Icalo Cabulamo Imisoka—Cikesako Shani?

UBULWI bwa kulwisha imisoka ya kupangana buletwalilila mu kusaalala kwa calo. U.S.News & World Report yabilishe ukuti: “Kuliko ubuyantanshi eyefilyako mu kulwisha baMafia mu nshita fye inono pa mulandu maka maka uwe funde limo, ilya Racketeer Influenced and Corrupt Organizations Act, nelyo RICO.” Lilasuminisho kuti akabungwe ka misoka kengapeelwa umulandu ukushintilila pa ncitilo sha kako isha kuba akabungwe ka bucenjeshi bwa kaliilo, te pa milandu iicitilwe. Ici pamo pene ne fyebo ifisangwa mu kucilinganye nsale sha foni e lyo ne fyebo fya baali muli ayo mabumba abaya mu kuyaseba ku kuleka bababeleleko uluse e fyayafwilisha ukuti kube ukutunguluka mu kulwisha baMafia mu United States.

Mu Italy na mo amabulashi yali nuu ukulwisha aya mabumba ya bamukuukulu. Mu ncende pamo nga mu Sicily, Sardinia, na mu Calabria, umo muntu imisoka ya kupangana yafulisha, impuka sha bashilika shalitumwa ku kulalonda ifikuulwa fya cintubwingi ne ncende shacindama ku kulesha ukuti bantalamisoka belafisansa. Ubuteko bumone ci kwati fye ni nkondo ya bana calo. Mu kuba ne ntungulushi shasauka isha mabumba ya ntalamisoka ukubikwa mu cifungo no wali kale umukalamba wa buteko ukushininwa umulandu wa kubako mu milandu ya baMafia, Italy alemoneka ukuti alecimfya.

Mu Japan ubuteko bwalicincintile bayakuza lintu bwabikileko Ifunde lya Kucincintile Misoka ya Kupangana pa March 1, 1992. Muli ili funde, nga ca kuti ibumba lya bamukuukulu lyaishibishiwa ukuti e fyo lyaba, lilabindwa ukuleka incitilo 11 isha kupatikisha abantu mu lukaakala, ukusanshako ukulapinda indalama sha kushimaisho mulandu, ukulaipoosa mu nshila sha kaliilo isha kubepekesha ukucingilila abantu, ukulayobeka mu kukalulula amafya pa kuti balebalipila. Pa kubikako ili funde, ubuteko bwakwata ubuyo bwa kucilikila monse umwingafuma indalama isha aya mabumba. Ili funde lyalilenga ukuti cibipile nga nshi utubungwe twa misoka. Amabumba yamo yalipaswa, no mukalamba wa ntalamisoka aliipaya—cilemoneka ukuti cali ni pa mulandu wa kukosa kwe funde.

Mu kushininkisha, ubuteko ne fipani fikoshe funde filepilikita na maka nga nshi ukulwisha imisoka ya kupangana. Nalyo line, Mainichi Daily News, lintu yalelanda pa kukumana kwa bakapingula na balashi ba bakapokola ukushinguluke calo ukwaliko mu 1994, atile: “Imisoka ya kupangana ileya ilekwatilako amaka no kucililako ukusambala mupepi fye na mu lubali lonse ulwa calo, ukutuulika amadola ukufika na kuli trilioni umo pa mwaka mu sho basanga.” Ku ca bulanda, amaka ya buntunse aya kufumyapo amabumba ya ntalamisoka pe sonde yalipelebela. Cimo icalenge fi ca kuti ilingi line ubupingushi tabucitwa mu kwangufyanya kabili tabushikatala. Ku bengi, amafunde ilingi yamoneka ukuwamina intalamisoka, te untu atalilwe misoka. Baibolo yalondolwele mupepi ne myaka 3,000 iyapitapo ukuti: “Pa kuti ukupingulo mulimo wabipa takucitwa bwangu, ni pali ici umutima wa bana ba bantu waiswilamo ku kucito bubi.”—Lukala Milandu 8:11.

Ukufuma mu Tubungwe twa Misoka

Ukusansha pa kwingilila imisoka ya kupangana no kuibongolola, amabuteko yalyesha ukwafwako abo ababamo ukufuma mu mabumba ya ntalamisoka. Ukubomba kwa musango yo takwayanguka. Ukulingana ne nsoso imo iya kale, “inshila fye wingafumina muli baMafia kano waba mu mbokoshi.” Kuli mukuukulu ukufuma mwi bumba lya bayakuza, alakabila ukulipila indalama ishingi nga nshi nelyo akantengesha kakwe ukukaputulako panono nelyo ukuputula fye konse. Ukusansha ku mwenso wisako pa kufumininako fye ku mabumba ya misoka ya kupangana, uwali kale mwi bumba lya bamukuukulu ali no kwisalolenkana ne cicitika mu mikalile ya buntu bwine bwine. Ilingi line bakalamukaana nga afwaye ncito. Mu fyalo fimo, nangu cibe fyo, kwalibako ukupanda mano kwa bakapokola pa foni ukwa kukanailumbule shina ku kwaafwa abaali mu mabumba ya bamukuukulu abaleesha ukuputukako kabili abalecisange cayafya ukusange ncito ishisuma.

Ukulolenkana no kutitikisha kwe bumba lya bamukuukulu ne mpatila sha mu bwikashi, uwali mwi bumba lya bamukuukulu alekabila ukukuntwa kwakosa pa kuti engacimfya. Cinshi cingamusesha? Kuti caba kutemwa ulupwa lwakwe, ukufulukisha ubumi bwa mutende, nelyo ukufwaisha kwa kucite calungama. Ukukuntwa kwakosesha, nangu cibe fyo, kwalilangililwa bwino ku lyashi lya kwa Yasuo Kataoka mu cipande cikonkelepo.

Yasuo Kataoka e uleimininako imyanda ya bayalula ubumi bwabo umupwilapo. Imibele ya bunama intu balangishe kale yalipyanikwapo no buntu bupya “ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu kulungama no kushila kwa Cine.” (Abena Efese 4:24) Nomba, abantu abaapalile imimbulu balekala mu mutende pa kati ka bekashi bafuuke mitima, abapalo mwana wa mpaanga, kabili baleafwako na bambi!—Esaya 11:6.

Putukeniko ku Mupashi wa Calo

Nga fintu cilandilwepo mu cipande cifumineko, amabumba yonse aya ntalamisoka tayali e yeka fye ayaba mu maka ayashimoneka aya kwa Satana Kaseebanya lelo ne calo conse caba mu maka yakwe. Abantu no kwishiba tabacishiba, lelo Satana alitantike calo pa kuti cingalabombela ukufwaya kwakwe ukwa buntalamisoka. Kwati fye ni fintu amabumba ya ntalamisoka yapayanya icuma ne mibombele ya lupwa lwa cimbepa, e fyo abomba ulubali lwa kwa kashukisha mwine mwine ukupitila mu kupayanishisha abantu ifyuma, umusamwe, no kuyumfwa kwa kuba pamo. Nangu ca kuti nakalimo tamwailuka cene, pambi mwalikopekwe ku mitukuto yakwe. (Abena Roma 1:28-32) Baibolo itwebo kuti “ukuba na bucibusa ne calo bulwani kuli Lesa.” (Yakobo 4:4) Mwalibamo ubusanso mu kufwayo kwishibikwa muli ici calo, icaba mu kusonga kwa busatana. Kalenga wa kubumbwa konse alikwata umulalo wa bamalaika pe samba lya kwa Yesu Kristu abaiteyanya ukwikata Satana ne fibanda fyakwe ukuti bakasangulule icalo ukufumyapo ukusonga kwa bubifi.—Ukusokolola 11:18; 16:14, 16; 20:1-3.

Ni shani lyene fintu mwingafuma mu kusongwa ne calo ca kwa Satana? Tacili ni pa kwikala ubumi bwa kuitalusha kuli bambi lelo ni pa kuputukako ku mibele ya mutima ne nshila sha mitontonkanishishe ishayandatile calo ilelo. Pa kucite fyo, muli no kulwisha imicenjelo ya kwa Satana iya cintiinya kabili ukucincintila ifya bupe fya kucincisha ifyo atambika pa kuti engatwalilila ukufyambata abantu. (Abena Efese 6:11, 12) Ici cikabimbamo ukuipusula, lelo kuti mwaputukako pamo nga fintu bambi baaputukako nga namucipampamika fye kabili nga muleshukila ukwaafwa kuntu Inte sha kwa Yehova shitambika.

Cinshi cikakonka pa cintu Lesa akacita ku kusangulula cino calo ca cimpungili ica misoka? “No bufyashi bwa babifi bulalofiwa,” e fyo Baibolo isosa, kabili itwalililo kuti: “Abalungama bakapyaninine calo, no kwikalamo inshiku pe.” (Ilumbo 37:28, 29) Lyene, takwakabe umulandu wa kulatutuma pa mulandu wa abo baba ne mibele ya bunama, pantu bakaba nabaalulwa ku “kwishiba Yehova,” ukukesula mu calo.—Esaya 11:9; Esekiele 34:28.

Ilelo ukwaluka kwa musango yo kale kale kulacitika, nga fintu ilyashi likonkelepo lilelangilila ilya wali kale umo uwa bayakuza mu Japan.

[Icikope pe bula 10]

Mu calo cipya ica kwa Lesa, bonse bakaipakisha umulimo wa minwe yabo