Isambililo 6

Mulandu Nshi Kwabela Ukucula Kwafula Ifi No Lufyengo?

1, 2. Mu cilolwa ca ca kukumanya ca buntunse, fipusho nshi pambi fingepushiwa?

¹ Nangu cibe fyo, nga ca kuti Uwabako Uwapulamo afwaile ukuti abantu bapwililika bekale pe sonde kuli pe na pe pa kati ka mibele ya paradise kabili nga ca kuti iyo icili e mifwaile yakwe, mulandu nshi kushabela paradise nomba? Mu cifulo ca ico, mulandu nshi, umutundu wa muntu wakumanishisha imyanda ya myaka yafule fi iya kucula no lufyengo?

² Ukwabulo kutwishika, ilyashi lya kale ilya buntunse lyaisulamo ukupelelwa ukulengwa ne nkondo, ukucimfya kwa kutekela ku maka, ukuliila pa mutwe, ulufyengo, ubupiina, akayofi, ukulwala, ne mfwa. Mulandu nshi ifintu fyabipa ifyafule fi fyacitikila ku finakabupalu fyafule fyo ifya kaele? Nga ca kuti Lesa alikwata amaka yonse, mulandu nshi asuminishisha icipimo cakule fi ica kucula pa makana ya myaka? Apantu Lesa aelengenye no kubika mu muyano ukubumbwa konse mu kuwamishe fi, mulandu nshi engasuminishisha icimfulumfulu no bonaushi pe sonde?

Ica Kumwenako

3-5. (a) Cilangililo nshi cingatwaafwa ukumfwikisha umulandu Lesa wa muyano engasuminishisha icimfulumfulu pe sonde? (b) Ni cili kwi ica fya kusalapo fyalekanalekana icilinga imibele ukukuma kwi sonde?

³ Lekeni tubomfye ica kumwenako ku kulangilila umulandu Lesa wa muyano engasuminishisha icimfulumfulu pe sonde. Elenganya, twapaapaata, ukwenda mu mutengo no kusange ŋanda. Ilyo uleceeceeta iŋanda, wamono kuti ili mu cimfulumfulu. Amawindo yalitobeka, umutenge walyonaika icabipisha, imbao sha ku mutenge wa pa lukungu shalitulaika, iciibi cikobeme fye pa kela kamo, ne mipaipi ya menshi taibomba.

⁴ Pa kulolekeshe fi fyonse ifyaonaika, bushe kuti wasondwelela ukuti takwali kelenganya walamuka uyo mu kucitikako aelengenye iyo ŋanda? Bushe icimfulumfulu kuti cakushinina ukuti ni cela mushuke fye e yaleteleko iŋanda? Nelyo nga ca kuti wasondwelele ukuti umuntu umo aelengenye no kukuula yene, bushe kuti wayumfwo kuti uyu muntu ali uushacenjela kabili uushitontonkanya?

⁵ Lintu wabebeta icikuulwa mu kukumanina kwacilapo, wamono kuti mu kutendeka casuntinkanishiwe bwino kabili capeela ubushininkisho bwafula ubwa kusakamana kwabikwako amano. Lelo nomba cilalaike fye kabili cileya ku kubongoloka. Cinshi cintu ifyaonaikako ne mpika filelanga? Kuti fyatubulula ukuti (1) umwine alifwa; (2) aba ni kakuula wakampuka lelo tali na kabili uwasekelela mu ŋanda; nelyo (3) pa kashita kanono alipeela icikuulwa cakwe ku bekalamo aba kusonkela abashitasha. Icalekeleshako calipalana ku mibele ukukuma kuli ili sonde.

Icalubeneko

6, 7. Cinshi cacitike kuli Adamu na Efa lintu batobele ifunde lya kwa Lesa?

⁶ Ukufuma ku calembwa ca mu kubangilila ica Baibolo, tusambilila ukuti tayali mifwaile ya kwa Lesa ukuti abantu balecula no kufwa. Abafyashi besu aba ntanshi, Adamu na Efa, balifwile pantu fye bakeene ukumfwila Lesa. (Ukutendeka, ifipandwa 2 na 3) Lintu bakeene ukumfwila, tabalecita na kabili ukufwaya kwa kwa Lesa. Balifumine pe samba lya kusakamana kwa kwa Lesa. Mu ca kufumamo, baliikulukwile abene ukufuma kuli Lesa, “akamfukumfuku ka mweo.”—Ilumbo 36:9.

⁷ Ukupala mashini iyo iiya ilenaka no kwiminina lintu yakulukulwa ukufuma ku ntulo ya iko iya malaiti, imibili yabo ne mintontonkanya fyalibongolweke. Pamo nge ca kufumamo, Adamu na Efa balibotelele, ukukota, na mu kupelako balifwile. Cinshi cacitike lyene? Babwelele uko bafumine: “Uli lukungu, kabili ku lukungu e ko ukabwelela.” Lesa ali nabasoka ukuti imfwa yali no kuba e ca kufumamo ca kubulwe cumfwila ku mafunde yakwe: “Ukufwa ukafwa.”—Ukutendeka 2:17; 3:19.

8. Ni shani fintu ulubembu lwa bafyashi besu aba ntanshi lwayambukile ulupwa lwa buntunse?

⁸ Te bafyashi besu aba ntanshi beka bafwile lelo intuntuko shabo shonse, umushobo wa buntunse apo wapela, na bo balafwa. Mulandu nshi? Pantu ukulingana na mafunde ya mfyalo, abana bapyana imibele ya bafyashi babo. Kabili ico abana ba bafyashi besu aba ntanshi bapyene cali kukanapwililika ne mfwa. Pa Abena Roma 5:12 patwebo kuti: “Ulubembu lwaingilile mu muntu umo [Adamu, icikolwe ca mutundu wa muntu] pano isonde, ne mfwa yaingilile mu lubembu; e fyo ne mfwa yayambukile ku bantu bonse, pantu bonse balibembwike [pa kupyana ukukanapwililika, uko e kuti, ukukongama kwa lubembu].” Kabili apo ulubembu, ukukanapwililika, ne mfwa fyaba fye e fintu abantu baishiba, bamo bamona fyene nge fya cifyalilwa kabili ifishingasengaukwa. Lelo, abantunse ba kubalilapo babumbilwe mu kuba na maka no kufwaisha kwa kwikala kuli pe na pe. E mulandu wine abantu abafulilako basangila icilolelo ca kuti ubumi bwabo bukepifiwa ku mfwa ukube ca kupelenganya.

Mulandu Nshi Pa Nshita Yalepe Fi?

9. Mulandu nshi Lesa asuminishisha ukucula ukutwalilila pa nshita yalepe fi?

⁹ Mulandu nshi Lesa asuminishisha abantunse ukuicitile fyabo pa nshita yalepe fi? Mulandu nshi asuminishisha ukucula ukubako pa myanda ya myaka yonse iyafule fi? Umulandu umo uwakatama wa kuti ifikansa fyacindama fyalimishiwe: Ni ani akwata insambu isha kuteka? Bushe Lesa alingile ukuba Kateka wa bantunse, nelyo bushe kuti baiteka abene beka mu kutunguluka ukwabula wene?

10. Maka nshi yapeelwe ku bantunse, mu kuba na kushingamwa nshi?

¹⁰ Abantunse babumbilwe mu kuba no kuisalila, uko e kuti, mu kuba na maka ya kusala. Tabapangilwe nga maroboti nelyo inama, ishitungululwa maka maka ku mununsha. E co abantunse kuti basala uo bali no kubombela. (Amalango 30:19; 2 Abena Korinti 3:17) Muli fyo, Icebo ca kwa Lesa cifundo kuti: “Ikaleni nga bantungwa, lelo te kukwato buntungwa nga kabepesho ka kucitilamo ububi, lelo mwikale nga basha ba kwa Lesa.” (1 Petro 2:16) Nangu cibe fyo, ilintu abantunse balikwata ica bupe cawamisha ica kuisalila, bafwile ukupokelela ifya kufumamo fya kusalapo kwabo ukwa ncitilo.

11. Cinshi cingaba fye e nshila ya kusanga nampo nga inshila ya bucaibela ukufuma kuli Lesa kuti yatunguluka?

¹¹ Abafyashi besu aba ntanshi bacitile ukusalapo kwalubana. Basalile inshila ya bucaibela ukufuma kuli Lesa. Ca cine, Lesa nga alipeye bacipondoka babili aba ntanshi ilyo line fye pa numa babomfeshe bubi bubi ukuisalila kwabo. Lelo ico nga tacapwishishe ifikansa ukukuma ku nsambu sha kwa Lesa isha kuteka pa bantunse. Apantu abantunse babili aba ntanshi bafwaile bucaibela ukufuma kuli Lesa, icipusho cifwile ukwasukwa: Bushe ilya nshila yali no kufumamo ubumi bwa nsansa, ubwatunguluka? Inshila fye yeka iya kusanga ico yali kuleka abafyashi besu aba ntanshi no bufyashi bwabo ukuicitile fyabo, apantu uko kwali e kusalapo kwabo. Inshita yali no kulangilila nampo nga bantunse babumbilwe ukuba abatunguluka ukuiteka abene muli bucaibela kuli Kabumba wabo.

12. Ni shani fintu Yeremia apimunwine ukuteka kwa buntunse, kabili mulandu nshi ici cabele fyo?

¹² Kalemba wa Baibolo Yeremia alishibe icali no kuba ica kufumamo. Ukutungululwa no mupashi wa mushilo uwa maka uwa kwa Lesa, nelyo amaka yabomba, mu kubamo icine alembele ati: “Mwe Yehova, ninjishibo kuti te kwa muntunse ukwenda kwakwe; te kwa muntu uuleya ukushikimika amatampulo yakwe. Ndimuneni, mwe Yehova.” (Yeremia 10:23, 24) Alishibe ukuti abantunse bafwile ukukwata ukutungulula kwa mano ya ku muulu aya kwa Lesa. Mulandu nshi? Ni pa mulandu fye wa kuti Lesa tabumbile abantunse ukuba abatunguluka ukwabula ukutungulula kwakwe.

13. Cinshi cintu ifya kufumamo fya makana ya myaka aya kuteka kwa buntunse fyalanga mu kukanatwishika?

¹³ Ifya kufumamo fya makana ya myaka aya kuteka kwa buntunse filanga mu kukanatwishika ukuli konse ukuti tacaba mu bantunse ukutungulula imilandu yabo abene ukwabula Kabumba wabo. Pa kuba nabesha cene, e bali fye no kupeelwa umulandu ku fya kufumamo fyabamo akayofi. Baibolo icilengo kumfwika ukuti: “Cilibwe icasansuka [Lesa], ya mpomfu imicitile yakwe; pantu imibele yakwe yonse bupingushi: Lesa wa cishinka kabili uwabulo bupondamishi, uwalungama kabili uwatambalala. Bayonaula—tabali bana bakwe, e kalema kabo.”—Amalango 32:4, 5.

Lesa Ali no Kucilima Bwangu Bwangu

14. Mulandu nshi Lesa na kabili ashakashinshibikile ukucilima kwakwe mu milandu ya buntunse?

¹⁴ Pa kuba nasuminisha ukulangisha kwakumanina ukwa kufilwa kwa kuteka kwa buntunse mu kati ka myanda ya myaka iya nshita, Lesa nomba kuti aselela ku ntanshi ku kucilima mu milandu ya buntunse no kulete mpela ku kucula, ubulanda, ukulwala, ne mfwa. Pa kuba nasuminisha abantunse ukufika ku cipimo ca pa muulu ica kutunguluka kwabo muli sayansi, amaindastri, imiti ya cipatala, ne mbali shimbi, takuli na kabili ukukabila kuli Lesa ukusuminisha imyanda ya myaka yalundwako iya nshita ku bantunse aba bucaibela kuli Kabumba wabo ukulangilila nampo nga kuti baletako icalo ca paradise, ica mutende. Tabacileta kabili te kuti bacilete. Bucaibela ukufuma kuli Lesa bwafumamo icalo icakankala, ica lupato, ica kulenge mfwa.

15. Kufunda nshi ukwa Baibolo tulingile ukumfwila?

¹⁵ Ilintu kwalibako bakateka bafumaluka abafwaisha ukwaafwako umutundu wa muntu, ukubombesha kwabo takwatunguluka. Ukuli konse ilelo kwabako ubushininkisho bwa kubongoloka mu kuteka kwa buntunse. E mulandu wine Baibolo ifundilo kuti: “Mwitetekela bakankaala, nangu mwana wa muntu uo takuli ukupususha muli wene.”—Amalumbo 146:3.

[Icikope pe bula 24, 25]

Nelyo fye ni bakateka ba mu calo abafumaluka tababa na maka ya kuletako icalo ca paradise, icabamo umutende