“Ifyo Umucele Upangika”
UULEMBA LOLENI! MU BRAZIL
ICILENGA umucele ukupangika, kasuba na menshi ya muli bemba. Umucele tulelandapo, ni ulya upangika akasuba nga kabalikila pa menshi ya muli bemba e lyo yakama.
Mu citungu ca Rio Grande do Norte, icabela ku kapinda ka ku kuso mu calo ca Brazil, mwaliba ififulo ifingi ifyabela mupepi na bemba uko bapanga umucele. Muli ifi fifulo umucele ulapangika sana pantu kuli iyi ncende kwalikaba, imfula na yo tailoka sana e lyo no mwela ulapuupa sana lyonse fye. Pa fitungu fya mu Brazil, uku e kupangwa umucele uwingi nga nshi kabili uwalekanalekana. Icifulo cimo uko bapanga umucele muli ici citungu, caba mu musumba uunono uwa Areia Branca uwaba mupepi na bemba.
Ifyo Mwingasanga uko Bapangila Umucele
Ififulo uko umucele upangilwa filaba fikalamba, kabili icifulo caba mu Areia Branca, na co cikalamba. Ilyo abatandashi baleya mu musebo wa ku Areia Branca, nga bayabalepalama kuli ici cifulo, balapapa ifyo cakula. Nga bwaca akasuba kalasanika sana pa fishiba bapanga ifyaya fye ciyeyeye. Muli ici cifulo, ifishiba ifingi sana ifyabamo, muba amenshi ayo akasuba kabalikilapo pa kuti yakame. Mu fishiba ifinono sana ifyashala, e mo umucele ukosela waba mabwe mabwe.
Muli ifi fishiba muba fye mucele weka weka uwabuuta tuutu ica kuti nga nakabalika akasuba te kuti muloleshepo. Abaletandala bafwile ukufwala amakalashi ya kucingilila amenso. Ifyo bacita pa kuti umucele upangike, balapatula amenshi ukufuma muli bemba no kuyatwala mu fishiba ifishashika sana. Ifibumba, e filekanya ifi fishiba. Muli ifi fine fibumba mulaba ifipunda fyakwata no tufibi twa mbao umupita amenshi. Ifishiba fyonse pamo fyaba 67. Akasuba nga kalotoka sana kabili kwaba no mwela ifishiba filakama ica kuti pali sekondi umo amenshi yakama yaba amalita 650! Nomba pa kuti amenshi yonse yakame, papita inshiku 90 nelyo 100.
Nangu ca kutila amenshi nga yakama umucele ulapangika, muli aya menshi ya muli mulaba no mucele umbi uwitwa ati calcium sulfate, magnesium sulfate na umbi fye nangu ca kutila uyu mucele onse ubamo uunono sana. Uyu mucele wapusanapusana tautikamina pa nshita imo ine. Ifyo ciba ni fi, uwatikama ulekalila pa nshi ya cishiba, e fyo umucele walekanalekana uya uleilikana. Iyi misango iyapusanapusana iya mucele ilafuma mu menshi pa nshita ishapusanapusana, kabili lintu ifishiba fileya filekama umucele ushala pa nshi ulabumbana.
Umucele uwatikama nga wafuma muli ifi fishiba ukonkolokela mu fishiba fimbi 20 umo uya mu kukosa waba mabwe mabwe. Mu fishiba fimo, amenshi yonse yalakama no mucele watendeka ukukosa ilyo ushilakonkolokela muli ifi fimbi 20. Cilya umucele wakosa bwino bwino, balabomfya cimashini iciufumya mu fishiba no kuulonga mu fimbayambaya. Ifi fimbayambaya fitwala umucele ku fikulwa ifikalamba uko baya mu kuusungila. Cilya umucele wakosa sana, balausamfya mu menshi ayasuma.
Mu kulekelesha, balasenda umucele mu maato no kuutwala pa ka cishi bapanga fye pali bemba mu Areia Branca. Ukufuma ku mulundu ukuya pali aka ka cishi, paba amakilomita 12. Aka ka cishi, mu bwipi kaba amamita 92, e lyo mu butali amamita 166. Pali aka ka cishi kuti basungilapo amatani ya mucele 100,000. Pali ici cifulo paliba na cimashini cimbi icisenda umucele ukuutwala ku cifulo cimbi pali bemba. Apa e po balongela umucele mu maato ayakalamba sana ayautwala ku ncende shimbi mu Brazil.
Umucele Ulabomba mu Fingi
Nangu ca kutila umucele uufwaikwa mu mubili wesu unono sana, umucele ulakabilwa ku bantu na ku nama. Napamo tutontonkanya ukuti wabelako fye ku kulenga ifya kulya ukumfwika bwino. Lelo no twampani utupanga ifintu pamo nga imiti, insalu, ne fyela, tulabomfya umucele. Umucele balaubomfya na mu miti yapusanapusana iipangwa, ulabomfiwa na pa kupanga isopo e lyo ne fipe fye bumba. Ifintu ifyo basanga ino nshita umo umucele ubomfiwa, fyalicila pali 14,000!
Ino nshita ukwakusanga umucele kwingi. Amenshi ya muli bemba nga yafina bakilogramu 100, muba amakilogramu napamo yatatu aya mucele uyu tubomfya sana. Lelo kale umucele waleyafya ukuusanga. Ica kumwenako, mu China ni golde fye e yacilile pa mucele ukucindama. Baibolo yalilanda pa mucele imiku iingi kabili yalilumbula ne fintu ifingi umo ubomba.
Limo limo utunya nga twafyalwa fye, baletusuba umucele, nalimo ico balecitila ifi ni co batila mu mucele mwaliba fimo ifipaya utushishi utuleta amalwele mu mubili. (Esekiele 16:4) Baibolo na kabili ilalanda pa mucele mu mampalanya. Ku ca kumwenako, Yesu atile abasambi bakwe baali “umucele wa pano isonde” pa mulandu wa kuti balebila ubukombe ubwingalenga abantu ukuba no bumi bwa muyayaya. (Mateo 5:13) Umucele na kabili wimininako icintu icakosa, kabili icishingonaika. Kanshi abalepangana “icipingo ca mucele” balecita ifyalefwaikwa, tabaleputula icipingo.—Impendwa 18:19.
Ukutandala ku Areia Branca kwalitwafwile ukwishiba sana ifyo umucele wacindamina ne fyo ubomfiwa e lyo ne co abantu baubomfesha ukufuma fye na ku kale. Ee tulatasha pantu pano calo twalikwata umucele uwingi sana uupangika akasuba nga kabalikila pa menshi ya muli bemba e lyo yakama.
[Icikope pe bula 24]
Cimashini icifumya umucele mu fishiba no kuulonga mu fimbayambaya
[Icikope pe bula 24]
Ifyo umucele umoneka nga tabalauwamya
[Icikope pe bula 24, 25]
Ukusamfya umucele, ukuumika e lyo ne fyo bausunga