Ukucimfya Amafya Yaba mu Mulimo wa Kukusha Abana
UKUKUSHA abana pali ndakai, na kucilisha abo bali mu myaka ya bupungwe, mulimo wakosa nga nshi ku bafyashi. Inyunshipepala ya mu Canada ku Montreal, The Gazette, yashimike ukuti “abana kukula” bamona ukunwa ubwalwa ne miti ikola “nge mibele uuli onse uo balingene nankwe afwile ukupitamo.” Kabili yakoseleshe abafyashi ukuba “abaibukila pa lwa kwaluka kwa mibele ya mupungwe.”
Fintu nshi fingaafwa abafyashi ukumona iyo mibele mu mupungwe? Ukulingana na kabungwe ka American Academy of Child and Adolescent Psychiatry ifishibilo fimo ifya ku mubili, ifya mu nkuntu, na mu ncitilo fye shakwe kuti fyasanshamo umwana ukuba lyonse uwafunshika, ukufulwa bwangu, ukuisalila mu muputule asendama pa nshita ntali, uulengulula, kabili uutoba amafunde.
Ni shani fintu abafyashi bengacingilila abana babo kuli yo mibele yalubana ne fya kufumamo fyabipa? Dokota wa pa McGill University Jeffrey L. Derevensky, ashininkisha ukuti ilyo umwana alekula ukulanshanya bwino no kukomaila pa kucindika bambi pa kuti na bo bengamucindika kulacefyako amafya yesako lintu akula. The Gazette ilundapo ukuti nelyo cingati lintu umwana acili umupungwe alafwaisha insambu sha kuicitile fintu, abafyashi bakwe bafwile “ukumutungulula, ukumusakamana, ukumutantikila ifya kucita no ku mutemwa.” E fintu ne pinda lya mu Baibolo lisosa ukuti: “Kanshisho mwaice umo afwile ukubela, ilyo akakota takafumemo.” (Amapinda 22:6) Lesa akambisha abafyashi ukuba ifya kumwenako fisuma, aba bucibusa, abalanshanya, kabili bakafundisha.—Amalango 6:6,7.