Ulubembu

Ubulondoloshi: Mu kukonke shiwi, ukupusa umupelwa, ukulingana na malembo ya ciHebere ne ciGreek aya Baibolo. Lesa umwine e utantika “umupelwa” untu ifibumbwa fyakwe ifya mucetekanya filingile ukufikapo. Ukupusa uyo mupelwa lubembu, ulwaba na kabili bupulumushi, nangu bumpulamafunde. (Rom. 3:23; 1 Yoh. 5:17; 3:4) Ulubembu cintu icili conse icishaba mu kumfwana no buntu bwa kwa Lesa, ifipimo, inshila, no kufwaya, fyonse ifyabe fya mushilo. Kuti casanshamo imyendele yalubana, ukufilwa ukucita icilingile ukucitwa, imilandile ishili ya bukapepa, amatontonkanyo yashasanguluka nelyo ukufwaisha atemwa inkuntu ishaba isha kaso. Baibolo ilalekanya pa kati ka lubembu lwapyanwa no lubembu lwa ku mufulo, pa kati ka ncitilo ya lubembu iyo umuntu alapililapo no kubelesho lubembu.

Ni shani fintu cali icingacitika kuli Adamu ukubembuka nga aali uwapwililika?

Ukukuma ku kuba kwa kwa Adamu uwapwililika, belenga Ukutendeka 1:27, 31 na Amalango 32:4. Lintu Yehova Lesa alumbulwile ububumbo bwakwe ubwe sonde, ukusanshako umwaume no mwanakashi, ukuti “naciwamisha,” capilibwile cinshi? Kuli Umo uo incitilo shakwe shaba ishapwililika ukuti alande ifyo cintu acitile “naciwamisha,” cifwile cafikile ku fipimo fyakwe fyapwililika.

Bushe Ukupwililika kwafwaile ukuti Adamu na Efa babe abashingacita cilubo? Kapanga we roboti enekela lyene ukucita filya fine fye alipekenye ukucita. Lelo iroboti lyapwililika te kuti libe muntunse wapwililika. Imibele imoneka nge yakatamisha tayaba imo ine. Adamu na Efa baali bantunse, te maroboti. Ku mutundu wa buntunse, Lesa apeele amaka ya kusala pa kati ka calungama ne calubana, pa kati ka cumfwila no kubulwe cumfwila, ukucito kupingulapo kwa mibele isuma. Apo iyi e nshila intu abantunse bapangilwemo, ukufilwo kucito kupingulapo kwa musango yo (kabili te kupingulapo kwabulamo amano) e cali no kulangilila ukukanapwililika.—Linganyako Amalango 30:19, 20; Yoshua 24:15.

Kuli Adamu na Efa ukufikapo nga ababumbilwe abapwililika, bushe ukupingulapo kwabo konse pa numa kufwile kwali ukwalungama? Ico kuti caba cimo cine no kusoso kuti tabakwete ukusalapo. Lelo Lesa tabapangile mu nshila ya kuti icumfwila cingabe ca kuicitikilako fye. Lesa abapeele amaka ya kuisalila, pa kuti bengalamumfwila pa mulandu wa kuti balimutemenwe. Nangu nga basuminishe imitima yabo ukusanguka iya kaso, baali no kusanguka ababulwe cumfwila. Ni cili kwi cilumbulula ifyafulilako kuli iwe—lintu umo akucitile cintu cimo pantu napatikishiwo kucicita nangu pa kuti alefwaya ukucicita?—Linganyako Amalango 11:1; 1 Yohane 5:3.

Ni shani fintu abantu bapwililika aba musango yo bengasanguka aba kaso, ukutungulula ku ncitilo sha lubembu? Nangu cingatila babumbilwe abapwililika, imibili yabo iya munofu tayali na kutwalilila ukubomba mu kupwililika ukwabula ifya kulya fyalinga. E co, na kabili, nga balekele imintontonkanya yabo ukulishiwa matontonkanyo yalubana, ici kuti calenga ukubipa kwa mibele, ukukanaba abashila. Yakobo 1:14, 15 alondololo kuti: “Lelo umuntu onse atunkwa pa kulembulwa no kubelelekwa ku lunkumbwa lwakwe lwine; e lyo ulunkumbwa ilyo lwaimita lufyalo lubembu.” Mu mulandu wa kwa Efa, ukufwaisha kwalubana kwatendeke ukulunduluka lintu akutike mu kuba no buseko kuli Satana, uwabomfeshe insoka pamo nge cakulandilamo cakwe. Adamu aumfwilile ukucincisha kwa mukashi wakwe ukwa kuilunda kuli wene mu kulya icisabo cabindwa. Mu cifulo ca kukana amatontonkanyo yalubana, bonse babili bakoseshe ukufwaisha kwa kaso. Imilimo ya lubembu e yafuminemo.—Ukute. 3:1-6.

Bushe ulubembu lwa kwa Adamu lwali lubali lwa “kupanga kwa kwa Lesa”?

Mona ibula 337, pe samba lya mutwe “Adamu na Efa, na kabili ibula 210, pe samba lya mutwe “Ishamo Lishingalulwa.”

Bushe mu cituntulu kwalibako icintu ca musango yo pamo nga “ulubembu muli” lelo?

Ifilangililo: Nga umulwele atoba (thermometer) icibombelo cipima ukukaba kwa mubili, bushe ico kuti cashininkisho kuti taakwete impepo? Nga umupupu atila tasumiine ifyalembwa mu fitabo fya mafunde, bushe ico kuti camulenga ukuba uwa kaele ku musoka? Mu kupalako, icishinka ca kuti abantu abengi tabasumina ukuti cilafwaikwa ukwikala ukulingana ne fipimo fya Baibolo tacipwisha ulubembu.—Mona 1 Yohane 1:8.

Abantu bamo kuti basalapo ukucita cintu Icebo ca kwa Lesa cilesha. Lelo ico tacishinina Baibolo ukuba mu cilubo. Abena Galatia 6:7, 8 asoka ukuti: “Mwilufiwa; Lesa tasentekwa; pantu ico umuntu abyala, e co akalobolola. Uubyala ku mubili wakwe wine, ku mubili akalobololako ukubola.” Icinkunka ca malwele yapishiwa ku bwamba, amayanda yabongoloka, na fimbi, cipeela ubushininkisho bwa bucine bwa cintu Baibolo isosa. Lesa e wapangile umuntu; Alishiba icikatuletela insansa shibelelela; Atwebela muli Baibolo. Bushe tacili ca mano ukukutika kuli Wene? (Ku bushinino bwa kubako kwa kwa Lesa, mona umutwe wa lyashi ukalamba “Lesa.”)

Bushe ubwingi bwa icitwa ulubembu tacaba fye kucita icabe ica cifyalilwa ku bantunse?

Bushe ukwampana kwa bwamba lubembu? Bushe Adamu na Efa babembwike pa kukwata ukwampana kwa bwamba? Ifyo te fyo Baibolo isosa. Ukutendeka 1:28 kutila Lesa umwine aebele Adamu na Efa ukuti “Fyalaneni, fuleni, kumaneni pe sonde.” Ico cali no kusanshamo ukwampana kwa bwamba pa kati kabo, bushe te fyo? Ne Lumbo 127:3 litila “abana baume cikwata icafuma kuli Yehova,” “icilambu.” Cilingile ukwishibwa ukuti Efa e wabalilepo kulya ku cisabo cabindwa kabili acitile fyo lintu ali eka; ni pa numa fye e lyo apeeleko Adamu. (Ukute. 3:6) Ukwabulo kutwishika, umuti ukwatwele icisabo cabindwa wali wa cine cine. Cintu Baibolo yabinda tacaba kwampana kwa bwamba ukwa lyonse pa kati ka mulume no mukashi lelo fibelesho pamo ngo bulalelale, ubucende, ukulaalana kwa ba bwamba bumo bwine, no kulaala ne finama. Ifisabo fyabipa ifya fibelesho fya musango yo filanga ukuti ukubinda cishininkisho ca kusakamana kwabamo kutemwa pa lubali lwa Umo uwaishiba ifyo twapangwa.

Ukute. 1:27: “Lesa alengele umuntu [Adamu] mu cata cakwe, mu cata ca kwa Lesa e mo amulengele.” (Icintu ca lyonse, kanshi, cali kuli Adamu ukubelebesha imibele ya kwa Lesa iya mushilo, ukwankula mu kubamo kutesekesha ku kutungulula kwa kwa Lesa. Ukupelebela kuli ici cali kupuso mupelwa, ukubembuka. Mona Abena Roma 3:23 na 1 Petro 1:14-16.)

Efes. 2:1-3: “Na imwe [mwe bena Kristu] pa kuba abafwa mu mampuulu na mu membu, umo mwaendele kale umwabelo bwikashi bwa calo cino, umwabela kateka wa bucibinda bwa mu lwelele, umupashi uulebomba nomba mu bana ba bucintomfwa; muli abo na ifwe bonse twaendawikemo kale mu lunkumbwa lwa mibili yesu, abacita amafwayo ya mubili na ya matontonkanyo, kabili twali ku cifyalilwa abana ba kukalipilwa, ifyo na bantu bambi baba.” (Pamo ngo bufyashi bwa kwa Adamu umubembu, twafyalilwe mu lubembu. Ukufuma pa kufyalwa no kutwalilila, ukukongama kwa mutima wesu kwalola ku bubi. Nga tatucincintile uko kukongama kwalubana, kuti mu kupita kwa nshita twabelela mu nshila ya musango yo iya bumi. Kuti yamoneka fye ne “ya lyonse” pa kuti bambi abatushingulwike balecite fintu fyapalako. Lelo Baibolo ileshibishe calungama ne calubana ukufuma ku mimwene ya kwa Lesa, mu cilolwa ca fintu apangile umuntu ne mifwaile yakwe ku mutundu wa muntu. Nga twakutika kuli Kabumba wesu kabili mu kubamo kutemwa ukumuumfwila, ubumi bukalundako ukufumba kwa bupilibulo buntu tushatalile atwishiba kale, kabili tukakwata inshita ya ku ntanshi iya ciyayaya. Mu kukaba Kabumba wesu atulalika ukusonda no kumona fintu cawama.—Amalu. 34:8.)

Ni shani fintu ulubembu lwambukila ukwampana kwa muntu na Lesa?

1 Yoh. 3:4, 8: “Onse uucito lubembu ninshi acita no bupulumushi; kabili ulubembu bupulumushi. Uucito lubembu wa kwa Kaseebanya.” (Fintu ici cili icakwebekesha! Abo ku mufulo basala inshila ya lubembu, ukulalubelesha, bamonwa na Lesa pamo nga aba misoka. Inshila intu basalapo e intu Satana umwine abuulile akatanshi.)

Rom. 5:8, 10: “Ilyo twali tucili ababembu Kristu alitufwilile. . . . Twaba abawikishiwa kuli Lesa pa mulandu wa mfwa ya Mwana wakwe ilyo twali abalwani.” (Mona ukuti ababembu baloshiwako nga abalwani ba kwa Lesa. Fintu cili ica mano, lyene, ukubomfya ukupayanya kuntu Lesa atantika ukwa kuwikishiwa kuli wene!)

1 Tim. 1:13: “Nabelelwe uluse [e fyasosa umutumwa Paulo], pa kuti pa kukanaishiba nacitile mu kubulo kutetekela.” (Lelo lintu alangilwe inshila yalungama kuli Shikulu, tafililwe ukuikonka.)

2 Kor. 6:1, 2: “Awe pa kuba ababombela pamo na Lesa, no kupapata tulamupapata, atuti, mwipokelela ibusha ukusenamina kwa kwa Lesa. Pantu atila, Mu nshita ya kupokelelwamo nalikuumfwile, na mu bushiku bwe pusukilo nalikwafwile. Moneni, nomba e nshita ya kupokelelwamo; nomba e bushiku bwe pusukilo.” (Nomba e nshita lintu ishuko lye pusukilo liliko. Lesa takatambulwile ku ciyayaya icikuku ca pa fye ica musango uyo ku bantunse ababembu. E co ukusakamana kulekabilwa ukubeleshiwa pa kuti tatupushile imifwaile ya liko.)

Ni shani fintu ukwilulukwa ku mibele yesu ya lubembu kwingacitikako?

Mona umutwe wa lyashi ukalamba “Icilubula.”