UKULANSHANYA | IRÈNE HOF LAURENCEAU

Dokota Uwasambilila Ifya Mafupa Alondolola Ifyo Asuminamo

Ba Irène Hof Laurenceau, ni badokota aba ku calo ca Switzerland abasambilila ifya kulepula abantu abakwete ubwafya ku mafupa. Kale, baletwishika nga kwaliba Lesa, pa numa baishilesumina ukuti Lesa e ko aba kabili e wabumbile ifintu fyonse. Abalemba Loleni! balilanshenye nabo pa mulimo babomba ne fyo basuminamo.

Cinshi calengele ukuti musambilile ifya sayansi?

Ukufuma fye ku bwaice, nalitemenwe sana ifintu ifyo Lesa apanga. Nakulile mu mushi uusuma uo beta ati Richterswil, uwabela ku lulamba lwa Lake Zurich, mu calo ca Switzerland. Abafyashi bandi na bakalamba bandi balitemenwe sana ukunsenda ukuyatule-enda e lyo balenshimikila pa fya mweo ne fimuti twalemona umo twalepita.

Cinshi calengele ukuti musambilile ifya kundapa abalwele ba mafupa?

Batata balibombelepo mu cipatala pa nshita iinono, baleafwilisha badokota abalebombela mulya balepwila abantu. Ifyo balemona fyalengele batemwe sana incito ya kulepula abantu no kulailandapo sana. Naleumfwa bwino sana ifyo balelanda ica kuti napingwilepo ukusambilila ifya kulepula abantu. Natendeke ukusambilila ifya kulepula abalwele ba mafupa pantu nalitemwa ifyo amafupa ya muntu yapangwa. Abasambilila ifya kulepula abakwete ubwafya ku mafupa, bafwile ukulatontonkanya nga balya abasambilila ifya kupangapanga abo beta ati bainjiniya, pa kuti beshibe ifya kubika bwino amafupa, iminofu, e lyo ne mishipa ifilenga tule-enda.

Cimbi ico ng’umfwa bwino sana pali uyu mulimo momba, kumona abo ndeundapa batendeka ukupola. Ala ndomfwa bwino icine cine ukwafwa abantu.

Cinshi calengele mulemona kwati takwaba Lesa?

Ilyo nali umwaice, kwali ifintu fibili ifyalengele ntendeke ukulatwishika nga Lesa e ko aba. Ica kubalilapo, nasangile ukuti bashimapepo bamo kwi calici twaleya, bakwete imibele iyabipa kabili naleumfwa ububi icine cine. Ica bubili, bakafundisha bamo abalensambilisha sayansi basumine ukuti ifintu fyasangwike fye, takwaba uwafipangile. Ifi fine, e fyo na ine naishilesumina, maka maka ilyo naile ku yuniversiti.

Cinshi calengele musumine ukuti ifintu fyasangwike fye?

Nalicetekele sana ifyo ba profesa baletusambilisha. Na kabili, naletontonkanya ukuti filya ifinama fimo fyapalana mu fyo fyapangwa cilanga fye ukuti fyafumine ku cinama cimo cine kabili bushininkisho bwa kuti ukwaluka kwa mfyalo kulalenga kwaba imisango imbi iya finama.

Nomba cinshi calengele ukuti mwaluke mu fyo mwaletontonkanya?

Kasuba kamo, umunandi alinsendele ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova. Nalitemenwe sana ifyo abantu bali abatemwana e lyo ne fyebo ifisuma ifyo balesambilisha. Pa numa, umwanakashi umo uwa mutima uusuma alishilentandalila ku mwandi kabili namwipwishe ati, “Kuti nashininkisha shani ukuti ifyo Baibolo ilanda fya cine?”

Anangile amalembo ya mu Baibolo ayasobele ifilecitika mu nshiku shesu. Ku ca kumwenako, anangile amalembo umo Yesu asobele ukuti mu nshiku shakulekelesha, kwali no kuba inkondo mu fyalo fyalekanalekana, “ifinkukuma ifikalamba,” kabili kwali no kuba sana “ifikuko ne fipowe.”a Anangile amalembo na yambi ayalanga ukuti abantu bali no kuba fye icibebebe kabili abaitemwa e lyo bali no kuba ne mibele na imbi iyabipa, kabili iyi ine e mibele iseekele sana muno nshiku.b Tapakokwele, natendeke ukusambilila Baibolo kabili naishile iluka ukuti ifyo ilanda lyonse filacitika. Natendeke ukutontonkanya sana pa fyo nasumine ukuti ifintu fyasangwike fye.

Bushe ifyo mwasambilile pa bumi fyalimwafwile ukwishiba ifyo ubumi bwatendeke?

Ee. Ilyo natendeke ukusambilila Baibolo, nalesambilila ifya kubombela pa makufi ya bantu. Mupepi no mwaka wa 1970, basayansi batendeke ukusambilila sana pa fyo ikufi lyapangwa. Basangile ukuti, ikufi talyongama fye ukulola ku numa, lelo lilashinguluka no kusela ukwabula ubwafya, ici e cilenga no kuti tule-enda, ukushana, no kucita ifintu fyalekanalekana.

Abasambilila pa fyo amakufi yabomba, balyesha pa myaka 40 ukuti bapange ikufi, lelo balifilwa ukupanga ilingabomba filya fine ikufi lya cine lyaba, pantu lyapangwa mu musango waibela nga nshi. E lyo kabili amakufi ayo bapanga yalonaika bwangu. Nangu bapangile ifintu ifyakosa shani yalapwa, kanshi umuntu nga abomfya ikufi lya kupanga pa myaka 20, abapanga balatemwa sana. Ikufi lya muntu lyapangwa ne nsandensande ishitwalilila fye ukupangwa cipya cipya. Ifyo ikufi lyapangwa filanshinina ukuti, ifintu tafyasangwike fye lelo kwaliba Lesa uwakwata amano uwafipangile.

Cinshi calenga ifya mweo fimo ukupalana e lyo bushe ukwaluka kwa mfyalo kuti kwalenga kwaba ifya mweo fimbi?

Ukupalana kwa fya mweo kulangilila fye ukutila umuntu umo wine e wafipangile. E lyo kabili, ukwaluka kwa mfyalo takulenga kwaba imisango ipya iya fya mweo, lelo ukwaluka kwine e kulenga ne mfyalo shasuka shaonaika. Ku ca kumwenako, ubusanso limo kuti bwalenga abantu ukumwenamo lelo te kuti buwamye ifintu. Tutile kuli abalwani abaleisa mu kusansa umusumba mwikalamo abalefwaya ukupita pa bulalo, e lyo ishitima lyapunka mu bulalo baciba no kupitapo. Kwena ici kuti calenga mwacingililwa, lelo ubu busanso te kuti buwamye imikalile ya bantu mu musumba. E fyo ciba ne mfyalo nga shilealuka, tashilenga ifya mweo ukuwaminako. Kabili, uku kwaluka te kuti kulenge kwaba icintu icapangwa bwino nga ikufi lya muntu nelyo ifilundwa fimbi ifya mubili wa muntu.

Cinshi calengele ukuti mube Inte ya kwa Yehova?

Ilyo natendeke ukusambilila ifyo Baibolo isambilisha, imikalile yandi yaliweme nga nshi. Na kabili, mu 2003, nailesangwa ku kulongana kwa Nte sha kwa Yehova ukwa bantu abafuma mu fyalo ifingi. Kulya nailemona ifyo ba Nte baikatana kwati lupwa fye lumo, nangu ca kuti bamo wali e muku wakubalilapo ukumonanapo. Nalimwene ukuti uku e kutemwana kwa cine cine kabili ici calengele ntendeke ukufwaya ukuba Inte ya kwa Yehova.

[Amafutunoti]

[Amashiwi pe bula 8]

Ukwaluka kwa mfyalo te kuti kulenge kwaba icintu icapangwa bwino nga ikufi lya muntu