Inte sha kwa Yehova mu Russia

Ukulingana no Wasambilila Ifya Mipepele

INTUNGULUSHI sha bwikashi bwa ciYuda mu Roma mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, shasosele ukukuma ku Bena Kristu ati: “Icakaniko ici caishibikwa kuli ifwe ukuti konse konse cisoselwo bubi.” Cinshi shilya ntungulushi shacitile? Ku ca kutasha, shaile ku mutumwa Paulo, pali yo nshita uwalelindikwa mu ng’anda, no kutila: “Tuletila ciyene ukuumfwa kuli iwe ifyo uletontonkanya.” (Imilimo 28:22) Bakutike ku Mwina Kristu waishiba ukucila ku baalesosela ubuKristu ifibi.

E fyacitile na kalemba wacindikwa uwa ku Russia, Sergei Ivanenko. Nangu alesumina fyonse ifibi fyalelandwa pa lwa Nte sha kwa Yehova mu Russia, apingwilepo ukulanda na ba ku maofeshi ya Nte, ayabela fye ku nse ya St. Petersburg, ku kufwayako ifyebo. Alisumine ilyo bamulaalike ukuyatandalako, ukwipusha amepusho, no kuibebetela umwine fintu Inte shaba.

Lintu baIvanenko bafikile mu October 1996, elyo ifikuulwa fya bakabomba ba pa maofeshi ya Nte sha kwa Yehova mu Russia ifya kwikalamo abantu ukucila pali 200 fyaleya filepwa. Pa nshiku shitatu ishali no kukonkapo, bapeelwe ishuko lya kubebeta pa cifulo ca bukuule, ukuliila pamo na bakabomba, no kwipusha uuli onse uo balefwaya.

Icipande baIvanenko balembele pa lwa Nte cafumine mu nyunshipepala ya cila mulungu iyatemwikwa mu Russia iya Moscow News iya mulungu wa February 16-23, 1997. Icipande caleti “Bushe Tulingile Ukutiina Inte sha kwa Yehova?,” calimoneke na mu nyunshipepala imo ine iya Moscow News mu mulungu wa February 20-26 lelo mu ciNgeleshi. Apantu bakabelenga ba Loleni! abengi balafwaisha ukwishiba imibombele ya Nte sha kwa Yehova mu Russia, twalipokele ulusa lwa kulemba ici cipande muno. BaIvanenko batendeke ne ci ca kukumanya, icamoneke mu filembo fyatikama:

“Icipampa cimo icakwete aba mu kabungwe ka LDPR iya kwa Zhirinovsky abaleilishanya ku nse ya kulongana kwa Nte sha kwa Yehova calipo ifyebo fya kuti: ‘Mwe cakaniko, fumeni mu Russia!’ Naipwishe umo pa baleilishanya nati: ‘Cinshi ushatemwa pa lwa uku kuteyanya?’ Ampeele inyunshipepala ya Megapolis-Express iya mutwe wa kuti ‘Mu Kamchatka Mwawa Akaswende ka Mipepele.’ Inyunshipepala yatile pa kusanga indalama sha kuteyanya, Inte sha kwa Yehova shalikwata amabumba ya bacilende, na muli fyo balambukisha bakabomba ba mu mashitima ya pa menshi amalwele. Naipwishe luse luse nati, ‘Bushe na iwe balikwambukishako? Bushe ulesumina ifi fyalembwa?’ Ayaswike ati, ‘Te mulandu ne fyo. Icishinka ca kuti ici cakaniko ca mipepele ica ku Amerika cileonaula bumupashi bwa mu Russia ne ntambi, kabili tufwile ukucilesha.’”

Pe samba lya mutwe ukalamba, baIvanenko balembelepo amashiwi ya kuti: “Ici cipande calembwa na Sergei Ivanenko, uwasambilila ifya mipepele, uulesambilila amano ya buntunse.”

“Ubufumacumi ngo bu tabwaseeka sana, nangu ca cine ukuti abena Russia abengi tabatemwe Nte sha kwa Yehova. Nga walumbula uku kuteyanya limo fye abantu batendeka ukulanda pa lwa bumpelwa mano bwa kuko ubwa kusakamika, intuntuko sha kuko isha cina Amerika ifyo ababamo basumina intungulushi icisuminesumine, ne cisumino ca kuti icalo cili no kupwa nomba line. Abengi balatiina Inte sha kwa Yehova kabili balafwaisha ukwishiba pa lwa shene.

“Bushe iyi Imipepele Yaba Shani, Kabili Bushe Tulingile Ukuitiina?

“Pa kuimwena, natandalile umushi wa Solnechnoye mu citungu ca Kururtnoye, ku St. Petersburg, ukwabela amaofeshi ya Nte sha kwa Yehova isha mu Russia.

***

“[Ici cifulo] kale cali ca kutuushishapo mu lusuba. Ilyo calefika 1992 icikuulwa [icalipo kale] calyonaike nga nshi, na bamululumba ne mintapendwa ya bakwindi e balemonekako mu cifulo ca bana. Cilemoneke fyo ni co iyi ncende yali iyaonaika nga nshi e mulandu wine bapeelele Nte sha kwa Yehova. Baliwemye ifikuulwa fya kale no kutampa ukukuula ifipya, ukusanshako iofeshi lya bwangalishi ilya ntunti shine, [Ing’anda ya Bufumu’] umwingekala abantu 500, no muputule wa kuliilamo. Inte sha kwa Yehova na kabili shilelimba ulunkoto lupya (ulwaibela ukufuma ku Finland) ne miti yalekanalekana iishimonwamonwa. Cileenekelwa ukuti umulimo uli no kupwa mu lusuba luleisa. Umulimo ukalamba uwa aya maofeshi wa kutantika imibombele ya kushimikila no kutwala impapulo ku filonganino fya mu Russia ifya Nte sha kwa Yehova. Pa Solnechnoye tapaba bamashini ba kupulintila, e co impapulo sha cina Russia shipulintwa mu Germany, lyene ukutwalwa ku St. Petersburg, uko nomba shitwalwa ku fitungu fyalekanalekana. Ababomba pa maofeshi baba napamo 190. Ni bakabomba ba kuitemenwa kabili nangu tabafola, balabapeela fyonse ifikabilwa, pamo nga umwa kwikala, ifya kulya, ne fya kufwala.

“Umulimo wa pa maofeshi utungululwa na komiti wa baeluda 18. Ukutula 1992, Vasily Kalin e kampanya wa pa ofeshi. Afyalilwe mu Ivano-Frankovsk. Mu 1951, lintu aali ne myaka ine, abafyashi bakwe balitamfiwe kabili baile nankwe ku Siberia (mu 1949 na 1951 indupwa mupepi na 5,000 shalepakaswa ku balashi pa mulandu wa kuba Inte sha kwa Yehova). Abatishiwe mu 1965 no kuyaikala mu citungu ca Irkutsk. Abombele bukapitao ku kampani ka batemi.

“Ukulunda pa babomba pa maofeshi mu kuitemenwa, kwaba na bakakuula ba kuitemenwa 200 ukufuma ku Russia, Finland, Sweden na Norway abekala mu Solnechnoye: Abengi bapokele fye bacuti ukufuma ku ncito shabo. Kwaliba ne Nte sha kwa Yehova ishingi ishafuma ku Ukraine, Moldova, Germany, United States, Finland, Poland ne fyalo fimbi. (Inte sha kwa Yehova tashakwata impatila ya mushobo. Pa maofeshi tapatala apabapo ukukansana ukuli konse mu myaka ine te mulandu no kwikala pamo ukwa bena Georgia, abena Abkhazia, abena Azerbaijan na bena Armenia.)

“Ifisolobelo fya kukuulila ifingi na bamashini fyafumine ku fyalo pamo nga Denmark, Finland, Norway, na Sweden kabili ifingi ni Nte shinabo shasangwile. Balinangile mazembe umo untu Inte ya kwa Yehova umwina Sweden aletele ku Solnechnoye mu 1993. Alibomfeshe uyu mazembe inshita yonse ali kulya, kabili ilyo ashilabwelelamo alishiliile bamunyina ba mu citetekelo. Bakakuula bekala mu mayanda ya minkulinkuli ayasuma e lyo bamo mu mayanda yaba yeka. Ificitika cila bushiku ni fi: 07:00 hrs—ica kulya ca lucelo na mapepo; babomba ukufuma 08:00 hrs ukufika 17:00 hrs no kutuusha iawala limo akasuba. Pa Fibelushi babomba ukufika akasuba pa kati, lyene pa Mulungu bushiku bwa kutuusha.

“Balalya bwino kabili lyonse pa kulya palaba ne fitwalo. Mu mipepele yabo tamwaba inshita sha kuleko kulya nelyo ukubinda ifya kulya fimo fimo. Ilyo bainuka, abengi balayako ku cowelo ca menshi yakaba e lyo bashitako ubwalwa no kwikala balekutika ku nyimbo. Tapaba bacakolwa pa kati ka Nte sha kwa Yehova, lelo ubwalwa tabwabindwa. Balasuminishiwa ukunwa waini, cognac, vodka no bwalwa bumbi mu kulinga. Nangu cibe fyo, Inte sha kwa Yehova tabapeepa.

***

“Kulabako amakalasi ya kusambilila Baibolo imiku itatu mu mulungu, ayasangwako maka maka na bacaice. Nangu ni fyo, caliseeka ukusangako Inte sha kwa Yehova ababa Inte pa myaka 30 ukufika kuli 40. Mupepi na Nte onse umukote alikakwapo mu cifungo, alipooswapo mu nkambi sha kubombamo incito ya lucu bamo balifyukilepo fye na mu calo. Ilyo inshita ya kutitikishiwa yapwile, badokota abengi, baloya, bainjiniya, bakafundisha, bashimakwebo, na bana ba masukulu balisangwike Inte sha kwa Yehova.

“Ifilonganino fifwaya ukusungilila umulinganya pa kati ka babamo. Ku ca kumwenako, nelyo fye ni kampanya wa pa maofeshi alasamfyako imbale nga ca kuti e uli pa kusamfya imbale icungulo bushiku. Inte sha kwa Yehova baleetana mu munsaunte kabili balabikako ‘munyina’ atemwa ‘nkashi’ nga balebomfya ishina lyakwe.

“Lintu Nte ya kwa Yehova atoba ifisambilisho fya Baibolo kabili akaana ukulapila, alakandwa ukukandwa kwabipisha—alatamfiwa. Kuti atwalilila ukusangwa ku kulongana, lelo abasumina banankwe balaleka ukumuposha. Ukwebaula e kukanda kwabako eyefilya.

***

“Nalipoosele sana inshita ndebebete Nte sha kwa Yehova ukwesha ukwishiba icalenga abantu bapusanapusana abafule fi ukwisa kuli uku kuteyanya kwa mipepele. Mu kuba no kupusanapusana kwa buntu, amasomo ne fintu bamo batemwa no kupata, [Inte sha kwa Yehova tashipepela pamo] ne mipepele imbi iibombela pamo ne calo ca lubembu. Tabayumfwa bwino uko [abantu] basumina fye icisuminesumine mu balashi, uko basumina mu fya cimpa, uko abantu bayakanikana, bamo ukuba bashimapepo e lyo bambi bantuuntu fye abafwile ukulanakila.

“Inte sha kwa Yehova baishibikilwa ku kusumina kwabo mu kushangila mu kwikala umwabela ifya mu Baibolo. Beesha ukutungilila conse ico bacita ku fishinte fya Baibolo ifyalekanalekana, nelyo ukupitila mu kulosha ku calembwa mu Cipingo ca Kale nelyo Icipya. Inte sha kwa Yehova shasumino kuti ni Baibolo fye yeka e yabamo ifyasuko ku fipusho fyonse ifya mu bumi. Ku Nte sha kwa Yehova, Baibolo e mutande wa mafunde, kabili e mwaba fye cine.

“Pali uyu mulandu Inte sha kwa Yehova shalishibikwa mu calo conse ukuti e bantu bomfwila amafunde mu kukumanina na kucilisha ukukuma ku kusakamanisha ukusonka imisonko. Iofeshi lya misonko lilabebeta lyonse kabili lilasunguka cila nshita ukusanga ukuti tabafyuka imisonko nangu limo. Kwena, Inte sha kwa Yehova na bo kuti bafwaya ukusanga imilandu ya kukanasonkela imisonko, nge ficita bambi, lelo Baibolo itila umo afwile ukuba umufumacumi mu kusonka imisonko, kabili ku Nte sha kwa Yehova ni fyo fine cili no kuba.

“Kwena, ifyo Inte sha kwa Yehova shasenda Baibolo mu kukosa ilingi line e cilenga ukuti shiiletelele ku buteko. Imimwene yabo iya kukanaibimba mu mapolitiki nangu panono yaba ya kukansaninapo, kabili imonekela mu kukaanabombako mu bushilika.

“Inte sha kwa Yehova shiilula amashiwi ya kwa Yesu filya fine yalembwa pa lwa fintu abasambi bakwe no bufumu bwakwe bushili bwa pano isonde, kabili pali uyu mulandu balakaana ukuyobeka mu mapolitiki ne nkondo, te mulandu na kuntu ibelele no mulandu ilelwikwa. Apantu Inte sha kwa Yehova shalikeene ukupundako ati ‘Heil Hitler’ no kubomba nga bashilika ba kwa Hitler, amakana yabo balipooselwe mu nkambi sha kucushiwilwamo isha baNazi, na makana balifwile. Abena Russia bamona Inte ya kwa Yehova uuli onse umwina Germany uwakeene ukusansako Russia ukuti acitile icintu icisuma nga nshi. Lubali lumbi nangu ni fyo, abena Russia abengi tabalililako ubulanda Inte sha kwa Yehova [abena Russia] abaipaiwe pa kukaanaingilako ubushilika no kulwako Inkondo ya Calo iya Cibili, nelyo abaipaiwe pa mulandu wa kukaana ukubomba mu bushilika mu nshita sha mutende. Lelo mu milandu iyi ibili Inte sha kwa Yehova shalebomba ukulingana ne fisumino fyabo ifya mipepele te pa mulandu wa mapolitiki.

“Tapalalepa sana apo ubwafya bwapalako bwaimine mu Japan, umo abasambi bamo Inte sha kwa Yehova bakeene ukusambilila icisambililo ca fya kulwa kabili bali mu busanso bwa kutamfiwa ukufuma pa yuniversiti. Mu 1996 Icilye Casumbukisha ica ku Japan calipingwile no kusumbula insambu aba bana be sukulu bakwete no kubasuminisha ukusambilila ifyapusanako.

***

“Cinshi cisungusha abantu batontonkanya aba muno nshiku pa lwa Nte sha kwa Yehova? Ica kubalilapo mupampamina wabo pa lwa kushimikila ukuti ukupwa kwa calo nakupalama (bashimikila mu misebo na ku ng’anda ne ng’anda). Shino nshiku baeluda balyeba bakashimikila ukukanakomaila sana pa ‘kupwa kwa calo’ ne fyo ababembu bakesaonaulwa, lelo ukulondolwela bakomfwa ukuti Yehova alebapeela ishuko lya kukwata ‘umweo wa muyayaya muli paradise pe sonde.’

“Na cimbi icikalifya abantu ni ci Inte sha kwa Yehova shishifwaya ukupepela pamo ne mipepele imbi, no kukaana ukwikatana pamo na macalici yambi. Basumina ukuti ubuKristu bwa ku calo bwalifutuka Lesa na Baibolo, no kuti imipepele yonse imbi yalilubilila. Inte sha kwa Yehova shilinganya iyi mipepele kuli ‘cilende wa ku Babele,’ kabili basumino kuti icacitikile ulya cilende e cikacitikila iyi mipepele. ‘Loleni!’ uwafumine nomba line atile impela ya mipepele yalekanalekana naipalama, no kuti ukupepa kweka fye ukukashala ni kulya uko Inte sha kwa Yehova shibilisha.

“Lelo, Inte sha kwa Yehova shalisumino kuti umuntu umo umo kuti aisalila ukwa kupepa.

***

“Ifyalo fyafulilako kale kale fyalilandapo ifyo fyasakamikwa nampo nga ifisambilisho fya Nte sha kwa Yehova filatiinya abekashi nelyo iyo. Icilye Casumbukisha ica citungu ca Connecticut, ku United States (1979) na New South Wales, Australia (1972), na Provincial Court of British Columbia, Canada (1986) ne filye fimbi fyasoso kuti takwaba ubushinino bwa kuti Inte sha kwa Yehova shaba cintiinya ku bekashi, nelyo ukuti shaba cintiinya ku bumi bwa bantu ne nkuntu. Icilye ca European Human Rights Court (1993) calicingilileko insambu sha kupepa isha Nte sha kwa Yehova, isho shali ishinono mu Greece na Austria. Ilelo Inte sha kwa Yehova shilapakaswa mu fyalo 25 . . .

“Inte sha kwa Yehova kuti bamonwa nge fya kumwenapo ku bekashi banabo pa kuipeelesha kwabo ku cine ca mu Baibolo no kuitemenwa kwa kucingilila ifisumino fyabo ukwabula akaso. Lelo icipusho ciimako ni ci: Bushe ubwikashi bwesu nabuipekanya ukupeela insambu sha kupepa ku mateyanyo ayabomfya Baibolo ku mbali shonse isha bumi mu nshila yakosa nge yo kabili iyabula ukunashako?”

Muli uyu sentensi wa kulekelesha, baIvanenko baipwishe icipusho cakakala. Mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo, umutumwa Paulo, uwasalilwe na Kristu umwine ku kubomba ngo mwiminishi wakwe, alifyengelwe no kubikwa mu “fikakilo.” Muli fyo, Paulo alembeele abasumina banankwe pa lwa kubombesha mu “kusosele mbila nsuma, kabili mu kuiikasha.”—Abena Filipi 1:7; Imilimo 9:3-16.

Ilelo Inte sha kwa Yehova shilelaalika bonse nga balefwaya ukubebetesha imibombele yabo, nge fyacitile baIvanenko. Tulecetekelo kuti abantu nga bacite fyo, bali no kusanga ukuti fyonse ifyabipa ifyalandwa pa lwa Nte fya bufi, kwati fye fintu ifya musango yo ifyalandilwe pa Bena Kristu ba mu kubangilila fyali ifya bufi. Inte shalipulamo mu kumfwila “ifunde lipya” ilyo Yesu apeele abasambi bakwe ilya kuti: “Muletemwana: ifyo namutemenwe.”—Yohane 13:34, 35.

[Akabokoshi pe bula 15]

Ukufuma mu Mafaelo ya Moscow News

(Ifyebo fyakonkapo fyapulintilwe pamo na cino cipande icalembelwe na Sergei Ivanenko.)

“Inte sha kwa Yehova mu Russia shaba lubali lwa kuteyanya kwa Bwina Kristu ukwaba mu fyalo 233 kabili ukwakwata abantu amamilioni 5.4. Inte sha kwa Yehova shikonka ubutungulushi bwa ku mupashi ubwe Bumba Litungulula ilyabela ku Brooklyn, mu New York. Ukuteyanya kwa ndakai ukwa Nte sha kwa Yehova kwatendekele ne kalasi lya kusambilila Baibolo ilyapangilwe mu 1870 na Charles Taze Russell mu Pittsburgh, ku Pennsylvania. Uku kuteyanya kwafikile mu Russia mu 1887. Uwali umo uwa Nte sha kwa Yehova isha kubalilapo mu Russia Semyon Kozlitsky, alitamfiwe ukufuma mu Moscow ukuya ku Siberia mu 1891. Te mulandu no kupakasa, ukuteyanya kwalitwalilile, mu 1956 mwali Inte sha kwa Yehova 17,000 mu Soviet Union. Inte sha kwa Yehova tashasuminishiwe mu Russia ukufikila mu March 1991, ilyo kwaishile funde pa lwa ‘Ubuntungwa bwa Kupepa.’ Ilelo mu Russia mwaba amabumba ukucila pali 500 ayakwatamo Inte shilebomba ukucila pali 70,000. Uku kuteyanya kulananya ‘Ulupungu lwa kwa Kalinda’ (ulusabankanishiwa mu ndimi 125, ukwananishiwa kwafika ku mamilioni 20) na ‘Loleni!’ (mu ndimi 81, ukwananishiwa kwa mamilioni 18).”

[Icikope pe bula 15]

Ulubali lwe ofeshi lya Nte sha kwa Yehova mu Russia

[Icikope pe bula 16]

Ing’anda ya Bufumu umo ulupwa lwa pa ofeshi lulonganina ku kusambila Baibolo

[Ifikope pe bula 17]

Indupwa sha Nte shilasambilila no kuipakisha ukukokoloka capamo

[Ifikope pe bula 18]

Balebako bambi ifyo baasambilila mu Baibolo