Balesa Banakashi aba Kusanda no Bulwi
MU KATI ka lulu wa kushula ifyashiikama mu mushili mu Ebla, Syria, ulwimbo ulwakwete amashiwi pa lwa kwa Ishtar, lesa mwanakashi wa ku Babele uwa kusanda no bulwi, lwalisangilwe. Uwasambilila ifya kushulashula Paolo Matthiae alondolola lwene pamo ngo “lwafungwa bwino bwino mu kuba ne mimonekele ya mipepele ya kusefya iilelangilila namapepo uwaikubanya insalu ali pa ntanshi ya cipasho ca kalesa kamo . . . akapoopelwe umutwe ku mulando wapololoka uutali.”
Uku kusanga kuli ukwacindama, apantu icipasho cilelangililo kuti caikeleko mu kutendeka kwa mwanda wa myaka uwalenga 18 B.C.E. Ukulingana na Matthiae, ici ciletambika “ubushinino bwamonekesha” ubwa kuti ukupepa Ishtar kwasendeleko imyaka mupepi na 2,000.
Ukupepa Ishtar kwatendeke mu Babele kabili mu myanda ya myaka yakonkelepo kwasalanganine mu Buteko bwa ciRoma bonse. Yehova akambishe abena Israele ukufumyamo umulondo onse uwa kupepa kwa bufi ukufuma mu Calo Calaiwe, lelo pa mulandu wa kuti balifililwe ukucite co, ukupepa Astarte (uwaikeleko mu Kanaani mu nshita ya kwa Ishtar) kwabele iciteyo kuli bene.—Amalango 7:2, 5; Abapingushi 10:6.
Nangu cingati Ishtar na cibusa wakwe Astarte tababako na kabili, imibele baleimininako—bucisenene no lukaakala—yalyanana. Kuti mu kulinga twaipusha nampo nga abantu ba muno nshiku mu cituntulu balipusanako nga nshi kuli balya aba ku kale abapepele aba balesa banakashi aba kusanda no bulwi.
[Icikope pe bula 20]
Abana na bo bapeelwe ilambo kuli Tanit
[Abatusuminishe]
Ralph Crane/Bardo Museum