Bushe Mwakwata Umupashi Uushifwa?

BUSHE umuntu nga afwa aya mu kuba uwa mweo kumbi? Ico cipusho calipesha amano abantu pa myaka iingi sana. Pa myaka iingi, abantu mu mitundu yonse balibebeta uyu mulandu kabili bapanga ifisumino fyapusanapusana.

Abengi pano isonde basumina ukuti “umupashi” ulapusuka ilyo umuntu afwa. Bushe kwaba icifuma mu mubili wa muntu no kutwalilila ica mweo ilyo afwa? Bushe umupashi waba mu muntu cinshi? Cinshi cicitika kuli wene nga twafwa? Icebo ca kwa Lesa icapuutwamo, Baibolo calikwata ifyasuko fya cine kabili ifyaumfwika kuli ifi fipusho.

Umupashi Cinshi?

Muli Baibolo, amashiwi yapilibulwa “umupashi” yalosha fye ku “mupu.” Lelo tayalosha fye ku kupeema. Ku ca kumwenako, kalemba wa Baibolo Yakobo, atila: “Umubili umwabulo mupashi [walifwa].” (Yakobo 2:26) E co, umupashi cintu icilenga umubili ukuba no bumi.

Aya maka yapeela ubumi te kuti yabe fye mupu, nelyo umwela, uupita muli bapwapwa. Mulandu nshi? Pantu pa numa ya kuleka ukupeema, insandesande sha mu mubili shilatwalilila ukuba ishituntulu pa nshita inono—Icitabo ca The World Book Encyclopedia citila “pali baminiti abengi.” E co, umuntu uulekele ukupeema kuti apuupuutulwa, kabili kuti bafumya ifilundwa mu mubili wakwe no kufibika mu mubili wa muntu umbi. Lelo, lintu amaka ya bumi ayashimoneka yafuma mu nsandesande sha mubili, nangu bengabombesha shani, te kuti babweshe ubumi. Umupu nangu ufule shani te kuti upuupuutule ulusandesande nangu fye lumo. E ico, umupashi, waba maka yashimoneka, ayabalamuna ubumi—ayalenga insandesande ukuba no bumi. Aya maka ya bumi yatungililwa no kupeema.—Yobo 34:14, 15.

Bushe uyo mupashi ubomba fye mu bantunse? Baibolo ilatwafwa ukusanga icasuko calungama kuli ici cipusho. Imfumu ya mano Solomone, yalembele ati: “Nani aishibo mweo [mupashi, NW] wa bana ba bantu ukuti unina ukuya mu muulu, no mweo [mupashi, NW] wa nama ukuti utentemukila pa nshi?” (Lukala Milandu 3:21) E co, cisoswa ukuti inama na bantu bene balikwata umupashi. Kuti caba shani ifyo?

Umupashi, nelyo amaka yabomba, kuti twayalinganya ku malaiti yabomba muli mashini nelyo icipe ca malaiti. Amalaiti yashimoneka kuti yatwafwa ukubomba incito shapusanapusana, ukulingana no musango wa cipe yalepeela amaka. Ku ca kumwenako, icitofu kuti cakaba, kompyuta kuti yatupeela ifyebo ne fipendo, televishoni kuti yaleta ifikope na mashiwi. Lelo, amalaiti tayamoneka nge cipe ico yalepeela amaka. Yatwalilila ukuba amaka fye. Amaka ya bumi na yo tayasanguka nge cintu ico yalenga ukuba no mweo. Tayakwata mibele ya muntu, na kabili tayatontonkanya. Bonse bene, abantu ne nama “bakwata umupashi umo.” (Lukala Milandu 3:19, NW) Kanshi, umuntu nga afwa, umupashi wakwe tautwalilila ukubako ku cifulo cimbi nge cibumbwa ca mupashi.

Kanshi ninshi, abafwa baba shani? Kabili cinshi cicitika ku mupashi umuntu nga afwa?

“Ku Lukungu E ko Ukabwelela”

Ilyo umuntu wa ntanshi, Adamu, atobele ifunde lya kwa Lesa ku mufulo, Yehova amwebele ati: “Ukalalye cilyo ku mabe ya pa cinso cobe, ukasuke aubwelela ku mushili umo wabuulilwe; pantu uli lukungu, kabili ku kulungu e ko ukabwelela.” (Ukutendeka 3:19) Bushe Adamu ali kwi ilyo Yehova ashilamubumba ukufuma ku lukungu? Kwena taliko! Taali nangu kumo. E co, ilyo Yehova Lesa asosele ukuti Adamu ‘akabwelela ku lukungu,’ aloseshe mu kuti Adamu akafwa. Adamu tali na kukuukila ku calo ca mipashi. Ilyo afwa tali no kuba uwa mweo na kabili, ali no kuloba. Icilambu cakwe cali ni mfwa—ukukanaba uwa mweo—te kukuukila ku cifulo cimbi.—Abena Roma 6:23.

Ni shani ulwa bambi abafwa? Ifyo abafwa baba fyalilondololwa bwino pali Lukala Milandu 9:5, 10, apatila: “Abafwa bantu abashaishiba kantu nangu kamo, . . . takuli ica kucita nangu ca kwelenganya nangu kwishiba nangu mano ku Mbo uko uleya.” Kanshi imfwa kukanabako. Kemba wa malumbo alembele ati umuntu nga afwa, ‘ulafumo mupu [mupashi] wakwe, abwelela ku mushili wakwe, ubushiku bulya bwine yalaloba amatontonkanyo yakwe.’—Amalumbo 146:4.

Cintu cayeba ukuti abafwa tabaishiba kantu, tabacita kantu. Tabaishiba nangu kamo. Te kuti bamumone, te kuti bamuumfwe, nelyo ukulanda na imwe. Te kuti bamwafwe nelyo kumucusha. Tamufwile ukutiina abafwa nangu panono. Lelo, ciba shani ukuti umupashi ‘ulafuma’ ilyo umuntu afwa?

Umupashi “Wabwelela Kuli Lesa”

Baibolo itila, umuntu nga afwa, ‘umupashi ubwelela kuli Lesa uwaupeele.’ (Lukala Milandu 12:7) Bushe ici cilolele mu kuti umupashi cine cine ulapita mu lwelele ukuya kuli Lesa? Awe, iyo! Inshila Baibolo ibomfeshamo ishiwi lya ‘ukubwelelela’ taipinda ukwenda kwine kwine ukufuma ku cifulo cimo ukuya kuli cimbi. Ku ca kumwenako, abena Israele babulwo ubusumino baebelwe ati: “Bweleleni kuli ine, na ine ndebwelela kuli imwe, e fyo Yehova wa milalo asosa.” (Malaki 3:7) Ku bena Israele, ‘ukubwelela’ kuli Yehova kwalolele mu kuti bapilibuke, bashe inshila shabipa no kukonke nshila shalungama isha kwa Lesa na kabili. Na Yehova ali no ‘kubwelela’ ku bena Israele mu kuti ali no kusenamina abantu bakwe na kabili. Ukubwelela kwalandwapo konse kubili kulesanshamo, imibele ya mutima, te kukuuka ukufuma ku cifulo cimo ukuya ku cibiye.

Na pa mfwa pene, tapaba kukuuka kwa cine cine ukufuma pe sonde ukuya ku muulu ilyo umupashi “wabwelela” kuli Lesa. Ibukisheni ukuti, umupashi maka ya bumi. Ilyo ayo maka yafuma mu muntu, ni Lesa fye e uba na maka ya kuyabwesesha mu muntu. E co, umupashi ‘ubwelela kuli Lesa’ mu kuti isubilo lya kuba no mweo ku ntanshi ilya ulya muntu, nomba liba fye kuli Lesa.

Ku ca kumwenako, moneni ifyo Amalembo yasosa pa lwa mfwa ya kwa Yesu. Kalemba we landwe Luka atila: “E lyo Yesu abilikishe shiwi likalamba, ati, Tata, mu minwe yenu e mo ndetuulo mupashi wandi; na pa kusose fi alekele umweo.” (Luka 23:46) Ilyo umupashi wa kwa Yesu wafumine muli wene, tali mu nshila ya kuya ku muulu. Yesu tabuushiwe ku bafwa mpaka pa bushiku bwa citatu. Kabili papitile inshiku 40 pa kuti aye ku muulu. (Imilimo 1:3, 9) Lelo, ilyo alefwa, Yesu ashile umupashi wakwe mu minwe ya kwa Wishi, alicetekele sana mu maka ya kwa Yehova aya kumubwesesha ku bumi.

Ca cine, ni Lesa fye e wingabwesesha umuntu ku bumi. (Amalumbo 104:30) Mwandi ici calitupeela icilolelo cawamisha!

Isubilo Line Line

Baibolo itila: “Inshita ileisa, iyo bonse aba mu nshishi [sha cibukisho, NW] bakomfwamo ishiwi [lya kwa Yesu], no kufumamo.” (Yohane 5:28, 29) Ca cine, Yesu Kristu alaile ukuti ababa mu cibukisho ca kwa Yehova bakabuushiwa, nelyo ukubweshiwa ku bumi. Ukucila ukumfwa imbila sha bulanda pa lwa bantu abafwile, imbila sha kulenga ukwanga shikabilwa pa bakabweshiwa ku bumi. Fintu cikawama ukusengela abatemwikwa besu abafwa ukufuma ku nshishi!

Bushe kuti mwatemwa ukwishibilapo na fimbi pa fyo mwingamwenamo muli ili subilo Lesa atupeela? Twamukoselesha ukulembela ku keyala kali pe samba, pa kuti mukwateko broshuwa wa Imipashi ya Bafwa—Bushe Kuti Yakwaafwa Nelyo Ukukucena? Bushe mu Cintuntulu Eko Yaba?

Ukwambula kwa Malembo muli uyu trakiti kufumine muli Baibolo wa Cibemba, kano nga calangililwa mu kupusanako.