Ukubeebeeta Umushishi Wenu
ULUPAPULO lumo lwatile, “mu nkulo shonse na mu bwikashi bonse, umushishi ulasokolola fimo pa lwa muntu.” Kanshi te ca kupapa ukuti abengi balafwaisha ukukwata umushishi uumoneka bwino.
Abalemba Loleni! baipwishe abantu bane abalamuka mu kuwamyo mushishi amepusho abengi bepusha pa fyo umushishi wapangwa ne fya kuusakamana. Nga fintu twalamona, umushishi wenu walipikana ukucila fintu umoneka.
Ukumena no Kususauka kwa Mushishi
Icipusho: Bushe umushishi wapangwa na cinshi?
Icasuko: Umushishi wapangwa na keratin, protini wapala ubushishi. Umushishi umo na umo umena ukufuma mu tupunda twa mu mutwe utwitwa follicle. Pe samba ya kapunda kamo na kamo, paba insandesande shitwa papilla umwaba imishipa iingi umupita mulopa. Papilla e ipanga insandesande sha mushishi ishipula muli follicle e lyo shakosa shapanga umushishi.
Icipusho: Abengi batila umushishi ukula bwangu nga baubeya. Bushe cine?
Icasuko: Iyo. Bamo batontonkanya ukuti umushishi ulishiwa no mubili, nga fintu fye imisambo ilishiwa ku cimuti. Lelo, ilyo umushishi wamena , usanguka insandesande shafwa. E co, ukubeya umushishi takuulenga ukukula bwangu.
Icipusho: Cinshi cilenga imfwi?
Icasuko: Umushishi uba pe samba ya nkanda mu mutwe walikwata insandesande shiulenga ukufiita. Ilyo ishi nsandesande shafwa, imfwi shilatendeka ukumena; ici cicitika mu bukalamba. Limbi ifingalenga imfwi ukumena bwangu cifyalilwa nelyo ukulwala. Lelo, filya basumina ukuti imfwi kuti shamena mu bushiku fye bumo bufi. Ishi nsandesande shilenga umushishi ukufiita shaba pe samba lya nkanda. E co pafwile ukupita inshiku ishingi pa kuti imfwi shimene (mupepi na basentimita 1.25 pa mweshi) no kumoneka mu mutwe.
Icipusho: Cinshi cilenga umushishi ukususauka?
Icasuko: Umushishi ulasusauka uwine weka. Bonse tulasusauka umushishi nalimo 50 ukufika kuli 80 cila bushiku. Amapala yakonka mu mfyalo kabili cimoneka kwati ukwalukaaluka kwa mahormone e kulenga ukuti umushishi upwililile mu mutwe. Ukususauka kwa mushishi uwine weka ukwacilamo, kwitwa alopecia.a
Icipusho: Bamo batila umushishi ulasokolola ubutuntulu bwa muntu. Bushe mulesumina ukuti ca cine?
Icasuko: Ee. Pe samba ya nkanda mu mutwe, umulopa ulapeela umushishi ififwaikwa. E ico, umushishi uumoneka bwino ulangilila ukuti no mulopa usuma. Lelo, ku uushilya fyalondoloka nelyo uunwensho bwalwa, umushishi wakwe teti ukose kabili kuti ulesusauka pantu umulopa wakwe taulepeela umushishi ifyo ulekabila. Ukususauka umushishi nelyo ukukwato mushishi ushakosha kuti kwaba cishibilo ca mu kubangilila ica bulwele nelyo ukuba ne fumo.
Ukusunga Bwino Umushishi ne Nkanda ya mu Mutwe Wenu
Icipusho: Londololeni ifya kusamba umushishi ne nkanda ya mu mutwe
Icasuko: Casangwa ukuti ukusamba mu mutwe libili libili kulenga abengi ukuma mu mutwe no kulababa kabili mulaba ne nkuku. Ca cine ukuti amafuta yaba ku mushishi yalekata ifiko kabili kuti yalenga utupunda umupita amafuta yaya ku nsandesande shitwa follicle ukushinka. E co calilinga ukusamba mu mutwe cila nshita. Nalyo line, aya mafuta ya mu mubili na yo yalacingilila inkanda yenu ku tushishi tutandanya amalwele kabili yalenga mu mutwe ukukanauma. Nga mulesambamo lyonse, kuti mulefumya uyu mutika ucingilila inkanda, ne ci cilenga amafya pamo ngo kuma mu mutwe. Incenshi ishingi pa lwa mushishi shitila mulingile ukusamba mu mutwe na mu mushishi lyonse ilyo mwaba ifiko. Abakwata sana amafuta mu mutwe bafwile ukusambamo imiku iingi ukucila balya abo mushuma sana nelyo balya muma sana.
Ilyo mulesamba umushishi, mulesamba na pa nkanda ya mu mutwe. Ici cilenga insandesande shafwa ukufuma no kulenga umulopa ukwenda bwino pa kuti upeele umushishi ifikabilwa. Muleibukisha ukusukulula mu mutwe mpaka isopo lyonse lyapwamo! Nga tamusukulwile iminwe ilyo mwasambile sopo, inkanda yenu kuti yauma no kulepauka. E ficitika na lintu mushisambile sopo yonse pa nkanda ya mu mutwe, palababa kabili palaba inkuku.
Icipusho: Kuti mwacita shani pa kuti mu mutwe mwilauma?
Icasuko: Mulenwa amenshi ayengi sana no kulya ifya kulya ifisuma. Ici cilenga inkanda ukukanauma no mulopa ukufula. Mulebomfya sopo iishakwatisha amaka, kabili mulesamba na pa nkanda ya mu mutwe lyonse. Bamo babomfya amafuta ya kunasha umushishi ayo bashisukulula na mafuta yambi pa kuti inkanda ya mu mutwe ilauma.
Ukusakula Umushishi
Icipusho: Cinshi umo alingile ukwibukisha ilyo aleya ku bawamya umushishi?
Icasuko: Nga mulefwaya ukwalula imisakwile, sendeni icikope icilelangilila ifyo mulefwaya ukusakula nalimo ne cilelangilila ifyo mushilefwaya. Londololeni mu bufumacumi inshita mwingatemwa ukupoosa pa kuwamya umushishi cila bushiku, apo imisakwile imo ikabila inshita iikalamba ukucila imbi. Muleibukisha ukuti ilingi pa kuti abasakulo mushishi beshibe umushishi wenu no kumfwikisha ico mulefwaya kano mwayako imiku ibili nelyo itatu. E co mwifuupulwa bwangu no kufwaya umbi uwa kumuwamya umushishi!
Ico Umushishi Wenu Usokolola
Tulawamya no kusakula umushishi wesu ukulingana ne fyo tulefwaya. Umushishi balauputula, ukuuluka, ukuoca na mafuta pa kuti ololoke, ukuunyonganya, ukwalula ifyo umoneka, no kuusakula fye mu nshila ishingi ukulingana ne fyaseeka, ifisumino fya mipepele, e lyo no bwikashi ne fya bupolitiki. Bebeteni sana umushishi wenu. Cinshi usokolola pa lwa imwe? Umushishi usuma uwasakulwa bwino ulayemfya umuntu kabili na bambi balautemwa.
[Futunoti]
a Pa kuti mumfwilepo na fimbi, moneni icipande caleti “Alopecia—Living in Silence With Hair Loss,” muli Awake! wa April 22, 1991.
[Ifikope pe bula 26]
Mu mutwe kuti mwaleka ukuma nga ca kuti mulelya ifya kulya fisuma no kunwa amenshi ayengi
[Icikope pe bula 26]
Ukusamba mu mushishi libili libili kuti kwapwisha amafuta yacingilila inkanda
[Icikope pe bula 26]
Imfwi shiimenena fye ishine sheka ilyo umo akula