Ifingafwa Abaice

Mu Calo amuba abantu abapwililika, abafyashi bonse nga balakusha bwino abana no kubasambilisha imibele isuma. Nga balalanda nabo, nga balababelengela ifyebo fisuma, nga balaliila pamo na bo kabili nga baleshiba bwino ifilesakamika abana babo. Lelo, abafyashi tabapwililika. Baibolo ilalanda bwino bwino ukutila: “Bonse babembu kabili balifilwa ukufika pa bukata bwa kwa Lesa.”—Abena Roma 3:23.

Nga ca kuti uli mwaice, nalimo umona kwati ificitika pa ng’anda pa mwenu tafyaba bwino. Na kuba, ifyo umona ifintu pa mwenu napamo e fyo fyaba. Nangu cibe ifyo, kwaliba ifyo ulingile ukulacita pa kuti wilasakamana sana na pa kuti uleba sana ne nsansa. Natulande pali fimo ifyo Baibolo yalandapo ifingakwafwa.

Namba 1

Uleba na Bantu Ukucila Ukulaba Weka

“Uuitalusha ku banankwe afwaya fye ukucita ifyo umwine atemenwe; tafwaya ukupandwa amano.” (Amapinda 18:1) Abaice bamo tabomfwa bwino ukuba na bantu bambi, balatemwapo ukutamba TV nelyo ukuteya ifyangalo fya pa kompyuta beka. Bambi ba nsoni sana ica kuti tabafwaya ukuba na bantu. Elizabeth uuli ne myaka 21 atile, “ndi wa nsoni sana kabili imona kwati tashakapwe.” Alandile no kuti: “Insoni shandi shalenga ndetiina sana abantu. Cilankosela ukubinga abantu no kulanda na bo.”

Bushe Elizabeth finshi acitapo pali ubu bwafya? Ni Nte ya kwa Yehova, kabili alasangwa lyonse ku kulongana, pantu alishiba ukuti alingile ukulapepa. Elizabeth atile: “Nangu ca kuti ndi wa nsoni sana, nali-ipeela ubuyo bwa kulanda no muntu umo lyonse ilyo naya ku kulongana. Ubushiku nafilwa ukucita ifi, nshifupuka. Lelo, ntontonkanya pa fyo nabombelapo kale. Ndasangamo ubusuma mu kwishibilapo abantu na bambi.”

Kuti cawama walemba amashina ya bantu babili nelyo batatu abo ulefwaya ukwishiba bwino. Panga ubuyo bwa kuti mu mulungu uleisa nelyo mu milungu ili ku ntanshi, ukeshibilepo na fimbi pali umo uwa aba bantu. Lyena lemba icintu icisuma cimo ico ulefwaya ukacitile aba bantu mu mweshi uleisa, kabili wikalaba ukubacitila ico cintu.—Imilimo 20:35.

Nga tauleba na bantu nelyo nga taule-ebako abantu amafya yobe, ukalacishamo ukubika mano ku fyobe fye. Lelo Baibolo itupanda amano ukuti ‘twilabika fye amano ku fyo tulefwaya fye fwe bene, lelo tulebika amano na ku fyo bambi bafwaya.’ (Abena Filipi 2:4) Nga ulekonka aya mashiwi ilyo uleampana na balupwa bobe na bantu bambi, amafya yobe tayakulakusakamika sana kabili ukeshiba ne fya kuyapwisha.

Namba 2

Fulumuka Ubulalelale

“Fulumuka ubulalelale. Ulubembu lonse ulo umuntu engacita lwa ku nse ya mubili, lelo uucita ubulalelale abembukila umubili wakwe.” (1 Abena Korinti 6:18) Finshi ulingile ukulacita pa kuti wilakonkelesha abaice banobe abengi abatemwa ukucita ubulalelale?

Ica kubalilapo, ulingile ukutontonkanishisha libela ifyo ufwile ukucita ilyo ushilatunkwa ukucita ubulalelale. Baibolo itila: “Uwacenjela alalolekesha apo alenyanta.” (Amapinda 14:15) Mbali, umukashana uwikala ku South Africa, atile: “Ilyo nali ku sukulu lya ku sekondari, kwali umulumendo umo mu kalasi uwalefwaisha ukuti tuleumfwana. Abakashana banandi abo twali na bo mu kalasi balempatikisha ukulaenda no yu mulumendo. Alemoneka bwino kabili alishibikwe sana pantu aleteya umupila mu kabungwe ka pa sukulu. Na ine wine nalishibe ukuti alemoneka bwino, lelo pali iyi nshita ninshi nalipanga kale ukuti nshakabale ntoba amafunde ya kwa Lesa. Abanandi baleti ubulalelale bwa musango yu tabwabipa iyo. Lelo nalishibe icisuma ne cibi kabili napingwilepo ifya kucita ninshi ne fya musango yu tafilancitikila.”

Ica bubili, ulepepa kuli Lesa pa kuti alekwafwa ukukonka amafunde yakwe. Maggie, umukashana uwikala ku England, atile: “Ipepo lilangafwa ukukwata amaka ayo nkabila pa kucimfya abalempatikisha ukucita ubulalelale. Nshitontonkanya ukutila kuti nacimfya itunko ku maka yandi. Na kabili ndalanda na bafyashi bandi pali ubu bwafya, kabili inshita shimo ndebako na cibusa wandi uwakosoka.”

Namba 3

Ulelangulukilako Abafyashi Bobe

“Bonse muleba no mutima umo, mulelangulukilana, muletemwa aba bwananyina, muleba aba nkumbu.” (1 Petro 3:8) Iwe te kuti uleshe icupo ca bafyashi bobe ukupwa, kabili te iwe wingalenga bonse babili balebomba incito ya kuwisha akasuba. Lelo kuti wacitapo fimo pa kuti amafya yafuma mu fya musango yu tayalengele waleka ukumfwana na bafyashi bobe. Cimo ico wingacita pa kucefyako amasakamika no kuba ne nsansa, kulalangulukilako abafyashi bobe no kulaumfwikisha amafya bakwata.

Amber, umukashana uuli ne myaka 23, alakonka uku kufunda. Atile, inshita shimo banyina na ena balakwata amafya, balafilwa ukumfwana kabili balakalifyanya. Na lyo line, alandile ukuti: “Bamayo balipita mu mafya ayengi. Batukusha beka fye fwe bana bane. Balitufwaila ing’anda umo twikala, kabili balatuliisha no kutufwika. Ukulanda fye icishinka, ndakumbwa ifyo bakosa, kabili na ine ndafwaya ukushipa ilyo nakwata amafya.”

Nga ca kuti ule-esha na maka ukumfwikisha amafya abafyashi bobe bapitamo kabili uleishiba ne fibasakamika, kuti cakwafwa ukukanamona kwati amafya yobe e yakalamba sana. Nga ulecita ifyo, kuti ulepashanya imibele isuma iya bafyashi bobe.

Uko Wingapandwa Amano

Ifi fyebo twalandapo, fimo fimo fye pa fyebo ifipeela amano ifyaba mu Cebo ca kwa Lesa, Baibolo. Nga wakonkanyapo ukusambilila na fimbi ifyaba mu Baibolo, ukasumina ukuti ifyo ifunda fisuma nga nshi.a

Cimo icingakwafwa ukusambilila na fimbi pali Baibolo, kulalongana ne Nte sha kwa Yehova no kulasambilila Baibolo na bena. Pali aba bantu ukasangapo abengaba ifibusa fya cine cine abakalakutungilila mu mafya ulekwata no kukwafwa ukulakonka ukufunda kusuma ukwaba mu Baibolo. Kwena, ukukonka amafunde ya mu Baibolo takwayanguka. Lelo nga ulekonka ifyo ilanda, ukamwenamo nga nshi.—Esaya 48:17, 18.

[Futunoti]

[Akabokoshi ne Fikope pe bula 8, 9]

Ifyo Abaice Bakabila ku Bafyashi

Ukulaba Nabo: Yehova Lesa aebele abafyashi abena Israele ukulalanda na bana babo lyonse, ‘ilyo bekele mu mayanda na lintu bale-enda mu musebo.’ (Amalango 6:6, 7) Kanshi abafyashi pa kucita ifi, kano balefwaya inshita ya kuba na bana babo. Yesu na o alimwene ukuti abana abanono balingile ukuba nankwe. Ku ca kumwenako, ilyo “abantu batendeke ukumuletela abana abanono ukuti abakumye,” bushe Yesu acitilepo shani? “Afukatile abana, alabapaala.” (Marko 10:13, 16) Kanshi abafyashi nabo balingile ukulacita filya Yesu alecita!

Ukulanshanya Nabo Ukwabula Ukupita mu Mbali: Baibolo itila: “Abantu nga tabalelanshanya amapange yalafulungana.” (Amapinda 15:22) Ukulanshanya na bana benu ilyo baali abanono sana kwalicindeme. Lintu baba ne myaka 13 ukushinta ku 19, ukulanshanya nabo e lyo kucindama na sana. Pali iyi nshita, abaice ilingi line bapoosa inshita inono pa ng’anda e lyo inshita iikalamba baba na banabo ba ku sukulu nelyo ifibusa fimbi. Nga ca kuti abafyashi tabalelanshanya na bana babo, abana kuti balemona kwati pa ng’anda ya bafyashi babo, pa kusendama fye.

Ukubasalapula mu Kulinga: Ukusalapula kwendela pamo no kulungika uulufyenye no kumusambilisha nangu ca kuti limo no kukanda kuti kwakabilwa. Amapinda 15:5 yatila: “Umuwelewele asuula ukusalapula kwa kwa wishi, lelo uumfwila ukufunda alicenjela.” Umwaice te kuti ‘omfwile ukufunda’ nga ca kuti takuli abalemufunda. Lelo, ilyo abafyashi balesalapula abana, tabalingile ukucishamo. Tabalingile ukucishamo ukupeela abana babo amafunde ya kukonka, pantu ici kuti cakalifya abana babo ica kuti calenga napamo baleka no kuicetekela ukutila kuti bacita ifisuma. (Abena Kolose 3:21) Lelo te kutila ninshi abafyashi balingile ukutekelesha abana babo ica kuti balafilwa no kubasambilisha. Abafyashi nga bali no mulekelesha, kuti baonaula abana babo.b

[Futunoti]