Ifintu Fisano Ifingamwafwa Ukusanga Incito

MUNTU wa musango nshi uwingengila incito iisuma? Bushe muntu uwaishiba bwino sana incito? Brian, impandamano ilanda pa ncito atile: “Te lyonse umuntu uwaishiba sana incito engengila incito iisuma. Ilingi line umuntu uwacenjela ukufwaya incito e wingila incito iisuma.” Finshi mwingacita pa kuti mwishibe bwino ifya kufwaya incito? Natulande pa fintu fisano ifingamwafwa.

Bikeniko Amano

Nga ca kutila incito yalipwa nelyo inshita nga ileya fye ukwabula ukusanga incito kuti mwasakamikwa. Katharina umwina Germany, uwaishiba ukubila ifya kufwala atila: “Ilyo fye incito yapwile, umutima walenjeba ukuti nkasanga imbi. Nomba ilyo imyeshi yalepita fye ukwabulo kusanga incito imbi nalisakamene. Nasukile nalafilwa no kulanda ilyashi likumine incito ne fibusa fyandi.”

Cinshi cingamwafwa pa kuti mwilaumfwa ububi? Icitabo cilanda pa fyo umuntu engasanga incito bwangu icitila Get a Job in 30 Days or Less cisosa ukuti: “Calicindama ukuba fye ngo muntu uwaingila incito pa kuti cila bushiku ilyo bwaca nawishiba ifyo walabomba.” Abalemba ici citabo batile “ufwile waishiba ifyo ulefwaya ukucita cila bushiku e lyo no kulemba ifyo wacita.” Kabili, batila “cila bushiku ufwile ukufwala ngo uleya ku ncito.” Mulandu nshi? “Ukufwala bwino kukalenga waicetekela nangu fye ni lintu ulelanda pa foni.”

E ico kanshi imwe incito mufwile ukulabomba ya kufwaya incito, nangu pakokole shani. Ifi e fyo Katharina, ulya tulandilepo kale, acitile. Atila: “Naile ku maofesi ya buteko no kupoka ama-adresi na manambala ya mafoni aya twampani uto nalemona ukutila kuti naingilako incito. Nalelembela ku balelemba mu manyunshipepala ukuti balefwaya aba ncito. Nalibebetele ibuuku lya manambala ya mafoni kabili nalilembele amashina ya twampani uto nalemona ukutila kuti twafwaya aba ncito isho bashilati basabankanye, kabili nalelanshanya na bo, nalelembelako, nelyo ukuyako fye ne mwine. Kabili, nalilembele CV, e kutila, ifyebo ifinono ifya kuilondolola ne mwine, na po nafikile mu masambililo e lyo ne milimo naishiba, kabili natumine ifi fyebo kuli utu twampani.” Pa numa ya kufwafwaya incito muli uyu musango Katharina asukile aingile ncito yalinga.

Fwailisheni Na Pa Ncito Isho Bashisabankanya

Umulondo uukwete sumbu ilikalamba e wingekata isabi ilingi. Na imwe nga mwaishiba na kumbi uko mwingafwaya incito kuti mwasuka mwaisanga. Nga mulelembela fye ku balemba mu manyunshipepala nelyo pa Intaneti ukuti balefwaya aba ncito, kuti mulepanya incito ishingi. Kwaba no twampani uko bashilanda ukuti balefwaya aba incito. Kuti mwaishiba shani ukuti kuli ncito?

Ukulunda pa kulembela ku basabankanya mu nyunshipepala, cila mulungu mufwile ukushako inshita iya kuya ku fifulo fya ncito uko mulemona ukutila kuti mwasangako incito iyo mwingabomba nga filya Katharina acitile. Mwilolela ukuti bakasabankanye. Nga ca kutila umukalamba wa ncito atila tapali incito, mwipusheni nga naishibako kumbi uko mwingasanga incito, mumwipushe no muntu wa kuyamona uko kwine. Nga amweba ifyo mwingacita, panganeni na bakalamba ba ako kampani ukuti mukayebamona, mulande ne shina lya muntu wamwebele ukuya kuli ako kampani.

Ifi e fyo Tony, ulya tulumbwile mu cipande cifumineko, asangile ncito. Alondolola ukuti: “Natampile fye ne mwine ukuya ku twampani twalekanalekana nangu tabasabankenye ukuti balefwaya aba ncito. Pa kampani kamo banjebele ukuti tapali incito pali iyo nshita lelo banjebele ukutila kuti naeshako nga papita imyeshi itatu. Kabili ifi e fyo nacitile, no kwingila nalingile incito.”

Primrose, umufyashi umushimbe umwina South Africa, na o acitile ifyapalako. Atila: “Ilyo nalesambilila ifya kwafwa abantu abalwala no ukucenwa mu kupumikisha, nalimwene abantu balekuula icikuulwa bushilya bwa musebo kabili naishileishiba ukuti ici cikuulwa cali no kuba ca kusakamaninamo abakoloci. Nalyeseshe imiku ne miku ukuti nande no mukalamba wa ncito pali ici cikuulwa nomba lyonse caleafya. Nomba bushiku bumo twalishilemonana kabili anjebele ukuti tapaali incito ilya nshita. Lelo nangu anjebele fyo natwalilile ukulayako lyonse ku kwesha nga kuti naingile ncito, nangu fye iyabula amalipilo. Bushiku bumo basukile banjeba ukubombako pa nshita iinono. Nalebombesha umulimo fye onse uo bampela. Ne ci calengele naishibilako imilimo na imbi kabili balinyingishe ne ncito pali ici cine cikuulwa.”

Kuti mwaipusha ne fibusa, balupwa, na bantu bambi ukumwafwa ukufwaya incito isho bashisabankanya. Ifi e fyo Jacobus, umwina South Africa uwaishiba incito ya kucilikila amasanso, asangile incito. Atila: “Ilyo akampani nalebombako kaiselwe, naishibishe ifibusa na balupwa ukuti nalefwaya incito. Bushiku bumo cibusa wandi aumfwile abantu balelanda ilyashi mwi tuuka ilyo ali pa mulongo wa kulipila ifyo ashitile. Nakulubantu umo aleipusha umubiye nga naishibako umuntu uulefwaya incito. Nangu te o baipwishe, cibusa wandi alyaswike no kubeeba pali ine. Twalipangene ukumonana, awe ne ncito e fyo yasangilwe.”

Mwilasalulula

Nga mulefwaya incito imoneke bwangu, mwilasalulula. Jaime, ulya tulandilepo kale mu cipande cifumineko, atile: “Te lingi wingasanga incito watemwa. Ufwile watemwa incito iyo ine wasanga nangu te yo ulefwaya.”

Nga taulesalulula incito ninshi tawakapate shimo. Umfweni icacitikile Ericka, uwikala ku Mexico. Apo asambilile incito ya busekilitare bwa kampani konse, calimwafishe ukusanga incito alefwaya. Atila: “Nasambilile ukubomba umulimo fye onse uwasangwa. Natendekele pa kushitisha mwi tuuka. Kabili naleshitisha utwa kulya mu musebo no kuwamya mu mayanda. Nasukile nasanga ne milimo naishibisha.”

Ilyo Mary, ulya tulandilepo kale mu cipande cifumineko, bamufumishe ncito ya bukalemba pa kampani, na o alishibe ukuti talekabila ukusalulula incito ya kwingila. Alondolola ukuti: “Nshauminine fye pa kufwaya incito ilya ine fye nalebomba kale. Nalefwailisha ifyebo pa ncito fye yonse iyasangwa, nangu yalemoneka iya pa nshi sana. E ico, nasukile nasanga incito ya kusakamaninamo abana bandi babili.”

Ilondololeni Bwino Pali CV

Abalefwaya incito sha pa muulu, bafwile ukulemba CVa no kuitwala uko balefwaya incito. Lelo kwena, incito fye yonse mulefwaya ukwingila, nga namulemba CV kuti camwafwa sana. Nigel, impandamano ilanda pa ncito mu Australia, atila: “CV ilalondolwela abene ba ncito ifyo mwaba ne fyo mwaishiba ne co bafwile ukumwingishisha incito.”

Bushe kuti mwalemba shani CV? Lembeni ishina lyenu lyonse, adresi, inambala ya foni, na adresi ya e-mail. Lembeni incito mulefwaya ukwingila. Lembeni apo mwafika mu masambililo, na fyonse ifyo mwaishiba pa ncito mulefwaya. Lembeni ifyo mwalecita pa ncito ne myaka mwabomba iyo ncito. Mwilanda fye pa milimo mwalebomba lelo mulande na po mwafikile ne fisuma ifyo mwacitiile akampani. Bikenipo na fimo ifyo mwalecita pa ncito mwalebomba kale, ifilelanga ukutila namulinga ukubomba incito mulefwaya. Londololeni ifyo mwaba ne fyo mwatemwa ukucita nga tamuli ku ncito. Apo utwampani tufwaya ifyapusanapusana, mufwile ukulemba CV ukulingana ne fifwaya akampani mulefwayako incito.

Bushe mufwile ukulemba CV nga ca kuti incito mulefwaya e yo mukabalilapo ukubomba? Ee! Limbi kuti mwalibomba imilimo yalekanalekana iingi iingalenga mwalinga ukubomba incito mulefwaya. Bushe mwalitemwa ukubaasa imbao nelyo ukulungisha bamotoka ba kale? Kanshi namukwata ifya kulembapo. Bushe mwaliipeleshapo ukubomba incito iyabulo kulipilwa? Lembeni incito iyo mwabombapo na po mwafikile mu ncito yenu.—Moneni umukululo uleti “Ifyo Abashaingilapo Incito Bengalemba CV”

Nga ca kuti cayafya ukulanda na bene ba ncito, pangeni ka kardi akanono no kulembapo ishina lyenu, akeyala, inambala ya foni, na adresi ya e-mail, pamo ne fyebo fye ifipi pa milimo mwaishiba ne yo mwabombapo. Ku numa ya kardi, nga calinga, kuti mwabikako ne cikope cenu nelyo ica lupwa lwenu lonse. Peeleni iyi kardi ku bantu bonse abengamwafwa ukusanga incito, kabili bebeni ukupeela umuntu fye onse uulefwaya aba kwingisha incito iyo mulefwaya. Nga ca kutila uulefwaya aba kwingisha incito amona iyi kardi, kuti amweba ukuti mukayemumona pa kuti akamone nga namulinga, limbi ne ncito kuti mwaisanga!

Ukulemba CV kukamwafwa ukuteka umutima ilyo mulefwaya incito. Nigel, uo tulandilepo kale, atile: “Ukulemba CV kukamwafwa ukuiteyanya bwino. Kabili kulalenga mwaicetekela no kwishiba ifya kwasuka amepusho bengamwipusha ku bene ba ncito.”—Moneni umukululo pe bula 7.

Ipekanyeni Ilyo Baleya mu Kumwipusha

Bushe kuti mwaipekanya shani ilyo muleya mu kumonana na balefwaya ukumwingisha incito? Kuti mwafwailishako fimo fimo pa fyo akampani mulefwaya ukwingilako incito kaba. Nga mwaishiba ifingi pa milimo yaba pa kampani, no ulemwipusha akomfwa bwino. Ukufwailisha pa ficitwa pa kampani kukamwafwa no kwishiba nampo nga akampani nakakwata incito mulefwaya nangu nga kuti mwatemwa ukubombapo.

Icakonkapo, saleni ifyo mukafwala pa kuya mu kumonana na balefwaya ukumwingisha incito. Nga mulefwaya incito ya cibe, fwaleni ifilingile iyo ncito, lelo fibe ifya busaka. Nga mulemoneka aba busaka, uo mulefwaya ukwingilako incito akamona ukuti mwaliicindamika mwe bene kabili mufwile mukacindamika ne milimo yenu. Nga mulefwaya incito ya mu ofesi, fwaleni ifyo ababomba mu ofesi bafwala ku ncito. Nigel atila: “Salileni limo ifya kufwala ilyo inshita ya kumwipusha ishilafika pa kuti mwikesatabataba pali ubo bushiku no kulenga mwaba no mwenso.”

Nigel alandile no kuti nga muleya ku kwipushiwa ifya ncito cisuma ukufika ninshi kwashala amaminiti 15. Lelo kwena, te cisuma ukubangilila sana. Nomba ukuceelwa kwena kuti kwabipa. Impandamano shitila inshita yacindamisha ku balemwipusha, ni balya bene basekondi batatu aba kubalilapo. Muli iyo ine nshita inono sana, uulemwipusha alaceeceeta ifyo mulemoneka kabili alamona ne fyo mulecita ifingalenga aishiba nga namulinga nelyo iyo. Nga mwaceelwa, takatemwe. Muleibukisha ukuti, nga mwalufyanya pa kubala, ninshi capwa.

Muleibukisha no kuti uulemwipusha te mulwani wenu iyo. Pantu na o wine incito abomba aifwaile fye, e ico kanshi naishiba ne fyo muleyumfwa. Na kuba, na o wine kuti aba no mwenso, pantu limbi aishiba fye ifinono nelyo limbi taishiba na kwishiba ifya kwipusha abalefwaya incito. E lyo cimbi na co ca kuti, uulemwipusha nga e mwine wa kampani, akampani kakwe kuti kawa nga asala umuntu uushilingile ukubomba iyo ncito.

Ilyo mwafika mwentuleni no kufunkana mu minwe no ulemwipusha, ninshi namukosha no kuboko, nga e fyo muposhanya ku mwenu. Ilyo alemwipusha, bikeni amano ku kulanda ifyo abene ba ncito balefwaya mumwebe e lyo ne milimo mwaishiba. Nigel atila ifyo mushifwile kucita ni fi: “Mwilasukasuka kabili mwiba abailekelesha ilyo mwikele, ilyo mwiminine nelyo ilyo muleenda; nga tamuilekeleshe bakamona ukuti namuicetekela. Pooseniko amano ilyo balemwipusha kabili mwilalandikisha, kabili mwilabomfya amashiwi yabipa. Cimbi na co, nga mulelanda ifyabipa pa bo mwalebombako kale nelyo pa babomfi mwalebomba na bo, kuti calenga uulefwaya ukumwingisha incito amona kwati e fyo mukaba.”

Pa fintu mufwile ukulanda no kucita, impandamano shilanda ukuti: Mulelolesha uulemwipusha, mulelanda fye ifyo mulanda, kabili mulelanda ifileumfwika bwino bwino. Mwilafusha ifya kulanda kabili mulelanda fye cine ilyo muleasuka, e lyo na imwe kuti mwaipushako fimo pali aka kampani na pa ncito balefwaya ukumwingisha. Ilyo bapwisha ukumwipusha, nga mucili mulefwaya ukubomba iyo ncito, lombeni. Nga mwalomba bakeshiba ukuti mulefwaisha iyo ncito.

Nga mwakonka ifi fishinka filembelwe muno, nakalimo mukasanga incito nomba line. Nga mwaisanga, cinshi mwingacita pa kuti muisunge?

[Amafutunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 6]

Ifyo Abashaingilapo Incito Bengalemba CV

Ishina Lyenu:

Adresi Yenu:

Inambala Yenu iya Foni na Adresi ya E-Mail Yenu:

Incito Mulefwaya: Incito iyo abapya batendekelapo pa kampani.

Amasambililo: Napwishishe isukulu lya ku sekondare pa __________ High School, mu 2004.

Imilimo Nasambilila: Nalishiba indimi sha ku calo cimbi, insamushi, kompyuta, ukubaasa.

Ubutukushi: Nalishiba sana ifya kupangapanga. Indalungisha motoka yesu no kumona ifyo ili lyonse. Nalipangile imipando ne tebulo pa ng’anda. Nalitemwa ukubomfya insamushi ilyo ndepanga amatebulo ne fipuna fya mbao. Nalipaalikeko umutenge pa cikuulwa twaitemenwe ukukuula ukwabulo amalipilo. Nalishiba ukubomfya amakompyuta yalekanalekana kabili nalitemwa ukusambilila amaprogramu ya pa kompyuta ayapya.

Ifyo Naaba: Nshiloofwa; napushilwe ku sukulu inshiku fye shibili ilyo nali mu gredi 12. Ndi wa cishinka; Nalitoolele icikwama umwali indalama no kubwesesha umwine. Nalisansamuka; lyonse ndaiteemenwa ukwafwilisha abantu kabili nalitemwa no kwafwilisha abakoloci. Ifyangalo; nalitemwa ukuteya umupila. Ifyo natemwa ukucita; ukulungisha bamotoka no kubaasa.

Bakalata ba Kunjimininako: Kuti namutumina nga mwayafwaya.b

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 7]

Amepusho Bengamwipusha Ilyo Mulefwaya Incito

❑ Cinshi mulefwaila iyi ncito?

❑ Cinshi mulefwaila ukulabomba muli kano kampani?

❑ Finshi mwaishiba pali iyi ncito/akampani?

❑ Bushe mwalibombapo uyu mulimo?

❑ Ni bamashini nshi mwaishiba ukubomfya?

❑ Myaka inga mwabombapo iyi ncito?

❑ Finshi mwaishiba ifyo mwingacita pa kuti incito iyi ilebombwa bwino?

❑ Bushe finshi mwinganjebako pa fyo mwaba?

❑ Bushe nga kuilondolola mwe bene, mashiwi nshi yasano ayengalondolola imibele yenu?

❑ Bushe kuti mwabomba fye bwino nga mwapeelwe incito ilekabilwa ukubombelwapo bwangu?

❑ Cinshi mwalekeele incito mwalebomba?

❑ Cinshi mushasangila bwangu incito?

❑ Bushe abamwingishe incito apo mwalekeleshe baleti mwaba shani?

❑ Miku inga mwalofelwe ku ncito?

❑ Finshi mufwaya ukucita ku ntanshi?

❑ Bushe ni lilali mwingatemwa ukutendeka incito?

❑ Ni muli finshi mwacenjela sana?

[Akabokoshi ne Cikope pe bula 9]

Bushe Mufwile Ukufwaila Incito pa Intaneti?

Abafwaila abantu incito ukubomfya Intaneti abaishibikwa sana mu United States bakwata amaCV amamilioni 17 ayo abalefwaya aba ncito bengabebeta, kabili basabankanya ne ncito shalekanalekana 800,000 ku bashaingila incito. Mu fyalo fimo fimo, casangwa ukutila abantu abengi icine cine bafwaila incito pa Intaneti. Lelo ukufwailisha kwacitilwe pa basambilila sana abalefwaya incito mu fyalo 40 kwalangile ukutila banono sana fye pali aba abasanga incito ukubomfya Intaneti.

Kwena, nga mwatuma CV pa Intaneti abantu abengi abalefwaya aba ncito kuti baishiba ukutila mulefwaya incito, lelo mufwile ukucenjela. Nga tamucenjele, kuti mwabepwa. Nga tamulefwaya ukubepwa, impandamano shilanda pa ncito shatila:

1. Ilyo tamulatuma CV yenu belengeni ifyo amafunde ya bo muletumina yaba pa fyo basunga amaCV. Bamo abatila balafwa abantu ukusanga ncito balashitisha amaCV ya bantu.

2. Tumeni CV yenu ku ba kumufwaila incito abanono fye abacetekelwa. Ifyebo fya kumwishibilapo te fya kupeela fye uuli onse pantu kuti fyabomfiwa bubi bubi. CV yenu taifwile ukulembwapo ifyebo ifyo umupuupu engakabila pa kuti amwibile indalama mwasungisha. Abalefwaya ukumwingisha incito nga ba cishinka te kuti bamwipushe inambala yenu iya ku banki, nelyo ubushiku bulya bwine fye mwafyalilwepo.

3. Cenjeleni ku ncito basabankanya ishishaishibikwa bwino. Pam Dixon, uufwailisha ifyebo mu kabungwe ka World Privacy Forum, atila, nga ca kutila tabalelanda bwino bwino incito balemwingisha ninshi iyo ncito te sana. Atila: “Nga batile fye ‘Natukwata incito ishingi sana’ nelyo ‘Ifwe tubomba no twampani utwaishibikwa sana’ awe ninshi mucenjele; kabili nga balefwaya mubatumine CV yenu iya nomba line, na lyo line mufwile ukucenjela sana.”

Muleibukisha ukuti, nangu bantu bacetekelwa sana abafwaila abantu incito ukubomfya Intaneti te kuti beshibe ifingacitika kuli CV yenu ilyo uwingamwingisha ncito nelyo fye umuntu umbi aifumya pa Intaneti.

[Ifikope pe bula 5]

INCITO

Ipekanyeni bwino ku fyo baleya mu kumwipusha

Lembeni CV iisuma

Mwilasalulula

Fwailisheni ne ncito isho bashisabankanya

Bikeniko amano

[Icikope pe bula 7]

Pa kuti musange ncito mufwile ukulafwayafwaya lyonse

[Icikope pe bula 8]

Ukubikako amano ilyo abalefwaya ukumwingisha incito balemwipusha, kukamwafwa