.+

14 Umutima wa wiluka ulafwaya ukwishiba,+

Lelo akanwa ka bawelewele katemwa ubuwelewele.*+

15 Inshiku shonse isha muntu uulecula shibi;+

Lelo uwakwata umutima wa nsansa* lyonse aba ngo muntu uukwata umutebeto cila bushiku.+

16 Umuntu uwakwata ifinono lelo uutiina Yehova+

Awamapo ukucila uwakwata ifyuma ifingi, lelo uusakamikwa sana.*+

17 Cawamapo ukulya umusalu mu ng’anda umo batemwana,+

Ukucila ukulya ing’ombe iyanona mu ng’anda umo bapatana.+

18 Uwa cipyu alalenga kwaba ukuumana,+

Lelo uukokola ukukalipa alapwisha ukuumana.+

19 Inshila ya munang’ani yaba ngo lubao lwa myunga,+

Lelo inshila ya balungama yaba ngo musebo uwaololoka.+

20 Umwana mwaume uwa mano alalenga wishi asekelela,+

Lelo umuwelewele alasuula nyina.+

21 Uushaba na mano* alitemwa ukucita ifya buwelewele,+

Lelo uwiluka tafuma mu nshila.+

22 Abantu nga tabalepandishanya amano ifintu tafyenda bwino,

Lelo ukuli aba kupanda amano abengi* ifintu filenda bwino.+

23 Umuntu alasekelela nga ayasuka bwino,+

Kabili amashiwi ayalandwa pa nshita yalefwaikwa, yalawama sana!+

24 Uwiluka enda mu nshila ya ku mweo, inshila iyaya pa muulu,+

Tenda mu nshila iitentemukila ku Nshiishi.*+

25 Yehova akabongolola ing’anda ya baba na matutumuko,+

Lelo takaseshe umupaka wa kwa mukamfwilwa.+

26 Yehova alipata sana ifyo umubifi apaanga,+

Lelo amashiwi ayasuma ayamona ukuti yalisanguluka.+

27 Uunonka ifyuma mu bucenjeshi aleta amacushi* pa ng’anda yakwe,+

Lelo uwapata amafisakanwa akatwalilila ukuba no mweo.+

28 Uwalungama alatontonkanyapo sana mu mutima wakwe ilyo ashila-asuka,*+

Lelo akanwa ka mubifi kalanda fye ifyabipa.

29 Yehova alitaluka ku babifi,

Lelo alomfwa ipepo lya balungama.+

30 Icinso ca nsansa cilalenga umutima wasekelela;

Ilyashi ilisuma lilakoselesha.*+

31 Umuntu nga aumfwa ilyo bamulungika kuti apusuka.

Uumfwa nga bamulungika akaba uwa mano.+

32 Onse uukaana ukumusalapula alasuula umweo wakwe,+

Lelo uumfwa nga bamulungika alaba uwa mano.*+

33 Umuntu uutiina Yehova alasambilila ifya kuba na mano,+

Kabili umuntu uwaicefya balamucindamika.+

16 Umuntu e upekanya amatontonkanyo mu mutima wakwe,

Lelo ifyo asuka* fifuma kuli Yehova.+

 2 Umuntu amona inshila shakwe shonse ukuti shalilungama,*+

Lelo Yehova e uceeceeta ifilenga umuntu acita fimo.*+

 3 Bika mu maboko ya kwa Yehova fyonse ifyo ucita,*+

E lyo fyonse ifyo upanga ukucita fikenda bwino.

 4 Yehova alabomfya ifintu fyonse pa kuti ifyo alefwaya ficitike,

Kabili akashininkisha ukuti ababifi bonse baonaulwa.+

 6 Ukutemwa ukushipwa ne cishinka e fifimba pa filubo,+

Kabili umuntu nga aletiina Yehova alataluka ku fyabipa.+

 7 Yehova nga atemwa ifyo umuntu acita,

Alalenga na balwani bakwe balaumfwana nankwe.+

 8 Cawama ukukwata ifinono, lelo ulecita icalungama,+

Ukucila ukukwata ifingi, lelo ulecita ifyabipa.+

 9 Umuntu kuti apanga ifya kucita mu mutima wakwe,

Lelo Yehova e utungulula intampulo shakwe.+

10 Ubupingushi ubwafuma kuli Lesa e bufwile ukuba pa milomo ya mfumu;+

Taifwile ukulafyenga abantu.+

11 Amasekelo ayalungama ya kwa Yehova;

E mwine wa mabwe ya kupiminako yonse aya mu mufuko.+

12 Imfumu ishisuma shalipata sana ifyabipa,+

Pantu ubulungami e bukosha icipuna ca bufumu ca shiko.+

14 Ubukali bwa mfumu bwaba nge nkombe ya mfwa,+

Lelo uwa mano alalenga yacefyako ubukali.*+

15 Ulubuuto lwa cinso ca mfumu lulalenga umuntu apaalwa,

Icikuuku ca iko caba nge kumbi lya mfula ya kulekelesha.+

18 Icilumba citungulula ku kuwa,

No mupashi wa kuitutumuna utungulula ku kuipununa.+

19 Cawama ukuicefya no kuba pamo na bafuuka,+

Ukucila ukwakana ifipe ifyo aba matutumuko bapokele abo bacimfishe.

20 Umuntu uwiluka, ifintu filamwendela bwino,*

Kabili wa nsansa uucetekela Yehova.

21 Uwa mutima wa mano bakamwita ukuti aleluka,+

Kabili uuba ne cikuuku pa kulanda* alalenga abantu balafwaisha ukumfwa ifyo alelanda.+

22 Ukwiluka kwaba nga kamfukumfuku ka mweo ku beluka,

Lelo ifyo abawelewele bacita e fibasalapula.

23 Uwa mano alasala bwino amashiwi ya kulanda,+

Kabili alalenga abantu balafwaisha ukumfwa ifyo alelanda.

24 Amashiwi ayasuma yaba ngo luto lwa buci,

Yomfwika ayalowa ku mweo* kabili yalaposha amafupa.+

25 Umuntu kuti alatontonkanya ukuti ale-enda mu nshila iyalungama,

Lelo iyo nshila itwala ku mfwa.+

26 Umuntu alabombesha pa kuti alekwata ifya kulya,

Pantu insala* ilalenga alebombesha.+

27 Umuntu* icinangwa ashula ifyabipa;+

Ifyo alanda fyaba ngo mulilo uulebilima.+

28 Uuleta ifimfulunganya* alenga abantu balaumana,+

Kabili uwa lwambo alenga ababa ifibusa sana bapatana.+

29 Umunkalwe alasembeleka umunankwe,

Kabili alenga aya mu nshila iyabipa.

31 Imfwi cilongwe icayemba*+

Nga ca kuti uukwete isho imfwi enda mu nshila iyalungama.+

32 Uukokola ukukalipa+ awamapo ukucila umwaume wa maka,

No ulama ubukali bwakwe* awamapo ukucila uwacimfya umusumba.+

33 Abantu bapoosa ica kupendwilako pa matanta,+

Lelo uupingula fyonse ni Yehova.+

17 Cawamapo ukulya akapimfya ka mukate uwauma mu ng’anda umuli umutende,*+

Ukucila ukulya ifya kulya ifisuma kabili ifingi* mu ng’anda umuli ukuumana.+

 2 Umubomfi uwiluka akateka umwana wa kwa shikulu wakwe uucita ifya nsoni;

Kabili na o bakamupeelako ubupyani nga filya bakapeela abana ba kwa shikulu wakwe.

 3 Silfere na golde balayengulula mu mulilo pa kuti bailopolole,+

Lelo Yehova e ubebeta imitima ya bantu.+

 4 Uucita ifyabipa alabika amano ku mashiwi ayabipa ayo umuntu alanda.

Kabili uwa bufi alakutika ku lulimi ululanda ifyabipa.+

 5 Uupumya umupiina aseebanya Kalenga wakwe.+

Uusekelela pa fyabipa ifyacitikila umunankwe, tabakamuleke fye ukwabula ukumukanda.+

 6 Abeshikulu abaume* baba nge cilongwe* ku bakote,

Kabili abafyashi abaume* e bucindami bwa bana babo abaume.*

 8 Ubupe bwaba nge libwe lya mutengo sana* ku mwine.+

Fyonse ifyo acita filenda bwino.+

 9 Onse uwelela uumulufyenye* alanga ukuti aliba no kutemwa,+

Lelo uwikalila fye ukulanda pa cilubo apatukanya ifibusa.+

10 Umuntu uwiluka alomfwa ilyo line bamukalipila+

Lelo umuwelewele tomfwa nangu bamuma imiku 100.+

11 Umubifi afwaya fye ukupondoka,

Lelo bakamutumina inkombe iyaba no bunkalwe pa kuti ikamukande.+

12 Cawamapo ukukumana na bere iyo baipaila abana,

Ukucila ukukumana no muwelewele uulecita ifya buwelewele.+

13 Umuntu nga abwesesha ububi pa busuma,

Ububi tabwakafume pa ng’anda yakwe.+

14 Ukutendeka ulubuli kwaba kwati kwiswila amenshi ayo bacilikiile;*

Ilyo ukuumana kushilatendeka ulefumapo.+

15 Uulanda ukuti umubifi tali na mulandu no upeela uwalungama umulandu,+

Bonse babili Yehova abamona ukuti ba bunani.

16 Fisuma nshi fingafumamo nga ca kuti umuwelewele nakwata inshila ya kusangilamo amano

Lelo takwata umutima wa mano?*+

17 Cibusa wa cine alaba no kutemwa inshita yonse,+

Kabili ni munyina uwingakwafwa mu nshita ya macushi.*+

18 Umuntu uushaba na mano* alaposhanya mu minwe no muntu umbi,

Kabili alalaya ukulipila inkongole sha bantu bambi ninshi no munankwe alemonako.+

20 Onse uwaba no mutima uubi, ifintu tafyakamuwamine,*+

Kabili onse uulanda ifya bucenjeshi akailetela amafya.

21 Onse uwafyala umuwelewele alaba no bulanda;

Kabili wishi wa ushaba na mano tasekelela.+

22 Umutima wa nsansa muti uusuma,*+

Lelo umutima wa bulanda ulapwisha amaka.*+

23 Umubifi alapoka amafisakanwa mu bumfisolo

Pa kuti abantu bekabapingula mu mulinganya.+

24 Amano yaba pa ntanshi ya muntu uwiluka,

Lelo amenso ya muwelewele yalulumba ku mpela sha pano isonde.+

25 Umwana umuwelewele alalenga wishi aba no bulanda

Kabili alakalifya umutima wa kwa nyina.+

26 Te cisuma ukukanda* uwalungama,

Kabili ukulopaula shimucindikwa takwawama.

27 Umuntu uwakwata amano ya cine cine alasala ifya kulanda,+

Kabili uwiluka alatekanya.*+

28 Nangu muwelewele nga aikala tondolo balamumona ukuti wa mano,

Kabili uushasamuna akanwa kakwe bamumona ukuti aleluka.

18 Onse uuitalusha ku banankwe afwaya fye ukucita ifyo umwine alefwaya;

Alakaana nga bamupandako amano.*

 2 Umuwelewele tafwaya ukusambilila nangu cimo ku bantu bambi;

Atemwa ukulanda fye ifya mu mutima wakwe.+

 3 Umuntu nga acita ifyabipa balamusaalula,

Kabili nga acita ifya nsoni kulaba ukuseebana.+

 5 Te cisuma ukupingula bwino umubifi+

Nelyo ukufyenga uwalungama.+

 6 Ifyo umuwelewele alanda filenga kwaba ukuumana,+

Kabili akanwa kakwe kalenga abantu balafwaya ukumuma.+

 7 Akanwa ka muwelewele kamutwala ku bonaushi,+

Kabili imilomo yakwe citeyo ca mweo wakwe.

 8 Ifyo uwa lwambo alanda fyaba nge fya kulya ifisuma;*+

Balafimina, fyaya na mu mala.+

 9 Onse uucita ubunang’ani pa kubomba

Ni munyina wa uleta ubonaushi.+

11 Ifyuma fya mukankaala fyaba ngo musumba uwakosa,

kabili afimona nge linga ilimucingilila.+

12 Umutima wa cilumba ulenga umuntu awa,+

Kabili ukuicefya+ kulenga umuntu acindamikwa.

13 Umuntu nga ayasuka ilyo talaumfwikisha ifishinka,

Ifyo acita buwelewele kabili fya nsoni.+

14 Umuntu nga aletontonkanya pa fisuma kuti ashipikisha ubulwele,+

Lelo nani uwingatwalilila ukushipikisha nga nafuupuka?+

15 Umutima wa wiluka ulanonka ukwishiba,+

Kabili ukutwi kwa wa mano kulafwaya ukusanga ukwishiba.

16 Ubupe bwa muntu bulamwiswila inshila,+

Bulenga aishibana na bashimucindikwa.

17 Ifyo uwabalilapo ukulubulula alanda fimoneka kwati fya cine,+

Mpaka umbi aisamwipusha amepusho pa kuti ifishinka fishibikwe.*+

18 Ukupendula kulapwisha ifikansa,+

Kabili kulapwisha umulandu wa bantu babili aba maka abalekansana.*

19 Ukucimfya umusumba uwakosa kwa-angukapo ukucila ukutalalika umutima wa kwa munyina uo bakalifye.+

Kabili ukukansana kumo kwaba nge mpongolo sha musumba uwakosa.+

20 Ififuma mu fyo umuntu alanda* fikesula mu lufumo lwakwe;+

Akekuta ifisabo fya milomo yakwe.

21 Imfwa no mweo fyaba mu maka ya lulimi,+

Bonse abatemwa ukulubomfya bakalya ifisabo fya luko.+

22 Uwasanga umukashi umusuma ninshi asanga icintu icisuma,+

Kabili Yehova alamupaala.+

23 Umupiina alapaapaata umukankaala ukuti amwafwe,

Lelo umukankaala amwasuka bukali bukali.

24 Abantu bamo ababa ifibusa balaicitila ifyabipa,+

Lelo kwaliba cibusa uwingakutemwa ukucila ne fyo uo mwafyalwa nankwe akutemwa.+

19 Umupiina uwa kaele awama+

Ukucila umuwelewele uulanda ifya bufi.+

 2 Uushaishiba ifintu te musuma,+

Kabili uushitekanya* pa kucita ifintu alabembuka.

 3 Ubuwelewele bwa muntu e bulenga alaenda mu nshila iyabipa,

Lelo umutima wakwe ulafulilwa Yehova.

 4 Ifyuma e filenga umukankaala akwata ifibusa ifingi,

Lelo umupiina balamusha na kuli cibusa wakwe.+

 5 Kambone wa bufi tabakamuleke fye ukwabula ukumukanda,+

Kabili uubepa muli fyonse ifyo alanda takapusuke.+

 6 Abantu abengi balafwaya ukusekesha shimucindikwa,*

Kabili bonse balafwaya ukuba cibusa wa kwa kapekape.

 7 Nga ca kuti bonse abo umupiina afyalwa nabo balamupata;+

Ninshi abanankwe bena tabamufwaya nangu fye panono!+

 9 Kambone wa bufi tabakamuleke fye ukwabula ukumukanda,

Kabili uubepa muli fyonse ifyo alanda akafwa.+

10 Umuwelewele talinga ukulaikala bwino sana;

No musha talinga ukulatungulula bakateka!+

11 Umuntu uwiluka takalipa bwangu,+

Kabili balamucindamika nga alesuulako ku filubo.*+

12 Imfumu iikalipe yaba nge nkalamo* iilebuluma,+

Lelo uluse lwa iko lwaba ngo mume pa cani.

13 Umwana umwaume umuwelewele aletela wishi ubucushi,+

Kabili umukashi uwatemwa ukuumana, aba ngo mutenge uushileka ukuloka.+

14 Ing’anda ne fyuma bupyani ubo bashibo bapeela abana,

Lelo Yehova e upeela umukashi wa mano.+

15 Umunang’ani alitemwa ukulaala sana,

No muntu uushibombesha akaponenwa ne nsala.+

16 Uukonka amafunde alasunga umweo wakwe;+

Uuilekelesha mu fyo alecita akafwa.+

17 Uupeela umupiina ashimisha Yehova,+

Kabili akamulambula pa fyo acita.+

18 Salapula umwana obe ilyo kucili isubilo lya kutila kuti ayaluka;+

Kabili taufwile walenga* afwa.+

19 Uwa cipyu akacula pa mulandu ne cipyu cakwe;

Nga wamupokololako, ninshi ufwile ukulamupokololako lyonse.+

20 Uleumfwa nga bakupandako amano, kabili ulesumina nga bakusalapula,+

Pa kuti ukabe na mano ku ntanshi.+

21 Ifyo umuntu apanga mu mutima wakwe fingi,

Lelo ifyo Yehova afwaya fikacitika.+

22 Icawama mu muntu kutemwa ukushipwa uko alanga;+

Kabili cisuma ukuba umupiina ukucila ukuba uwa bufi.

23 Uutiina Yehova akaba no mweo,+

Akalaala umutende, ifyabipa tafyakamucitikile.+

24 Umunang’ani engisha iminwe yakwe mu mbale ya fya kulya,

Lelo alafilwa ukutwala ifya kulya pa kanwa kakwe.+

25 Uma uulepumya,+ pa kuti uushaishiba ifingi abe na mano;+

Kabili lungika uwiluka pa kuti eshibilepo na fimbi.+

26 Onse uucusha bawishi kabili uutamfya banyina

Alalenga ulupwa lwakwe insoni kabili alaluseebanya.+

27 We mwana wandi, nga wakaana ukukusalapula,

Ukaleka ukumfwa amashiwi ya mano.

28 Kambone wabula amano alasuusha ubupingushi bwalungama,+

Na kanwa ka mubifi kalamina ifyabipa.+

29 Ubupingushi bulolela abapumya,+

Ne mpumo shilolela inuma sha bawelewele.+

20 Umwangashi ulenga umuntu alapumya abantu,+ ubwalwa bulenga umuntu afilwa ukuilama;+

Onse uucita ifyabipa pa mulandu wa kuti nakolwa taba na mano.+

 2 Imfumu ilalenga abantu batiina nga nshi, nga filya ukubuluma kwa nkalamo* kubatiinya;+

Onse uulenga imfumu yakalipa, abika ubumi bwakwe mu kapoosa mweo.+

 3 Umuntu uushifwaya ukukansana na bantu, balamucindika,+

Lelo umuwelewele alangufyanya ukuitumpa mu fikansa.+

 4 Nga kuli impepo umunang’ani talima,

E ico mu nshita ya kusombola takwata nangu cimo, alombelesha fye.*+

 5 Amatontonkanyo ya mu mutima wa muntu* yaba nga menshi mu cishima icitali,

Lelo umuntu uwiluka e utapamo.

 6 Abantu abengi balanda ukuti baliba no kutemwa ukushipwa,

Lelo nani uwingasanga umuntu uwaba ne cishinka?

 8 Imfumu nga yaikala pa cipuna ca iko pa kuti ipingule,+

Amenso ya iko yaleshiba* ifibi fyonse.+

 9 Nani uwingalanda ati: “Ningwamya umutima wandi;+

Ninsanguluka ku lubembu lwandi”?+

10 Ifya kupiminako ukufina kwa fintu ifya bucenjeshi, ne fya kupiminako ifishalungama*

—Yehova afimona ukuti fya bunani.+

11 Nangu fye mwana* bamwishibila ku fyo acita,

Nga fyalisanguluka kabili nga fyalilungama.+

12 Ukutwi ukumfwa ne linso ilimona

—Fyonse ni Yehova afipangile.+

14 Uushita alanda ati, “Te cisuma, te cisuma!”

Lyena nga aya, alaya mu kuitakisha pa fyo ashitile.+

15 Kwaliba golde na makorali* ayengi,

Lelo akanwa akalanda ifya mano kalicindamapo.+

16 Poka ica kufwala ca muntu uwalaya ukulipililako umweni inkongole;+

Mupoke icikatilo nga alaya ukulipililako umwanakashi umbi umbi* inkongole.+

17 Ifya kulya ifyo umuntu akwata mu bucenjeshi filawama,

Nomba pa numa mu kanwa kakwe mwisula insakalabwe.+

18 Ukupandana amano kulenga ifyo abantu balepanga ukucita fyaenda bwino,+

Kabili nga mwaya mu kulwa inkondo mulekonka ifyo balemweba.*+

19 Uwatemwa ulwambo alasokolola inkaama;+

Wilaenda no watemwa ulwambo.*

20 Onse uutiipa bawishi na banyina,

Inyali yakwe ikashima ilyo pakafiita.+

21 Nga ca kuti umuntu abalilapo ukunonka ifyuma muli bukaitemwe,

Mu kulekelesha Lesa takamupaale.+

23 Ifya kupiminako ukufina kwa fintu ifya bucenjeshi* Yehova afimona ukuti fya bunani;

Na masekelo ya bucenjeshi te yasuma.

24 Yehova e utungulula intampulo sha muntu.+

Bushe umuntu kuti aishiba inshila afwile ukuyamo?

26 Imfumu ya mano ilalekanya ababifi na balungama+

Nga filya balekanya imisungu ne ngano nga bapishapo umupeto wa cipuulilo.+

27 Umupu wa muntu ni nyali ya kwa Yehova,

Ulafwayafwaya mu kati sana aka mubili wakwe.

28 Ukutemwa ukushipwa ne cishinka filacingilila imfumu;+

Pa mulandu wa kuti yaliba no kutemwa ukushipwa, icipuna ca iko ica bufumu cilatwalilila ukubako.+

29 Ubusuma bwa balumendo maka yabo,+

No bucindami bwa bakoloci ni mfwi shabo.+

30 Ifikwebululwa ne filonda, filalenga umuntu ataluka ifyabipa,+

Kabili impumo shilasangulula umutima wa muntu.

 2 Umuntu amona inshila shakwe shonse ukuti shalilungama,+

Lelo Yehova e uceeceeta imitima ya bantu.*+

 3 Ukucita ifyalungama no kuba no mulinganya

E fyo Yehova atemwa sana ukucila ilambo.+

 4 Amenso ya cilumba no mutima uuitutumuna

—Ni nyali ya bacita ifyabipa, lelo fyonse ifi lubembu.+

 5 Ifyo uwacincila apanga ukucita filamwendela bwino,+

Lelo bonse abacita ifintu lubilo lubilo ukwabula ukutontonkanyapo balola ku bupiina.+

 6 Ukubepa ubufi pa kuti umuntu anonke ifyuma,

Kwaba nga fubefube iileya ilepwa, kabili citeyo icipaya.*+

 7 Ubunkalwe bwa babifi bukabapyanga,+

Pantu tabafwaya ukuba no mulinganya.

 8 Inshila ya ubembwike tayaololoka,

Lelo ifyo uwasanguluka acita fyalilungama.+

 9 Cawamapo ukwikala pa koona pa mutenge

Ukucila ukwikala mu ng’anda imo no mukashi uwatemwa ukuumana.+

10 Umubifi* alafwaisha ukucita ifyabipa;+

Tomfwila umunankwe uluse.+

11 Uupumya nga bamukanda, uushaishiba ifingi alabelako na mano,

Kabili uwa mano nga asambilila ukwiluka, aleshibilako na fimbi.*+

12 Lesa uwalungama alabebeta ing’anda ya mubifi;

Alalenga umubifi acula.+

13 Onse uushumfwa ukulila kwa mupiina ukwa kuti bamwafwe,

Na o akabilikisha, lelo takwakabe uukamwasuka.+

14 Ubupe bwa mu bumfisolo bulalenga umuntu anashako ubukali,+

Na mafisakanwa ya mu bumfisolo* yalanasha icipyu.

15 Uwalungama alitemwa ukucita ifyalungama,+

Lelo ababifi balipata ifyalungama.

16 Umuntu nga afuma mu nshila umo ukwiluka kumutungulula

Akatuushisha pamo na bafwa.+

17 Uwatemwa ukwangala akaba umupiina;+

No watemwa umwangashi na mafuta takabe umukankaala.

18 Umubifi e cilubula ca walungama,+

Kabili uwa bucenjeshi bakamukanda, uwalungama tabakamukande.

19 Cawamapo ukwikala mu matololo

Ukucila ukwikala no mwanakashi uwatemwa ukuumana, kabili uukalipa bwangu.+

20 Mu ng’anda ya wa mano mwaba icuma icisuma na mafuta,+

Lelo umuwelewele alonaula* ifyo akwata.+

21 Onse uuibikilishako ukucita icalungama no kuba no kutemwa ukushipwa

Akasanga umweo, ubulungami no bucindami.+

22 Uwa mano kuti anina ifibumba* fya musumba wa ba maka

Kabili kuti abongolola ifibumba ifyakosa ifyo bacetekelamo.+

23 Uulama akanwa kakwe no lulimi lwakwe,

Tailetela amafya.*+

24 Umuntu uwailekelesha, uushitontonkanya na pa fingafuma mu fyo acita

Bamwita ukuti alaituntumba, wa cilumba kabili alayumfwa.+

25 Ico umunang’ani afwaisha e cikamwipaya,

Pantu iminwe yakwe ilakaana ukubomba.+

26 Akasuba konse alafwaisha ifingi,

Lelo uwalungama alapeela, kabili tatana nangu cimo.+

28 Kambone wa bufi akafwa,+

Lelo umuntu uubikako amano ilyo aleumfwa, akalanda ifyo aumfwile ukwabula ubwafya.*

29 Umubifi alipama,+

Lelo uwalungama alasala bwino inshila ya kwendamo.+

31 Ico basambilishisha kabalwe, bushiku bwa nkondo,+

Lelo uupususha ni Yehova.+

22 Ukusala ishina ilisuma* kwawamapo ukucila ifyuma ifingi;+

Ukupeelwa umucinshi kwawamapo ukucila silfere na golde.

 3 Uwa mano nga amona ububi alafisama,

Lelo uushaba na mano atwalilila fye ukuya kabili alakumana no bucushi.

 4 Ififuma mu kuicefya na mu kutiina Yehova,

Fyuma no bucindami no mweo.+

 5 Imyunga ne fiteyo fyaba umwenda umubifi,

Lelo uwacindika umweo wakwe alafitaluka.+

 6 Sambilisha umulumendo* inshila iyo afwile ukulaendamo;+

Na lintu akakula takafumemo.+

 7 Umukankaala alateka umupiina,

Kabili uukongola alaba umusha ku o akongolako.+

 8 Uubyala ifyabipa akasombola ifyabipa,+

Kabili inkonto iyo ominako abantu nga akalipa ikakontoka.+

 9 Uwaba na bukapekape* akapaalwa,

Pantu alapeelako umupiina ifya kulya.+

10 Tamfya uwa miponto,

Pa kuti ukukansana kupwe;

Ukuumana* no musaalula fyalapwa.

11 Uwatemwa umutima uwasanguluka kabili uulanda ifisuma

Akaba cibusa wa mfumu.+

12 Amenso ya kwa Yehova yalalinda ukwishiba,

Lelo alapenuna amashiwi ya ba bucenjeshi.+

15 Ubuwelewele bulalambatila ku mutima wa mulumendo,*+

Lelo ubwembya bwa kusalapwilako bulabutalushako.+

16 Uufyenga umupiina pa kuti ifyuma fyakwe fifulileko,+

E lyo no upeela umukankaala ubupe,

Akaba umupiina.

17 Bika amano ku filelanda aba mano,+

Pa kuti ubike umutima obe ku fyo nsambilisha.+

18 Pantu cisuma ukufisunga mu mutima obe,+

Pa kuti fyonse fileba lyonse pa milomo yobe.+

19 Pa kuti ucetekele Yehova,

Ndekupeela ukwishiba buno bushiku.

20 Bushe nshakupanda amano,

No kukweba ifya kucita mu fyo nakulembela kale,

21 Pa kuti nkusambilishe amashiwi ya cine kabili ayacetekelwa,

Ica kutila kuti waeba uwakutumine amashiwi ya cine.

22 Wilapokolola umupiina ifintu pa mulandu fye wa kuti mupiina,+

Kabili wilacusha umupiina mu mpongolo ya musumba,+

23 Pantu Yehova akabalubulwilako+

Kabili akepaya* bonse ababapoka ifipe.

24 Wilaba pamo no ufulwa bwangu

Nelyo ukula-angala no wa cipyu,

25 Pa kuti wiba nga ena

Kabili wi-iteya iciteyo.*+

26 Wilaba pamo na baposhanya mu minwe,

Pa kulaya ukuti bakalipililako abantu bambi inkongole.+

27 Nga taukwete ifya kulipila,

Bakakupoka ubusanshi bobe!

28 Wilasesha umupaka wa kale

Uo ifikolwe fyobe fyapakwile.+

Akeminina pa ntanshi ya mfumu;+

Takeminine pa ntanshi ya bantu yaweyawe.

23 Ilyo waikala pa kuti ulye ne mfumu,

Ulingile ukuilama;

 2 Nga ulaliisha*

Ulingile ukubika umwele pa mukoshi obe.*

 3 Wilafwaisha ukulya ifya kulya fya iko ifisuma,

Pa kuti fikwikata nge citeyo.

 5 Nga walolesha apo icuma caba, tacakabepo.+

Pantu nangu cibe shani cikamena amapindo nga kapumpe, kabili cikapupuka cikaye.+

 6 Wilalya ifya kulya fya muntu wa kaso,*

Wilafwaisha ukulya ifya kulya fyakwe ifisuma.

 7 Pantu alalolekesha fyonse ifyo ulelya.*

 8 Ifyo uliile ulefiluka

Kabili na mashiwi ayasuma ayo ulandile, onawile fye.

 9 Wilandila mu matwi ya muwelewele,+

Pantu akasuula amashiwi ya mano ayo wamweba.+

10 Wilasesha umupaka wa kale+

Kabili wilaingila mu mpanga ya bashakwata bashibo.

11 Pantu uubacingilila* alikwata amaka;

Akabalubulwilako.+

12 Bika umutima obe ku kusalapula

Na matwi yobe ku mashiwi ya mano.

14 Ulemuuma no bwembya,

Pa kuti umupokolole* ku Nshiishi.*

15 We mwana wandi, umutima obe nga waba na mano,

Lyena umutima wandi ukasekelela.+

16 Nkasekelela nga nshi mu kati sana aka mubili wandi*

Ilyo imilomo yobe ikalanda ifyalungama.

17 Wileka umutima obe ulekumbwa abacita ifyabipa,+

Lelo uletiina Yehova akasuba konse.+

18 Pantu e lyo ifintu fikakuwamina ku ntanshi+

Kabili ifyo usubila fikacitika.

19 Umfwa we mwana wandi, kabili ube na mano,

Tungulula umutima obe mu nshila yalungama.

20 Wiba pa banwesha umwangashi,+

Na pa balya inama ukucila mu cipimo.+

21 Pantu cakolwa no muliili bakaba abapiina.+

Balitemwa ukulaala sana kabili bakasapula.

22 Uleumfwa kuli bawiso abakufyele,

Kabili taufwile ukusuula banoko pa mulandu fye wa kuti nabakota.+

23 Shita icine kabili wicishitisha,+

Shita* amano, ukusalapula, e lyo no kwiluka.+

24 Wishi wa walungama nangu cibe shani akasekelela;

Na onse uwafyala uwa mano akasansamuka, pantu umwana wakwe wa mano.

25 Bawiso na banoko bakasekelela,

Kabili banoko abakufyele bakasansamuka.

26 We mwana wandi, bika umutima obe kuli ine,

Kabili ulesekelela ilyo ule-enda mu nshila shandi.+

27 Pantu cilende aba nge cilindi icitali,

No mwanakashi uwaba ne mibele yabipa,* aba nge cishima icinono mu bufumo.+

28 Alabelamina nge cipondo;+

Alenga abaume abengi bapondoka.

30 Bantu abapoosa inshita iikalamba balenwa umwangashi,+

Abaya balefwaya* umwangashi uukali.

31 Wilalolesha ukukashika kwa mwangashi

Ilyo ulebengeshima muli kapu kabili ilyo ulepita pa mukoshi wa ulenwa.

32 Pantu usuma nge nsoka,

Kabili ufumya ubusungu nge fwafwa.

33 Amenso yobe yakamona ifyo ushamonapo,

Kabili umutima obe ukalanda ifyabipa.+

34 Kabili ukaba ngo uleele pa kati ka bemba,

Ukaba ngo uleele pa muulu wa co bakakako amatanga ya bwato.

24 Wilakumbwa abacita ifyabipa,

Kabili wilafwaisha ukuba pamo nabo.+

 2 Pantu imitima yabo itontonkanya sana pa kucita ubunkalwe,

Kabili imilomo yabo ilanda pa kucita ifyabipa.

 3 Amano e yalenga ukuti ing’anda ikuulwe,*+

Kabili ukwiluka e kulenga ukuti ikose.

 4 Ukwishiba e kulenga ukuti mu miputule ya iko

Mube ifyuma ifyalekanalekana ifya mutengo kabili ifisuma.+

 5 Umuntu wa mano wa maka,+

Kabili ukwishiba kulalenga akwatilako amaka.

 6 Nga mulekonka ifya mano ifyo balemweba* mukalwa inkondo,+

Kabili ukuli aba kupanda amano abengi, abantu balacimfya.*+

 7 Umuwelewele te kuti abe na mano ya cine;+

Takwata ica kulanda nangu cimo mu mpongolo ya musumba.

 8 Onse uupanga ukucita ifyabipa,

Bakamwita ukuti uwaishibisha ukupanga amapange yabipa.+

 9 Amapange ya buwelewele* lubembu,

Kabili abantu balapata sana uupumya.+

10 Nga wafuupuka mu bushiku bwa bucushi,*

Amaka yobe yakacepa.

11 Ulepususha abo baletwala mu kwipaya;

Kabili uleafwilisha abo balefwaya ukwipaya.+

Uumona ifyo ulecita* akeshiba,

Kabili akalambula umuntu ukulingana ne fyo acita.+

13 We mwana wandi ulelya ubuci, pantu busuma;

Uluto lwa buci lulalowa mu kanwa.

Nga wayasanga, ifintu fikakuwamina ku ntanshi

Kabili ifyo usubila fikacitika.+

15 Wilabelamina uwalungama mupepi ne ng’anda yakwe pa kuti umucite ifyabipa;

Wilaonaula icifulo cakwe apo atuushisha.

16 Pantu uwalungama kuti awa imiku 7, lelo kuti aima na kabili,+

Nomba ababifi nga baponenwa no bucushi, balawililila.+

17 Umulwani obe nga awa, taufwile ukusekelela;

Kabili nga aipununa, umutima obe taufwile ukusansamuka.+

18 Pantu Yehova akamona kabili takomfwe bwino,

Kabili akaleka ukufulilwa umulwani obe.+

19 Wilafulwa pa mulandu wa bacita ifyabipa;

Wilakumbwa ababifi,

20 Pantu ku ntanshi ifintu tafyakawamine abacita ifyabipa;+

Inyali ya bacita ifyabipa bakaishimya.+

Kabili wilaba pamo na bacipondoka.*+

22 Pantu ubucushi bukesa pali bena mu kupumikisha,+

25 Lelo abamulungika, ifintu fikabawamina;+

Bakapaalwa nga nshi.+

27 Bomba imilimo yobe iya mu mpanga, ulime ne bala;

Lyena ukuule ing’anda yobe.*

29 Wilalanda ati: “Filya fine ancitile, e fyo na ine nkamucita;

Nkalandula pa fyo acitile.”+

30 Napitile pe bala lya munang’ani,+

Pe bala lya myangashi ilya muntu uushakwata amano.*

31 Namwene ukuti mwalimena ifyani ifingi;

Mwaiswile kaenya,

Kabili icibumba ca liko ica mabwe calibongolweke.+

32 Ilyo namwene ifi, nalitontonkenyepo sana;

Nalimwene kabili ifi e fyo nasambilileko:*

33 Nga watila ndaaleko panono, nshipuleko panono,

Njikumbateko panono pa kuti ntuusheko,

34 Lyena ubupiina bukesa pali iwe nge cipondo,

Kabili ukubulwa kukesa pali iwe ngo muntu uuipangeshe ne fyanso.+

 2 Lesa balamupeela ubukata pa mulandu wa kusunga inkaama,+

Ne mfumu balashipeela ubukata nga shaishiba bwino umulandu.

 3 Nga filya imyulu yasansama, na filya isonde lyashika,

E fyo ne mitima ya mfumu yaba, takuli uwingaishiba bwino.

 4 Fumya munyela kuli silfere,

Kabili silfere ikaba iyalopololwa bwino.+

 5 Fumya umubifi apali imfumu,

Kabili icipuna ca iko ica bufumu cikakosa pa mulandu wa kucita ifyalungama.+

 6 Wilaicindamika pa ntanshi ya mfumu,+

Kabili wilaikala apo bashimucindikwa bekele.+

 7 Pantu cawamapo yena e yakweba ati, “Isa wikale pano,”

 8 Wila-angufyanya ukutwala umulandu ku cilye,

Pantu kuti wacita shani nga ca kuti pa numa umunobe akuseebanya?+

 9 Nga wapusana no munobe mulepwisha umulandu ninshi muli fye babili,+

Lelo wilasokolola ifya nkaama ifyo bakwebele,*+

10 Pa kuti uuleumfwako e kuseebanya,

Kabili ilyashi ilibi ilyo usalangenye te kuti ulicilikile.

11 Nga filya ama-apele ayo bapangila na golde yamoneka bwino mu mbale sha silfere,

E fyo na mashiwi ayo balanda pa nshita yalefwaikwa yaba.+

12 Nga filya isikiyo lya ku kutwi ilya golde ne cibekobeko ca golde iisuma fyaba

E fyo no kulungika kwa wa mano kwaba ku kutwi kwa umfwa.+

13 Nga filya imfula ya bungululu bwa buuta italala pa bushiku bwa kusombola

E fiba ne nkombe ya cishinka ku baituma,

Pantu ilatalalika umutima wa kwa shikulu wa iko.*+

14 Nga filya fine amakumbi no mwela ifishileta imfula fyaba,

E fyaba no muntu uuitakishisha pa bupe ubo ashapeela.*+

15 Umuntu nga natekanya kuti anasha umukalamba wa ncito,

Kabili ululimi ulwanakilila kuti lwatoba ifupa.+

16 Nga wasanga ubuci ufwile ukulya fye ubunono,

Pantu nga walya ubwingi kuti waluka.+

17 Wilaya libili libili ku ng’anda ya munobe,

Pa kuti e kutendwa kabili e kupata.

18 Nga filya icanso ca kulwilako inkondo no lupanga no mufwi uwatwa fyaba,

E fyo na kambone uulanda ifya bufi pa munankwe aba.+

19 Ukucetekela umuntu uushacetekelwa* mu nshita ya mafya

Kwaba ngo kucetekela ilino ilyakomboka nelyo ulukasa ulwalemana.

20 Ukwimbila umuntu uuli no bulanda+ inyimbo

Kwaba ngo kufuula ica kufwala ilyo kuli impepo,

Kabili kwaba ngo kubika soda* mu mwangashi uwakantuka.

21 Umulwani obe* nga ali ne nsala, umupeele ifya kulya;

Nga ali ne cilaka, umupeele amenshi ya kunwa.+

22 Pantu ninshi ukalatuulika amalasha ayaleaka pa mutwe wakwe,*+

Kabili Yehova akakulambula.

23 Umwela wa ku kapinda ka ku kuso uleta imfula iikalamba,

No lulimi lwa lwambo lulenga umuntu afulwa.+

24 Cawamapo ukwikala pa koona pa mutenge

Ukucila ukwikala mu ng’anda imo ine no mukashi uwatemwa ukuumana.+

25 Ilyashi ilisuma ilyafuma ku calo ca kutali+

Lyaba nga menshi ayatalala ku mweo* uunakile.

26 Uwalungama uucita ifyo umubifi alefwaya* pa mulandu wa kumutiina,

Aba nga kamfukumfuku akaba pa matipa kabili nge cishima icafundaulwa.

27 Te cisuma ukulya ubuci ubwingi,+

Kabili te cisuma umuntu ukulafwaya ukuti bamucindamike.+

28 Umuntu uushilama ubukali bwakwe,*+

Aba ngo musumba we linga ilyo babongolola.

26 Nga filya fine kushiba imfula ya bungululu bwa buuta mu lusuba, ne mfula mu nshita ya kusombola,

E fyo no bucindami bushiwamina uwatumpa.+

 2 Icuni nga cafulumuka ninshi kuli icalenga, na kamimbi nga kapupuka ninshi kuli icalenga,

E fyo caba na ku citiipu. Tacisa fye apabula umulandu wine wine.*

 3 Ica kulopwelako cabelako kabalwe, umukobelo wabelako impunda,+

No bwembya bwabelako inuma sha batumpa.+

 4 Wila-asuka uwatumpa ukulingana no buwelewele bwakwe,

Pa kuti wiba nga ena.*

 5 Uleasuka uwatumpa ukulingana no buwelewele bwakwe,

Pa kuti elaimona ukuti wa mano.+

 6 Uweba uwatumpa ukuti amucitileko fimo,

Aba ngo muntu uuilemanika amakasa kabili uuicenaula.*

 7 Nga filya uwalemana amolu asunta,

E fyaba ne pinda mu kanwa ka batumpa.+

 8 Ukucindamika uwatumpa,+

Kwaba ngo kukaka ilibwe ku cisukushilo.

 9 Nga filya icimuti ca myunga cisangwa mu minwe ya kwa cakolwa,

E fyaba ne pinda mu kanwa ka watumpa.

10 Nga filya uupoosa imifwi apoosa icipoosepoose no kucena onse uo umufwi walasa,

E fyo no kwingisha uwatumpa incito nelyo umupitanshila kwaba.

11 Nga filya imbwa ibwelela ku malushi ya iko,

E fyo no watumpa abwekeshapo ukucita ifya buwelewele.+

13 Umunang’ani alanda ati: “Mu nshila muli umwana wa nkalamo,*

Mu lubansa lwa musumba muli inkalamo!”+

14 Nga filya iciibi ciya uku no ku pa kwisuka no kwisalika,

E fyo no munang’ani apilibukapilibuka pa busanshi bwakwe.+

15 Umunang’ani engisha iminwe yakwe mu mbale ya fya kulya,

Lelo acita kwati nanaka sana ica kuti afilwa no kutwala ifya kulya pa kanwa kakwe.+

16 Umunang’ani aimona ukuti wa mano

Ukucila abantu 7 abalanda ifya mano pa kwasuka.

17 Umupitanshila uukalipa nga amona abantu baleumana*+

Aba ngo muntu uwikete amatwi ya mbwa.

18 Nga filya ishilu ililepoosaika imifwi ya mulilo, ne mifwi iingepaya abantu lyaba,

19 E fyaba no muntu uubepa umunankwe, e lyo atila: “Nacilasekesha fye!”+

20 Umulilo ulashima apashili inkuni,

Kabili apashili uwa lwambo, ukuumana kulapwa.+

21 Nga filya fine kuba ukubika amalasha pa mulilo pa kuti imisolilo itwalilile ukwaka,

E lyo na filya fine kuba ukusonkelesha inkuni pa mulilo, e fyo no muntu wa fikansa na o alenga kwaba ukuumana.+

22 Ifyo uwa lwambo alanda fyaba nge fya kulya ifisuma;*

Balafimina, fyaya na mu mala.+

23 Umuntu uulanda amashiwi ayasuma, lelo uwakwata umutima uubi,+

Aba nga silfere iyo babika mu cipe ce bumba.

24 Uwa lupato alalanda amashiwi ayasuma, pa kuti emoneka ukuti aliba no lupato,

Lelo mu mutima wakwe mwaba ubufi.

25 Nangu alande amashiwi ayasuma, taufwile ukumucetekela,

Pantu mu mutima wakwe mwaba ifintu fya bunani 7.*

26 Nangu ca kuti alalanda ifya bufi pa kuti afise ulupato lwakwe,

Ifyabipa ifyo acita fikeshibikwa ku bantu.

27 Uwimba ubucinga akawilamo umwine,

Kabili uukunkulusha ilibwe—likamubwelelela.+

28 Ululimi lwa bufi lulapata uo lulebepa,

Na kanwa akatasha mu bumbimunda kalawisha abantu.+

27 Wilaitakisha pa fyo ukacita ubushiku bwa mailo.

Pantu tawishibe ico bukaleta.*+

 2 Wilaleka akanwa kobe kalekulumbanya, lelo uleleka umuntu umbi* e o alekulumbanya;

Wilaleka imilomo yobe ilekulumbanya, lelo uleleka abantu bambi* e bo balekulumbanya.+

 3 Ilibwe lyalifina, umucanga na o walifina,

Lelo ifikalifya umutima ifyo umuwelewele acita, fyalifina ukucila ifi fyonse fibili.+

 4 Ukuba ne cipyu bunkalwe, kabili ubukali bwaba nge lyeshi,

Lelo nani uwingashipikisha ubufuba?+

 6 Ifilonda ifyo cibusa wa cishinka akucena,+

Fyawamapo ukucila ukukutomona imiku iingi* ku mulwani.

 7 Umuntu uwikwite* alakaana* uluto lwa buci,

Lelo uuli ne nsala,* ne calula cilaba icalowa.

 8 Nga filya icuni icisha* icinsa ca ciko caba,

E fyaba no muntu uusha ing’anda yakwe.

 9 Amafuta no bubani filalenga umutima wasekelela;

Ifi fine e fyaba na cibusa umusuma uwingakufunda ukwabula ukukupita na mu mbali.+

10 Taufwile ukusuula cibusa obe nelyo cibusa wa bawiso,

Kabili wilaingila mu ng’anda ya kwa munonko pa bushiku ulecula;

Umwina mupalamano awama ukucila munonko uwaba ukutali.+

11 We mwana wandi, ube na mano, kabili ulenge umutima wandi usekelele,+

Pa kuti nshinine uunsuusha.+

12 Uwa mano nga amona ububi alafisama,+

Lelo uushaba na mano atwalilila fye ukuya kabili alakumana no bucushi.

13 Poka ica kufwala ca muntu uwalaya ukulipililako umweni inkongole;

Mupoke icikatilo nga alaya ukulipililako umwanakashi umbi umbi* inkongole.+

14 Umuntu nga alepaala umunankwe ku macaca ninshi naimya ishiwi,

Bakamumona ukuti aletiipa.

16 Onse uwingamulesha ukuumana, kuti alesha no mwela,

Kabili kuti aikata na mafuta mu kuboko kwakwe ukwa ku kulyo.

17 Filya icela cinoona icela cinankwe,

E fyo no muntu anoona umunankwe.*+

18 Uusakamana icimuti ca mukunyu, akalya ifisabo fya ciko,+

No usakamana shikulu wakwe bakamucindika.+

19 Nga filya fine umuntu amona icinso cakwe nga alolesha mu menshi,

E fyo no mutima wa muntu umo, umonekela mu mutima wa muntu umbi.

20 Inshiishi ne cifulo umo ifitumbi fibolela* tafikuta,+

Na menso ya muntu nayo tayekuta.

21 Nga filya fine Silfere na golde bayengulula mu mulilo pa kuti bailopolole,+

E fyo no muntu eshibikwa ifyo aba nga balemulumbanya.

22 Nangu wingatwa umuwelewele

Nga filya wingatwa ingano mwi bende,

Ubuwelewele bwakwe te kuti bupwe.

Ulesakamana bwino impaanga shobe,*+

24 Pantu ifyuma tafitwalilila ukubako,+

Ne cisote ca bufumu* tacakabeko ku nkulo shonse.

25 Icani iciteku caloba, icani cimbi camena,

Kabili ifimenwa fya mu mpili bafilonganika.

26 Abana ba mpaanga balakufwika,

Kabili mu mbushi ishilume kuti washitamo ibala.

27 Kabili umukaka wa mbushi uwa kuti ukalenwa,

Uwa kuti aba mu ng’anda yobe bakalenwa, uwa kuti ababomfi bobe abanakashi bakalenwa, ukaba uwingi.

28 Ababifi balafulumuka e lyo ninshi takuli uulebapepeka,

Lelo abalungama balishipa nge nkalamo.*+

 2 Mu calo nga mwaba bampulamafunde,* bakateka tabateka pa nshita iitali,+

Lelo nga kuli mpanda mano uwiluka kabili uwaishiba ifingi, kateka alateka imyaka iingi.+

 3 Umupiina uufyenga abapiina+

Aba nge mfula iisenda ifilimwa fyonse.

 4 Abaleka ukukonka amafunde balalumbanya ababifi,

Lelo abakonka amafunde balafulilwa abaleka ukuyakonka.+

 5 Abacita ifyabipa te kuti beshibe icalungama,

Lelo abafwaya Yehova kuti baishiba fyonse.+

 6 Umupiina uwa kaele awama

Ukucila umukankaala uucita ifyabipa.+

 7 Umwana wa mano alakonka amafunde,

Lelo uwangala na balya sana alaseebanya wishi.+

 8 Uufusha ifyuma fyakwe pa mulandu wa kuti alakongwesha kaloba kabili alapoka isha kulundapo,+

Ifyuma fyakwe fikaba fya muntu uwaba ne cikuuku ku bapiina.+

 9 Uushifwaya ukukonka amafunde

—Ne pepo lyakwe lya bunani kuli Lesa.+

10 Uulenga uwalungama alacita ifyabipa akawila mu bucinga ubo umwine aimba,+

Lelo aba kaele bakapyana ifisuma.+

11 Umukankaala aimona ukuti wa mano,+

Lelo umupiina uwiluka aleshiba ifishinka pali ena.+

12 Ifintu nga file-endela bwino abalungama, ubucindami bulafula nga nshi,

Lelo ababifi nga bakwata amaka, abantu balafisama.+

13 Uufimba pa fyabipa ifyo acitile ifintu tafyakamuwamine,+

Lelo uusokolola ifyabipa ifyo acitile no kuleka ukuficita bakamubelela uluse.+

14 Wa nsansa umuntu uushifwaya lyonse ukucita ifyabipa,*

Lelo uukosha umutima wakwe akawila mu bucushi.+

15 Ifyaba inkalamo iilebuluma na bere ilebendelela inama ya kuti ikate,

E fyaba no mubifi uuteka abantu abashakwata ba kubafwa.+

16 Intungulushi iishiluka ilabomfya amaka bubi bubi,+

Lelo uwapata ubunonshi bwa mu bucenjeshi akekala inshiku ishingi.+

18 Uwa kaele mu fyo acita akapusuka,+

Lelo uo inshila shakwe shishaololoka, akawa mu kupumikisha.+

19 Uulima akakwata ifya kulya ifingi,

Lelo uucita ifya fye akaba umupiina.+

20 Umuntu wa cishinka bakamupaala nga nshi,+

Lelo uwangufyanya ukunonka ifyuma takabe uwa kaele.+

21 Ukuba na kapaatulula takwawama;+

Lelo umuntu kuti alufyanya pa mulandu wa kapimfya ka mukate.

22 Umuntu wa lunkumbwa* alafwaisha ukunonka ifyuma,

Lelo teshiba ukuti ubupiina bukamusanga.

23 Uulungika umuntu+ balamutemwa pa numa+

Ukucila uuba no bumbimunda pa kutasha umuntu.

25 Uwaba na bukaitemwe* alenga kwaba ukuumana,

Lelo onse uucetekela Yehova ifintu fikamwendela bwino.*+

26 Uucetekela umutima wakwe taba na mano,+

Lelo uucita ifya mano akapusuka.+

27 Onse uupeela umupiina takabulwe nangu cimo,+

Lelo uushibata nga amona umupiina alecula akapokelela ifitiipu ifingi.

28 Ababifi nga bakwata amaka, abantu balafisama,

Lelo nga baloba, abalungama balafula.+

29 Umuntu uushifwaya ukwaluka* pa numa ya kumulungika imiku iingi,+

Akafunika mu kupumikisha kabili takapole.+

 2 Abalungama nga bafula, abantu balasekelela,

Lelo umubifi nga aleteka, abantu balateta.+

 3 Uwatemwa amano alalenga wishi alasekelela,+

Lelo uwangala na bacilende alonaula ifyuma fyakwe.+

 4 Imfumu nga ili no mulinganya ubufumu bwa iko bulakosa,+

Lelo uwatemwa amafisakanwa alabuwisha.

 5 Umuntu uutasha umunankwe mu bumbimunda,

Afungulwila isumbu ku makasa ya munankwe.+

 6 Imembu isho umubifi acita, citeyo kuli ena,+

Lelo uwalungama alemba kabili alasekelela.+

 7 Uwalungama alabika amano ku nsambu isho abapiina bakwata,+

Lelo umubifi ena tabikako amano.+

 8 Abayumfwa balenga mu musumba mwaba ukuumana ne fimfulunganya,+

Lelo aba mano balenga abantu banashako ubukali.+

 9 Uwa mano nga alelubulula no muwelewele,

Kuba fye ukukalipa no kulanda ifyabipa, tamufuma ifisuma.+

10 Abepaya abantu balipata uwa kaele,*+

Kabili bafwaya ukwipaya* uwalungama.*

11 Umuwelewele alafumya ubukali bwakwe bonse,*+

Lelo uwa mano alailama.+

12 Kateka nga alebika amano ku fya bufi,

Ababomfi bakwe bonse bakaba ababifi.+

14 Imfumu nga tailefyenga abapiina pa kubapingula,+

Icipuna ca iko ica bufumu cikatwalilila ukubako.+

15 Ubwembya* no kulungika filenga umuntu aba na mano,+

Lelo umwana uo bashisalapula alaseebanya nyina.

16 Ababifi nga bafula, ifyabipa na fyo filafula,

Lelo abalungama bakamona uko ababifi bakawa.+

17 Salapula umwana obe, na o akalenga ukatuushe;

Kabili akalenga ukasansamuke nga nshi.*+

18 Apashili ubutungulushi bwa kwa Lesa,* abantu tabailama+

Lelo abakonka amafunde balaba ne nsansa.+

19 Umubomfi taleka amashiwi yamulungika,

Nangu ca kuti alayomfwa, tayakonka.+

21 Umubomfi nga balimutumpika ukutula ku bwaice,

Pa numa takaletasha.

22 Umuntu uukalipa bwangu alenga kwaba ukukansana,+

Uwa cipyu alacita ifyabipa ifingi.+

23 Amatutumuko ya muntu yakalenga akaicefye,+

Lelo uwaicefya bakamucindamika.+

25 Ukututuma* abantu citeyo,*+

Lelo uucetekela Yehova akacingililwa.+

26 Abantu abengi balafwaya ukulanda na kateka pa kuti abafwe,*

Lelo uupingula bwino umuntu ni Yehova.+

27 Abalungama bamona uwa lufyengo ukuti wa bunani,+

Ababifi nabo bamona uucita ifyalungama ukuti wa bunani.+

 2 Ifyo naishiba finono sana ukucila ifyo abantu bonse baishiba,+

Kabili nshiiluka nge fyo abantu beluka.

 3 Nshanonka amano,

Kabili nshaishiba ifyo Uwa Mushilo Nga Nshi aishiba.

 6 Wilundako nangu cimo ku mashiwi yakwe,+

Pantu akakukalipila,

Kabili akakushinina ukuti uli wa bufi.

Lekeni ndye ifya kulya ifyaninga,+

 9 Pa kuti ni-ikuta no kumukaana nati: “Nani Yehova?”+

10 Wilalanda ifyabipa pa mubomfi ilyo uli na shikulu wakwe,

Pantu kuti akutiipa kabili kuti bakusanga no mulandu.+

11 Kwaliba inkulo iitiipa bashibo

Kabili iishicindika banyinabo.+

12 Kwaliba inkulo iimona kwati yalisanguluka+

Lelo tabaiwamya ubusali.*

13 Kwaliba inkulo iyaba na menso ya cilumba!

Kabili amenso ya iko yamona abantu bambi ukuti tabacindama.+

14 Kwaliba inkulo iyakwata ameno ayaba nga bapanga

Iyakwata insekete ishaba nge myele ya kwipailako;

Ilataakanya abashakwata ba kubafwa pano isonde

Na bapiina pa bantu.+

Kwaliba ifintu fitatu ifishikuta,

Ifintu 4 ifishilanda ati, “Fyafula!”

16 —Inshiishi*+ ne fumo lya mwanakashi uushifyala,

Impanga iishakwata amenshi,

No mulilo uushilanda ati, “Fyafula!”

17 Ilinso ilipumya wishi kabili ilishumfwila nyina+

—Bamwankole ba mu mupokapoka bakalilobolamo,

Kabili abana ba kwa kapumpe bakalilya.+

18 Kwaliba ifintu fitatu ifyampesha amano,*

Ne fintu 4 ifyo nshaishiba:

19 Ifyo kapumpe apupuka mu lwelele,

Ifyo insoka yenda pa cilibwe,

Ifyo ubwato bwenda pali bemba,

Ne fyo umwaume acita nga ali no mukashana.

Alalya, awamya na pa kanwa;

E lyo alanda ati, “Nshicitile icalubana nangu cimo.”+

21 Kwaba ifintu fitatu ifilenga icalo catutuma

Ne fintu 4 ifyo cishingashipikisha:

22 Umusha nga aba imfumu,+

Umuwelewele nga akwata ifya kulya ifingi,

23 Umwanakashi uo bapata nga aupwa,

E lyo no mubomfi umwanakashi nga apyana nakulu.+

24 Kwaba ifintu 4 pano isonde ifyaba pa fintu ifyacepesha,

Lelo mu cifyalilwa fye fyaliba na mano:*+

25 Utunyelele tatwakosa,*

Lelo tulatutila ifya kulya mu lusuba.+

26 Tupati*+ tatwakwata sana amaka,*

Lelo tulapanga amayanda ya tuko mu mabwe.+

27 Makanta+ takwata imfumu,

Lelo pa kwenda enda mu mabumba mabumba.+

28 Amakasa ya kwa malinso*+ yalalambatila ku cibumba,

Kabili alengila na mwi sano lya mfumu.

29 Kwaba ifintu fitatu ifyawama ukutamba nga file-enda,

Ne fintu 4 ifyenda bwino bwino:

30 Inkalamo iyakwatisha amaka pa finama fyonse,

Iishitiina nangu cimo;+

31 Imbwa ya mulunshi, imbushi iilume;

E lyo ne mfumu nga ili na bashilika ba iko.

32 Nga ca kuti pa mulandu wa buwelewele waicindamika,+

Nelyo wapanga ukuicindamika,

Bika iminwe pa kanwa kobe.+

33 Ukukumbaula mu mukaka kulenga watikama,*

Kabili ukutina imyona kulenga yafumya umulopa,

No ulenga abantu bafulwa alenga kwaba ukuumana.+

 2 Cinshi nalakweba we mwana wandi,

Cinshi nalakweba we mwana wa mwi fumo lyandi,

Kabili we mwana wa milapo yandi?+

 3 Wionawila amaka yobe ku banakashi,+

Kabili wilaenda mu nshila ishilofya imfumu.+

 4 Te cisuma ku mfumu, we Lemuele,

Te cisuma imfumu ukunwa umwangashi

Nangu bakateka ukulalanda abati, “Umwangashi wandi uli kwi?”+

 5 Pa kuti benwa no kulaba amafunde

Kabili beikala pa nsambu sha bashakwata ba kubafwa.

 6 Peeleni abali mu kufwa ubwalwa+

Kabili peeleni abalecula nga nshi* umwangashi.+

 7 Lekeni banwe kabili balabe ukuti bapiina;

Lekeni balabe amafya bakwata.

 8 Landilako abashingailandila abene;

Kabili cingilila insambu sha bonse abali mu kwipaiwa.+

 9 Landa, kabili ba no mulinganya pa kupingula;

Cingilila insambu sha bashakwata* ba kubafwa na bapiina.+

11 Umulume wakwe alimucetekela no mutima wakwe onse,

Kabili tabulisha nangu cimo.

12 Inshiku shonse isha mweo wakwe,

Alacitila umulume wakwe ifisuma, te fibi iyo.

13 Alashita insalu iyo bapangila na masako ya mpaanga ne nsalu iisuma,

Alitemwa ukubomba.+

14 Aba nga mato ya wa makwebo,+

Afumya ifya kulya fyakwe ukutali.

15 Kabili abuuka ku macaca,

Apekanishisha aba mu ng’anda yakwe ifya kulya,

Kabili alapeela na babomfi bakwe abanakashi ifya kulya.+

16 Alabala atontonkanyapo sana, e lyo ashita ibala;

Abomfya ifyo anonka* pa kubyala imyangashi.

17 Alaipekanya pa kuti abombe umulimo uwakosa,*+

Kabili alakosha amaboko yakwe.

18 Alamona ukuti amakwebo yakwe yale-enda bwino;

Inyali yakwe taishima ubushiku.

19 Iminwe yakwe ikata akamuti ukuli ubushishi,

E lyo alapombolola ubushishi bwa kubomfya.+

20 Alafungulwila iminwe yakwe ku bashakwata ba kubafwa,

Kabili alafumbatwila iminwe yakwe ku bapiina.+

21 Mu nshita ya mpepo tasakamana ifyo aba mu ng’anda yakwe balafwala,

Pantu aba mu ng’anda yakwe bonse balikwata ifya kufwala nga kuli impepo.*

23 Umulume wakwe alishibikwa pa mpongolo ya musumba,+

Apo ekala na bakalamba ba mu calo.

24 Alapanga ifya kufwala* ifisuma no kufishitisha

Alakungwisha na bashimakwebo imishipi.

25 Afwala amaka no bucindami,

Kabili tasakamana ifikacitika ku ntanshi.*

26 Asamuna akanwa kakwe no kulanda ifya mano;+

Ifunde lya cikuuku* lyaba pa lulimi lwakwe.

27 Alangalila fyonse ifilecitika mu ng’anda yakwe,

Kabili te munang’ani.+

28 Abana bakwe balema no kumweba ukuti wa nsansa;

Umwina mwakwe alema no kumutasha.

29 Abanakashi ababa ne mibele iisuma* bengi,

Lelo iwe walibacila bonse.

30 Ukumoneka bwino kulabepa, no kuyemba kulapwa,*+

Lelo umwanakashi uutiina Yehova balamutasha.+

31 Mulambuleni pa fyo acita,*+

Kabili alilinga ukumutasha pa mpongolo sha musumba pa milimo iyo abomba.+