Nali Nga Filya Umwana Walubile Aali

Abashimika ili lyashi ni ba Meros William Sunday

Abafyashi bandi bansambilishe ukutemwa Lesa ninshi ndi umwaice sana, lelo ilyo nali ne myaka 18, nalipondweke nafuma na pa ng’anda. Pa myaka 13, naleikala nga filya fyaikele umwana walubile uo Yesu alandilepo mu mulumbe. (Luka 15:11-24) Natendeke ukushitisha imiti ikola iyabindwa kabili napeene ngonaule ubumi bwandi. Lekeni imushimikileko icalengele ndeke imisango yabipa no kubwelela ku bafyashi bandi.

NAFYELWE mu 1956 ninshi abafyashi bandi Bena Kristu kale. Nali umwana wa bubili pa bana 9 abo bakwete. Twaleikala mwi tauni litwa ati Ilesha ilyabela ku kapinda ka ku kulyo aka Nigeria. Batata bali ni baKatolika ukutula ku bwaice, lelo mu 1945, banalume babapele icitabo caleti, The Harp of God.a Ilyo batata babelengele ici citabo, batendeke ukufwaya Inte sha kwa Yehova. Babatishiwe mu 1946, kabili tapakokwele, bamayo na bo balibatishiwe.

Ndebukisha ukuti nalicetekele sana Yehova ilyo nali umwaice kabili nalebomba sana umulimo wa kubila imbila nsuma pamo na bafyashi bandi. Batata e balensambilisha Baibolo. Limo limo baAlice Obarah, abakashi baba kangalila wa muputule abalebombela mu cifulo cesu, na bo balensambilishako Baibolo. Abafyashi bandi balefwaya natendeka ukubomba umulimo wa nshita yonse. Lelo bamayo batile kuti cawama nabala naya ku sukulu ku sekondari.

Lelo, ilyo natendeke fye isukulu, ninshi ndi ne myaka 16, nshasalile bwino aba kwangala na bo. Natendeke ukwangala na bashaleumfwila ifyo Baibolo isambilisha. Ubu bwali buwelewele sana! Tapapitile na nshita, natampile ukupeepa fwaka no kucita ubupulumushi. Ilyo namwene ukuti ifyo nalecita fyalipusene ne fyo nalesambilila ku kulongana kwa Bena Kristu, nalekele ukuya mu kulongana no kushimikila ku ng’anda ne ng’anda. Ici caleteele abafyashi bandi ubulanda ubwingi, lelo nshalesakamana ifyo baleumfwa.

Nafuma pa Ng’anda

Pa numa ya kusambilila fye imyaka ibili ku sukulu lya sekondari, nafumine pa ng’anda pa bafyashi no kutendeka ukwikala na banandi abena mupalamano. Limo limo naleya ku ng’anda ku bafyashi mu bumfisolo nasenda ifya kulya fyonse ifyo nasanga, no kubutuka nabutuka. Batata balifulilwe sana ica kuti balekele ukundipilila indalama sha ku sukulu. Baleti nalimo kuti nayalula imibele nga baleka ukundipilila.

Lelo, pali yine nshita, kwali umuntu umo ku Scotland uwatendeke ukundipilila indalama sha ku sukulu. Uyu wine muntu limo limo alempeela no bupe bumbi, pamo ne ndalama. Umukalamba wandi no mwaice wandi bonse abaume na bo balilekele ukulongana, kabili ici na co calengele abafyashi besu ukuba no bulanda sana. Ilingi line bamayo balempaapaata ninshi balelukusha ne filamba. Nangu ca kutila naleumfwa ububi, nshalekele ukucita ifyabipa.

Mu Misumba Ikalamba

Ilyo napwishishe isukulu mu 1977, naile ku musumba wa Lagos uko naileingila incito. Tapapitile ne nshita iikalamba, nafwaile indalama mu bucenjeshi no kushita motoka wa kusendelamo abantu e lyo ndebalipilisha. Apo natendeke ukukwata indalama ishingi, natampile ukubomfya imiti ikola no kuya sana ku fikuulwa fya bwalwa ifyo baleisula ubushiku bonse e lyo no kuya ku fikuulwa ukusangwa bacilende. Naikelemo fye inshita inono mu Lagos natendwa, e kuya mu kwikala ku London mu 1981. Ukufuma kulya, naile ku Belgium, uko nailesambilila iciFrench no kutendeka ukulabomba amaawala yanono mulya bepika ifya kulya fya kushitisha. Lelo nalepoosa inshita ikalamba ku kushita bamotoka e lyo ne fipe fya malaiti no kufituma ku Nigeria.

Batata balembele kalata ku maofesi ya Nte sha kwa Yehova mu Belgium no kubeba ukutila bakese pa mwandi pa kuti nkatendeke ukusambilila Baibolo. Lelo lyonse baNte nga baisa pa mwandi, nshalefwaya ukulanshanya na bo. Natendeke ukuya ku calici uko twalelya, ukunwa no kwangala ifyangalo fyalekanalekana pa numa ya mapepo.

Natendeka Ukushitisha Imiti Ikola

Mu 1982, natumine motoka iisuma sana kabili iya mutengo ku Nigeria, kabili naile ku cabu pa kuti mpishe motoka ingile mu Nigeria. Ababomfi ba buteko abalolekesha pa misonko basangile ukutila nshalipile umusonko wa kwingishisha motoka mu calo ca Nigeria, kabili na mapepala ya motoka ayo nakwete yali aya bufi. E ico balinkakile pa nshiku 40. Batata balindipilile indalama pa kuti bamfumye. Apo nalefwaya sana indalama sha kulipila pa kuti mpwishe umulandu wandi, nabwelele ku Belgium ninshi ninshita ifipe pamo ne fyamba ifingi. Ilyo uyu mulandu wapwile, nakoseshe ubukwebo bwa kushitisha imiti ikola.

Pa bulendo bumo balinjikete mu Netherlands. Aba buteko balintamfishe mu calo no kuninikisha indeke yaleya ku Nigeria. Mu nshila, nakumenye bambi abaleshitisha imiti ikola, kabili twaumfwene ukuti tulebombela pamo. Mu January 1984, naile ku calo cimbi ica mu Afrika. Apo nalishibe iciFrench, ululimi balanda kulya, natendeke ukumfwana na bakapokola, abashilika, na babomfi abalemona abaleingila mu calo ne fyo bakwete. Kanshi tacayafishe ukushita ifyamba ifingi sana no kuleta muli cilya calo.

Banjikata no Kunkaka

Na kabili naliiletelele. Nalipangene no mushilika ukuti akangafwe ukupisha imiti ikola ukufuma ku cibansa ca ndeke muli cilya calo. Lelo, tafikile bwangu, kabili balinjikete. Bakapokola balingumine sana no kuncusha ica kutila nafwapo ne cipupu. Bantwele ku cipatala no kunsha kulya ico balemona kwati nalafwa. Lelo nshafwile kabili pa numa balindubulwisha, no kunkaka.

Ilyo nafumine mu cifungo, nasangile umunandi uo naebele ukunsungilako ing’anda, alishitisha ifipe fyonse no kubutuka abutuka. Na kabili natendeke ukushitisha ifyamba pa kuti ndesangako umwa kuliila. Lelo, pa numa ya nshiku 10 balinjikete na kabili no kunkaka pa myeshi itatu mu cifungo. Ilyo bamfumishe, nalilwele ica kutila kwashele kwempe nga nalifwa. Lelo ku ce shuko nalipolele nabwelela na ku Lagos.

Natendeka Ukushitisha Imiti Ikola na Kabili

Mu Lagos nakumene na banandi bamo bamo kabili twaile ku India uko twashitile heroin, umuti uukola pa mutengo wa $600,000. Twafumine mu musumba wa Bombay, (nomba uwitwa ati Mumbai) no kuya ku Switzerland, e lyo ukufuma kulya twaya ku Portugal. Na mu kulekelesha twaile ku Spain. Bonse twalipangile indalama ishingi sana kabili pa kubwelela ku Lagos twalilekene. Ku kupwa kwa 1984, nashitishe imiti ikola na imbi iingi sana iyo natumine ukuti iye ne cibwato. Ico nalefwaya kukwata indalama ukufika ku madola 1 milioni no kuyaikala ku United States.

Mu 1986, nasendele indalama shonse isho nakwete no kuya ku Lagos uko nashitile heroin, umuti ukola uukali sana. Nautwele ku calo cimbi, lelo kulya abasendele ukuti bashite bali ni ncenjeshi, e co tabampeele indalama. Apo naletiina ukuti balanjipaya, nabwelele ku Lagos ukwabula ukulanda icili conse icacitike. Nashele fye ukwabula indalama kabili nali no bulanda sana. Iyi nshita yena nalikele no kutontonkanya pa co nabela pano calo. Nayipwishe nati, cinshi ifintu filecitila apa fyawama apa fyabipa?

Nabwelela Kuli Lesa

Ilyo papitile fye nshiku shinono nalipepele kuli Yehova ukuti angafwe. Namwene fye ubushiku bwakonkelepo bashikulu bantu na bena mwabo bakonkosha pa mwandi. Bali ni Nte sha kwa Yehova. Nalikutike ifyo balandile napokako na magazini. Nabebele ukutila “abafyashi bandi ni baNte. Ba Alice Obarah e balensambilisha Baibolo.”

Aba bashikulu bantu, ba P. K. Ogbanefe batile: “Ba Obarah na bena mwabo twalibeshiba. Ino nshita babombela pa maofesi ya Nte sha kwa Yehova mu Lagos, ku Nigeria.” Bankoseleshe ukuyabamona. Ba Obara na bena mwabo balinkoseleshe sana ilyo twamonene. Pa numa, munyinane Ogbanefe atendeke ukunsambilisha Baibolo, kabili tapapitile na nshita, naile ndeleka ukucita ifyabipa. Tacayangwike, paali ncito pa kuti fye ndeke ukubomfya imiti ikola iyo nabomfeshe pa nshita iitali. Na lyo line nayebele nati mpaka fye mfume mu mibele yabipa.

Lelo naleeshiwa no kutunkwa sana! Abali abanandi baleisa libili libili ku ng’anda ku kuntunka ukucita fimo ifyalemoneka kwati fisuma. Na kuba inshita imo nalitendeke na kabili ukupeepa fwaka no kucita ubupulumushi. Nalipepele kuli Lesa no kumweba fyonse fye. Bwangu bwangu nalikutulwike ukutila apo abanandi abashalepepa e bamfumishe kuli Lesa, kanshi te kuti bangafwe pali nomba. Natontonkenye nati pa kuti nkose mu kupepa, kano mfume mu Lagos. Nomba naleumfwa insoni ukubwelela ku bafyashi bandi ku Ilesha. Lelo nasukile nalemba kalata kuli batata na ku mukalamba wandi umwaume no kubeba ukutila ndefwaya ukubwela ku ng’anda.

Batata batile kuti batemwa nga nabwelela ku ng’anda, kabili ndume yandi atile akangafwilishako indalama. E ico nalibwelele ku bafyashi bandi pa numa ya myaka 10 ukutula apo nafumine pa ng’anda. Balimpokelele bwino sana. Bamayo batile, “Natasha mwe Yehova!” Ilyo batata bafikile pa ng’anda cilya cungulo batile, “Yehova akakwafwa.” Ilyo bonse pa ng’anda twalongene, batata balipepele kuli Yehova, no kumulomba ukutila angafwe apo nalefwaya ukucita ukufwaya kwakwe.

Natendeka Ukubomba Umulimo Nalingile Ukubomba na Kale

Na kabili nalitendeke ukusambilila Baibolo kabili nalikosele sana ukupepa. Mu 1988, pa April 24, nalibatishiwe. Ukwabula no kupoosa inshita, natampile ukubomba sana umulimo wa kushimikila. Pa 1 November, mu 1989, natendeke ukubomba bupainiya bwa nshita yonse, atemwa naishileba kabila wa nshita yonse. Mu 1995, balinjitile ukusangwa kwi Sukulu lya Kukansha ilya Butumikishi mwi kalasi lyalenga 10 mu Nigeria. Lyena mu July 1998, nasontelwe ukuba kangalila wenda, uutandalila ifilonganino fya Nte sha kwa Yehova. Pa numa ya mwaka umo, nali ne nsansa ukusanga Ruth, uwaishileba umukashi wandi kabili umubomfi munandi mu mulimo wa kutandalila ifilonganino.

Bambi na bo mu lupwa lwesu balitampa ukupepa. Umukalamba wandi umo umwaume uwalekele ukupepa, na o na kabili alitendeke ukupepa abatishiwa no kubatishiwa. Ndomfwa bwino nga natontonkanya ukutila batata balimweneko uko twabweleele kuli Lesa. Bali babomfi batumikila mu cilonganino kabili balebomba ne nsansa mpaka fye imfwa yabo mu 1993 ninshi bali ne myaka 75. Bamayo balitwalilila ukubombela Yehova mu Ilesha kabili balikosa sana.

Nalyendele mu fyalo 16, ifyaba mu Bulaya, mu Asia, na mu Afrika ku kufwaya ifyuma. Ne cafuminemo, nailasawile amacushi ayengi. (1 Timote 6:9, 10) Nga natontonkanya pa fyo nalecita kale, ndomfwa ububi sana pa nshita naonawile mu kushitisha imiti ikola no kucita ubupulumushi ilyo nali umulumendo. Ndomfwa ububi pantu nalekalifya Yehova Lesa na bantu bandi. Lelo ino nshita ndomfwa bwino sana pantu nalipuswike ninshi kuli ne nshita ya kuti mbwelele kuli Lesa. Ico mfwaya sana kutwalilila ukuba ne cishinka kuli Yehova no kumubombela ku ciyayaya.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 21]

Ilyo nali umusepela cintomfwa

[Icikope pe bula 23]

Ubushiku nabatishiwe

[Icikope pe bula 23]

Ndi no mukashi wandi, Ruth