Amano Yatungulula Ifyuni ya Kupapa

“Filya utuni utwine tukuuka pa nshita ilya ine tufwile ukukuukilapo, ala cipapwa icine cine.”—COLLINS ATLAS OF BIRD MIGRATION.

PA 9 December, mu 1967, umuntu umo uwaleensha indeke amwene ifyuni fyapala ifyoso ifingi, napamo 30 filepupuka ukulola ku Ireland. Fyalepupukila pa muulu sana, apali amamita 8,200 ukufuma pa nshi. Mulandu nshi ifi fyuni fyalepupukila pa muulu sana, apatalele sana nga mu furigi? Fyalefwaya ukutaluka ku mfula yabuuta iyali lwa mu nshi. E lyo cimbi, fyalefwaya ukupupukila pa muulu apo umwela walepuupa sana ica kuti walenga fyalapupuka bwangu sana, napamo amakilomita 200 mwi awala limo. Bashimike ukutila, ifyuni fyapupwike bakilomita 1,300 ukufuma ku Iceland ukufika ku Ireland mu maawala fye 7.

Akoni akakuuka ukuya ukutali sana pa fyuni fyonse, katotela utwana ku kapinda ka ku kuso aka Arctic Circle, ku lubali lwa calo ukwatalala sana e lyo mu mpepo ilyo kutalalisha kakuukila ku Antarctic, ukushatala. Mu mwaka umo, aka akoni akanono kapupuka bakilomita 40,000 ukufika ku 50,000. Aya makilomita e cimo na yo kengapupuka nga kushinguluka isonde lyonse!

Kwaba utuni tumo utwabuuta, utwaba nga kabaso utubikila amani no kutota utwana ku Northern Europe (ku kapinda ka ku kuso aka Bulaya) e lyo mu nshita ya mpepo twakuukila ku South Africa. Kanshi intamfu tupupuka ukuya kulya no kubwela makilomita 24,000. Utuni twa musango yu utwingi sana tulapita mu Israele mu July ukufika mu October e lyo twaisapitamo na kabili mu February ukufika mu May, ukulingana ne nshita ya tuko iyo Baibolo yalandapo.—Yeremia 8:7.

Nani abikile aya mano mu fyuni? Kale sana, imyaka nalimo 3,500 iyapita, Yehova alipwishe Yobo umulungami ifi fipusho ifitila: “Bushe umucetekanya obe e o pungwa alelela, no kutambikila amapindo yakwe lubali ku kapinda ka ku kulyo? Bushe pa kanwa kobe e po kapumpe afookela mu muulu, no kupikile cisansala cakwe apatumpuka?” Pa kwasuka, Yobo atashishe Lesa uwabumba fyonse pa kupeela ifyuni ne nama amaka na mano ya kupapusha.—Yobo 39:26, 27; 42:2.

Amano Yacila pa Mano Yatungulula Ifyuni

Abantu e fibumbwa fya kwa Lesa ifyacindama sana pali fyonse ifyo abumba pano calo. E ico bena tabatungululwa na mano nga yalya yaba mu fyuni ne nama. Ifwe twaliba na maka ya kuisalila ico tulefwaya ukucita pantu twalikwata kampingu, no mutima wa kutemwa abanesu. (Ukutendeka 1:27; 1 Yohane 4:8) Pa mulandu wa ifi fyonse ifya bupe twakwata, kuti twasala ukucita ifintu ifyalungama kabili ifisuma ifilanga ukutila twalitemwa abanensu kabili twaliipeelesha.

Ilingi line umuntu aba ne mibele ukulingana ne fyo bamufunda ukufuma ku bwaice e lyo ne fyo bamusambilisha uko apepa, e lyo limo abantu balaba ne mibele imo pa mulandu wa kuti tababafundile ukufuma ku bwaice. E calenga ukutila ifyo abantu bamona ukuti e fyalungama nangu ifyo bamona ukuti e fyalubana, filepusanapusana. Uku kumona ifintu mu nshila shapusanapusana e kulenga paba ukukanaumfwana, ukukanashipikishanya, e lyo no kupatana. Ifi ficitika sana kuli balya ababika sana amano ku kukonka intambi shabo, na bacindikisha icalo cabo, nelyo ukupepa kwabo.

Icalo kuti cawama sana nga ca kutila abantu bonse bakwata fye amafunde yamo yene aya kukonka e lyo bonse balecita ifintu fimo fine ifyo Baibolo yalanda nga filya fine bonse tukonka amafunde ya bubumbo! Nomba bushe kwaliba umuntu uuli onse uwingabikako amafunde ayo abantu bonse bengalakonka? Nga e ko aba, bushe akacite co nelyo bushe alicite co kale? Aya mepusho twalayalandapo mu fipande fikonkelepo.