Icipandwa 10

Mulandu Nshi Uumunandi Ankalifiishe?

“Kerry aali munandi sana. Nga twainuka ku ncito, lyonse nalemusendako muli motoka yandi pantu ena taakwete. Nomba, tapaakokwele no kukokola, natampile ukulamona kwati icalengele ukuti uyu mukashana abe umunandi, mulandu wa fyo nakwete.

“Nga aingila mu motoka, alelanda fye pa foni nangu limbi kuti aletumina fye bambi utufyebo pa foni. Tatalile antashapo pa fyo nalemusendako, kabili alilekele no kulabikapo indalama sha mafuta ya mu motoka. Kabili amalyashi alelanda lyonse ya kulengulula fye abantu bambi. Nalifulilwe sana pa fyo nalesuulako fye ku fyo alecita iyi inshita yonse!

“Bushiku bumo naebele Kerry ukuti ndeleka ukulamusendako pa kufuma ku ncito. Ukutula fye apo namwebele ifi, tafwaya ukwangala na ine, kanshi na filya naletontonkanya ukuti uyu muntu antemwa fye pa mulandu wa fyo nakwata, ca cine. Ala kwena cilankalipa!”—E fyalandile Niko.

IFI kuti fyacitikila fye na bantu abomfwana sana. Abantu kuti baleumfwana fye bwino ica kuti konse ukuli umunankwe ninshi na o e kwali; ubushiku bwakonkapo, mwamona fye uko baleka ukulasoshanya. Cinshi cilenga bucibusa ubwali fye bwino ukupwa bwangu bwangu fye?

● Icacitike kuli Jeremi ca kuti ilyo cibusa wakwe akuukile kumbi ukutali ukwalepele amakilomita 1,600, ifintu fyalyalwike. Jeremi atile: “Ilyo akukile, tatalile antuminapo foni, ala nalefulwa.”

● Kerrin atampile ukumona ukuti umunakwe uo batemwanene nankwe sana pa myaka isano atendeeke ukumwalukila. Kerrin atile: “Imibele yakwe ne milandile yakwe fyalensakamika. Atampile ukulasuula ifintu ifyo ine nacindamike sana. Ilyo nafwaile ukuti tulanshanye, anjebele ukuti ine njimona kwati nine naishiba fye fyonse kabili anjebele no kuti nshimufwaya e lyo no kumfwana kwine tatumfwana sana!”

● Gloria ena bucibusa bwapwile fye ukwabula no kwenekela. Alandile ukuti: “Pa kubalilapo fye, twaleumfwana sana no munandi, kabili alenjeba ukuti nali fye nga nkashi nankwe uo afyalwa nankwe inda imo. Lyena, namwene fye uko aleka ukulacitila ifintu pamo na ine, kabili ifyo alelondolola ukuti e filengele, tafyaleumfwika no kumfwika.”

● Ubwafya bwali pali Lora na Daria bwatampile ilyo Daria apokele Lora umulumendo uo aleishishanya nankwe. Lora atile: “Alelanda nankwe pa foni inshita iikalamba nangu ca kuti alishibe ukuti naleishishanya no yu mulumendo. Umunandi uo natemwanene nankwe sana e wampokele umuntu nalefwaya ukuupwako, kanshi naluushile abanandi bonse babili pa muku umo!”

Cinshi Calengele?

Bonse tulalufyanya. E ico, te kuti tupape nga ca kuti bushiku bumo umunensu acita icingatukalipa nangu nga alanda amashiwi ayengatukalifya. Kwena nga kulanda fye icishinka, kuti waibukisha ukuti na iwe walikalifyapo abantu bambi. (Lukala Milandu 7:22) Umukashana we shina lya Lisa alandile ukuti: “Bonse tulalufyanya, kabili limo limo kuti twapusana, pantu imiti ipalamene taibula kukwesana.” Ilingi line nga mwapusanina pa kantu akanono kuti mwapwisha bwangu ubwafya nga mwalanshanya.

Nomba limbi na lyo, ico mwingapusanina no munobe te mulandu fye wa cintu cimo, lelo mulandu wa kwishiba ukuti iwe no munobe tamwalingana amano. Uleibukisha ukuti ilyo mulekula, ifyo watemwa ne fyo umunobe atemwa, filaaluka. Kuti wacita shani nga mwaleka ukumfwana no munobe?

Ifyo Mwingatampa Ukumfwana na Kabili

Bushe walikwetepo ica kufwala ico watemenwe sana icalepwike? Wacitile shani? Bushe walicipoosele, nangu walicibilile? Ifyo wacitile kuli ico ca kufwala cali fye ku fyo calepwike ne fyo wacitemenwe. Nga walitemenwe sana ico ca kufwala, nalimo walifwaile inshila ya kucibililamo. Ilingi line ifi, e fyo wingacita nga tauleumfwana na cibusa obe. Ciba fye ku ficitike kuli bucibusa bwenu ne fyo mwatemwana.a

Tutile umunobe akweba amashiwi yabipa nelyo akucita icabipa, nalimo kuti wasuulako fye nga filya Amalumbo 4:4 yalanda ayati: “Landileni mu mutima wenu, ilyo muli pa busanshi bwenu, no kuba tondolo.” E ico ilyo taulapwisha icibusa, ulingile intanshi ukutontonkanyapo sana. Bushe ifyo akucitile aakupangila fye? Nga tawishibe, mulandu nshi ushingamwena fye ukuti nalimo umunobe tacilafwaya ukukukalifya? Mu fingi ifyo alufyanya, kuti waleka fye ‘ukutemwa kwafimba pa membu ishingi.’—1 Petro 4:8.

Nalimo kuti waiceeceeta ukumona nga ca kuti na iwe wine naulufyanya. Ica kumwenako fye, tutile umunobe aebako bambi ilyashi lyobe ilya nkaama, bushe limbi mulandu wa kuti ni we walenga ukuti ebeko abantu bambi pa mulandu wa kuti ico wamwebele nacimukulila? Cimbi ico wingaipusha ca kuti, bushe limbi ni we ulenga ukuti abantu balekuseka pa mulandu wa kuba cilandelande nelyo pa mulandu wa kulanda ifya buwelewele? (Amapinda 15:2) Nga e fyo, uipushe we mwine auti, ‘Bushe iningile ukwalukako mumo mumo pa kuti umunandi alencindika?’

“Natulanshanye pa Ficitike”

Nomba nga te kuti usuuleko fye kuli ubu bwafya, kuti wacita shani? Nga cabe fyo kuti cawama wayatununuka umubiyo. Lelo taulingile ukuyako ilyo ukalipe. Baibolo yalanda ukuti: “Umuntu wa cipyu abalamuna ulubuli, lelo uukokola ukukalipa atalalika icongo.” (Amapinda 15:18) Kanshi ulingile ukulolela mpaka ubukali bwapwa e lyo wingayalanshanya no munobe.

Nga wayafika ku munobe, uleibukisha ukuti ico wilileko te ku ‘kubwesesha ububi pa bubi’ iyo. (Abena Roma 12:17) Lelo ni ku kuwikishanya no munobe. (Amalumbo 34:14) E ico ulingile ukulanda ifili mu mutima ukwabula ukupita mu mbali. Nalimo kuti wamweba auti, “Iwe na ine, kale sana twaishibana. Natulanshenye pa ficitike.” Nga waishiba icilengele ubwafya, ninshi te kuti cafye ukuwikishanya. Nangu ca kuti umunobe talefwaya ukuti mulanshanye, kuti waumfwa bwino pantu kwena iwe nawesha ukuti muwikishanye.

Kanshi ico ufwile ukwishiba ca kuti nangu “[kwaliba] bacibusa abafwaya ukuyonaula abene,” kwaliba ne “cibusa icilambatila ukucila munonko mwafyalwa nankwe.” (Amapinda 18:24) Nomba kwena, nangu fye icibusa cikose shani limo kuti mwapusana. Nga mwapusana, ulingile ukwesha na maka yonse pa kuti muwikishanye. Nawishiba, nga uli no mutima wa kufwaya ukupwisha ubwafya ubwingaba pali iwe no munobe ninshi ulekula na mano.

BELENGELAPO NA FIMBI MWI BUUKU 1, MU CIPANDWA 8

[Futunoti]

ILEMBO

“Mule-esha na maka yenu yonse ukuba aba mutende ku bantu bonse.”—Abena Roma 12:18.

IFYO WINGACITA NI FI

Ilyo taulalanda ifyo uletontonkanya, utale umfwe ifyo umunobe alalanda.—Amapinda 18:13.

NAWISHIBA . . . ?

Abantu abomfwana tababa fye pamo lyonse, balakwata ne fya kucita na fimbi. (Amapinda 25:17) Nomba nga ca kuti taulefwaya umunobe akwate ifibusa na fimbi kano fye iwe weka, ninshi icibusa te kuti citwalilile.

IFYO NDEFWAYA UKUCITA!

Nga ca kuti ndefwaya ukulanda no munandi pa fyo ankalifye, pa kutendeka ukulanshanya nankwe, kuti natila ․․․․․

Nangu nkalipe shani pa co umunandi andufyenye, ifyo nkacita pa kuti tutwalilile ukulaumfwana ni fi ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi bandi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

ULETIPO SHANI?

● Bushe limo cinshi cilenga bucibusa ukuya bulepwa?

● Kupusana kwa musango nshi uko wingasuulako fye, na uko ulingile ukulanshanya no munobe uukukalifye?

● Masambililo nshi ayasuma ayo wingasambilila nga ca kuti umunobe akukalifya?

● Finshi wingacita pa kuti limbi umunobe ekakukalifya na kabili?

[Amashiwi pe bula 95]

“Injishiba ifi naishiba nomba, nga nshalemona kwati ifibusa tafilingile ukulufyanya. Nga nalekutika ku fyo alelanda no kumutungilila ukucila ukulabika fye amano ku filubo fyakwe. Nomba nalishiba ukuti icibusa cakosa tacifwile ukupwa nangu ifintu fibipe shani.’’—E fyalandile Keenon

[Icikope pe bula 94]

Nga mwaleka ukumfwana no munobe ukuwikishanya nankwe kuti kwaba kwati kubila ica kufwala icalepuka