Ukupwisha Ulupato

“Temweni abalwani benu.”—MATEO 5:44.

INTUNGULUSHI sha fyalo fibili ifilwishanya shalanshenye pa nshiku ishingi pa kufwaya ukupanga umutende. Kateka wa calo icikankaala asangilwe pali kulya kulanshanya, ukubomfya amaka yakwe no kulamuka kwakwe ku kwesha ukuwikisha shilya ntungulushi shibili. Lelo ifyacitike pa mpela ya kulya kubombesha fyali fya kukalifya nga nshi. Mu milungu fye inono filya ifyalo fibili fyacitile ico magazini wa Newsweek yaitile “ukukansana kwabipisha ukushabala akucitika mu myaka 20 iyapita.”

Mwi sonde lyonse, ulupato no bulwani pa mishobo ne fyalo tafipwa, nangu ca kuti intungulushi sha fyalo shilesha sana ukufipwisha. Ulupato lulafula bwangu, pa mulandu wa bumbuulu, bumano kuikwatila, no kufwaya ukusabankanya ilyashi lya bufi. Nangu ca kuti intungulushi sha lelo shilesha sana ukusanga inshila shipya isha kupwishishamo ulupato, balafilwa ukumona ukuti bafwile ukukonka inshila yawamisha iya kale sana—e kuti Ilyashi lya pa Lupili. Muli lilya lyashi, Yesu Kristu akoseleshe bakakutika bakwe ukunakila ku nshila sha kwa Lesa. Ilyo alelanda ili lyashi, e lyo Yesu alandile amashiwi yali pa muulu, aya kuti, “Temweni abalwani benu.” Uku kukonkomesha kwaba ni nshila yawamisha iya kupwishishamo ulupato ne mpatila kabili e nshila fye yeka ingabomba!

Abalengulula balakana ukuti ukutemwa umulwani obe cintu cabulamo amano kabili icishingacitwa. Lelo, abantu nga kuti basambilila ulupato ninshi kuti basambilila no kukanapata. Kanshi amashiwi ya kwa Yesu yalapeela isubilo lya cine cine ku bantunse. Yalanga ukuti ulupato kuti lwapwa nangu fye lwabako pa myaka ingi.

Tontonkanyeni pa fyo ifintu fyali mu nshiku sha kwa Yesu kuli bakakutika bakwe abaYuda. Tabalekabila ukuya ukutali pa kusanga abalwani. Ifita fya bena Roma e fyaleteka cilya cifulo, kabili fyalengele abaYuda ukulipila imisonko yaluma, ukubateka bubi bubi, ukubacusha, no kubaliila amasuku pa mutwe. (Mateo 5:39-42) Lelo, bamo nalimo balemona na baYuda banabo ukuti balwani pa mulandu wa kupusana fye kunono ukushakalulwilwe no kuleka kwakula. (Mateo 5:21-24) Bushe cine cine Yesu alefwaya bakakutika bakwe ukutemwa abantu balebacusha no kubalenga ubulanda?

Umwalola “Ukutemwa”

Intanshi, ishibeni ukuti ilyo Yesu alandile pa “kutemwa,” talelanda pa kutemwa kuba pa fibusa fine fine. Ishiwi lya ciGriki ilyapilibulwa ukutemwa ilyalembwa pali Mateo 5:44 ni a·gaʹpe. Ili shiwi lilosha ku kutemwa kutungululwa ne fipope. Kwena kusanshamo sana icitemwishi. Apo kutungululwa ne fipope fyalungama, uku kutemwa kulenga umuntu ukufwaila bambi ubusuma, te mulandu ne misango yabo. Ukutemwa kwa a·gaʹpe kanshi kuti kwacimfya ubulwani. Yesu umwine alangile ukutemwa kwa musango yo, pantu tatipiile ifita fya ciRoma ifyamupoopele, lelo apepele ati: “Tata, mubalekelele; pantu tabeshibe ico balecita.”—Luka 23:34.

Bushe kuti cacitika ukwenekela ukuti abantu abengi mu calo bakakonka ifisambilisho fya kwa Yesu no kutendeka ukutemwana? Iyo, pantu Baibolo itila cino calo cikalabipilako fye. Pali 2 Timote 3:13, yasobele ukuti: “Abantu babifi kabili abafutika bakalundulukila ku kubipo kucila.” Lelo, umuntu umo umo kuti acimfya ulupato pa kusambilila sana ifipope fyalungama ukupitila mu kusambilila Baibolo. Ifyacitika filanga ukuti abengi balileka ulupato ulwaba fye mpanga yonse pa kusambilila Baibolo. Moneni fimo ifyacitike icine cine.

Ukusambilila Ukutemwa

Ilyo José ali ne myaka 13, atendeke ukulwa inkondo ya kulwisha ubuteko mwi bumba lya fipondo.a Asambilile ukupata abantu abatunganishiwe ukuti e balengele ububifi bonse ubo alemona. Ico aimininepo kubepaya nga abashukila. Ilyo José amwene abanankwe abengi bafwa, akwete sana ulupato no kufwaya ukulandula. Ilyo alepanga utupata, aleipusha ati, ‘Mulandu nshi kwabela ukucula kwafule fi? Nga kwaliba Lesa, bushe tamona ificitika?’ Ilingi alelila pa mulandu wa kufulunganishiwa e lyo no bulanda.

José asukile asanga icilonganino ca Nte sha kwa Yehova icabelele mupepi na ku mwakwe. Pa kulongana kwa kubalilapo asangilwe, amwene fye lilya line ukutemwa ukwalipo. Bonse bamuposeshe mu nshila isuma kabili iya bucibusa. Pa numa, ifipusho fyakwe fyalyaswikwe ilyo balanshenye ilyashi lyaleti “Mulandu Nshi Lesa Asuminishisha Ukucula?”b

Ilyo papitile inshita, ukusambilila Baibolo kwalengele José ukwalula imikalile yakwe ne mitontonkanishishe. Asambilile ukuti “uushitemwa munyina aikala mu mfwa. Onse uwapata . . . ni ntalamisoka, kabili . . . intalamisoka taikwete mweo wa muyayaya ukwikala muli yene.”—1 Yohane 3:14, 15.

Lelo tacayangwike ukuleka ukubishanya na banankwe ba mwi bumba lya fipondo. Lyonse ilyo aya ku Ng’anda ya Bufumu iya Nte sha kwa Yehova, balemukonka. Bamo abo alebishanya na bo kale basangilwe na ku kulongana ku kufwaya ukumfwikisha icalengele José ukwaluka muli ulya musango. Ilyo bashininkishe ukuti takabasokolole nelyo ukubaletelela, balimulekele. Ilyo ali ne myaka 17, José alibatishiwe ukuba Inte ya kwa Yehova. Atendeke ukubomba umulimo wa nshita yonse uwa kushimikila. Ukucila ukuti alepanga ukwipaya abantu, alebatwalila ubukombe bulanga ukutemwa kabili ubupeela isubilo!

Ukupwisha Impatila ya Mushobo

Bushe abantu baba mu mishobo yalekanalekana kuti bapwisha ulupato ulubapaatukanya? Tontonkanyeni pa cilonganino ca Nte sha kwa Yehova ica mu London, ku England, umwaba abantu balanda iciAmharic. Mwaba abantu nalimo 35—kabili pali aba, 20 bena Ethiopia na 15 bena Eritrea. Balapepela pamo mu mutende, nangu ca kuti mu Afrika, abena Eritrea na bena Ethiopia nomba line fye balilwile nkondo yabipisha.

Nte umwina Ethiopia bamwebele kuli balupwa lwakwe ukuti: ‘Te kwesha ukucetekela abena Eritrea!’ Lelo, pali nomba alacetekela Abena Kristu banankwe aba ku Eritrea no kubeta ati bamunyinane na bankashi! Nangu ca kuti abena Eritrea balanda iciTigrinya, basalile ukusambilila iciAmharic—ululimi lwa bamunyinabo abena Ethiopia—pa kuti bengasambilila Baibolo pamo na bo. Ala ubu bushininkisho busuma ubwa fintu fingacitwa pa mulandu wa kutemwa kwa bukapepa ukwaba “e kukakilila fyonse pamo mu kwitabana”!—Abena Kolose 3:14.

Suuleni Ifya Kale

Nomba ni shani nga ca kuti umo balimucushishe? Bushe tacaba fye bwino ukupata abamucushishe? Tontonkanyeni pali Manfred, Nte wa ku Germany. Apoosele imyaka 6 mu cifungo ca baKomyunisti pa mulandu fye wa kuba Inte ya kwa Yehova. Bushe alipatile abalemucusha nelyo ukufwaya ukulandula? Ayaswike ati “Iyo.” Inyunshipepala ya ku German iya Saarbrücker Zeitung, yashimike ukuti Manfred alondolwele ati: “Ukufyenga bambi nelyo ukulandula pa lufyengo . . . kulenga fye ukuti ulufyengo lulecitwa libili libili.” Twamona ukuti Manfred alikonkele amashiwi ya mu Baibolo ayatila: “Mwiba ababwesesho muntu nelyo umo ububi pa bubi; . . . nga cingacitwa; mube aba mutende ku bantu bonse nga caba mu maka yenu.”—Abena Roma 12:17, 18.

Icalo Cabulamo Ulupato!

Inte sha kwa Yehova tashitunga ukuti shalipwililika muli ici. Basanga ukuti ukuleka ubulwani no lupato lwa kale tacayanguka. Pa kuti umuntu acite ici akabila ukulabombesha ukubomfya ifipope fya mu Baibolo mu mikalile yakwe. Lelo Inte sha kwa Yehova shonse baba ca kumwenako ca cine cine ica fyo Baibolo yakwata amaka ya kupwisha ulupato. Pa kubomfya programu wa kusambilisha Baibolo mu mayanda, Inte shileafwa abantu abengi cila mwaka ukuleka akapaatulula na bumano kuikwatila.c (Moneni umukululo uleti “Ukufunda kwa mu Baibolo Kulafwa Ukupwisha Ulupato.”) Ifi bapwisha ulupato cilanga fye ukuti programu wa masomo ya mwi sonde lyonse nomba line akafwa ukupwisha ulupato lonse ne fyo lulenga. Aya masomo ya ku ntanshi yakabako mu kuteka kwa Bufumu bwa kwa Lesa, nelyo ubuteko bukateka icalo conse. Yesu atusambilishe ukupepela bulya Bufumu mwi Pepo lwa kwa Shikulu, ilyo atile: “Ubufumu bwenu bwise.”—Mateo 6:9, 10.

Baibolo ilaya ukuti mu kuteka kwa ubu Bufumu bwa ku muulu, “icalo cikesulamo ukwishiba Yehova.” (Esaya 11:9; 54:13) Amashiwi ya kwa kasesema Esaya ayambulwa libili libili yakafishiwapo mwi sonde lyonse. Yatila: “[Lesa] akapingula pa kati ka nko, no kukalulula abantu na bantu abengi, bakasuke abafule mpanga shabo shibe ifya kuliminako umushili, na mafumo yabo yabe ifya kutungwilako imiti; lukasuke uluko alubulo kusumbwilo lupanga ku luko, nangu kusambilila kabili ubulwi.” (Esaya 2:4) Kanshi Lesa umwine akapwisha ulupato lwabipa ica kuti talwakabeko ku ciyayaya.

[Amafutunoti]

[Akabokoshi pe bula 11]

Ukufunda Kwa Mu Baibolo Kulafwa Ukupwisha Ulupato

● “Bushe ifya bulwi fifuma kwi, no lubuli ululi muli imwe lufuma kwi? Bushe tafifuma ku fya lunkumbwa fyenu ificito buta mu filundwa fyenu?” (Yakobo 4:1) Ukukansana na bambi kuti kwafumishiwapo nga twasambilila ukulama ulunkumbwa.

● “Mwiba abalolekesha ifya imwe bene, lelo abalolekesha ne fya banenu.” (Abena Filipi 2:4) Ukucindikisha ifya bambi ukucila ifyesu e nshila imbi iya kupwishishamo ukukansana kushalinga.

● “Nashako ubukali, no kuleke cipyu; wilalunguluka, calola fye ku kubifya.” (Amalumbo 37:8) Kuti twalama imibele ingatonaula kabili tufwile ukuilama.

● “Lesa . . . alengele kuli umo inko shonse sha bantunse ku kwikala pano nse ponse.” (Imilimo 17:24, 26) Te kuti cibemo amano ukuyumfwa abacindama ukucila abantu ba mu nko shimbi, pantu bonse tuli bantunse.

● “Mwicita cintu mu kuisakamana nangu ni ku matutumuko, lelo mu kupetama mutunge abanenu ukuba abacila imwe bene.” (Abena Filipi 2:3) Cilubo ukusuula bambi—pantu abantu bambi balikwata imibele tushakwata kabili kuti bacita ifintu ifyo tushingacita. Takwaba umushobo umo nelyo imyata iyakwata imibele yonse isuma.

● “E ico cena, lyonse ilyo twaba ne nshita, tubombe icisuma kuli bonse.” (Abena Galatia 6:10) Ukuba aba bucibusa ku bantu bambi no kubafwa, te mulandu no mushobo ne ntambi shabo, kuti kwayafwa sana ukufumyapo ubwafya bwa kulanshanya no kupwisha ukukanaumfwana.

[Ifikope pe bula 8, 9]

Inte sha ku Ethiopia ne sha ku Eritrea shipepela pamo mu mutende

[Icikope pe bula 10]

Manfred, uwapuswike mu cifungo ca baKomyunisti, alikeene ukupata bambi

[Icikope pe bula 10]

Baibolo kuti yaafwa ukucimfya ifintu ifipaatukanya abantu