Icipandwa 4

Mulandu Nshi Batata na Bamayo Balekaniine?

“Nali na bamayo pa ng’anda ubushiku batata balekene na bamayo. Nshaishibe ifyalecitika pantu nali fye ne myaka 6. Naletamba TV, kabili naumfwile fye uko bamayo balelila no kupaapata batata ukuti beya. Batata bafumine mu muputule wa pa muulu ne cola no kwisafukama apo naikele e lyo bantomona no kunjeba ati, ‘Nalikutemwa sana.’ E fyo bafumine no kuya. Ukufuma bulya bushiku palipitile inshita iitali ukwabula ukumonapo batata. Ukutula iyo nshita, ndomfwa umwenso wa kuti bamayo na bo bene bakansha.”—E fyalandile Elaine, uuli ne myaka 19.

ABAFYASHI nga balekana, kuti camoneka kwati tawakabepo ne nsansa, kabili kuti wamona kwati nomba ukalacula fye no kuba uwa bulanda. Ilingi line abafyashi nga balekana abana balomfwilamo insoni, balasakamikwa kabili balakalipa, balomfwa umwenso ukuti bakalacula, bamona kwati e balenga, balapopomenwa, balapelelwa sana, kabili limo balafwaya no kulandula.

Abafyashi bobe nga balekene nomba line nalimo na iwe e fyo uyumfwa. E mulandu wine kabumba wesu atantikile ukuti abafyashi bonse babili balekushisha abana pamo. (Abena Efese 6:1-3) Ifi abafyashi bobe balekana, tawakulaba no mufyashi uo nalimo watemenwe sana. Daniel, uo abafyashi bakwe balekene ninshi ali fye ne myaka 7 atile, “Nalitemenwe sana batata kabili e bo nalefwaya ukulaikala nabo, lelo bamayo e bo icilye capeele insambu sha kutusunga.”

Ifilenga Abafyashi Ukulekana

Ilingi line abafyashi balafisa abana amafya balekwata, ne ci e cilenga abana ukupapa sana ilyo abafyashi babo balekana. Rachel uwali ne myaka 15 ilyo abafyashi bakwe balekene atile: “Calimpapwishe sana, pantu nalemona kwati abafyashi bandi balitemwana.” Kwena nangu ca kuti abafyashi balapusana sana, na lyo line abana tabenekela ukuti abafyashi babo kuti balekana kabili ilyo cacitika cilabakalipa sana!

Ifyupo ifingi fipwila pa mulandu wa bucende. Lesa alipeela insambu umufyashi wa kaele ukupwisha icupo no kuupa nelyo ukuupwa kumbi. (Mateo 19:9) Limo “ubukali no kootoka no musaalula” filalenga bamo ukulapuma abena mwabo kabili ici na co e cilenga icupo ukupwa. Umufyashi umo nga balemucusha kuti asalapo ukufuma ku cupo pa kutila apusushe ubumi bwakwe no bwa bana.—Abena Efese 4:31.

Bamo kwena balekanina fye apabula ne milandu ine ine. Bamo batila tabakwata insansa mu cupo cabo nelyo tabatemwana na bena mwabo, e ico balasalapo ukupwisha icupo ukwabula no kuti beshe ukupwisha amafya bakwete. Ifi tafisekesha Lesa ‘uwapata ukulekana.’ (Malaki 2:16) Yesu alilandilepo no kuti indupwa shimo kuti shaba na mafya nga umo pali bena aba Umwina Kristu.—Mateo 10:34-36.

Abafyashi bobe nga basalapo ukukanakwebako nelyo ukukanakulondolwela bwino ifyalengele ukuti balekane te kutila ninshi nabakupata. Pa mulandu wa kuti calibakalipa, nalimo kuti cabakosela ukulandapo. (Amapinda 24:10) Kabili kuti baleumfwa insoni sha kusumina ifilubo ifyo bonse balepanga ifyalengele ukuti balekane.

Ifyo Wingacita

Ishiba ifilekusakamika. Pa mulandu wa kuti ukulekana kwa bafyashi bobe kuti kwayalula imikalile yobe, kuti watendeka ukusakamikwa pa fintu ifishalekusakamika kale. Kanshi icingakwafwa kutala waishiba ifilekusakamika e lyo no kwesha ukubombelapo. Pa fili pe samba congapo ✔ ifyo ulemona ukuti e fikusakamika sana, nga tapali ilembele apaleti “Fimbi.”

□ Abafyashi nashala nabo, na bo bene bakansha.

□ Twakulacula.

□ Imona kwati ni ne nalengele ukuti balekane.

□ Nga naupa nelyo ukuupwa, icupo candi na ine cikapwa.

□ Fimbi ․․․․․

Ebako bambi ifilekusakamika. Imfumu Solomone yatile kwaliba “inshita ya kusosa.” (Lukala Milandu 3:7) Sanga inshita isuma iya kwebako abafyashi bobe ifilekusakamika ifyo ucongele nelyo ifyo ulembele. Bebe ukuti uli no bulanda sana kabili tawishibe ne fya kucita. Nalimo kuti basuka bakulondolwelako fimo, ne co kuti cakulenga ukukanasakamikwa sana. Abafyashi bobe nga tabalefwaya ukukulondolwela nelyo balefilwa ukulandapo pali iyo ine nshita, kuti waebako cibusa uwingakukoselesha. Itendekeleko ukufwaya uyo cibusa. Nga wasanga umuntu uulekutika ku fyo ulelondolola kuti waumfwako bwino.—Amapinda 17:17.

Ne cacindamisha, kuti wapepa kuli Lesa no kumulondolwela ifilekusakamika na o akomfwa, pantu ‘alomfwa ipepo.’ (Amalumbo 65:2) Mwebe fyonse ifili mu mutima obe, ‘pantu alakusakamana.’—1 Petro 5:7.

Ifyo Ushifwile Ukucita

Wilafulilwa abafyashi. Daniel uo tulandilepo, atile: “Abafyashi bandi balefwaya fye ukuisekesha, tabatontonkenyepo pali ifwe fwe bana ne fyo twali no kuyumfwa pa fyo bacitile.” Ifyo Daniel aleyumfwa fyali fye bwino kabili fya cine. Kuti wa-asuka shani aya amepusho? Lemba amasuko pe samba lya cipusho cimo cimo.

Kuti caba shani nga Daniel atwalilila ukufulilwa abafyashi bakwe? (Belenga Amapinda 29:22.) ․․․․․

Nangu calyafya ukwelela, mulandu nshi cingawamina ukuti Daniel elele abafyashi bakwe pa fyo bamukalifya? (Belenga Abena Efese 4:31, 32.) ․․․․․

Bushe amashiwi yaba pa Abena Roma 3:23 kuti ya-afwa shani Daniel ukwaluka mu fyo amona abafyashi bakwe? ․․․․․

Wilacita ifingakuletela amafya. Denny alondolwele ati, “Ilyo abafyashi bandi balekene, nshalesansamuka, nali fye uwa bulanda. Nalilekele ukubika sana amano ku sukulu kabili ico calengele ukuti umwaka umo mpone amashindano. Ilyo nabwekeshe isukulu . . . nalecita fye imipuulwe mu kalasi kabili nali no lubuli sana.”

Uleti cinshi Denny aimininepo pa kulacita imipuulwe mu kalasi? ․․․․․

Mulandu nshi napamo atampile ukucita ulubuli? ․․․․․

Limo nga ulafwaya ukucita ifibi pa kuti fye ukalifye abafyashi bobe, bushe amashiwi yaba pa Abena Galatia 6:7 kuti yakwafwa shani? ․․․․․

Ifyo Ulingile Ukwenekela

Umuntu nga aifuna, palapita imilungu iingi nelyo fye imyeshi pa kuti apole bwino bwino. E fyo caba na ku muntu uukalipwe umutima. Abasoma bamo batila ukukalipwa umutima pa mulandu wa kulekana kuti kwasenda imyaka itatu pa kuti kupwe. Iyi kuti yamoneka kwati ni nshita iyalepa nga nshi, lelo ibukisha ukuti fingi ififwile ukucitika pa kutila ukabe fye bwino.

Ku ca kumwenako, pa kuti fye ifintu fikabe nge fyo fyali kale pa ng’anda, pakapita inshita. Nangu fye bafyashi bobe pa kuti fye bakabe bwino pakapita inshita. Nga bapuputuka, e lyo bengakwafwa bwino bwino. Ilyo ifintu fikaba bwino mu kupita kwa nshita, na iwe ukaba fye bwino na kabili.

BELENGELAPO NA FIMBI MU CIPANDWA 25 MWI BUUKU 2

ILEMBO ILIKWETE ICISHINKA CIKALAMBA

“Kwaba . . . inshita ya kuundapa.”—Lukala Milandu 3:1, 3.

IFYO WINGACITA

Nga ca kuti abafyashi bobe balilekana, umo pali bena nelyo bonse babili nalimo balikwete ifilubo. Esha ukwishiba ifyo filubo pa kutila wikacita ifilubo fimo fine ilyo ukoopa nelyo ukuupwa.—Amapinda 27:12.

BUSHE WALISHIBA UKUTI . . . ?

Abafyashi bobe nga tabali ne nsansa mu cupo cabo te kutila ninshi na iwe e fyo cikaba.

IFYO NDEFWAYA UKUBOMBELAPO!

Abo ningebako ifilensakamika ni ba (lemba ishina) ․․․․․

Nga nafwaya ukucita ifyabipa pa kuti nkalifye abafyashi bandi, ifingangafwa ukukanacita ifyo ni ifi: ․․․․․

Ifyo ningatemwa ukwipusha abafyashi pali ili lyashi ni fi ․․․․․

AMEPUSHO YA KUTONTONKANYAPO

● Cinshi abafyashi bobe bengashimunukila ukulanda na iwe ifyalengele ukuti balekane?

● Mulandu nshi cacindamina ukulaibukisha ukuti te iwe walengele ukuti abafyashi bobe balekane?

[Amashiwi pe bula 32]

“Ilyo bamayo bafumine pa ng’anda, nali no bulanda sana kabili nalelila fye cila bushiku. Lelo nalepepa sana, no kula-afwa abantu bambi, kabili nalesangwa ne fibusa ifyalenkoselesha. Ishi e nshila Yehova Lesa angafwililemo pa kuti nshipikishe.”—E fyalandile Natalie

[Icikope pe bula 33]

Filya fine pengapita inshita pa kuti upole nga waifuna ukuboko, e fyo no bukali wingakwata nga abafyashi bobe balekana bwingakokola