DANIELE

1 Umwaka walenga butatu ukutula apo Imfumu Yehoyakimu+ yatendekeele ukuteka Yuda, Imfumu Nebukadnesari iya Babiloni yaishile ku musumba wa Yerusalemu no ku-ushinga.+ 2 Mu kupita kwa nshita, Yehova alengele Imfumu Nebukadnesari yacimfya+ Imfumu Yehoyakimu iya Yuda, yasenda ne fipe fimo fimo mu ng’anda ya kwa* Lesa wa cine. Lyena yafitwele ku calo ca Shinari*+ mu ng’anda ya kwa* lesa wa iko. Kabili yaingishe ifipe mu ng’anda ya kututilamo ifyuma ifya kwa lesa wa iko.+

3 Lyena imfumu yaebele Ashipenasi umukalamba wa bacilolo ba iko aba kwi sano ukuti asalepo bamo pa bena Israele,* maka maka pa ba ku bufumu na ba mu ndupwa sha bashimucindikwa.+ 4 Balingile ukuba imisepela* abashakwata akalema nangu kamo, aba mano, abaishiba ifintu, abeluka+ kabili abengabombela mwi sano lya mfumu. Alingile ukubasambilisha ululimi lwa bena Kaldi e lyo ne fya kululemba. 5 Na kabili, imfumu yabapimiine ifya kulya fya cila bushiku pa fya maliila ya mfumu na pa mwangashi uo yalenwa. Kabili balingile ukubasambilisha* pa myaka itatu, pa kuti iyi myaka nga yapwa bakalebombela imfumu.

6 Nomba pa bo basalile pali na ba mu mukowa wa kwa* Yuda: Daniele,*+ Hanania,* Mishaele* na Asaria.*+ 7 Kabili umukalamba wa bacilolo ba kwi sano alibenike amashina;* Daniele amwinike ati Belteshasari,+ Hanania amwinike ati Shadraki, Mishaele amwinike ati Meshaki, e lyo Asaria amwinike ati Abednego.+

8 Lelo Daniele alipangile mu mutima wakwe ukukanaikowesha ku fya maliila ya mfumu na ku mwangashi uo yalenwa. E ico alombele umukalamba wa bacilolo ba kwi sano ukuti amusuminishe ukukanaikowesha kuli ifi fintu. 9 Kabili Lesa wa cine alengele umukalamba wa bacilolo ba kwi sano alanga Daniele icikuuku kabili amumfwila uluse.+ 10 Lelo umukalamba wa bacilolo ba kwi sano aebele Daniele ati: “Ine ndetiina shikulu wandi imfumu, uwamupimina ifya kulya ne fya kunwa. Bushe imfumu ikancita shani nga ca kuti yamona mulemoneka abaonda ukucila imisepela imbi* aba mushinku wenu? Kuti mwandetelela* ku mfumu.” 11 Lelo Daniele aebele uo umukalamba wa bacilolo ba kwi sano aebele ukulasakamana Daniele, Hanania, Mishaele na Asaria ati: 12 “Mukwai esheni ababomfi benu pa nshiku 10, muletupeela fye ifilimwa, e fyo tulelya e lyo na menshi e yo tulenwa; 13 lyena mukamone ubupusano bukaba pa fyo tukalamoneka ne fikalamoneka imisepela inensu* iilya ifya maliila ya mfumu, kabili mukacite ababomfi benu ukulingana ne fyo mukamona.”

14 E ico alisumine ifyo bamulombele kabili alibeseshe pa nshiku 10. 15 Ilyo inshiku 10 shalepwa, ninshi balemoneka bwino kabili ninshi imibili yabo ilelelema* ukucila imisepela inabo* yonse abalelya ifya maliila ya mfumu. 16 E ico uwalebasakamana e walesenda ifya maliila fyabo no mwangashi wabo, e lyo bena alebapeela ifilimwa. 17 Kabili Lesa wa cine alengele iyi imisepela* 4 yalaishiba ifintu, yalailuka fyonse ifyalembwa mu mabuuku kabili yaba na mano; Daniele amupeele na mano ya kwiluka ifimonwa fyonse ne filoto fyonse.+

18 Ilyo inshiku isho imfumu yabapimiine ukuti babatwale ku mfumu shakumene,+ umukalamba wa bacilolo ba kwi sano abatwele kuli Nebukadnesari. 19 Ilyo imfumu yalandile nabo, takwali nangu umo uwali nga Daniele, Hanania, Mishaele na Asaria;+ e ico batwalilile ukubombela imfumu. 20 Muli fyonse ifyo imfumu yabepwishe umo balekabila ukubomfya amano no kwiluka, yasangile ukuti bena balicililepo imiku 10 pali bashimapepo bonse aba finjelengwe na balebuka+ abali mu bufumu bwa iko bonse. 21 Kabili Daniele atwalilile ukwikala kulya kwine mpaka mu mwaka wa kubalilapo uwa Mfumu Sailasi.+

2 Nomba mu mwaka walenga bubili ukutula apo Nebukadnesari atendekeele ukuteka, alilotele ifiloto, kabili alisakamikwe* sana+ ica kuti alifililwe no kulaala. 2 E ico imfumu yalandile ukuti bete bashimapepo ba finjelengwe, ababuka, ing’anga na bena Kaldi,* pa kuti bebe imfumu ifiloto yalotele. Nabo balingiile baiminina na pa ntanshi ya mfumu.+ 3 Lyena imfumu yabebele aiti: “Kuli iciloto ndotele, kabili ninsakamikwa* sana pantu ndefwaya ukwishiba iciloto nacilota.” 4 Abena Kaldi baebele imfumu mu ciAramaiki*+ abati: “Mwe mfumu, beni no mweo umuyayaya. Londolweleni ababomfi benu iciloto, na ifwe twalamweba umo cilolele.”

5 Imfumu ya-aswike abena Kaldi aiti: “Ifyo napingula ni fi: Nga tamwanjebe iciloto ndotele no kunondolwela umo cilolele, muli no kuputaulwa kabili amayanda yenu yakasangulwa ifimbusu fya cintubwingi.* 6 Lelo nga mwanondolwela iciloto kabili mwanjeba umo cilolele, ndemupeela ifya bupe no kumulambula kabili ndemucindamika sana.+ E ico njebeni iciloto ndotele munondolwele no mo cilolele.”

7 Ba-aswike pa muku walenga bubili abati: “Imfumu nailondolwele fwe babomfi ba iko iciloto, na ifwe twalayeba umo cilolele.”

8 Imfumu yabaswike aiti: “Cine cine, ninjishiba ukuti mulelafyalafya fye, pantu namwishiba ifyo mpingwile. 9 Pantu nga tamunjebele iciloto ndotele, kuli fye icintu cimo ico mpangile ukumucita imwe bonse. Lelo namusuminishanya ukumbepa no kunjeba ifya bufi fisuke ifintu fyaluke. E ico endesheni njebeni iciloto ndotele, e lyo nalaishiba nga kuti mwanondolwela umo cilolele.”

10 Abena Kaldi ba-aswike imfumu abati: “Takuli umuntu pano isonde uwingacita ifyo imfumu ilefwaya, pantu takwatala akuba imfumu ya maka nangu umulashi uwaebapo shimapepo wa finjelengwe, uubuka nangu umwina Kaldi ukucita ici. 11 Ico imfumu ilefwaya ukuti tucite nacikosa, tapali nangu umo uwingalondolwela imfumu kano balesa, abashikala pamo na bantunse.”*

12 Ilyo line imfumu yalikalipe icine cine, kabili yalandile ukuti aba mano bonse aba mu Babiloni babepaye.+ 13 Ilyo imfumu yafumishe icipope, baba na mupepi no kwipaya aba mano bonse; bailefwaya Daniele na banankwe, pa kuti nabo bene babepaye.

14 Pali ilya nshita Daniele mano mano kabili mu nshila iisuma alandile na Aryoke umukalamba wa balelinda imfumu, uwaile mu kwipaya aba mano aba mu Babiloni. 15 Aipwishe Aryoke cilolo wa mfumu ati: “Cinshi imfumu ifumiishe ici cipope cabipa ifi?” Lyena Aryoke alondolwelele Daniele umulandu onse.+ 16 E ico Daniele aingile umwali imfumu no kuilomba ukuti imupeeleko inshita iyalinga iya kuti ailondolwelele umo iciloto calolele.

17 Lyena Daniele aile ku ng’anda yakwe kabili ailelondolwela abanankwe Hanania, Mishaele na Asaria umulandu onse. 18 Abebele ukuti balombe Lesa wa ku muulu ukuti abomfwile uluse kabili abasokolwele iyi nkaama, pa kuti Daniele na banankwe bebepaila pamo na ba mano bambi aba mu Babiloni.

19 Lyena Daniele balimusokolwelele inkaama mu cimonwa mu nshita ya bushiku.+ E ico Daniele alumbenye Lesa wa ku muulu. 20 Daniele alandile ati:

24 Lyena Daniele aile kuli Aryoke, uo imfumu yasontele ukuti epaye aba mano bonse aba mu Babiloni.+ Kabili amwebele ati: “Wi-ipayapo nangu umo pa ba mano aba mu Babiloni. Ntwala ku mfumu, pa kuti nje ilondolwela umo iciloto cilolele.”

25 Bwangu bwangu Aryoke asendele Daniele no kumutwala ku mfumu, e lyo ayeba ati: “Ninsanga umwaume umo pali bankole abaYuda,+ uwingalondolwela imfumu umo iciloto cilolele.” 26 Imfumu yaipwishe Daniele, uwakwete ishina lya kuti Belteshasari+ ati: “Bushe cine cine iwe kuti wanjeba iciloto nalotele no kunondolwela umo cilolele?”+ 27 Daniele ayaswike imfumu ati: “Pa ba mano bonse, ababuka, bashimapepo ba finjelengwe na babukila ku ntanda tapali nangu umo uwingeba imfumu inkaama ya fyo yaipwishe.+ 28 Lelo kwaliba Lesa mu muulu uusokolola inkaama,+ kabili nalenga Imfumu Nebukadnesari yaishiba ifili no kucitika mu nshiku sha kulekelesha. Ici e ciloto mwalotele kabili ifi e fimonwa ifyali mu mutwe wenu ilyo mwaleele pa busanshi bwenu:

29 “Mwe mfumu, ilyo mwasendeme pa busanshi bwenu, mu matontonkanyo yenu mwaishile ifikacitika ku ntanshi, kabili uusokolola inkaama nalenga mwaishiba ifikacitika. 30 Nomba icilengele ine bansokolwele inkaama te pa mulandu wa kuti ndi wa mano ukucila aba mweo bonse; lelo ni pa kuti imfumu ishibe umulolele iciloto yalotele na pa kuti mwishibe ifili mu mutima wenu.+

31 “Mwe mfumu, ilyo mwaloleshe, mwamwene icimpashanya icikalamba. Ici icimpashanya, cali icikalamba sana kabili calebeeka nga nshi, caiminine pa ntanshi yenu, kabili mwalitiinine sana pa mulandu ne fyo calemoneka. 32 Umutwe wa ici cimpashanya wali uwa golde iisuma,+ icifuba ca ciko na maboko ya ciko fyali fya silfere,+ ulufumo lwa ciko na matanta ya ciko fyali ifya mukuba,+ 33 amolu ya ciko yali aya cela,+ kabili amakasa ya ciko yali aya cela ne bumba ifyatobenkana.+ 34 Mwalitwalilile ukulolesha, lyasuka ilibwe lyaputulwa, lelo te minwe yaliputwile, kabili lyaileuma icimpashanya pa makasa ya ciko aya cela ne bumba no kuyatobaula.+ 35 Pali ilya nshita icela, ibumba, umukuba, silfere na golde, fyonse fyalitobawilwe pamo ica kuti fyaba fye nge misungu ya pa kupumina ingano mu lusuba, kabili umwela walifyulwile ica kuti tapashele nangu kamo. Lelo ilibwe ilyatobele icimpashanya, lyaishileba ulupili ulukalamba lwaisula na pano isonde ponse.

36 “Ici e ciloto mwalotele, kabili nomba twalalondolwela imfumu umo cilolele. 37 Imwe mwe mfumu—mwe mfumu ya shamfumu, iyo Lesa wa ku muulu apeela ubufumu,+ amaka, ubukose no bukata, 38 kabili mwebo apeela amaka pa bantu konse uko baikala, inama sha mu mpanga ne fyuni fya mu lwelele, kabili mwebo alenga mwaba kateka wa ifi fyonse+—imwe bene e imwe umutwe wa golde.+

39 “Lelo pa numa yenu kukaba ubufumu na bumbi,+ nomba bwena bukacepako amaka pa bufumu bwenu; lyena kukesaba ubufumu bumbi, ubwalenga butatu, ubwa mukuba, ubukateka pano isonde ponse.+

40 “Nomba ubufumu ubwalenga 4, bukaba ubwakosa nge cela.+ Pantu nga filya fine icela cishonaula no kupela ifintu fyonse, kabili nga filya fine icela citobaula, e fyo bukashonaula no kutobaula aya amabufumu yonse.+

41 “Kabili nga filya fine mwamwene ukuti amakasa ne fikondo fyali ifya cela ne bumba, ubu bufumu bukapaatukana, lelo ulubali lumo ulwa ubu bufumu lukaba ulwakosa nge cela, nga filya fine mwamwene icela icatobenkana ne bumba ilyanaka. 42 Kabili apo ifikondo fyali ifya cela ne bumba, e fyo no bufumu bukaba. Ulubali lumo lukaba ulwakosa e lyo ulubali lumbi lukaba ulwanaka. 43 Nga filya fine mwamwene icela icatobenkana ne bumba ilyanaka, ulubali ulwakosa ulwa bufumu lukatobenkana na bantu abalekanalekana;* lelo tabakekatane, nga filya fine icela cinshingekatana ne bumba.

44 “Mu nshiku sha isho ishamfumu,+ Lesa wa mu muulu akemya ubufumu ubushakatale abonaulwa.+ Kabili tabakapeele abantu bambi ubo bufumu.+ Bukashonaula no konaula aya amabufumu yonse,+ kabili bwena bukeminina umuyayaya,+ 45 nga filya fine mwamwene ilibwe lyaputulwa ku lupili, lelo te minwe yaliputwile, lyatobaula ne cela, umukuba, ibumba, silfere na golde.+ Lesa Mukulu nalenga imfumu yaishiba ifikesacitika ku ntanshi.+ Ici ciloto ca cine, ne fyo cailulwa fya cishinka.”

46 Lyena Imfumu Nebukadnesari yafukamine Daniele yafisha ne mpumi panshi kabili yalimukunkwilile. E lyo yalanda ukuti bapeele Daniele ifya bupe no bubani. 47 Imfumu yaebele Daniele aiti: “Cine cine Lesa wenu imwe ni Lesa uwacila tulesa tonse kabili ni Shikulu wa shamfumu kabili ni Kasokolola wa nkaama, pantu nalenga wasokolola iyi nkaama.”+ 48 Lyena imfumu yapeele Daniele icifulo ca pa muulu, yamupeele ne fya bupe ifisuma ifingi, kabili yamulengele aba kateka mu citungu conse* ica Babiloni.+ Yalilengele aba kapitao wa ba mano bonse aba mu Babiloni. 49 Kabili imfumu yasontele Shadraki, Meshaki na Abednego+ ukula-angalila icitungu* ca Babiloni, nga fintu Daniele ailombele, lelo Daniele ena alebombela mwi sano lya mfumu.

3 Nebukadnesari imfumu apangile icimpashanya ca golde, icalepele imikono 60* ukuya mu muulu kabili mu bwipi calepele imikono 6.* Aciimike mwi lungu lya Dura, mu citungu ca Babiloni. 2 Lyena Imfumu Nebukadnesari yatumine abakuyalonganika intungulushi shikalamba, bakapitao, abalashi, impanda mano, abasunga icuma, bakapingula, abasungilila amafunde na bakalamba bonse abaleangalila ifitungu pa kuti bese basefye icimpashanya ico Imfumu Nebukadnesari yaimike.

3 E ico intungulushi shikalamba, bakapitao, abalashi, impanda mano, abasunga icuma, bakapingula, abasungilila amafunde na baleangalila ifitungu* bonse balilongene ku kusefya icimpashanya ico Imfumu Nebukadnesari yaimike. Kabili baiminine pa ntanshi ya cimpashanya ico Nebukadnesari aimike. 4 Kabila wa mbila abilishe ati: “Ili e funde ilyo imfumu ilepeela imwe mwe bantu ba mishobo iyalekanalekana, mwe nko na mwe balanda indimi ishalekanalekana, 5 ukuti nga mwaumfwa intandala shalila, icimpeeta, isese, nsango, icilimba ca nsale, icimpeeta ca nyambi ne filimba fimbi, mufukame mufishe ne mpumi panshi no kupepa icimpashanya ca golde ico Imfumu Nebukadnesari imike. 6 Onse uushafukame afishe ne mpumi panshi no kucipepa, ilyo line fye balamupoosa mwi lungu lya mulilo uulebilima.”+ 7 E ico ilyo abantu bonse baumfwile intandala, icimpeeta, isese, nsango, icilimba ca nsale ne filimba fimbi fyalila, bonse balifukeme bafisha ne mpumi panshi, abantu ba mishobo yonse, inko na balanda indimi ishalekanalekana, balapepa ne cimpashanya ca golde ico Imfumu Nebukadnesari yaimike.

8 Nomba pali ilya ine nshita abena Kaldi bamo baile ku mfumu no kusoselela* abaYuda. 9 Baebele Imfumu Nebukadnesari abati: “Mwe mfumu, mube no mweo umuyayaya. 10 Nimwe mwe Mfumu mwafumishe ifunde lya kuti, umuntu onse uwaumfwa intandala, icimpeeta, isese, nsango, ifilimba fya nsale, icimpeeta ca nyambi ne filimba fimbi fyalila, afwile ukufukama afisha ne mpumi panshi no kupepa icimpashanya ca golde; 11 no kuti uushifukeme afisha ne mpumi panshi no kucipepa bafwile ukumupoosa mwi lungu lya mulilo uulebilima.+ 12 Lelo kuli abaYuda bamo abo mwasonta ukwangalila icitungu* ca Babiloni: Shadraki, Meshaki na Abednego.+ Aba abaume tabamucindika mwe mfumu, tababombela balesa benu, kabili nabakaana no kupepa icimpashanya ca golde ico mwaimika.”

13 Lyena Nebukadnesari alikalipe nga nshi, alanda no kuti bamutwalile Shadraki, Meshaki na Abednego. E ico balitwele aba baume ku mfumu. 14 Nebukadnesari abebele ati: “Bushe ca cine ukuti Shadraki, Meshaki na Abednego, tamulebombela balesa bandi,+ no kuti namukaana ukupepa icimpashanya ca golde ico naimika? 15 Nomba nga mwaumfwa intandala, icimpeeta, isese, nsango, ifilimba fya nsale, icimpeeta ca nyambi ne filimba fimbi fyalila, kabili nga namuipekanya ukufukama no kufisha impumi panshi no kupepa icimpashanya ico napanga, ninshi cawama. Lelo nga mwakaana ukucipepa, ilyo line balamupoosa mwi lungu lya mulilo uulebilima. Kabili ni lesa nshi uwingamupokolola mu maboko yandi?”+

16 Shadraki, Meshaki na Abednego ba-aswike imfumu abati: “Mwe Nebukadnesari, tatukwete nangu cimo ica kumwasuka pali uyu mulandu. 17 Nga caba ifi, Lesa wesu uo tubombela alikwata amaka ya kutupokolola mwi lungu lya mulilo uulebilima na ya kutupokolola mu minwe yenu mwe mfumu.+ 18 Lelo nangu tatupuswishe, mwe mfumu, mwishibe ukuti balesa benu ifwe tatwababombele, kabili tatwapepe icimpashanya ca golde ico mwaimika.”+

19 Lyena Nebukadnesari alifuliilwe nga nshi Shadraki, Meshaki na Abednego, ica kuti ne cinso cakwe calyalwike.* Kabili alandile ukuti bakafye ilungu imiku 7 ukucila ifyo balikafya lyonse. 20 Aebele na baume bamo aba maka aba mwi bumba lyakwe ilya bashilika ukuti bakake Shadraki, Meshaki na Abednego, kabili babapoose mwi lungu lya mulilo uwalebilima.

21 E ico aba baume balibakakile ninshi nabafwala ifya kufwala fya kunse, ifya kufwala fya mu kati, ifisote ne fya kufwala fyabo fyonse ifyashala, kabili babapoosele mwi lungu lya mulilo uwalebilima. 22 Pa mulandu wa kuti ifunde lya mfumu lyalibipile sana kabili ilungu lya mulilo lyalikabishe, balya abaume abasendele Shadraki, Meshaki na Abednego e bo ulubingu lwa mulilo lwaipeye. 23 Lelo aba baume batatu, Shadraki, Meshaki na Abednego, bawilile mwi lungu lya mulilo uwalebilima ninshi nababakaka.

24 Lyena Imfumu Nebukadnesari yalitiinine nga nshi kabili yalimine bwangu bwangu no kwipusha bacilolo ba kwi sano aiti: “Bushe te baume batatu twacikaka no kubapoosa mwi lungu lya mulilo?” Nabo ba-aswike imfumu abati: “Ni fyo fine, mwe mfumu.” 25 Lyena Imfumu yalandile ati: “Moneni! ndemona abaume 4 ababulwa ukukakwa, bale-enda mwi lungu lya mulilo, tabapiile, kabili uwalenga 4 alemoneka kwati mwana umwaume uwa balesa.”

26 Nebukadnesari apaleme ku mwinshi we lungu lya mulilo uwalebilima, e lyo abilikisha ati: “Shadraki, Meshaki na Abednego, mwe babomfi ba kwa Lesa Uwapulamo,+ fumeni mwise kuno!” Lyena Shadraki, Meshaki na Abednego balifumine mu mulilo. 27 Kabili intungulushi shikalamba, bakapitao, abalashi na bacilolo bakalamba aba mfumu abalongene+ balimwene ukuti umulilo tawabacitile nangu cimo aba baume,*+ no mushishi wa ku mitwe yabo tawababwike, kabili ifya kufwala fyabo ifya kunse fyali fye cimo cine, ne mibili yabo tayanunkile icushi nangu panono.

28 Lyena Nebukadnesari abilishe ukuti: “Acindikwe Lesa wa kwa Shadraki, Meshaki na Abednego,+ uwacituma malaika wakwe ukwisapususha ababomfi bakwe. Bacimucetekela tabacikonka ifunde lya mfumu, baci-itemenwa ukufwa ukucila ukubombela balesa bambi nelyo ukubapepa kano fye Lesa wabo.+ 29 E ico ndefumya icipope ca kuti abantu bonse, aba nko shonse nelyo abalanda indimi ishalekanalekana abalanda icabipa pali Lesa wa kwa Shadraki, Meshaki na Abednego bakabaputaula, na mayanda yabo yakasangulwa ifimbusu fya cintubwingi;* pantu takwaba lesa umbi uwingapususha nga Lesa wa aba abaume.”+

30 Lyena imfumu yapeele Shadraki, Meshaki na Abednego ififulo fya pa muulu* mu citungu* ca Babiloni.+

4 “Imfumu Nebukadnesari ile-eba abantu aba mishobo yonse, aba nko na balanda indimi shalekanalekana abekala mwi sonde lyonse aiti: Mube sana no mutende! 2 Ndi ne nsansa ukumulondolwela ifishibilo ne fipesha amano ifyo Lesa Uwapulamo acita pali ine. 3 Ifishibilo fyakwe fikalamba nga nshi, ne fipesha amano fyakwe fikulu icine cine! Ubufumu bwakwe bufumu bwa muyayaya, kabili akateka ku nkulo ne nkulo.+

4 “Ine ne Nebukadnesari, naleikala umutende mu ng’anda yandi kabili naletunguluka mwi sano lyandi. 5 Iciloto ico nalotele calintiinishe. Ilyo naleele pa busanshi bwandi, ifikope ne fimonwa ifyo namwene fyalilengele naumfwa sana umwenso.+ 6 E ico nafumishe icipope ca kuti bandetele aba mano bonse aba mu Babiloni, pa kuti banondolwele umwalolele iciloto.+

7 “Ilyo line bashimapepo ba finjelengwe, ababuka, abena Kaldi,* na babukila ku ntanda+ balishile. Ilyo nabalondolwelele iciloto, balifililwe ukunondolwela umo calolele.+ 8 Na mu kulekelesha Daniele alishile kuli ine, uwakwata ishina lya kuti Belteshasari+ ilyafuma kuli lesa wandi,+ kabili uwakwata umupashi wa balesa ba mushilo,+ na ine nalimulondolwelele iciloto nati:

9 “‘Belteshasari we mukalamba wa bashimapepo ba finjelengwe,+ ninjishiba ukuti umupashi wa balesa ba mushilo waba muli iwe+ kabili takuli inkaama nangu imo iingakukosela.+ E ico njeba ifimonwa namwene mu ciloto candi kabili unjebe no mo cilolele.

10 “‘Nalimwene ifimonwa ilyo naleele pa busanshi bwandi, namwene icimuti+ pa kati ke sonde icitali nga nshi.+ 11 Ici icimuti calikulile kabili caishileba icakosa, calilepele mpaka cafika na mu muulu, kabili calemoneka na ku mpela ya pano isonde ponse. 12 Amabula ya ciko yali ayasuma, ne fisabo fya ciko fyali ifingi, kabili cakwete ifya kulya ifya bantu bonse ne fya nama shonse. Mwi samba lya ciko e mo inama sha mu mpanga shalesanga icintelelwe, na mu misambo ya ciko e mo ifyuni fya mu lwelele fyaleikala, kabili ifya mweo fyonse fyalelya ifisabo fya ici cimuti.

13 “‘Ilyo nakonkenyepo ukumona ifimonwa ifyo namwene ilyo nali pa busanshi bwandi, namwene kalinda, uwa mushilo, aleika ukufuma ku muulu.+ 14 Abilikishe ati: “Temeni icimuti,+ putuleniko ne misambo. Pululeni amabuula, kabili mupase ne fisabo fya ciko! Lekeni inama shifulumuke mwi samba lya ciko, ne fyuni fipululuke ku misambo ya ciko. 15 Lelo icishiki ca cimuti lekeni cishale mu mushili, mu cani ca mu mpanga. Kabili cikakweko icipaafya ca cela ne ca mukuba. Lekeni umume wa mu muulu ulecibomfya, kabili lekeni cileikala mu cani ca pe sonde pamo ne nama.+ 16 Lekeni umutima wa ciko uwa buntunse waluke ube umutima wa nama, kabili lekeni papite+ inshita 7.+ 17 Abalelinda+ e babikileko ici icipope, kabili uwa mushilo e ulandile aya amashiwi, pa kuti aba mweo beshibe ukuti Uwapulamo e Kateka mu bufumu bwa bantunse+ no kuti abupeela ku o atemenwe, kabili abikapo uwacepesha pa bantunse.”

18 “‘Ici e ciloto ico ine ne Mfumu Nebukadnesari nalotele; nomba iwe Belteshasari, londolola umo cilolele, pantu aba mano bonse abashala aba mu bufumu bwandi balifilwa ukunondolwela umo calola.+ Lelo iwe kuti wanondolwela, pantu umupashi wa balesa ba mushilo waba muli iwe.’

19 “Pali iyi nshita Daniele, uwakwete ishina lya kuti Belteshasari+ alitiinine pa nshita iinono, kabili amatontonkanyo yakwe yalimutiinishe nga nshi.

“Imfumu yaebele Daniele aiti, ‘Belteshasari, wileka iciloto nangu umo cilolele fikutiinye.’

“Belteshasari aebele Imfumu ati, ‘Mwe shikulu, kuti cawama ifili mu ciloto fyacitikila abamupata, ne fyo cilepilibula fyacitikila abalwani benu.

20 “‘Icimuti ico mwamwene, icakulile kabili icaishileba icakosa icalepele ukufika na ku muulu, kabili icamoneke na mwi sonde lyonse,+ 21 icakwete amabula ayasuma, ifisabo ifingi, kabili icakwete ifya kulya fya bantu bonse ne fya nama shonse, ico mwi samba lya ciko mwaleikala inama sha mu mpanga, kabili icali ne misambo iyo ifyuni fya mu lwelele fyaleikalako,+ 22 nimwe mwe mfumu, pantu mwalikula ica kuti mwakosa no kukosa kabili ubucindami bwenu bwalikula bwafika na ku muulu,+ ne mitekele yenu yalifika ku mpela ya pano isonde.+

23 “‘Kabili imfumu yamwene kalinda, uwa mushilo,+ aleika ukufuma ku muulu, uwalelanda ati: “Temeni icimuti, conauleni. Lelo icishiki ca ciko lekeni cishale mu mushili, mu cani ca mu mpanga kabili mukakeko icipaafya ca cela ne ca mukuba, lekeni umume wa mu muulu ulecibomfya, kabili lekeni cileikala pamo ne nama sha mu mpanga, mpaka pakapite inshita 7.”+ 24 Mwe mfumu, iciloto cilolele umu; kabili ici e cipope ca Wapulamo ica fintu ififwile ukucitikila shikulu imfumu. 25 Imwe bakamutamfya pa bantu, kabili mukalaikala ne nama sha mu mpanga, mukalalya umulemfwe kwati ni ng’ombe ishilume; kabili umume wa mu muulu ukalamubomfya,+ mpaka pakapite inshita 7+ pali imwe,+ mukasuke mukeshibe ukuti Uwapulamo e uteka mu bufumu bwa bantunse, kabili abupeela ku o atemenwe.+

26 “‘Lelo apo batile icishiki ca cimuti pamo ne mishila ya ciko fishale mu mushili,+ bakamubwesesha ubufumu ilyo mukeshiba ukuti imyulu ileteka. 27 E ico mwe mfumu, umfweni ifyo nalamupandako amano, lekeni ukucita imembu kabili mulecita ifyalungama, mwilacita ifyabipa pa kuti muleba no luse ku balanda. Nalimo ubucindami bwenu kuti bwatantalila.’”+

28 Fyonse ifi fyalicitikiile Imfumu Nebukadnesari.

29 Ilyo papitile imyeshi 12, yale-enda pa mutenge we sano lya mu Babiloni. 30 Imfumu yalelanda aiti: “Bushe uyu te Babiloni Mukalamba, umusumba uo ine nakuula ku maka yandi ayakalamba pa kuti ube ing’anda ya bufumu kabili ubukata bwa bucindami bwandi?”

31 Ilyo imfumu tailapwa no kulanda ifi, kwali ishiwi ilyafumine mu muulu aliti: “Umfwa, we Mfumu Nebukadnesari, ‘Nabakupoka ubufumu,+ 32 kabili balekutamfya pa bantu. Wakulaikala ne nama sha mu mpanga. Ukalalya umulemfwe nge ng’ombe ishilume, mpaka pakapite inshita 7 pali iwe, ukasuke ukeshibe ukuti Uwapulamo e Kateka pa mabufumu ya bantunse, kabili ayapeela ku o atemenwe.’”+

33 Pali ilya ine nshita yalya mashiwi yalifikilishiwe pali Nebukadnesari. Balimutamfishe pa bantunse, atampile no kulya umulemfwe nge ng’ombe ishilume, kabili umubili wakwe walibombele ku mume wa mu muulu, wasuka umushishi wakwe wakula waba nga masako ya kwa kapumpe, na amaala yakwe yakula yaba nga aya cuni.+

34 “Ilyo ishi nshita shapwile,+ ine ne Nebukadnesari, nainwinine amenso yandi ku muulu, e lyo amano yandi yabweleele muli ine; kabili nacindike Uwapulamo, nalumbenye no kucindika Uwabako umuyayaya, pantu imitekele yakwe ya muyayaya no bufumu bwakwe bwabako ku nkulo ne nkulo.+ 35 Abekala pano isonde bonse abamona ukuti ba fye, kabili amabumba ya mu muulu na ba pano isonde abacita ukulingana ne fyo alefwaya. Takuli uwingamucincintila+ nelyo uwingamwipusha ukuti, ‘Cinshi wacitila ifi?’+

36 “Pali ilya nshita, amano yandi yalibweleele muli ine, balimbweseshe ubukata bwa bufumu bwandi, ubucindami no kuyemba.+ Bacilolo bandi abakalamba na bashimucindikwa balimfwaile sana, kabili nalibweleele pa bufumu, no bucindami bwandi bwalikulileko.

37 “Nomba ine ne Nebukadnesari, ndelumbanya, ndesansabika kabili ndecindika Imfumu ya ku muulu,+ pantu fyonse ifyo icita fya cishinka ne nshila sha iko sha mulinganya,+ kabili aba matutumuko ilabacefya.”+

5 Nomba Imfumu Belshasari,+ yapangiile bashimucindikwa ba iko abali 1,000 umutebeto uukalamba, kabili yaikele pa ntanshi yabo yalanwa no mwangashi.+ 2 Ilyo Belshasari akolelwe, alandile ukuti balete ifipe fya golde ne fya silfere ifyo Nebukadnesari wishi afumishe mwi tempele lya mu Yerusalemu,+ pa kuti imfumu na bashimucindikwa ba iko, e lyo na bakanakashi ba iko na bakashi banono banwenemo. 3 Lyena baletele ifipe fya golde ifyo bafumishe mwi tempele lya ng’anda ya kwa Lesa iyali mu Yerusalemu. Lyena imfumu na bashimucindikwa ba iko, e lyo na bakanakashi ba iko na bakashi banono balinwenenemo. 4 Balinwene umwangashi, kabili balumbenye balesa ba golde na ba silfere, aba mukuba, aba cela, aba fimuti na ba mabwe.

5 Pali ilya ine nshita kwamoneke iminwe ya muntu kabili yatendeke ukulemba pa cibumba ca mwi sano icashingulwa icali apalungatene ne ca kutekapo inyali, ne mfumu yalemona icisansa icalelemba. 6 Lyena Imfumu yalyalwike ifyo yalemoneka pa menso, na matontonkanyo ya iko yalengele yaba no mwenso, kabili intungu sha iko shalesokona+ na makufi ya iko yaletutuma.

7 Imfumu yabilikishe ukuti bailetele ababuka, abena Kaldi* na babukila ku ntanda.+ Imfumu yaebele aba mano ba mu Babiloni aiti: “Umuntu onse uwalabelenga ifilembo ifi no kunondolwela umo filolele, twalamufwika ifya kufwala ifyakashikila na kacheni ka golde mu mukoshi,+ kabili alaba kateka wa butatu mu bufumu.”+

8 Lyena aba mano bonse aba mfumu balingiile umwali Imfumu. Lelo balifililwe ukubelenga ifilembo nangu ukulondolwela imfumu umo fyalolele.+ 9 E ico Imfumu Belshasari yalitiinine nga nshi kabili icinso ca iko calyalwike; na bashimucindikwa ba iko balipeshiwe amano.+

10 Ilyo namfumu aumfwile ifyo imfumu na bashimucindikwa ba iko balandile, alingiile umwali umutebeto. Namfumu aebele imfumu ati: “Mwe mfumu, mube no mweo umuyayaya. Mwileka amatontonkanyo yenu yalenge mube no mwenso, kabili mwileka icinso cenu caluke. 11 Kwaliba umwaume umo* mu bufumu bwenu uwakwata umupashi wa balesa ba mushilo; mu nshiku sha kwa shinwe, casangilwe ukuti uyu muntu aleishiba ifintu, aleiluka kabili ali na mano nga mano ya balesa.+ Shinwe, Imfumu Nebukadnesari amulengele ukuba umukalamba wa bashimapepo ba finjelengwe, ababuka, abena Kaldi* na babukila ku ntanda.+ 12 Pantu Daniele uo imfumu yainike ukuti Belteshasari,+ ali no mupashi wa cipesha amano, aleishiba ifintu kabili aleiluka umulolele ifiloto, alepikulula ubwile, alelondolola ne milandu iya-afya.+ Nomba lekeni bete Daniele, na o alaisamweba umo ifi filolele.”

13 E ico baletele Daniele ku mfumu. Imfumu yaipwishe Daniele aiti: “Bushe e iwe Daniele uwa pali bankole abaYuda,+ uo tata imfumu aletele ukufuma ku Yuda?+ 14 Ning’umfwa ukuti walikwata umupashi wa balesa+ kabili walishiba ifintu, no kuti uleluka kabili walikwata amano nga nshi.+ 15 Nomba bacindetela aba mano na babuka pa kuti bese babelenge ifilembo ifi, no kunondolwela umo filolele; lelo nabafilwa ukulondolola umo ifi filembo filolele.+ 16 Nomba ning’umfwa ukuti iwe walikwata amaka ya kwilula ifintu+ na ya kulondolola imilandu iya-afya. Nomba nga walabelenga ifi ifilembo no kunondolwela umo filolele, twalakufwika ifya kufwala ifyakashikila na kacheni ka golde mu mukoshi, kabili walaba kateka wa butatu mu bufumu.”+

17 Lyena Daniele aebele imfumu ati: “Sungeni ifya bupe fyenu, ne filambu fyenu mupeele abantu bambi. Lelo nalamubelengela ifilembo mwe mfumu kabili nalamulondolwela umo filolele. 18 Mwe mfumu, Lesa Uwapulamo alipeele Nebukadnesari shinwe ubufumu, alilengele aba umukalamba, alimupeele ubukata kabili alilengele aba uwacindama.+ 19 Pa mulandu wa kuti balimulengele aba umukalamba, abantu ba mishobo yonse, aba nko na ba ndimi shalekanalekana baletutuma pa cinso cakwe.+ Onse uo alefwaya alemwipaya nelyo alemuleka aba no mweo, kabili onse uo alefwaya alemucindamika nelyo amuseebanya.+ 20 Lelo ilyo aishileba na matutumuko na lintu ataleme, atendeke ukuituntumba.+ E ico balimufumishe pa cipuna cakwe ica bufumu, bamupoka no bucindami. 21 Balimutamfishe pa bantunse, basangwile no mutima wakwe waba ngo wa nama, kabili aile mu kwikala pamo ne mpunda sha mu mpanga. Alelya umulemfwe kwati ni ng’ombe ishilume, no mubili wakwe walebomba ku mume wa mu muulu, mpaka aishiba ukuti Lesa Uwapulamo e wakwata amaka pa mabufumu ya bantunse, no kuti abikapo uo alefwaya.+

22 “Lelo iwe, Belshasari we mwana wakwe, tawaicefya nangu ca kuti walishiba ifi fyonse. 23 Lelo wali-ikusha pali Shikulu wa ku muulu,+ kabili walandile ukuti bakuletele ifipe fya mu ng’anda yakwe.+ Lyena iwe na bashimucindikwa bobe, e lyo na bakanakashi bobe na bakashi banono namunwenamo umwangashi, kabili namucindika balesa ba silfere na golde, aba mukuba, aba cela, aba fimuti na ba mabwe, balesa abashimona nangu kamo, abashumfwa nangu fimo, kabili abashaishiba nangu cimo.+ Lelo tawacindika Lesa uwakwata umupu obe mu minwe yakwe+ kabili uwakwata amaka pali fyonse ifyo ucita. 24 E ico e wacituma icisansa kabili cacisalemba ifi ifilembo.+ 25 Kabili ifilembo ifilembelwe ni fi: MENEE, MENEE, TEKEELE na PARSIINI.

26 “Umu e mulolele aya mashiwi: MENEE ilolele mu kuti Lesa napenda inshiku sha bufumu bobe kabili nabupwisha.+

27 “TEKEELE ilolele mu kuti nabakupima mu ca kupiminako ukufina kabili nausangwa ukuti taufikilepo.

28 “PEREESE ilolele mu kuti ubufumu bobe nababwakanya kabili babupeele ku bena Madai na ku bena Persia.”+

29 Lyena Belshasari alandile ukuti bafwike Daniele insalu ishakashikila, na kacheni ka golde mu mukoshi; kabili babilile imbila ya kuti Daniele e wali no kuba kateka wa butatu mu bufumu.+

30 Ilya ine nshita ya bushiku, Belshasari imfumu ya bena Kaldi balimwipeye.+ 31 Kabili Dariusi+ umwina Madai balimupeele ubufumu; ali ne myaka nalimo 62.

6 Dariusi amwene ukutila, alingile ukusonta intungulushi shikalamba ishili 120 mu bufumu bonse.+ 2 Asontele na bacilolo bakalamba batatu, uko ishi ntungulushi shikalamba+ shali no kulatwala imilandu, pa kuti balecingilila ifintu fya mfumu. Umo pali aba batatu ali ni Daniele.+ 3 Nomba Daniele tali nga bacilolo bakalamba bambi nelyo nga intungulushi shikalamba, pantu ena ali no mupashi wa cipesha amano;+ kabili imfumu yalepanga ukumupeela icifulo icikalamba mu bufumu bonse.

4 Pali iyi nshita bacilolo bakalamba ne ntungulushi shikalamba, balefwaya apa kusangila Daniele no mulandu pa fyakumine ifya bufumu; lelo tabasangile nangu cimo ica kumupeelelapo umulandu, kabili basangile ukuti talecita icabipa nangu cimo pantu ali uwacetekelwa kabili takwete umulekelesha kabili tabasangile icabipa nangu cimo muli ena. 5 Lyena aba baume balanshenye abati: “Tatwakasange umulandu nangu umo uwa kupeela Daniele, kano fye nga twasanga ica kumupeelelapo umulandu icikumine amafunde ya kwa Lesa wakwe.”+

6 E ico aba bacilolo bakalamba ne ntungulushi shikalamba baile ibumba ku mfumu, kabili bayebele abati: “Mwe Mfumu Dariusi, mube no mweo umuyayaya. 7 Bacilolo bonse aba bufumu, bakapitao, intungulushi shikalamba, impanda mano na balashi, nabapandana amano kabili nabasuminishanya ukuti imfumu ibikeko icipope ne cibindo ca kuti, pa nshiku 30 umuntu onse afwile fye ukulomba icintu kuli imwe, kabili uukalomba icintu kuli lesa uli onse nangu ku muntu umbi, bafwile ukumupoosa mu cilindi ca nkalamo.+ 8 Nomba mwe mfumu, bikeniko icipope kabili mubikepo icilembo cenu+ pa kuti cikaalulwa, ukulingana ne funde lya bena Madai na bena Persia, ilishingalulwa.”+

9 E ico Imfumu Dariusi yafwatike icilembo ca iko pa cipope na pa cibindo.

10 Nomba ilyo Daniele aishibe ukuti Imfumu naifwatikapo icilembo pa cipope, aile ku ng’anda yakwe, kabili mu muputule wa pa mutenge uwakwete amawindo ayaiswike ayaloseshe ku Yerusalemu,+ alefukama imiku itatu mu kasuba kamo alapepa no kulumbanya Lesa wakwe, nga fintu alecita ilyo kushilaba icipope. 11 Pali ilya nshita balya baume baileingila mu ng’anda mu kupumikisha kabili basangile Daniele alepepa no kupaapaata Lesa wakwe.

12 E ico baile ku mfumu no kuibukishako pa cibindo abati: “Bushe tamwafwatike pa cibindo ca kuti pa nshiku 30 umuntu onse afwile fye ukulomba ifintu kuli imwe no kuti uwalomba icintu kuli lesa uli onse nelyo ku muntu umbi afwile ukupooswa mu cilindi ca nkalamo?” Imfumu yabaswike ati: “Ico icibindo calipangwa kale ukulingana ne funde lya bena Madai na bena Persia ilishingalulwa.”+ 13 Apo pene baebele Imfumu abati: “Daniele uwa muli bankole abaYuda,+ tamucindika mwe mfumu, kabili tacindika icibindo ico mwafwatikepo, lelo ena apepa imiku itatu mu kasuba kamo.”+ 14 Ilyo imfumu yaumfwile fye ifi, yalyumfwile sana ububi, kabili yatendeke ukutontonkanya pa nshila yali no kupusushishamo Daniele; na lintu akasuba kalewa ninshi icili ilefwaya fye inshila iyo yali no kumupusushishamo. 15 Na mukulekelesha aba baume baile ibumba ku mfumu, no kuyeba abati: “Mwe mfumu, mwalishiba ukuti ifunde lya bena Madai na bena Persia lya kuti icibindo conse nelyo icipope conse ico imfumu yapanga te kuti calulwe.”+

16 E ico imfumu yalandile ukuti bayesenda Daniele, kabili balilemusenda bamupoosa na mu cilindi ca nkalamo.+ Imfumu yaebele Daniele aiti: “Lesa obe uo ubombela lyonse, alakupususha.” 17 Lyena baletele icilibwe no kucibika pa kanwa ka cilindi, kabili imfumu yalifwatikepo icifwati ca iko ne fifwati fya bashimucindikwa ba iko, pa kuti fyonse ifyo bapingwile pali Daniele fialulwa.

18 Lyena imfumu yaile kwi sano lya iko. Tayaliile ubushiku bonse, yalikeene ukuisansamusha* kabili tayaleele.* 19 Nomba ku macaca ilyo kwatendeke fye ukubuuta, imfumu yalimine kabili yalyangufyenye ukuya ku cilindi ca nkalamo. 20 Ilyo yapaleme ku cilindi, yabilikishe Daniele ne shiwi lya bulanda. Imfumu yaipwishe Daniele aiti: “Daniele, we mubomfi wa kwa Lesa wa mweo, bushe Lesa obe uo ubombela lyonse nakupususha ku nkalamo?” 21 Ilyo line Daniele aebele imfumu ati: “Mwe mfumu, mube no mweo umuyayaya. 22 Lesa wandi alituma malaika wakwe uwaishilecilika utunwa twa nkalamo,+ na sho tashincenene,+ pantu asangile ukuti ndi wa kaele; kabili nshamulufyanya nangu cimo, mwe mfumu.”

23 Imfumu yalisansamwike nga nshi, kabili yalandile ukuti bafumye Daniele mu cilindi. Ilyo Daniele bamufumishe mu cilindi, tacenenwe nangu panono, pantu atetekele Lesa wakwe.+

24 Lyena imfumu yalandile ukuti balete balya baume abasoseleele* Daniele, kabili balibaletele babapoosa na mu cilindi ca nkalamo, pamo na bana babo na bakashi babo. Ilyo bashilafika na panshi ya cilindi, inkalamo shalibankile, shatobaula na mafupa yabo yonse.+

25 Lyena imfumu Dariusi yalembeele abantu ba mishobo yalekanalekana, aba nko, na balelanda indimi ishalekanalekana aba pe sonde ponse+ ati: “Mube sana no mutende! 26 Ndebikako icipope ca kuti mu buteko bonse ubwa bufumu bwandi abantu baletiina Lesa wa kwa Daniele.+ Pantu ni Lesa wa mweo kabili abako umuyayaya, no Bufumu bwakwe tabwakonaulwe, kabili imitekele yakwe ya muyayaya.+ 27 Alapokolola,+ alapususha kabili alacita ifishibilo ne fipesha amano ku muulu na pano isonde,+ pantu napususha Daniele ku maala ya nkalamo.”

28 E ico uyu Daniele, alitungulwike mu bufumu bwa kwa Dariusi+ na mu bufumu bwa kwa Sailasi umwina Persia.+

7 Mu mwaka wa kubalilapo uwa kuteka kwa Mfumu Belshasari+ iya Babiloni, Daniele alilotele iciloto kabili mu mutwe wakwe mwalishile ifimonwa ninshi ali pa busanshi bwakwe.+ Alilembele ici ciloto;+ alilembele fye fyonse. 2 Daniele atile:

“Nalimwene ifimonwa ubushiku, kabili moneni! imyela 4 iya mu myulu yalelulunkanya bemba mukalamba.+ 3 Kabili ifinama 4 ifikalamba nga nshi+ fyafumine muli bemba, fyonse fyali ifyapusana.

4 “Ica kubalilapo cali nge nkalamo,+ kabili cali na mapindo ya kwa kapumpe.+ Nalitwalilile ukulolesha mpaka amapindo ya ciko yanukulwa, kabili balicimishe ukufuma panshi no kulenga caiminina ku makasa yabili ngo muntu, bacipeele no mutima wa muntu.

5 “Kabili moneni! Kwali icinama na cimbi icalenga bubili, icapala bere.+ Calimishe ukulu kumo, kabili calikwete imbafu shitatu isho casumine ku meno ya ciko; kabili bacebele ukuti, ‘Ima, ulye iminofu iingi.’+

6 “Pa numa ya ifi nalitwalilile ukulolesha, kabili moneni! kwali icinama na cimbi, icalemoneka nge mbwili,+ lelo calikwete amapindo 4 pa numa ya ciko ayalemoneka nga mapindo ya cuni. Ici icinama cakwete imitwe 4,+ kabili bacipeele amaka ya kuteka.

7 “Pa numa ya ifi, nalitwalilile ukumona ifimonwa fya bushiku, kabili moneni! kwali icinama icalenga 4, icaletiinya kabili icalelenga umuntu aba no mwenso, cali ica maka nga nshi. Ici icinama cakwete ameno ya cela ayakalamba. Calelya no kukokotaula, kabili ifyashelepo califinyantawile na makasa ya ciko.+ Calipuseneko ku finama fyonse ifyabalilepo, kabili cali ne nsengo 10. 8 Ilyo nalelolekesha insengo, moneni! kwali akalusengo kambi, akanono,+ akamenene pa kati ka ishi nsengo, ne nsengo shitatu shalinukwike ilyo kamenene. Kabili moneni! aka akalusengo kalikwete amenso ayalemoneka nga menso ya muntu, kalikwete na kanwa akalelanda ifya kuitakisha.*+

9 “Nalitwalilile ukulolesha basuka babika ifipuna fya bufumu apo fyalingile ukuba, kabili Uwa Nshiku ne Nshiku+ alikele.+ Ifya kufwala fyakwe fyali ifyabuuta tuutu,+ no mushishi wa ku mutwe wakwe wali uwabuuta nga masako ya mpaanga. Icipuna cakwe ica bufumu cali ngo mulilo; ne mipeto* ya ciko yalemoneka ngo mulilo uuleaka.+ 10 Kwali umulonga wa mulilo uwalekonkoloka ukufuma pa ntanshi yakwe.+ Kwali na balemubombela abali amakana na makana,* kabili kwali abaiminine pa ntanshi yakwe abali 10,000 ukufushiwa imiku 10,000.+ Balitekele Icilye,+ na mabuuku yalikupukwilwe.

11 “Nalikonkenyepo ukulolesha pa mulandu wa mashiwi ya kuitakisha* ayo naleumfwa, ayo akalusengo kalelanda;+ nalitwalilile ukulolesha mpaka icinama bacipaya no mubili wa ciko baonaula baoca na mu mulilo. 12 Lelo ifinama ifyashala,+ balifipokele amaka ya kuteka, kabili balifitantalisheko ubumi pa nshita imo na pa ciputulwa ca nshita cimo.

13 “Nalitwalilile ukulolesha mu fimonwa fya bushiku, kabili moneni! umo uwaba ngo mwana wa muntu+ aleisa na makumbi ya mu muulu, kabili afikile ku Wa Nshiku ne Nshiku.+ Lyena bamupalamike kuli Ena. 14 Kabili bamupeele amaka ya kuteka,+ umucinshi+ no bufumu, pa kuti abantu ba mishobo yonse, aba nko na balanda indimi shalekanalekana bamubombele.+ Imitekele yakwe iya muyayaya tayakapwe, no bufumu bwakwe tabwakonaulwe.+

15 “Nomba ine ne Daniele, nalisakamikwe* pa mulandu wa kuti ifimonwa ifyali mu mutwe wandi fyalintiinishe.+ 16 Napaleme kuli umo pa baiminine palya, pa kuti imwipushe umwalolele ifi fyonse. Na o alinjebele, kabili alinondolwelele umo ifi fyonse fyalolele, atile:

17 “‘Ifi ifinama 4 ifikalamba,+ ni mfumu 4 ishikafuma pe sonde.+ 18 Lelo aba mushilo aba Wapulamo+ bakapokelela ubufumu,+ bakakwata ubu ubufumu+ umuyayaya, kabili bukaba bwabo umuyayaya umuyayaya.’

19 “Lyena nafwaile ukwishibilapo na fimbi pa cinama icalenga 4, icapuseneko ku finankwe fyonse, cali ica kutiinya nga nshi, cali na meno ya cela na maala ya mukuba. Calelya no kukokotaula, kabili calenyantaula ifyashelepo;+ 20 nafwaile no kwishibilapo na fimbi pa nsengo 10+ ishali ku mutwe wa ciko, na pa kalusengo kambi akamenene, kalya akamenene ilyo shilya shitatu shanukwike,+ akalusengo akakwete amenso na kanwa akalelanda ifya kuitakisha* kabili akalemoneka akakulu ukucila insengo shimbi.

21 “Nalitwalilile ukulolesha ilyo aka akalusengo kalelwa na ba mushilo, kabili kaleya kalebacimfya,+ 22 mpaka Uwa Nshiku ne Nshiku+ aisa kabili alipingwile ifyawamiine aba mushilo aba Wapulamo,+ kabili inshita yalifikile iya kuti aba mushilo babapeele ubufumu.+

23 “Alandile ukuti: ‘Icinama icalenga 4 cikaba bufumu ubwalenga 4 ubwa pe sonde. Bukapusanako na mabufumu yambi ayashala, kabili bukasansa, bukacimfya no konaula fyonse ifyo bukasanga pe sonde.+ 24 E lyo isho insengo 10, ni mfumu 10 ishikafuma muli ubu bufumu; lyena kukesaba na imbi pa numa ya ishi, yena ikapusanako ne sha kubalilapo, kabili ikawisha imfumu shitatu.+ 25 Ikalalanda ifya kusuusha Uwapulamo,+ kabili ikalacusha aba mushilo aba Wapulamo. Ikapanga ukwalula inshita na mafunde, kabili aba mushilo bakapeelwa mu kuboko kwa iko pa nshita imo, ne nshita shibili na hafu ya nshita.*+ 26 Lelo Icilye calikele, no kufumyapo imitekele ya iko pa kuti bayonaule umupwilapo kabili bailofye.+

27 “‘Kabili ubufumu ne mitekele no bukata bwa mabufumu mwi samba lya myulu yonse bafipeele ku bantu ba mushilo aba Wapulamo.+ Ubufumu bwabo bufumu bwa muyayaya,+ kabili amabuteko yonse yakalababombela no kubanakila.’

28 “Apa e papwila ili lyashi. Ine ne Daniele, ifyo naletontonkanya fyalintiinishe nga nshi, ica kuti ifyo nalemoneka fyalyalwike; lelo nalisungile ifi fyonse mu mutima wandi.”

8 Mu mwaka walenga butatu ukutula apo Imfumu Belshasari+ yatendekeele ukuteka, ine, ne Daniele, nalimwene icimonwa icakonkele pali cilya namwene pa kubala.+ 2 Nalimwene icimonwa, ilyo namwene ici icimonwa, nali mu Shushani*+ mwi sano ilyabela mu citungu* ca Elamu;+ mu cimonwa ico namwene, nali mupepi no mulonga* wa Ulai. 3 Ilyo nainwine amenso yandi, moneni! kwali impaanga iilume+ iyaiminine mu mbali ya mulonga* kabili yalikwete insengo shibili.+ Ishi nsengo shibili shali ishitali, lelo lumo lwali ulutali ukucila ulunankwe, kabili ulwalepelepo e lwalekeleshe ukumena.+ 4 Namwene impaanga iilume ilebutuka ukulola ku masamba, ku kapinda ka ku kuso na ku kapinda ka ku kulyo, kabili ifinama fyonse fyalifililwe ukuilwisha, takwali nangu umo uwakwete amaka ya kufipokolola ku maka ya iyi impaanga iilume.*+ Yalecita fye conse ico yalefwaya kabili yali-ituumiike nga nshi.

5 Ilyo natwalilile ukulolesha, moneni! Kwali imbushi iilume+ iyaishilepita pano isonde ponse ukufuma ku masamba* ukwabula ukukumya panshi. Kabili iyi mbushi yali no lusengo pa kati ka menso ya iko+ ulwalemoneka sana. 6 Yaleisa fye ukulungama impaanga iilume iyali ne nsengo shibili, iyo namwene naiminina mu mbali ya mulonga;* imbushi iilume yalibutukileko ninshi naikalipa nga nshi.

7 Namwene yafika mupepi ne mpaanga iilume no kuifulilwa nga nshi, yalyumine impaanga iilume yaikontola ne nsengo sha iko shibili, kabili impaanga iilume tayakwete amaka ya kuilwisha. Yalifuntwile impaanga iilume panshi no kuinyantaula, kabili takwali nangu umo uwa kupokolola impaanga iilume ku maka ya mbushi iilume.*

8 Lyena imbushi iilume yali-ituumike nga nshi, lelo ilyo fye yakwete sana amaka, ulusengo lwa iko ulukalamba lwalikontweke, kabili ilyo lwakontweke kwali insengo 4 ishamenene ishalemoneka sana, ishalolele ku myela 4 iya mu muulu.+

9 Pa lusengo lumo pali ishi, pamenene ulusengo na lumbi, ulunono, nalo lwalikulile sana ukulola ku kapinda ka ku kulyo, ku kabanga* na ku Calo Icayemba.+ 10 Lwalikulile sana ica kuti lwalifikile na ku mabumba ya mu muulu, kabili lwaliponeeshe amabumba ya mu muulu yamo ne ntanda shimo pe sonde no kunyantaulapo. 11 Lwali-ituumike ukufika fye na ku Ntungulushi ya mabumba ya mu muulu, balilekele no kuipeela umutuulo wa lyonse, ne ncende ya iko iya mushilo bali-iwishishe.+ 12 Kabili balilupeele amabumba ya mu muulu, pamo no mutuulo wa lyonse, pa mulandu wa bumpulamafunde; lwatwalilile ukupoosa icine panshi, lwalicitile ifintu kabili lwalitungulwike.

13 Kabili naumfwile uwa mushilo umo alelanda. Lyena kwali uwa mushilo na umbi uwaebele uwa mushilo uwalelanda, ati: “Bushe icimonwa ca mutuulo wa lyonse ne ca bumpulamafunde ubonaula,+ ifilenga incende ya mushilo na mabumba ya mu muulu fyaba ifya kunyantaulapo, cikabapo ukufika lilali?” 14 Na o anjebele ati: “Mpaka pakapite inshiku 2,300* kabili incende ya mushilo ikaba ifyo ilingile ukuba na kabili.”

15 Ilyo ine ne Daniele nalemona ici icimonwa no kufwaya ukwishiba umo calolele, mu kupumikisha fye namwene pa ntanshi yandi napeminina uwalemoneka ngo mwaume. 16 Lyena naumfwile ishiwi lya mwaume lyafuma pa kati ka mulonga* wa Ulai,+ kabili lyabilikishe aliti: “Gabriele,+ ilwila uyu muntu icimonwa amwene.”+ 17 E ico aishile mupepi na po naiminine, lelo ilyo aishile nalyumfwile sana umwenso ica kuti nawile panshi ubukupeme. Anjebele ati: “Iluka we mwana wa muntu, ukuti icimonwa ca fintu ifikacitika ku nshita ya ku mpela.”+ 18 Lelo ilyo alelanda na ine, naponene mu tulo utwa mfwa ninshi nindala panshi ubukupeme. E ico alinjikete kabili alengele naiminina apo naiminine pa kubala.+ 19 Lyena atile: “Mona ndelenga wishibe icikacitika ku nshita ya ku mpela iya bukali bwa kwa Lesa, pantu ici icimonwa ca nshita iyasalwa iya ku mpela.+

20 “Impaanga iilume iya nsengo shibili iyo wacimona ileimininako imfumu sha Madai na Persia.+ 21 Imbushi iilume iya masako ayengi ileimininako imfumu ya ku Grisi;+ no lusengo ulukalamba ulwa pa kati ka menso ya iko, luleimininako imfumu ya kubalilapo.+ 22 Apo ulu lusengo lwalikontweke, ica kuti ilyo lwakontweke kwali insengo 4 ishamenene,+ cilolele mu kuti kukaba amabufumu 4 ayakafuma mu luko lwa iko, lelo tayakakwate amaka nga ayo lwakwete.

23 “Kabili mu nshiku sha ku mpela isha aya amabufumu, ilyo bampulamafunde bakapwishishisha bumpulamafunde bwabo,* e lyo kukema imfumu iikalamoneka iikali kabili iikeshiba ukwilula amashiwi ya manshoko.* 24 Ikakwatilako amaka, lelo te maka ya iko yakalenga ikakwatileko amaka. Ikonaula ifintu ifingi ica kuti abantu abengi bakapapa.* Ikatunguluka kabili ikalabomba bwino. Ikonaula aba maka, kabili ikonaula na bantu ba mushilo.+ 25 Kabili ikatunguluka ukubomfya ubucenjeshi no bufi; ikaba ne cilumba mu mutima wa iko, kabili ikonaula abengi pa nshita ya mutelelwe.* Ikema pa kuti ilwishe Cilolo wa bacilolo, lelo ikonaulwa, nomba te minwe ya muntu ikayonaula.

26 “Ifya cilandwa mu cimonwa pa cungulo no lucelo, fya cishinka. Lelo iwe, taufwile ukusokolola ici cimonwa, pantu cilanda pa fikacitika inshiku ishingi ukufuma pali ino nshita.”*+

27 Ine ne Daniele, nalifunshike kabili nalilwele pa nshiku shimo.+ Lyena nalimine no kutendeka ukubomba umulimo wa mfumu;+ lelo ifyo namwene fyalimpelengenye, kabili takwali nangu umo uwaishibe ifyo icimonwa calelandapo.+

9 Mu mwaka wa kubalilapo uwa kuteka kwa kwa Dariusi+ umwana wa kwa Ahasuerusi—uwatuntwike mu bena Madai uo babikile pa bufumu bwa bena Kaldi+— 2 mu mwaka abalilepo ukuteka e mo ine ne Daniele, nailwike mu mabuuku* imyaka iyo Yehova aebele Yeremia kasesema, iyo Yerusalemu yali no kuba icibolya,+ e kutila imyaka 70.+ 3 E ico naloseshe icinso candi kuli Yehova Lesa wa cine, nalimupaapeete mwi pepo, nalifungile,+ nalifwele insamu kabili nali-ikubile imito. 4 Napaapeete Yehova Lesa wandi no kuyebelela nati:

“Mwe Yehova Lesa wa cine, mwe bakulu kabili mwe ba kutiinya, mwe basunga icipangano kabili mwe balanga ukutemwa kwenu ukushipwa+ ku bamutemwa kabili abasunga amafunde yenu,+ 5 twalibembuka, twalicita ifyabipa kabili twalimupondokela;+ na kabili twalileka ukukonka amafunde yenu no bupingushi bwenu. 6 Tatwaumfwile ifyalandile ababomfi benu bakasesema,+ abalandiile mwi shina lyenu ku mfumu shesu, kuli bacilolo besu, ku fikolwe fyesu na ku bantu bonse aba mu calo. 7 Mwe Yehova, nimwe mwe bene ba bulungami, lelo ifwe tulaiseebanya* nge fyo cili buno bushiku, na ba mu Yuda, na bekala mu Yerusalemu, aba mu Israele monse, aba mupepi na ba kutali, aba mu fyalo fyonse ifyo mwabatamfiisheko pa mulandu wa kuti tabaali ne cishinka kuli imwe.+

8 “Mwe Yehova, twali-iseebanya,* pamo ne mfumu shesu, na bacilolo besu, e lyo ne fikolwe fyesu, pantu twalimubembukila. 9 Yehova Lesa wesu wa luse kabili alelela,+ pantu twalimupondokela.+ 10 Tatumfwila Yehova Lesa wesu pantu tatukonka amafunde yakwe ayo atupeelele ukupitila mu babomfi bakwe bakasesema.+ 11 Israele onse alipula mu Mafunde yenu, kabili alimusha pantu tomfwa ifyo mulanda. E ico mwalitupongolwelele icitiipu no mulapo ifyalembwa mu Mafunde ya kwa Mose umubomfi wa kwa Lesa wa cine,+ pantu twalimubembukila. 12 Alicitile ifyo alandile ukuti e fyo akatucita+ ne fyo alandile ukuti e fyo akacita intungulushi shesu ishaletutungulula,* ilyo aletele ubucushi bukalamba pali ifwe; ubucushi ubwaba nga ubo aletele mu Yerusalemu+ tabwabala abubako mwi samba lya muulu onse. 13 Ubucushi ubu nabutuponena nga filya fine calembwa mu Mafunde ya kwa Mose,+ lelo tatwapaapaata* Yehova Lesa wesu ukupitila mu kuleka ukucita ifyabipa+ na mu kwiluka icine cenu.*

14 “Yehova alemona kabili asukile atuletela ubucushi, pantu Yehova Lesa wesu alilungama muli fyonse ifyo acita; lelo ifwe tatumfwa ishiwi lyakwe.+

15 “Nomba mwe Yehova Lesa wesu, mwe bafumishe abantu benu mu calo ca Egupti ukubomfya ukuboko ukwa maka+ kabili mwe baipangila ishina ukufika na kuli buno bushiku,+ twalimubembukila kabili twalicita ifyabipa. 16 Mwe Yehova, ukulingana ne fyalungama fyonse ifyo mucita,+ twapaapaata, lekeni ukufulwa kwenu no bukali bwenu ubukalamba fifume pa musumba wenu uwa Yerusalemu, ulupili lwenu ulwa mushilo; pantu pa mulandu wa membu shesu na pa mulandu wa filubo fya fikolwe fyesu, Yerusalemu na bantu benu fyaliseebana ku bantu bonse abatushinguluka.+ 17 E ico nomba, mwe Lesa wesu, umfweni ipepo lya mubomfi wenu no kupaapaata kwakwe, kabili pa mulandu wenu mwe Yehova, lengeni ulubuuto lwa cinso cenu lubengeshime pa ncende yenu iya mushilo+ iyaonaulwa.+ 18 Teyamikeni ukutwi mwe Lesa wandi no kumfwa! Isuleni amenso yenu no kumona ifyo umusumba wesu uwainikwa ishina lyenu waonaulwa; pantu tatulemupaapaata pa mulandu wa kuti twalilungama, lelo ni pa mulandu wa kuti muli ba luse nga nshi.+ 19 Mwe Yehova, umfweni. Mwe Yehova, shi tweleleni.+ Mwe Yehova, kutikeni no kucitapo cimo! Pa mulandu we shina lyenu, mwishingashinga, mwe Lesa wandi, pantu ishina lyenu e lyo betilako uyu musumba na bantu benu.”+

20 Ilyo ncili ndelanda no kupepa no kuyebelela ulubembu lwandi no lubembu lwa bantu bandi abena Israele, kabili ilyo ncili ndepepelako ulupili lwa mushilo ulwa kwa Lesa wandi ku cinso ca kwa Yehova Lesa wandi,+ 21 ilyo ncili ndepepa, Gabriele,+ umwaume uo namwene mu cimonwa pa kubala,+ aishile kuli ine ninshi nimfunshika, afikile apo nali pa nshita baletuula umutuulo wa cungulo. 22 Kabili alengele naumfwikisha. Atile:

“Daniele, njishile mu kulenga wiluke kabili umfwikishe. 23 Ilyo wacitendeka fye ukupaapaata, Lesa acinjeba amashiwi, kabili e yo njishile mu kukweba, pantu walitemwikwa nga nshi.*+ E ico tontonkanya pali aya mashiwi kabili umfwikisha icimonwa.

24 “Kuli imilungu* 70 iyo bapimina abantu bobe no musumba obe uwa mushilo,+ pa kuti bumpulamafunde bwingapwa, pa kuti ulubembu lwingapwa,+ pa kuti kube icifuta mulandu pa filubo,+ pa kuti kube ubulungami umuyayaya,+ pa kuti icimonwa no busesemo* fifwatikwepo,+ na pa kuti umwa Mushilo Nga Nshi musubwe. 25 Ufwile ukwishiba ukuti ukufuma pa kubilisha kwa mashiwi ya kuti Yerusalemu+ ikaba ifyo yali, kabili ikakuulwa cipya cipya mpaka Mesia*+ Intungulushi+ akese, pakapita imilungu 7, e lyo ne milungu 62.+ Umusumba bakaulenga ukuba ifyo wali, kabili bakaukuula cipya cipya pamo no lubansa lwa cintubwingi no mufoolo uukalamba, lelo iyi ikaba ni nshita ya bucushi.

26 “Kabili pa numa ya milungu 62, Mesia bakamwipaya,+ kabili takakwate nangu cimo.+

“Kabili abantu ba ntungulushi iikesa bakonaula umusumba ne ncende ya mushilo.+ Kabili impela ikaba kwati lyeshi. Kukaba inkondo ukufika fye na ku mpela; ubupingushi bwa kuti kufwile ukuba ubonaushi.+

27 “Kabili akaleka icipangano cikatwalilile ukubomba pa bengi pa mulungu umo; kabili pa kati ka mulungu, akalenga ukutuula amalambo no kupeela imituulo fikapwe.+

“Kabili pe pindo lya fya bunani pakaba uuleta ubonaushi;+ kabili ifyapingwilwe fikapongololwa, fikapongolwelwa na pa washala icibolya, mpaka inshita ya kulofya.”

10 Mu mwaka walenga butatu uwa Mfumu Sailasi+ iya ku Persia, kwali ubukombe ubo basokolwelele Daniele, uo baleita no kuti Belteshasari;+ kabili ubu bukombe bwa cishinka. Bwalelanda pa nkondo iikalamba. Na o alyumfwikishe umwalolele ubu bukombe kabili alilwike icimonwa ico amwene.

2 Muli shilya nshiku, ine ne Daniele, naleloosha+ pa milungu itatu iituntulu. 3 Nshalelya ifya kulya ifisuma, kabili inama nelyo umwangashi tafyaingile mu kanwa kandi, nshasubilepo na mafuta mpaka imilungu itatu iituntulu yapwa. 4 Pa bushiku bwalenga 24 mu mweshi wa kubalilapo, nali mu lulamba lwa mumana uukalamba, e kutila, umumana wa Tigrisi,*+ 5 nainwine amenso kabili namwene umwaume uwafwele insalu,+ na mu musana wakwe mwali umushipi uwa golde iya ku Ufasi. 6 Umubili wakwe walemoneka nga krusoliti,+ ne cinso cakwe calemoneka ngo kubyasha kwa nkuba, amenso yakwe yalemoneka nge fyenge fya mulilo, amaboko yakwe na makasa yakwe fyalemoneka ngo mukuba uwatelela uwabeeka,+ kabili ishiwi lyakwe lyaleumfwika kwati ciunda ce bumba lya bantu ilikalamba. 7 Nine fye, ne Daniele, namwene ici icimonwa;+ abaume abo nali nabo tabacimwene. Lelo balyumfwile sana umwenso ica kuti, balifulumwike no kuyabelama.

8 Lyena nashele neka, kabili ilyo namwene ici icimonwa icikalamba, nshashele na maka nangu yamo, kabili ifyo nalemoneka fyalyalwike, na maka yandi yonse yalipwile.+ 9 Lyena nalyumfwile atendeka ukulanda; lelo ilyo naumfwile atendeka ukulanda, naliponene mu tulo twa mfwa ninshi ne cinso candi cili panshi.+ 10 Lyena ukuboko kwalinjikete,+ no kunsunkanya pa kuti njimine ku maboko yandi na ku makufi yandi. 11 Lyena anjebele ati:

“Daniele, we watemwikwa nga nshi,*+ umfwikisha ifyo nalakweba, kabili iminina apo waciminina, pantu nomba nabantuma kuli iwe.”

Ilyo anjebele aya mashiwi, naliminine ninshi ndetutuma.

12 E lyo anjeba ati: “Witiina+ Daniele, pantu amashiwi yobe yalomfwika ukutula fye pa bushiku bwa kubalilapo ilyo wabikile umutima obe ku kwishiba umo ifi fyalola kabili ilyo waicefeshe pa ntanshi ya kwa Lesa obe. Amashiwi yobe e yo njishiile.+ 13 Nomba cilolo+ wa bufumu bwa ku Persia alincilikiile pa nshiku 21, lelo Mikaele,*+ umo pali bacilolo abapulamo,* alishile mu kungafwa; kabili natwalilile ukuba kulya pamo ne mfumu sha ku Persia. 14 Ninjisa pa kuti nenge wishibe icikacitikila abantu bobe mu nshiku sha ku mpela,+ pantu ici icimonwa ca nshiku sha ku ntanshi.”+

15 Nomba ilyo anjebele aya mashiwi, nainamine panshi no kuba tondolo. 16 Lyena uwalemoneka ngo muntu alinjikete pa milomo,+ kabili nalyasamwine akanwa kandi no kweba uwaiminine pa ntanshi yandi nati: “Mwe shikulu, ndi sana no mwenso pa mulandu wa cimonwa, kabili nshikwete amaka.+ 17 E ico mwe shikulu, bushe ne mubomfi wenu kuti nalanda shani na imwe?+ Pantu nomba nshikwete amaka, kabili muli ine tamushele umupu.”+

18 Uwalemoneka ngo muntu alinjikete na kabili, kabili alinkoseshe.+ 19 Lyena anjebele ati: “Witiina,+ we watemwikwa nga nshi.*+ Shi ube no mutende.+ Kosa, kosa.” Awe ilyo alenjeba ifi nalikosele kabili nasukile nalanda nati: “Landeni mwe Shikulu, pantu mwankosha.”

20 Lyena alandile ati: “Bushe nawishiba ico njishiile kuli iwe? Nomba nalabwelelamo mu kulwa na cilolo wa ku Persia.+ Nga naya, cilolo wa ku Grisi akesa. 21 Lelo ndekweba ifyalembwa mu malembo ya cishinka. Takuli nangu umo uulentungilila sana muli ifi fintu, kano fye Mikaele,+ intungulushi yenu.+

11 “Lelo ine mu mwaka wa kubalilapo uwa kuteka kwa kwa Dariusi+ umwina Madai, naliminine pa kuti imutungilile* no kumukosha.* 2 Ifyo nalakweba fya cine:

“Mona! Kucili imfumu shitatu ishikema mu Persia, kabili iyalenga 4 ikanonka ifyuma ifingi nga nshi ukucila imfumu shonse ishashala. Kabili ilyo ikakwata amaka pa mulandu wa cuma ca iko, ikabomfya fyonse ku kulwisha ubufumu bwa Grisi.+

3 “Kabili kukema imfumu iikaba sana na maka, iikateka incende iikalamba+ kabili iikalacita conse ico ilefwaya. 4 Nomba ilyo ikakwatisha amaka ubufumu bwa iko bukonaulwa no kwakanishiwa kabili bukasalanganina mu myela 4 iya mu muulu,+ lelo te ku bana ba iko* kabili tabwakabe na maka nga yo bwakwete ilyo yaleteka; pantu ubufumu bwa iko bakabunukula no kubupeela kuli bambi, lelo te ku bana ba iko.

5 “Kabili imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo, e kutila umo pali bacilolo ba iko, ikakosa; lelo kukaba umo uukaicimfya uukakwata amaka ayengi aya kuteka ukucila amaka ya iko.

6 “Ilyo pakapita imyaka bakapanga icipangano, kabili umwana mwanakashi wa mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo akesa ku mfumu ya ku kapinda ka ku kuso pa kuti bapangane icipangano. Lelo takatwalilile ukuba na maka; ne mfumu tayakatwalilile ukwiminina nelyo ukuba na maka; kabili bakamupeela ku bantu bambi, ena pamo na bamuletele no wamufyele e lyo no walemulenga aba na maka muli isho nshita. 7 Lelo kukaba umo uukapuuka mu mishila ya mwanakashi uukema no kuipyana, kabili akesa ku bashilika no kulwisha amalinga ya mfumu ya ku kapinda ka ku kuso, akalwa nabo kabili akabacimfya. 8 Kabili akesa ku Egupti na balesa babo, ne fimpashanya fyabo ifya cela,* ne fipe fyabo ifisuma sana* ifya silfere ne fya golde, e lyo na bankole. Akataluka ku mfumu ya ku kapinda ka ku kuso pa myaka imo, 9 nayo ikesa mu kulwisha ubufumu bwa mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo, lelo ikabwelela ku calo ca iko.

10 “Nomba abana ba iko, bakaipekanya ukulwa inkondo, kabili bakalonganika ibumba lya bashilika ilikalamba kabili ilya maka. Ikesa kabili ikapita mu calo no kukungulula fyonse nga mulamba. Lelo ikabwelelamo, kabili ikalwa inkondo ukufika fye na kwi linga lya iko.

11 “Kabili imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo ikakalipa kabili ikafuma no kuyalwa nayo, e kutila imfumu ya ku kapinda ka ku kuso; ikalonganika ibumba ilikalamba, lelo ili ibumba bakalipeela mu minwe ya iyi imfumu. 12 Kabili ili ibumba bakalisenda. Umutima wa iko ukatuumikwa, kabili ikalenga amakana na makana ukuwa; lelo tayakabomfye bwino iyi nshita ilyo ikaba iyakosa.

13 “Lyena imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ikabwela kabili ikalonganika ibumba lya bashilika ilikalamba ukucila ilyo yakwete pa kubala; kabili ku mpela ya nshita, ilyo pakapita imyaka, ukwisa ikesa ne bumba lya bashilika ilikalamba e lyo ne fya kubomfya ifingi. 14 Pali ilya nshita abengi bakemina imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo.

“Kabili abankalwe* pa bantu bobe bakesha ukufikilisha icimonwa; lelo bakafilwa.*

15 “Kabili imfumu ya ku kapinda ka ku kuso ikesa no kupanga ica kuninapo pa kusansa kabili ikapoka umusumba wa malinga. Kabili abashilika ba mfumu ya ku kapinda ka kulyo bakawa, na baume ba iko abasalwa* tabakakwate amaka ya kwiminina. 16 Iikesa mu kuilwisha ikalacita fye ifyo ilefwaya, kabili tapakabe uukakwata amaka ya kuilwisha. Ikeminina mu calo Icayemba,+ kabili amaka ya kulofya yakaba mu minwe ya iko. 17 Ikafwaisha* ukwisa na maka ya bufumu bwa iko yonse, kabili bakomfwana nayo.* Kabili ikatunguluka. Bakaipeela no mwana mwanakashi wa banakashi pa kuti imonaule. Uyu mwana mwanakashi takatunguluke, kabili takatwalilile ukuba uwa iko. 18 Ikafwaisha* ukubwelela ku ncende sha ku lulamba lwa bemba kabili ikapoka incende ishingi. No mukalamba wa bashilika akapwisha umuseebanya uo yaleta, pa kuti uyu museebanya wikatwalilila. Akaibwesesha no yu museebanya. 19 Lyena ikafwaisha* ukubwelela ku malinga ya mu calo ca iko, kabili ikaipununa no kuwa, kabili tayakatwalilile ukubako.

20 “Pa cifulo ca iko pakema uukalenga uupatikisha abantu ukucita ifintu ificilile pa fyo bafwile ukucita,* akapite mu bufumu bwa bukata. Nomba mu nshiku fye ishinono ikonaulwa, lelo te mu bukali nangu mu nkondo.

21 “Lyena pa cifulo ca iko pakema iyasuulwa, kabili tabakaipeele ubukata bwa bufumu; lelo mu nshita ya mutelelwe* ikesa no kupoka ubufumu ku mashiwi ya kunashanasha. 22 Kabili abashilika ababa nga mulamba bakabakungulula pa mulandu wa iko, kabili bakonaulwa; kumo ne Ntungulushi+ ya cipangano.+ 23 Kabili pa mulandu wa kuti bakapangana nayo icipangano, ikaba no bucenjeshi, ikema kabili ikesakwatila amaka mu luko ulunono. 24 Mu nshita ya mutelelwe,* ikengila mu ncende sha citungu* ishawamisha kabili ikacita ifyo ifikolwe fya iko fishacitile. Ikabakanya ifipe basampile ne fyo bapokolwele e lyo ne fipe fimbi; kabili ikakwata amapange pa malinga, lelo ni pa nshita fye iinono.

25 “Kabili ikabomfya amaka ya iko no mutima wa iko ukalenga ikafwaye ukuya ne bumba lya bashilika ilikalamba mu kulwa ne mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo; ne mfumu ya ku kapinda ka ku kulyo nayo ikaipekanya ukulwa inkondo ne bumba lya bashilika ilikalamba icine cine kabili ilya maka. Lelo tayakatwalilile pantu bakaipangila amapange yabipa. 26 Kabili abalya ifya maliila fya iko, bakayonaula.

“Ne bumba lya iko ilya bashilika, bakalikungulula,* kabili abengi bakabepaya.

27 “Nomba imitima ya ishi mfumu shibili, ikalemenena ku kucita ifyabipa, kabili shikekala pe tebulo limo line no kubepana. Lelo tapali ifikabomba pantu impela ikesa pa nshita iyapimwa.+

28 “Kabili ikabwelela ku calo ca iko ne fipe ifingi, no mutima wa iko ukafimbila icipangano ca mushilo. Ikatunguluka kabili ikabwelelamo ku calo ca iko.

29 “Pa nshita iyapimwa ikabwela no kwisalwisha imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo. Lelo pali iyi nshita tacakabe nge fyo cali pa kubala, 30 pantu amato ya ku Kitimu+ yakesa mu kuilwisha, kabili yakalenga ikaicefye.

“Ikabwelelamo no kufulilwa icipangano ca mushilo+ kabili ikatunguluka; ikabwelelamo no kubika amano ku baleka ukukonka icipangano ca mushilo. 31 Kabili abashilika bakema ukufuma kuli yena, bakasaalula incende ya mushilo+ ne linga; kabili bakafumyapo umutuulo wa lyonse.+

“Bakabikako ne ca bunani icileta ubonaushi.+

32 “Abacita ifyabipa kabili abakaana icipangano, ikalenga bakabe abasangu ku mashiwi ya kunashanasha.* Lelo abantu abaishiba Lesa wabo bakacimfya kabili bakatunguluka. 33 Kabili aba mano+ bakalenga abengi bakeshibe bwino. Kabili bakaipununa pa mulandu wa lupanga no lubingu, pa mulandu wa kubekata na pa mulandu wa kubapokolola ifipe, pa nshiku shimo. 34 Lelo ilyo bakalenga bakaipunune bakabafwa panono; kabili abengi bakailunda kuli bena pa mulandu wa mashiwi ya kunashanasha.* 35 Kabili bamo pa ba mano bakabalenga bakaipunune, pa kuti umulimo wa kulopolola, uwa kusangulula no wa kubabuutisha,+ ukabombwe ukufika ku nshita ya ku mpela; pantu fikacitika mu nshita iyapimwa.

36 “Imfumu ikacita ifyo ilefwaya, ikaisansabika no kuituumika pali balesa bonse; kabili ikasaalula nga nshi Lesa wa balesa bonse.+ Ikatunguluka mpaka ubukali bukapwe; pantu ifyo Lesa apingula fifwile ukucitika. 37 Ikasuula Lesa wa fikolwe fya iko; kabili tayakabike amano ku fifwaya abanakashi ne fifwaya lesa uuli onse, lelo ikaikusha pali bonse. 38 Lelo* ikacindika lesa wa malinga ayakosa; lesa uo ifikolwe fya iko fishaishibe ikamucindikila kuli golde, silfere, ku mabwe aya mutengo sana na ku fintu ifisuma nga nshi. 39 Tayakafilwe ukulwisha amalinga ayakosesha pamo na lesa wa ku calo cimbi.* Abaicindika* ikabapeela ubukata ubwingi kabili ikabalenga ukuteka abantu abengi; na bakailipila ikabaputwila* impanga.

40 “Mu nshita ya ku mpela imfumu ya ku kapinda ka ku kulyo ikalasunkana nayo,* kabili imfumu ya ku kapinda ka ku kuso yena ikaishila nga kankungwe kabili ikesa na maceleta, na ba pali bakabalwe na mato ayengi; ikengila na mu fyalo no kukungulula fyonse nga mulamba. 41 Ikengila na mu calo Icayemba,+ kabili ifyalo ifingi fikaipununa. Nomba ifi e fyalo ifikapusuka mu minwe ya iko, Edomu, Moabu ne ncende iyacindama iya bena Amoni. 42 Kabili ikatwalilila ukulwisha ifyalo ukubomfya ukuboko kwa iko ukwa maka; ne calo ca Egupti tacakapusuke. 43 Ikateka ne fyuma ifyo bafisa ifya golde na silfere ne fintu fyonse ifisuma ifya mu Egupti. Kabili abena Libya na bena Etiopia bakalakonka mu ntampulo sha iko.*

44 “Lelo ilyashi ilikafuma ku kabanga* na ku kapinda ka ku kuso likaisakamika, kabili ikaya ninshi naikalipa nga nshi mu kulofya no konaula abengi. 45 Kabili ikatanika amatenti* ya iko aya bufumu pa kati ka bemba mukalamba no lupili Ulwayemba ulwa mushilo;+ kabili ikonaulwa, takwakabe no wa kuyafwa.

12 “Mu nshita ilya, Mikaele*+ intungulushi iikalamba+ iimininako abantu bobe akeminina.* Kabili kukaba ne nshita ya kucula iishatala aibako ukutula apo uluko lwabelako ukufika pali ilya nshita. Na muli ilya nshita abantu bobe* bakapusuka,+ onse uukasangwa nalembwa mwi buuku.+ 2 Kabili abengi pa balaala mu lukungu lwa mu mushili bakabuushiwa, bamo bakaba no mweo wa muyayaya, bambi bakaseebana sana no kusuulwa umuyayaya.

3 “Kabili aba mano bakabengeshima ngo kubengeshima kwa muulu, na baleleta abengi ku bulungami, bakabalika nge ntanda umuyayaya umuyayaya.

4 “Lelo iwe Daniele sunga aya mashiwi nge nkaama, kabili komenena ili ibuuku mpaka inshita ya ku mpela.+ Abengi bakasabanta* no kwishiba kwine kwine kukafula.”+

5 Lyena ilyo ine ne Daniele naloleshe, namwene bamalaika na bambi babili nabeminina, umo kuno kwi shilya lya mulonga na umbi kwi shilya limbi ilya mulonga.+ 6 Lyena umo pali aba aipwishe uwafwele insalu iisuma sana,+ uwali pa muulu wa menshi ya mulonga ati: “Ni lilali ifi fipesha amano fikapwa ukucitika?” 7 Lyena naumfwile uwafwele insalu iisuma sana, uwali pa muulu wa menshi ya mulonga, ilyo aimishe ukuboko kwakwe ukwa ku kulyo no kuboko kwakwe ukwa ku kuso mu muulu e lyo alapa Uwa mweo wa muyayaya+ ati: “Ni lintu inshita yapimwa imo, inshita shibili ishapimwa na hafu ya nshita* ikapwa.+ Ilyo bakapwisha fye ukusansaula amaka ya bantu ba mushilo, e lyo ifi fintu fyonse fikapwa.”

8 Nomba ine nalyumfwile, lelo nshailwike umo fyalolele;+ e ico natile: “Mwe shikulu, cikaba shani ilyo ifi fintu fikacitika?”

9 Lyena alandile ati: “Kabiye Daniele, pantu aya mashiwi yafwile ukusungwa nge nkaama kabili yafwile ukukomenenwa mpaka inshita ya ku mpela.+ 10 Abengi bakaisangulula, bakaibuutisha kabili bakalopololwa.+ Na bacita ifyabipa, bakalacita ifyabipa kabili pa bacita ifyabipa tapakabe nangu umo uukeluka; lelo aba mano bena bakeluka.+

11 “Kabili ukutula apo bakafumishapo umutuulo wa lyonse+ no kutuula apo bakabikilapo ica bunani icileta ubonaushi,+ pakapita inshiku 1,290.

12 “Wa nsansa uutwalilila ukwenekela kabili uutwalilila ukulolela mpaka imyaka 1,335 ikapwe!

13 “Lelo iwe, kabiye ku mpela. Ukatuusha, lelo ukeminina ilyo icipendwilo cobe cikafika,* lintu inshiku shobe isha kulolela shikapwa.”+