Uwapikintika Kabili Uwa Nsansa Te Mulandu no Kube Mpofu

Nga fintu cashimikwa na Polytimi Venetsianos

Ku bukashana ilyo naleyangala na bana banandi batatu ne nkashi nandi uwa muli bamunyina kwa batata, akantu kamo kaishilepulila pa windo. Kali kapata, kabili ilyo kapuulike abana banandi bonse batatu balifwile na ine nashele impofu.

CACITIKE pa July 16, mu 1942 ilyo nali umukashana wa myaka fye 5. Pa nshiku ishingi nalebala nafwapo icipuupu e lyo kabili natutubuka. Ilyo naishilepuupuutuka, nafwaile ukwali bandume yandi na bankashi nandi. Ilyo naishileishiba ukuti balifwile, natile nga caliweme nafwila pamo nabo.

Ilyo nafyelwe batata baleikala pa cishi ca baGriki ica Salamis, mupepi na Piraiévs, icabu ca mu Athens. Nangu twali abapiina twaleipakisha umutende. Uyu mutende onse waishilepwa lintu inkondo ya calo iya 2, yatendeke mu 1939. Tata alebombela pali bemba wa Mediterranean. Libili libili alepusuka kwempe ku mato ya nkondo aya pa menshi pamo nga amasubmarine, amafrigate, amatorpedo, na ku mabomba ya fyalo fya Germany, Italy, na Japan (ubuteko bwa Axis) na ku ya fyalo fyalelwisha fyene ifyaikatene ku lubali lumbi. Greece atekelwe ku buteko bwa ciFascist no bwa ciNazi.

Nasambilishiwe Ukupata Lesa

Pa mulandu no kubipa kwa fintu pa nshita ya nkondo, Mayo alufishe umwana munensu uwalenga 4 mu mfwa. Alipopomenwe nga nshi, aishilelwala T.B kabili, pa numa ya kupaapa umwana walenga 6, mayo asukile afwa mu August 1945. Abanensu aba mu mipepele imbi batendeke ukusosa abati ni Lesa e waletukanda. Bena pa kumona kwati balenkoselesha, bashimapepo ba ciGriki abaOrthodox balengele ifintu fibipe pa kunjeba ukuti Lesa e wasendele bamunyinane na bankashi nandi ku muulu ukuyabacita bamalaika banono.

Tata alikalipe pali ci. Mulandu nshi Lesa engapokolwela ulupwa ulwacula abana banono 4 uwakwata iminshipendwa ya bamalaika mu muulu? Ifi fisumino ifye Calici lya Orthodox fyamulengele ukupata sana Lesa ne fya mipepele. Pa numa, talefwaya na kuibimba mu fya mipepele nangu panono. Ansambilishe ukupata no kusuula Lesa, ne co alekomailapo ca kuti uwalelenga ukucuula kwesu no bulanda ni Lesa.

Nali nge Ciswango Babikile mu Lubao

Papitile fye nshita inono apo mayo afwilile mu 1945, Tata na o aishilelwala T.B kabili aabikilwe eka umo bondapila abalwala amalwele ya mutatakuya. Ka nkashi nandi akanya katwelwe kulya basungila abana. Pa numa, ilyo tata afumine mulya aleundapilwa ku kuyasenda umwana uko alesungilwa, bamwebele ati umwana alifwa. Bantwele kwi sukulu lya mpofu, uko nasambilile pa myaka 8 iyakonkelepo. Pa kubala nalisakamikwe nga nshi. Inshita nalesakamikwa sana ni pa nshiku sha kupempula abalwele. Bampofu abengi abo nalesambilila na bo balikwete abakubapempula, lelo ine nshakwete nangu umo.

Nali nge ciswango babikile mu lubao. Banjishibe ngo wa lubuli pa sukulu. E calenga, naleumwa, kabili naleteekwa mu ‘cipuna ca bacintomfwa.’ Ilingi line nalefwaya ukuipaya. Lelo, mu kuya kwa nshita, naishileiluka ukuti mfwile ukusambililapo imilimo imo iya kuisungilamo. Naishiletemwa sana ukwafwilisha bampofu twalesambilila na bo, libili libili ukulabaafwa ukufwala no kwanshika ba beti babo.

Bashimapepo batwebele ukuti ico Lesa atulengele ukube mpofu mulandu wa filubo fyabipisha ifyacitile abafyashi besu. Ici canengele fye ukupatisha Lesa, pantu nalemumona ngo ushatemwa bantu kabili uubekelwa mu kucula kwabo. Imfundo iyasambilishiwe mu fya mipepele iyalentiinya no kunkalifya ya kuti imipashi ya bafwa yaikalila fye ukulaloolosha aba mweo. E co, te mulandu ne fyo natemenwe abana banandi na mayo abafwile, naletiina “imipashi” yabo.

Ukwaafwiwa na Tata

Mu kuya kwa nshita, Tata akumene ne Nte sha kwa Yehova. Calimusungwishe ilyo asambilile ukufuma mu Baibolo ukuti uulenga ukukalipwa ne mfwa ni Satana te Yehova. (Ilumbo 100:3; Yakobo 1:13, 17; Ukusokolola 12:9, 12) Apo nomba tata alisambililepo fimo, tapakokwele atendeke ukusangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova, alilundulwike lwa ku mupashi, kabili mu 1947, alibatishiwe. Imyeshi inono ilyo ashilabatishiwa, alyupile na kabili, uno muku aafyelemo umwana mwaume. Mu kuya kwa nshita, bamayo aupile na bo bailundile kuli wene mu kupepa Yehova.

Ilyo nali ne myaka 16, nalifumine pe sukulu lya mpofu. Fintu cansansamwishe ukubwelela ku lupwa lwa Bwina Kristu ulwa nsansa! Balindaalike ukusangwa ku co baleita isambililo lya lupwa ilya Baibolo. Pa kufwayo kubacindika no kuicefya, nalisangilweko nangu ca kuti cine cine nshapooseleko mano. Na pali iyi ine nshita nalipatile sana Lesa ne mipepele.

Ulupwa lwalesambilila akatabo kaleti Inshila yakwa Lesa Kutemwa. Pa kubala nshasekelele mu fyalelandwa, lelo naishileumfwa Tata alelanda pa lwa mibele ya bafwa. Ici calinengele ukupoosako amano. Lukala Milandu 9:5, 10 yalibelengelwe muli Baibolo iitila: “Abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo . . . Takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku Mbo uko uleya.”

Natendeke ukukutuluka ukuti ifyo naletiina tafyali kantu. Bamayo, bamunyinane, na bankashi nandi abafwa tabali na kucita icabipa kuli ine. Twasukile twayalukila ku lyashi lya pa kubuuka. Nomba nalitendeke ukupoosa amano ku fyalelandwa. Mwandi nalisekelele nga nshi pa kumfwa ubulayo bwa Baibolo ubwa kuti mu kuteka kwa kwa Kristu abafwa bakabwela ku bumi! (Yohane 5:28, 29; Ukusokolola 20:12, 13) Isambililo nomba lyatendeke ukuwama nga nshi. Nalefulukisha ubushiku uku kulanshanya kwa lupwa kwalecitwa, kabili nangu nali mpofu nalepekanya bwino.

Ukutendeka Ukumona lwa ku Mupashi

Ilyo nalelunduluka mu kwishiba Amalembo, ukukanaumfwikisha Lesa ne mibombele yakwe kwalipwile. Nasambilile ukuti te Lesa walengele ukuti ine na bambi tube mpofu, lelo uwatendeke ububi bonse Mulwani mukalamba uwa kwa Lesa, Satana Kaseebanya. Fintu nayumfwile ububi ukuti ukukanaishiba kwanengele ukupeela Lesa umulandu! Apo nalefwaisha ukwishiba ifingi, nalilundulwike mu kwishiba kwalungikwa ukwa Baibolo. Nalesangwa ku kulongana konse ukwa Bwina Kristu no kulandapo, nangu ca kuti ukwabelele Ing’anda ya Bufumu kwalilepeeshe. Kabili nali uwapimpa mu kushimikila, kabili nshalekele ukulemana kwandi ukuncilikila ukubomba.

Fintu nasansamushiwe lintu nabatishiwe pa July 27, 1958, ukucilako fye panono pa imyaka 16 pa numa ya bulya busanso bwanengele ukupofula! Natendeke ubumi cipya cipya kabili nalikwete isubilo line line ilya kwenekele fisuma ku ntanshi. Nomba nalishibe ico nabelako, ukuti kubombela Tata wa ku muulu uwa kutemwa. Ukumwishiba kwanengele ukulubuka ku fisambilisho fya bufi kabili kwalinkoseshe ukuba no mupampamina ne subilo mu mafya nalepitamo pa mulandu wa kube mpofu. Cila mweshi nalebomba amaawala 75 mu kushimikila imbila nsuma iya bukata kuli bambi.

Icupo Capwa

Mu 1966, naupilwe ku mwaume uwakwete amabuyo nga yandi. Camoneke kwati twali no kuipakisha icupo ca nsansa pantu bonse twalebombesha ukuti tuwamyeko ukushimikila kwesu. Imyeshi imo twalebomba amaawala ayengi muli uyu mulimo wa kupususha abantu. Twalikuukiile ku cifulo caba ceka mupepi na Livadiá, uwabela pa kati ka Greece, Mu myaka twaikele kulya, ukufuma mu 1970 ukufika mu 1972, twalyafwile abantu abafulilako ukusambilile cine ca Baibolo no kuba Abena Kristu babatishiwa, te mulandu no mutitikisha wa buteko bwa bashilika ubwaleteka pali ilya nshita mu Greece. Na kabili twali aba nsansa ukwaafwa aka cilonganino kanono aka Nte sha kwa Yehova muli ilya ncende.

Nangu ni fyo, mu kuya kwa nshita umulume wandi atendeke ukulekelesha isambililo lya Baibolo no kusangwa ku kulongana kwesu ukwa Bwina Kristu, kabili kwi pele pele aashile ifisambilisho fya Baibolo umupwilapo. Ici calengele ukukanaumfwana ukwingi mu cupo cesu, icaishilepwa mu 1977. Nalibongolwelwe icabipisha.

Ubumi bwa Nsansa Kabili Ubwa Mulimo

Cali ni pali iyi nshita napopomenwe sana, e lintu na kabili nayafwilishiwe na Yehova no kuteyanya kwakwe. Munyina wa kutemwa uwa Bwina Kristu alondolwele ukuti nga naleka ubucushi ubo umulume wandi uwa kale andetelele bumpoke insansa, ninshi naicita umusha wakwe. Kuti caba kwati insansa shandi shashintilila pali wene. Pali iyi nshita, nkashi wa cikalamba mu cilonganino ca Bwina Kristu anombele ukumwaafwa ukuwamyako imishimikile yakwe. Tapakokwele naishileobelwa nga nshi no mulimo uwandetele insansa ishishaifulila, uwa kuya mu butumikishi!

Lyene munyina wa Bwina Kristu umbi atubulwile ukuti: “Kuti watwalilila ukulaafwilishako umo wingakabilwa sana. Yehova Lesa kuti akubomfya ukusanikilako bambi.” Mwandi ayo mashiwi yalincincimwishe! Aya kuti impofu e yo “Yehova abomfye ku kusanikilako bambi”! (Abena Filipi 2:15) Nshafwaile na kupoosa nshita nafumine mu Athens no kuyaikala mu mushi wa Amárinthos uwabela ku kapinda ka kulyo aka Évvoia, umushafulile bakasambilisha wa Baibolo. Ukupitila mu kwaafwa kwa fibusa fyandi kulya, nalikuulile ing’anda kabili fyalingafwile bwino nga nshi mu fyo nalekabila.

E co ukucila pa myaka 20 nomba, nalibomba imyeshi iyafulilako cila mwaka ukwingilishako umulimo wandi uwa kushimikila. Ukupitila mu bukose Yehova apeela, ndabombako mu mbali shonse isha butumikishi, ukusanshako ukutandalila abantu mu mayanda, ukutungulula amasambililo ya Baibolo ku balefwaya, no kulanda ku bantu pa misebo. Pali ndakai, nalikwata ishuko lya kutungulula amasambililo ya Baibolo 4 ku bantu abafwaisha ukwishiba Kabumba wesu. Mwandi nalisansamushiwa ukumona uko ifilonganino fitatu fyapangwa muli iyi ncende ukufuma fye muli bamunyina abali abanono nga nshi imyaka 20 iyapitapo!

Cila mulungu ndasangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu imiku ibili, ukwenda bakilomita 60 ukuya no kubwela, kabili nalipampamina pa kukaanashala ku kulongana nangu fye kumo. Nga namona ukuti nshilebikako mano ku filelandwa pa kulongana pa mulandu wa kukanamona kalanda, ndalemba ifyebo mu katabo ka kulembamo aka mpofu aka Braille. Ici cilanenga ukukutikisha no kubikako amano ku filelandwa. Ukulundapo, nalikwata ishuko lya kuti ukulongana kwa cilonganino kumo kucitilwa mu ng’anda yandi. Abantu ukufuma mu mishi ya mupepi balesa mu kusangwa ku co twita Isambililo lya Citabo pa Cilonganino. Mu cifulo ca kulalolela fye bambi ukwisa ntandalila pa ng’anda pa mwandi, ndaitendekelako ukubatandalila, ici cilatulenga ukukoseleshanya.—Abena Roma 1:12.

Ilyo naleikala na Tata ku bwaice, tabalile ansunga nge mpofu. Mu kutekanya na mu mukoosha, aalepoose nshita iikalamba ukunsambilisha ifya kuibombele milimo. Uku kukanshiwa mu milimo kwalinenga ukusakamana bwino ibala lyandi ne mpendwa inono iya fiteekwa. Ndabombesha pa ng’anda, ukusunga ing’anda ubusaka no kuipikila. Nalisambilila ukuti mutuntu utunono mu bumi kuti twasangamo ubuseko ne nsansa, muli uto twine twakwata. Fingi naacita mu bumi ukubomfya fye amaka ya mubili ayo nashala na yo yane, ukumfwa, ukununsha, ukusonda, no kukumya ifintu, kabili ici cilanenga ukwikushiwa icine cine. Calilenga na ba ku nse ukushimikilwa ubunte bwino bwino.

Ukubakililwa na Lesa Wandi

Abengi balapapushiwa umulandu nabela uwasansamuka kabili uwaikushiwa nangu ca kuti ndi mpofu. Icacilapo, ilumbo lifwile ukupeelwa kuli Yehova, “Lesa wa cisansamushi conse.” (2 Abena Korinti 1:3) Ilyo nalekele ukumona, ilingi line nalefwaya ukuipaya. E co, nshilesubila ukuti nga e po naba ukufika ku bwa lelo akubula ukwaafwa kwa kwa Yehova ne cine ca Baibolo. Nalikutuluka ukuti Kabumba wesu alitupeela ifya bupe ifingi, te menso yeka, kabili nga twafibomfya, kuti twasange nsansa. Kasuba kamo ilyo Inte shashimikile mu mushi naleikala, umwanakashi umo abebele pa lwa ine ati: “Lesa apepa e umulenga ukucite fi fyonse!”

Amesho napitamo yonse yalimpalamika kuli Lesa. Ici calikosha icitetekelo candi nga nshi. Yalanjibukishako ukuti no mutumwa Paulo alilwele ubulwele ubo aleita “umuunga mu mubili,” ubufwile bwali bulwele bwa menso. (2 Abena Korinti 12:7; Abena Galatia 4:13) Ici tacamulengele ukuleka ‘ukobelwo kubile’ mbila nsuma. Kuti nasosa nga fintu asosele ati: “E ico ndetakisho kucisha no kucankwa mu fya kunaka fyandi . . . pantu ilyo nanaka, e lyo naba na maka.”—Imilimo 18:5; 2 Abena Korinti 12:9, 10.

Icacila pali fyonse, isubilo lyandi ilyashimpwa pali Baibolo ilya kuti nkesemona na menso yandi ukubuushiwa kwa batemwikwa bandi bamayo, bankashi nandi, na bamunyinane cine cine lilansansamusha no kunengo kuyumfwako bwino. Baibolo yalaya ukuti “yakashibulwa amenso ya mpofu” no kuti “kukabo kwima ku bafwa kwa balungama na bashalungama.” (Esaya 35:5; Imilimo 24:15) Ifilolelo fya musango yo filanengo kwenekela ifisuma no kufulukisha inshita ya ku ntanshi iya lulumbi mu Bufumu bwa kwa Lesa!

[Icikope pe bula 15]

Bata, abalensambilisha icine

[Icikope pe bula 15]

Mu kichini mu mwandi

[Icikope pe bula 15]

Ndi na cibusa wandi mu butumikishi