Ukwaafwa ku Bakalipwa Amakasa

“AMAKASA yandi yalendya!” Ukwabulo kutwishika aya mashiwi ya kukukumya. Nangu cibe fyo, ubulwele bwa kukalipwa amakasa nabubipisha mu United States ica kuti amakana ya baishiba ifya kundapa amakasa e mo balesangila imikalile.

Pa numa ya kupituluka mu kundapa kwa kulepula amakasa ukucila pali 2,000 uko aundepe pa ciputulwa ca myaka 14, uwaishiba ifya kulepula no kuwamya amafupa ayalemana, Dokota Michael Coughlin, asangile ica kusungusha. Atile, “Ku ca kupapusha, nasangile ukuti mupepi na bo nalepwile bonse banakashi.” Mulandu nshi abanakashi nakucilisha balwalila sana amakasa?

Ifyo Insapato no Musango wa Shiko Fyambukila Amakasa

Ukusapika pa banakashi 356 kwasangile ukuti pa bantu 10, mupepi na bantu 9 baalefwala insapato isho, mu kulinganishiwako, ishishingabalinga nangu fye panono! Cimo icilenga ubu bwafya musango insapato sha banakashi shipangilwamo. Francesca Thompson uwaishiba ifya kulepula no kuwamya amafupa ayalemana alondolola ukuti, “Abapanga insapato balileka ukubomfya icikombola ca nsapato icingapanga insapato ya citende icinono kabili iyafuntukako lwa ku ntanshi.”a

Kanshi, ilyo balelinga mu nsapato, abanakashi abengi basanga ukuti nga yabalinga bwino ku tukondo, ninshi ku citende yakula; lelo ku citende nga yalinga bwino, ninshi ku tukondo yapata. Bambi basalapo insapato iyalinga bwino ku citende na ku tukondo ukwapata, pantu nga basala mu kupusanako kuti ilefuulika ku citende pa kwenda.

Tacawama nangu fye panono ukupatikisha ulukasa mu nsapato iyacepa ku tukondo. Lelo cibipisha lintu bakapanga ba nsapato baleefyako icitende ca nsapato amasentimita ayanono. Nangu batila e mafashoni, insapato sha fitende fyaleepa shilakalifya mu kati ka lukasa, no kulupatikisha ukuselela lwa ku tukondo uko kale kale kwingaba ukwacepesha. Dokota David Garrett, uwasambilila ifya makasa, asoso kuti, “insapato sha tutende twaleepa, tashawama nangu panono.” Bamo basosa ukuti insapato sha fitende fyaleepa mu kupita kwa nshita kuti shaonaula amakasa, inkolokoso, bakapafu, amakufi, no musana. Na kabili kuti shaipifya imicincili ne mishipa ya ku kuulu, no kulenga ababutuka ulubilo ukucililako ukulaicena ifilonda fyabipa mu kwanguka.

Ulukasa lwa mwanakashi talubelesha insapato shishalinga bwino. Na kuba, mu kupita kwa myaka ulukasa luya fye lulekulilako ku tukondo—nangu fye pa numa umuntu abe nakula. Lelo icitende cena capusanako. Dokota Thompson, atila, “Icitende cakwata fye ifupa limo, kabili lintu umo aba ne myaka 84 liba fye ifyo fine ilinono nga fintu lyali ilyo aali ne myaka 14.” Ici e cilenga no kuti abanakashi cibakosele nga nshi ukusanga insapato iingabalinga bwino ukufuma ku citende ukufika ku tukondo.

Ifyo Mwingeshiba Insapato Shisuma Isha Kushita

Apo calyafya ku banakashi ukusala insapato ishingabalinga no kubawamina, ni shani fintu bengaicingilila ku kulwala amakasa? Apatendekela ukuicingilila ni lilya line fye baleshite nsapato. Incenshi shimo shikoselesha ifyakonkapo:

● Kabiyeni mu kushita insapato mu nshita ya cungulo, lintu amakasa yenu yafimbileko panono.

● Lingeni mu nsapato shonse shibili—te muli imo fye.

● Shininkisheni ukuti icitende ca nsapato camulinga bwino e lyo no kuti ku tukondo nakufuntuka monse monse.

● Ishibeni ukuti ituuka kuti pambi lyalikwata kapeti uwatikama ica kuti insapato ishapata kuti shaumfwika ishanakilila bwino pa nshita inono fye.

● Te kwesha ukushite nsapato sha mpapa yakosa ishabeeka nelyo isha mpapa ya kupanga fye. Tashitanunuka ilyo uleenda nga filya ficita isha mpapa yanaka atemwa iya bufufu.

● Nga mwashita insapato sha fitende fyaleepa, esheni ukubika impapa yanakilila mu kati pa kuti ilundeko kunakanaka. Fwaleni insapato sha fitende fyaleepa pa nshita fye iinono, inshita imbi mwatala mwafwalako isha fitende fyaipipa ukupulinkana akasuba konse.

Ukulunda pa fyalandwa pa muulu, ibukisheni ukuti lyonse ilyo muleshita insapato tashifwile ukupata. Takwaba inshita iya kuti shikabelela, nge fyo abengi basumina. Dokota Coughlin, asoka ukuti, “mwikabala amusuminisha uuleshitisha insapato ukumusembeleka ukuti insapato ishilekalipa shikabelela mu kupita kwa nshita. Ulukasa lwenu e lukalemaninamo fye.”

Lelo, tutile mwasangako fye insapato ishilepata ku tukondo lelo ishilelinga bwino ku fitende atemwa ishilelinga bwino ku tukondo lelo ishileseela ku fitende? Dokota Annu Goel, uwasambilila ifya makasa, atila mufwile ukupingulapo icingamwangukila ukulungika. Atila “kwabe nshila shibili isha kucitilamo ici. Iya ntanshi, kushita insapato ishikulileko ku tukondo no kubikamo fimo pa kuti icitende cikate. . . . Iya cibili kushita insapato iilelinga ku citende e lyo mwakusha ku tukondo. Lelo ilingi line ici cibomba fye ku nsapato sha mpapa.”

Apantu abanakashi abengi benda bakilomita mupepi na 15 ubushiku bumo, kuti caba bwino nga bengabebeta insapato shabo. Nga fintu magazini ya American Health isosa, “nga mulesunga bwino amakasa—ukucilisha nga mulefwala insapato ishilinga bwino—kuti mwacilikila amalwele ayengi aya kukalipwa amakasa, ukuyacilikila umupwilapo.”

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 26]

Ukukalipwa kwa Makasa Kune Ukwaseeka

Bunion. Bunion cipumba pa nkanda ya mwi samba lya cikondo icikalamba. Nga te ca pa lupwa, ninshi kuti calengwa no kufwala insapato ishapata nelyo isha fitende ifitali. Ukucina na menshi yakaba nelyo ukutalalika na menshi makaasa kuti kwacefyako ubukali panono, lelo icingafwaikwa pa kupwisha ici cipumba umupwilapo kubombelwa ku cipatala.

Hammertoe. Ici cili kupetama kwa tukondo ukulengwa no kufwalisha insapato ishapata ishititikisha utukondo. Pa kuti utukondo twingololoka ukubombelwa ku cipatala kuti pambi kwakabilwa.

Corn. Ifipumba pa muulu wa tukondo, ifilengwa no kukwesa e lyo no kutitikisha, limo limo fifuma mu kufwala insapato ishacepesha. Umuti wa pa ng’anda kuti waundapa fye pa nshita inono, lelo ilingi line ukubombelwa e kwingafwaikwa pa kuti utukondo twalemana utukwesana twingondapwa.

Ifitusha. Umutika wa nkanda yakosa iya ku makasa, ucingilila ulukasa ku kukwesa kwa libili libili. Ifitusha kuti fyanakako nga fyaabikilwa mu menshi yakaba na mu mucele wakantuka uwa magnesium sulfate. Lelo te kwesha ukufiteeta, pantu kuti fyaingililwa na malwele.

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 26]

The Complete Encyclopedia of Illustration/J. G. Heck