Ukulinga Amalyashi ya pa lwa Bamalaika

ABANTU balankulako mu nshila shapusanapusana ku malyashi ya kumonana na bamalaika. Intanshi kwaliba abasumina muli bamalaika. Batila pa mulandu wa kuti aya malyashi yengi kabili yaba fye mpanga yonse yafwile ya cine. Lyene kwaliba na balengulula. Bena batila tapaba ubushininkisho bwa cine cine ubulanga ukuti uku kutunga kwa cine. Bapaasha ukuti icintu nga casuminwa mpanga yonse tacipilibula ukuti ninshi ca cine. Na kuba, inshita imo abantu balisumine muli badona fishi. Abalenga butatu ni abo abashasumina muli bamalaika kabili abashilengululanako. Icitabo ca Angels—Opposing Viewpoints cilanda pa lwa aba ati: “Abantu abengi batunga ukuti balimonapo bamalaika. Fintu bamona te kuti fishininkishiwe; fya kusumina fye no kutetekela. Nangu fye bantu balengulula te kuti batile fya bufi, kabili banono fye abesha nako ukucite co.”

Abengi balisumina ukuti Baibolo libuuku lyakwata ifyebo fyashintililwapo ifilanda pa bwikashi bwa mipashi.a Kuti yatwaafwa ukulingulula amalyashi ya muno nshiku pali bamalaika. Nga fintu napamo mwaishiba, Baibolo itweba ukuti bamalaika fibumbwa ifyabako, ifya maka no bukata. Baibolo yalikwata amalyashi pali bamalaika ilyo baletwala ubukombe kabili no kupususha ababomfi ba kwa Lesa mu bwafya.—Amalumbo 104:1, 4; Luka 1:26-33; Imilimo 12:6-11.

Baibolo na kabili ilangililo kuti kwaliba bamalaika babifi. Ifi fibumbwa fya mupashi filakopeka no kulufya abantunse, no kubafumya kuli Lesa. (2 Abena Korinti 11:14) E ico caliwama pa kuti Baibolo itusoke ukuti: “Mwitetekela mupashi onse, lelo mulelinge mipashi, mwishibe nga yafuma kuli Lesa.” (1 Yohane 4:1) Ku ca kumwenako, ilyo tatulasumina ukusobela kwa muntu uleitunga ukuba kasesema, mano mano kuti twalinga ifya bufi ifyo alesosa pa lwa Cebo ca kwa Lesa, cintu aletunga ukulandpo. Cine cine, e fintu twingenekela ukuceeceeta amalyashi ya muno nshiku aya kumonana na bamalaika. E ico, ni shani amalyashi ya shino nshiku aya kumonana na bamalaika yengalinganishiwa ku fyalembwa mu Malembo?

Bamalaika Tababa Nga Fintu Abengi Basumina

Natutampile pa kulondolola bwino ifintu fibili ifyo abengi baluba pa lwa bamalaika. Bamalaika tabali bantunse akale nga fintu abengi basumina. E ko bali kale mu muulu ilyo Lesa talapanga ifya mweo pe sonde. Baibolo itila ilyo Lesa ‘ashimpile icalo . . . , abana baume [bamalaika] bonse aba kwa Lesa baliweleshe.’—Yobo 38:4-7.

Na cimbi ico abantu shino nshiku baluba ni pa kusoso kuti bamalaika balasuminisha no kutekelesha ukulufyanya. Lelo bamalaika ba busumino balasumbula ifipimo fyalungama ifya kwa Lesa no kukonka ubutungulushi bwakwe. Babombela Lesa, te bantu.—Amalumbo 103:20.

Bamalaika Bafwaya Ukutwaafwa lwa ku Mupashi

Pa malyashi ayengi pa lwa bamalaika aya ndakai paba na ya kuti bamalaika balapususha abantu. Mu citabo cimo icishitwa sana, tubelengamo ulwa mukashana untu ukuboko ukushalemoneka kwamufumishe mu ng’anda iilepya. Icitabo cimbi cilanda pa basambilila pa koleji babili abashaishibe kwa kuya na motoka pa mulandu wa cipuupu ca menshi makasa. Mu kupumikisha, icimbayambaya caisa no kubatinta, kabili pantu imipeto ya ciko yapita tapalengeke kantu. Kwalibako na limbi ilyashi ililanda pa lwa kwa Ann, uwalwala kansa. Ilyo kwashala inshiku shitatu isha kuya ku cipatala ku opareshoni, umuntu umbi umbi fye umutali fi amutandalila. Amweba ishina lyakwe ati ni Thomas no kuti ni Lesa e umutumine. Thomas aimya ukuboko, kabili Ann aumfwa ulubuuto ulwakaba lwapita mu mubili wakwe. Ilyo aya ku opareshoni, badokota cabapapusha. Napola kuli kansa!

E co aya malyashi yalenga umo ukwipusha ati, Nga ca kuti umuntu onse alikwata malaika uumulinda, mulandu nshi bamo babapusushisha ilintu abengi tababapususha? Iminshipendwa ya bantu balifwa ku malwele, mu nkondo, ku nsala, na ku tuyofi twa filengwa na Lesa. Nangu cibe shani, abengi balipepele ukuti bafwiwe. Mulandu nshi malaika uulinda ashabafwilile?

Baibolo ilasuka ico cipusho. Isoso ukuti Lesa taba na kapaatulula ka bantu. (Imilimo 10:34) Ukulundapo, nangu cingati bamalaika ba bucishinka aba kwa Lesa balafwaya ukutwaafwa lwa ku mubili, cintu bafwaisha kutwaafwilisha lwa ku mupashi. Umutumwa Paulo alangishe ci pa kwipusha ukuti: “Bushe [bamalaika] bonse bene te mipashi ya bubomfi bwa bulesa, iyatumwa ku kupyungila abo abali no kumone pusukilo?” (AbaHebere 1:14) Ubusuma bufuma mu kwafwiwa lwa ku mubili bwa pa nshita fye inono, lelo ubusuma bufuma mu kwaafwiwa lwa ku mupashi bwa ciyayaya.

Amalyashi ayengi pali bamalaika yaba fye kwati ya musamwe. Batila bamalaika balaafwilisha namayo uunakile ukwansula no kwanshika insalu sha kufimbana, ukwibukisha umuntu uwile kwi tuka ukuti ashite macisa, no kulanga banamutekenya apa kwiminika bamotoka. Umukashana umo ku Scotland alanda aleseka no kuseka ati: “Pa milungu itatu iyapitapo njiminika motoka yandi pa mupelwa apashili pa kwiminika mu musebo wa St Mary’s Street. Kabili nalyeba malaika wandi ukulailinda no kutemwa ne cililishi. Nga ca kuti kapokola alolekesha pali bamotoka aisa, akasanga fye ukutemwa kwine kwine ica kuti akafumapo fye pali motoka. Na lelo tatala nsopeshapo.” Te ca kupapa umulandu bamo balinganishisha malaika uulinda uwa shino nshiku kuli cibusa umupe nelyo Father Christmas uwa bakalamba.

Bamalaika ba Cishinka Tabapilika Icebo ca kwa Lesa

Ifitabo fya pali bamalaika fyaisulamo insoso no kupanda amano ifyatunganishiwa ukufuma ku bwikashi bwa mipashi. Ku ca kumwenako, icitabo cimo citunga ukukwata ifisambilisho fyafuma kuli Mikaele, malaika mukalamba, fintu aebele umwanakashi mu Colorado, ku United States. Pa “nsoso” shafumine kuli Mikaele imo yaleti: “Inshila shonse shitwala kuli Lesa. Fyonse ifisumino, ne cine conse ica lubuuto fitwala kuli Lesa.” Lelo Yesu atile kwaba fye inshila shibili isha mipepele kabili ni imo fye pali ishi e itwala ku kusenaminwa na Lesa na ku mweo wa muyayaya. Imbi itwala ku kukaanwa na ku boni bwa ciyayaya. (Mateo 7:13, 14) Nacimoneka ifyo te kuti ifi fisambilisho fyonse fibili fibe ifya cine.

Cinshi bamalaika aba muli “bumupashi ubwishileko” basosa pa lwa cupo ne mibele isuma? Mu citabo cimo umo kuti abelengamo ulwa kwa Roseann untu “malaika” wakwe aebele ati: “Naukwata abakumfwana nabo abengi, kabili ukuba capamo no [mulume obe] te mikalile iyo ufwile ukulaikala pali ndakai. Walimutemwa na o alikutemwa, lelo ino ni nshita ya kulekana.” Alilekene no mulume wakwe. Lelo, Baibolo ilangilila ukuti Lesa alipata ukulekanina pa milandu ya cabe cabe. (Malaki 2:16) Na limbi ilyashi lilanda ulwa babili abacitile ubucende, kabili basumine ukuti bamalaika balatemwa ukutambako kabili balabomfya inshila yaibela ukubacingilila. Lelo Baibolo itila: “Wilacita bucende.”—Ukufuma 20:14.

Bushe kuti caba ukuti ubu bukombe bwa muno nshiku bulalundako ku fyaba mu Baibolo? Iyo, Icebo ca kwa Lesa tacaluka. Umutumwa Paulo alembele kuli bamo mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo ati: “Ndepapa ico mulesanguke fi bwangu ku wamwitile mu kusenamina kwa kwa Kristu, no kuwila ku mbila nsuma iyaibela. Kwena takuli imbi; lelo bamo e po bali abalemufundaula, no kufwayo kwalule mbila nsuma ya kwa Kristu. Lelo nga ni fwe bene, atemwa ni malaika wa mu muulu, onse uubila kuli imwe imbila nsuma iyalekana na iyo twabilile kuli imwe, abe uwakungwe cilai!”—Abena Galatia 1:6-8.

“Ukupaapaata Ukwafwilishiwa Kuli Bamalaika Bonse!”

Bushe tufwile ukupaapaatila bamalaika ukuti batwaafwilishe lintu tulefwaya ukupwisha amafya na masanso mu mikalile yesu? Ici e cintu ifitabo ifingi filelandapo. Ifikonkelepo e fya kumwenako fibili. Batila icitabo ca Ask Your Angels (Ipusheni Bamalaika Benu) cilangilila bakabelenga ‘ifyo bengalomba amaka ya bamalaika ku kubaafwilisha ukuti imitima yabo ne nkuntu ifilubanta fibe bwino no kuti bafike pa mabuyo yabo.’ Icitabo icapalako citwa ati Calling All Angels!: 57 Ways to Invite an Angel Into Your Life (Ukupaapaata Ukwafwilishiwa Kuli Bamalaika Bonse!: Inshila 57 Isha Kwebelamo Malaika Ukuti Alemutungulula mu Mikalile Yenu).

Nangu cibe fyo, Baibolo taitukoselesha ukupaapaata bamalaika ukuti batwaafwilishe. Yesu alilondolwele bwino ici cishinka mwi pepo lya cilangililo. Atile: “E ico imwe pepeni ifyo, amuti: Shifwe wa mu muulu . . . ” (Mateo 6:9) E fyalembele no mutumwa Paulo ati: “Mu fintu fyonse lekeni ifya kulomba fyenu fiishibikwe kuli Lesa mu kupepa no kupaapaata pamo no kutootela.”—Abena Filipi 4:6.

Mwi Shina lya Bamalaika

“Bumupashi ubwishileko” bukomaila sana pa kwishiba amashina ya bamalaika. Ifitabo fyalumbuka fyalikwata amashina ya bamalaika ayengi sana. Mulandu nshi? Te ya kutalalikilako fye umutima; lelo ya kwitilako bamalaika. Ici calipalana sana na malele. Icitabo ca Encyclopedia of Angels cisosa ukuti fintu bacitila pamo ne finkolwankolwa fya kusefya na malele, no kupaapaata ukwafwilishiwa fyaba “kubomfya ‘amashina ya maka,’ atemwa amashina ya mipashi aya kulungatika, ifyo fisula umwinshi waba pa kati ka calo ca bantunse ne calo ca mipashi. Kabili ici cilenga uwa malele . . . ukulanda ne mipashi.” Nalyo line, Baibolo itila: ‘Mwilacita [malele, NW].’—Ubwina Lebi 19:26.

Baibolo iine yalumbula fye amashina ya bamalaika babili aba busumino, Mikaele na Gabriele. (Daniele 12:1; Luka 1:26) Pa kulumbula aya mashina, Baibolo ilangilila ukuti bamalaika bantu ba mupashi abaibela. Mulandu nshi amashina na yambi yashalumbwilwa? Cipalile kwati umulandu wali kucingilila abantunse ukukanasansabalika bamalaika pa cifulo ica mucinshi uushabalinga, kabili ico te cintu bamalaika abene bafwaya. E ico lintu Yakobo aebele malaika ukuti amwebe ishina lyakwe, alikene. (Ukutendeka 32:29) Pa nshita imbi, malaika uwamonekele kuli Yoshua talandile ishina lyakwe lelo amwebele ukuti ali ni “mushika wa mulalo wa kwa Yehova.” (Yoshua 5:14) Na lintu wishi kwa Samson alefwaya ukwishiba ishina lya kwa malaika, amwebele ati: “Cinshi ico uleipushishe shina lyandi, apo lyene lya kupesha amano?” (Abapingushi 13:17, 18) Bamalaika ba kwa Lesa aba busumino bafwaya ukuti tulecindika Lesa no ku mupaapaata ukuti atwaafwe, lelo te bena iyo.

[Futunoti]

[Amashiwi pe bula 26]

Magazini wa Time atile: “Ku bantu abatila imikalile yabo ilakoselako pa mulandu wa kwa Lesa na mafunde yakwe, . . . Bamalaika [Ba Nkulo Ino] bena tabafikosha, . . . ba cikuuku, tabapingula nakalya. Filya fine umuti wa asipirini waba mpanga yonse e fyo nabo baba.”

[Akabokoshi pe bula 25]

Abantu ba mu Nshiku Shesu Abaitunga Ukumonanapo na Bamalaika na Bantu Bafuma ku Mapulaneti Yambi

Abengi ilelo batunga ukuti balimonanapo no kulanda na bamalaika. Bambi batila balimonanapo na bantu abafuma ku maplaneti yambi. Icitabo ca Angels—An Endangered Species calitantawila ifintu fimo ifyapalana pa lwa fintu bamona, kabili citunga ukuti bamalaika ne fibumbwa fya ku maplaneti yambi balipalana.b Ifyakonkapo e fintu batantawila muli ici citabo ukuti emo bamalaika ne fibumbwa fya ku maplaneti yambi bapalana.

1. Bamalaika na bantu bafuma ku maplaneti yambi batula kumbi kumbi fye.

2. Bonse baba no bumi ubwacila pa bwa bantunse, lwa ku mupashi atemwa mu fya kupangapanga.

3. Basuma nga nshi, baliyemba kwati baice, kabili ba cikuuku ne cililishi.

4. Bonse tacibafya ukulanda indimi. Balanda fye bwino bwino ukubomfya ululimi lwa ulekutika.

5. Bonse balishiba sana ukupupuka.

6. Imimonekele ya bamalaika na bantu bafuma ku maplaneti yambi ilaba iya bengeshima sana.

7. Bonse balafwala bwino, ilingi line umwingila nelyo umukansu. Batemwa ukufwala ifyabuuta nelyo ifya fitulukila.

8. Ilingi icimo caaba bonse cilalingana ne ca bantunse.

9. Bonse balanda ukuti baliba no bulanda pa lwa ficitikila abantunse ne sonde.

10. Ubushinino bwakumonana na bamalaika nelyo abantu bafuma ku maplaneti yambi buba fye ne fyo umuntu umwine aimwenene.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 27]

Baibolo yalikwata amalyashi ya cine pa lwa bamalaika bamonekele ku bantunse