Ni Kwi Cino Calo Cilelola?
Amafya yabipisha ne fintu fya kutulumusha nafiseeka sana mu calo! Bushe cishibilo ca cinshi?
UMUTELELWE: Amabomba yapuulika pa maliketi. Bakafundisha na bana be sukulu babapika imfuti. Abana banono baibwa ilyo abafyashi balabikilwa kuli fimbi panono. Abanakashi na baume abakoloci basanswa no kubebila mu kasuba katanda imono.
MU FYA MAPEPO: Amacalici yaleafwilisha ulubali lumo pa balelwa inkondo. Bashimapepo bapeelwa umulandu wa kwipayaula umukowa wa bantu. Bashimapepo baleulungana na bana; aba mu calici bafisa. Abantu abengi baleka ukuya ku macalici; ifikuulwa bapepelamo bashitisha.
IFILENGWA NA LESA: Abantu batemaula imiti mu mpanga ukuti babomfye impanga ku fya makwebo. Abapiina batemaula imiti ku kufwaya inkuni no kocako amalasha. Amenshi ya mu mushili yakowela, abantu tabalingile ukuyanwa. Ifiko fifuma mu maindastri na fimo abalondo babomfya ku kwipaye sabi fyaonaula isabi. Umwela uli uwakowela ica kuti ulelenga abantu ukukoola.
UKUSANGA UMWA KULIILA: Cashimikwa ukuti umuntu umo umo ku fyalo fyabela ku lubali luno ulwa Afrika, pa mwaka afola indalama ishinono nga nshi. Ubufunushi bwa bakalamba ba twampani bwalenga ubukwebo ukubongoloka, na bantu abengi basanguka amalofwa. Ubufumfuntungu bwalenga abantu ukulufya indalama isho balesunga ubumi bwabo bonse.
UKUCEPA KWA FYA KULYA: Abantu mupepi na mamilioni 800 mwi sonde lyonse basendama insala.
INKONDO: Abantu ukucila pa mamilioni 100 e bafwa ku nkondo mu myaka ya ba1900. Kwaba ifyanso fya nkondo ifingi ifingonaula abantunse bonse imiku iingi. Inkondo sha bana calo. Ukusansa kwa tupondo kukumine fye isonde lyonse.
IFIKUKO NA MALWELE YAMBI: Ukutendeka mu 1918, ubulwele bwa Spanish flu bwaipeye abantu amamilioni 21. AIDS nomba ili “e cikuko caipaya sana abantu ukucila icikuko icili conse icapita.” Kansa na malwele ya ku mutima filaleta ubulanda mwi sonde lyonse.
Mwilolesha fye pa lyashi limo na limo. Bushe aya malyashi ya kamo kamo fye? Nelyo bushe yapanga icintu cimo icilanga fimo?
[Akabokoshi ne Cikope pe bula 5]
Bushe Lesa Cine Cine Alyangwako?
Abantu abengi pa kulunguluka ku fya kutulumusha ificitika nelyo pa kulufya ifipe atemwa ukufwilwa, balapapa ico Lesa ashilesesha ifya musango yo.
Lesa alyangwako. Alatupeela ifya kututungulula ifyashintililwapo no kwilulukwa kwine kwine ino nshita. (Mateo 11:28-30; 2 Timote 3:16, 17) Alipekanya inshila sha kupwishishamo ulukaakala, ukulwala, ne mfwa umuyayaya. Ukupekanya kwakwe kulanga ukuti tasakamana fye abantu ba luko lumo lelo aba mu nko shonse, imikowa, ne ndimi.—Imilimo 10:34, 35.
Bushe twalyangwa ku bufwayo bwa kwa Lesa? Bushe mwalimwishiba Kabumba wa muulu ne sonde? Nani ishina? Bufwayo nshi akwata? Alyasuka aya mepusho muli Baibolo. Mulya, e mo atweba ifyo alecita ku kupwisha ulukaakala pamo no kulwala ne mfwa. Nga tulefwaya ukunonkelamo, cinshi tulingile ukucita? Tulingile ukusambilila pali wene no bufwayo bwakwe. Kuti twanonkelamo shani mu kupekanya kwakwe ukwabula ukumutetekela? (Yohane 3:16; AbaHebere 11:6) Cimbi icifwaikwa kunakila ifyo afwaya. (1 Yohane 5:3) Bushe mwalyangwako kuli Lesa ica kuti kuti mwanakila ne fyo afwaya?
Pa kumfwikisha ico Lesa alekelapo fye pa filecitika, tufwile twaumfwikisha umulandu umo uwakakala. Baibolo yalilondolola uyu mulandu. Pe bula 15 muli luno lupapulo, uyu mulandu naulondololwa.