Isambililo 1

Ukulanda Amashiwi ya Kutemuna aya Cine

1-3. Ni shani fintu imilandile ya buntunse yatendeke, kabili yalundulwilwe shani?

¹ Yehova e Kalenga mukalamba wa milandile. Ilumbo lyonse lifwile ukuya kuli wene pali iyi nshila ya kusungusha iya kumfwaninamo pa kati ka fibumbwa fya mucetekanya. Kabili apo conse ico Lesa acita cisuma, kuti twashininkishe fyo ica bupe cakwe ica milandile ku muntu ku kutendeka cali cimo ica ifyo ‘fya bupe ifyafikapo’ ifyaloshiwako mu Baibolo pali Yakobo 1:17. Ukulosha ku milandile ya buntunse, Ludwig Koehler, incenshi ya mashiwi, alembele ati: “Icicitika mu milandile, ifyo ulusase lwa kwiluka lubalamuno mupashi, . . . ukusanguke shiwi lyasoswa, cipelenganya ukumfwikisha kwesu. Imilandile ya buntunse ni nkama; ca bupe ca bulesa, cipesha amano.”

² Muli ifyo pa kubumbwa kwakwe Adamu apeelwe ubutala bwa mashiwi. Kabili alikwete na maka ya kupanga amashiwi ayapya. Mu cine cine alipeelwe amaka ya kulanda kwa kufumamo cimo. Taali na kulumbulula fye amatontonkanyo yakwe mu milandile isuma epela, lelo na kabili ali na maka ya kumfwe milandile. Tusambilila ici ukufuma ku cishinka ca kuti Lesa alandile kuli Adamu, ukupeela amakambisho kuli wene. Mu kukonkapo, Adamu alelanshanya na Efa.—Ukute. 1:27-30; 2:16-20.

³ Nangu cibe fyo, pa nshita ya bubifi bukalamba pe sonde, pa lupungu lwa Babele, Lesa afulungenye milandile ya bantu. (Ukute. 11:4-9) E co ilelo kwabelako indimi ishingi, ubwingi bwa isho shakwate nsoso shalekanalekana. Shimo isha ishi ndimi shilandwa no tumabumba tunono twa mishobo na shimbi shilandwa na mamilioni ya bantu. Imilandile ya muntu, ukupalo muntu wine, yalibotelela nga nshi ukufuma ku kupwililika kwa iko ukwa kutendekelako. Ilingi imilandile yakwe ibomfiwa ku kwananyo bufi no kwalula abantu ukufuma kuli Lesa.

4. Ni shani tulingile ukubomfya amaka yesu aya milandile?

⁴ Ifwe, pamo nga batumikishi ba kwa Yehova, ku lubali lumbi, tufwayo kubomfya bwino amaka ya milandile. Twakwate shuko lya kulanda ku bantu pa lwa kwa Lesa wa cine no kwakana na bo ubukombe bwakwe ubucincimusha ubwa bumi bwa ciyayaya mu calo cipya icalungama. Ku kutwafwilisha ukucite ci mu kufumamo cimo cino Icitabo ca Kutungulula Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi calipayanishiwa.

5, 6. Mulandu nshi cabele cacindamisha ukuti ico tulelanda cibe cine?

⁵ Ukulanda amashiwi ya cine. Ukubomfya bwino amaka ya milandile kufwaya ukuti cintu tulanda cileba lyonse cine, mu kumfwana kwakumanina ne Cebo ca kwa Lesa. Ubufi te kuti bupeele ubutuntulu bwa ku mupashi kuli bakakutika. E co umutumwa Paulo mano mano akonkomeshe ati: “Konke cipasho ca fyebo fituntulu, ifyo waumfwile kuli ine.” Mulandu nshi? Pantu ico “cipasho ca fyebo fituntulu” cafumine kuli Lesa. (2 Tim. 1:13) Paulo asokele ati bamo “bakapusula amatwi yabo ku Cine,” lelo alangile ifyo icintu calungama ‘kubile cebo,’ Icebo ca kwa Lesa. E co tulingile ukukakatila ku Cebo ca kwa Lesa ica cine, ukucibomfya nge citendekelo ca kushimikila konse no kusambilisha kuntu tucita.—2 Tim. 4:1-5.

⁶ Twalishiba bwino ifyo icebo calungama icalandwa pa nshita iyene kuti calenga umo ukuba mu nshila ya ku bumi bwa muyayaya nelyo ukumwafwilisho kwikala mu nshila ya ku bumi. (Amapi. 18:21; Yako. 5:19, 20) E co ukubomfya kwalinga ukwa mashiwi kwaba ukwacindamisha kuli umo umo uwa ifwe fwe batumikishi, kabili Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi lifwayo kwebekesha ici cishinka.

7-9. Mashiwi ya musango nshi ilingi yaba ayacilapo kufumamo cimo?

⁷ Ukusala kwa Mashiwi. Amashiwi yabelapo ukupisha amatontonkanyo nelyo imfundo ukufuma ku muntontonkanya wa kwa kalanda ukuya kuli bakomfwa bakwe. Ici kuti cacitwa mu kutunguluka nga ca kuti fye kalanda alesala mashiwi ayalelumbulula amatontonkanyo yakwe mu kulungika kabili ayaishibikwa nelyo ayengeshibikwa mu kwanguka kuli bakomfwa bakwe. Ukusala kwa mashiwi ukwa kufumamo cimo takwisa mu kwanguka mu kutendeka. Nangu fye ni mfumu ya mano Solomone, kalonganika wa mu Israele, ‘alelingulula no kufwayafwaya, alondolole milumbe iingi. [Kalonganika, New World Translation] afwaile ukusange fyebo fya kutemuna, no kulembo kwalondoloka ifyebo fya cine.’ (Luk. Mil. 12:9, 10) E co cifwaya ukubombesha kwa muntontonkanya, ukufwayafwaya no bupingushi busuma pa kusanga amashiwi ya kutemuna. Pa cikomo 11 ica cipandwa ca Baibolo cimo cine, ukufumamo cimo kwa mashiwi yasalwa bwino bwino kwalilangililwa. “Ifyebo fya ba mano” fyapashanishiwa ku “fya kusoswelako” ifituninkisha no kukoselesha abantu mu nshila ya ku bumi.

⁸ Ukwangusha amashiwi ni cimo ica fishinte fya kubalilapo ukusambilila. Amashiwi tayalekabila ukupikana nelyo ukukosa pa kulenge milandile ukuba iya kufumamo cimo. Na kuba, ukwangusha e makii ya ku kumfwikisha na muli fyo ica kwaafwa cikalamba ku kwibukisha. Cinshi cingacilapo kwanguka lelo icapuulama ukucila pali aya mashiwi ya kwiswila aya Calembwa ca Baibolo ayatila: “Ku kutendeka Lesa alengele umuulu na pano isonde”? Te kuti uyalabe. E fyaba ne nsondwelelo ya kwa kalonganika wa mano pa numa ya kwetetula kwakwe konse iya kuti: “Bela Lesa akatiina, baka amafunde yakwe; pantu ici e ca buntunse bonse.”—Luk. Mil. 12:13.

⁹ Tufwaya ukusengauka amashiwi ayafimbilikisha ukumfwika kwalengama ukwa cine ca kwa Lesa. Tatufwaya ‘ukufiso kupanda amano ku fyebo ifyabula amano.’ (Yobo 38:2) Pantu nani engomfwa no kwiluka “ipenga nga lyalila icililelile”?—1 Kor. 14:8.

10, 11. Ni shani Yesu abe ca kumwenako kuli ifwe mu kulanda?

¹⁰ Ifwe bonse kuti twamwenamo mu ca kumwenako cisuma ica kwa Kristu Yesu. Ukulumbulula kwakwe ukwayanguka ne filangililo fyafumine ku fya kucitika fyaseeka ifya mu bumi fyakwete ica kufumamo ca maka pali bakakutika. Ibukishe lyashi lyakwe apeele pa lupili lwapaleme ku Kapernahumu, nga fintu lyaba mu fipandwa ica cisano ukupulinkana ukufika ku ca cinelubali ifye Landwe lya kwa Mateo. Bushe yali milandile ya bunjishikweba bwa kuwaminisha? Iyo. Bushe yali mashiwi ya kupelenganya? Awe. Yesu ayangilwe ku kulenge cine ukuba mu mintontonkanya pa kuti cingambukila imitima ya bantu. Mu cine cine akwete umuntontonkanya wa kwa Wishi, Yehova. Imilandile yakwe e ca kumwenako cawamisha ku batumikishi ba kwa Yehova bonse.

¹¹ Twilapeelula ukusonga kwa maka ukwa mashiwi ya cine ayalengama, ayaanguka, ayasoobolwa bwino. Kuti yatemuna, kuti yapuutamo, kuti yalenga umo ukubombelapo. Ku lwa lyashi lya kwa Yesu ubulondoloshi bwa pali Luka 4:22 butila bakakutika bakwe ‘bonse balemushimiko busuma, no kusunguka pa fyebo fya kusenamina ifyalefuma mu kanwa kakwe.’ Abatumwa bakwe, na bo, basangile bakakutika baswatuka abengi. Balibasangile nangula abaYuda balumbuka aba ilya nshita bailwike ukuti balya batumwa baali abantu “abashasambilila kabili batuutu.” (Imil. 4:13) Mulandu nshi? Basambilile inshila yabo kuli Shikulwibo, Kristu. Bushe ico tacili ca kukoselesha cikalamba ku batumikishi ba kwa Lesa ilelo, bonse abanono na bakalamba?

12. Ni shani fintu abafyashi bengafwilisha abana babo ukusambililo kuilumbulwila bwino?

¹² Abafyashi kuti babombesha ku kwafwilisha abana babo ukuilumbulwila bwino abene beka. Pa ŋanda imilandile ya cila bushiku iisuma kuti yalimbwa, ku ca kumwenako na mu kusambilisha. Ifishinte fya Baibolo, ifilingile ukutungulule milandile ya umo, kuti fyafwatikwa pa mintontonkanya yacaice. (Amala. 6:6-9) Indupwa ishingi shipoosako amaminiti yanono ulucelo lumo na lumo ku kulanshanye lembo lya Baibolo ilya bushiku nga fintu lyatantikwa mu katabo ka Ukubebeta Amalembo Cila Bushiku, na pa tushita tumbi babelengela capamo ukufuma mu Ulupungu lwa kwa Kalinda nelyo Loleni! Uku kwaba kukansha kwawamisha ukwa lupwa, ukulunda amashiwi ayapya ku butala bwabo ubwa mashiwi no kulanga ifyo aya mashiwi yengalumbululwa mu kutemuna ku kulanshanya kwacilapo ukufumamo cimo na bambi. Muli iyi nshila, na kabili, ulupwa lulakwato muntontonkanya wa kwa Yehova pa milandu, kabili imilandile yabo ikabelebeshe co.

13-16. Pa kunonkelamo mu kukumanina mwi Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi, cinshi ico tufwile ukucita pa lwesu?

¹³ Ukulunduluka ukupitila mu kwakana mwi Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi. Mu kuba no kwafwilisha kwa kosi wa kusambilila uwatantikwa muli cino Citabo ca Kutungulula, ifwe bonse abafwaisho kulunduluka mu butumikishi tukafwilishiwa ukubomfya “ifyebo fya kutemuna . . . ifyebo fya cine.” Te mulandu no mushinku nelyo amasomo ya ku mubili, nga washintilila pa kutungulula kwa kwa Yehova na pa mupashi wakwe kuti walunduluka mu butumikishi bwa Bwina Kristu. Lelo calibe cafwaikwa kuli iwe ukubikako kubombesha kukabilwa. Ulekoseleshiwa ukuba ‘no mute ku fintu ifi, ukwikalilila muli ifyo, ukuti ukulunduluka kobe kumoneke kuli bonse.’—1 Tim. 4:15.

¹⁴ Ukubombesha kuli umo umo uwesu kusanshamo ukupampamina pa kulasangwa ku kulongana kwa cilonganino konse ukwa bantu ba kwa Yehova, kabili lyene ukulakonkamo no yo mupampamina. Ukucilisha pa fiputulwa fya kukumana kwa mulungu no mulungu ifya Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi pakabapo ukwafwilisha ukukapayanishiwa pa kuti wingafikilisha ukupanda mano ukwa mutumwa Paulo ukwa kuti: “Cincilo kuipeela kuli Lesa ngo wasuminishiwa, umubomfi uushingaba na ca kukwatilapo insoni, uulungiko kusose cebo ca Cine.”—2 Tim. 2:15.

¹⁵ Umuntu umo umo, umwaume nelyo umwanakashi, umunono nelyo umukalamba, uusangwa ku kulongana kwa cilonganino kuti alembesha no kumwenamo muli ili sukulu. Kuti walembesha nampo nga walibatishiwa nelyo iyo. Abo pambi bashakwata amasomo ya ku sukulu balingile ukwibukisha ukuti Lesa amwenene kabela ukuti ubukombe bwa Bufumu bwali no kumfwikwa ukwabulo kwankulako ku bengi aba mano mu nshila ya ku buntunse, abafyalwa abakankaala, aba masomo ya pa muulu ku mimwene ya calo. (1 Kor. 1:26-29) Lelo na kabili alishibile kabela ifyo abengi abasuulwa ku mimwene ya calo baali no kuumfwa bwene na mu kuitemenwa ukubushimikila ku bantu bambi abali ne nsala ya cine. Pa kulembesha muli ili sukulu kabili muli bucishinka ukukonkamo mu masambililo ya liko ukatungululwa ku kwishiba ukukakulenga ukusose fyebo fya kutemuna ifya cine ku ba mitima ya bufumacumi. Ici cikaba ku kupembesulwa kobe pamo pene no kupembesulwa kwa balekumfwa.

¹⁶ Icacindamisha pali fyonse, pa kuba umusambi wacincila uwa uyu kosi ukalafwaya, ku milandile ne micitile, ukufika kuli ico Imfumu Davidi ya Israele apepeele ukuti: “Lekeni fibe ifyasuminishiwa ku cinso cenu ifyebo fya mu kanwa kandi na matontonkanyo ya mu mutima wandi, mwe Yehova, Icilibwe candi icasansuka, kabili Umulubushi wandi.” (Ilu. 19:14) Umwina Kristu onse alingile ukukwato kufwaisha kwakosa ukwa kulanda bwino, pa tushita tonse ukulabomfya amashiwi ayakaba aya kutemuna kuli Kabumba. Isukulu lya Butumikishi bwa Teokrasi litambika kuli iwe ukwaafwa kwabamo mutengo mu kufika pali ubo buyo.