“Nakusonta Ukuba Kalinda”

1. Londololeni ifyo bakalinda ba kwa Yehova abo balandapo mu busesemo balecita e lyo ne fyalekonkapo ukucitika.

UULELONDA naiminina pe linga lya Yerusalemu, nabika icisansa pa mpumi pa kuti acingilile amenso ilyo alelolesha uko akasuba kalewa. Alelolekesha ukupelelele umuulu. Apo pene, aimya ipenga, aingisha umwela uwingi, e lyo alisha ipenga lya kusoka abantu ukuti, abashilika abena Babiloni baisa! Nomba inshita naipwa iya kuti aba bacintomfwa abekala mu musumba bacitepo cimo pa fyo abasoka. Pa myaka iingi bakalinda abo Yehova asontele nelyo bakasesema, balesoka abantu ukuti ubu bushiku bwali no kwisa, lelo tabaleumfwa. Nomba abashilika abena Babiloni bashinga umusumba. Pa numa ya kushinga umusumba pa myeshi iingi, abashilika bawisha ilinga lya musumba kabili baingila mu kati no kubongolola itempele. Lyena baipaya abantu abekala mu Yerusalemu abapepa utulubi kabili abashaba ne citetekelo, e lyo bambi bena babasenda.

2, 3. (a) Finshi fili no kucitikila abantu pano isonde nomba line, kabili finshi balingile ukusalapo ukucita? (b) Mepusho nshi twala-asuka?

² Muno nshiku abashilika ba kwa Yehova bali no kwisa mu kusansa abekala pe sonde abashaba ne citetekelo. (Ukus. 17:12-14) Ilyo ifi fikacitika, kukaba ubucushi ubukalamba ubushatala abubako. (Mat. 24:21) Lelo inshita tailapwa iya kuti abengi bacitepo cimo pa fyo abo Yehova asonta ukubomba umulimo wa kulinda basoka abantu.

³ Cinshi calengele Yehova asonte bakalinda? Ni mbila nshi iyo kalinda abilisha? Ni bani babomba uyu mulimo wa bukalinda, kabili mulimo nshi ifwe tubombako? Natwasuke aya mepusho.

“Ufwile Ukubasoka Ukulingana ne fyo Nkakweba”

4. Cinshi Yehova asonteele bakalinda? (Moneni icikope pa ntendekelo.)

⁴ Belengeni Esekiele 33:7. Mu nshita balelemba Baibo, abalelonda ilingi line baleiminina pe linga lya musumba pa kuti bacingilile abaleikala mu musumba. Ifi balecita pa kucingilila umusumba fyalelangilila ukuti kateka alibikile amano ku bo aleteka. Nangu ca kuti ukulila kwe penga kwaletulumusha abaleba mu tulo, kulya kwine ukulila kwe penga e kwalelenga abalecitapo cimo, bapusuka. Yehova na o ico alesontela bakalinda, te kufwaya ukutiinya abena Israele ne mbila ya bupingushi, lelo ni co alibikile amano ku bantu bakwe kabili alefwaya ukubapususha.

5, 6. Cinshi cimo icilanga ukuti Yehova wa mulinganya?

⁵ Ilyo Yehova asontele Esekiele ukuba kalinda, alilangile fimo pa mibele yakwe ifitusansamusha. Natulandeko pa mibele ibili iyaba pa mibele alangile.

⁶ Umulinganya: Filya Yehova ashaba na kapaatulula kuli ifwe umo umo, filanga fye ukuti wa mulinganya. Ku ca kumwenako, nangu ca kuti abantu balyumfwile imbila Esekiele alebila, kabili tabacitilepo nangu cimo, Yehova talemona ukuti abena Israele bonse baali ni bacipondoka, lelo alefwaya ukumona ifyo cila muntu ali no kucitapo nga aumfwa imbila. Libili libili alelanda pa kubila ku “mubifi” na ku “walungama.” Kanshi Yehova apingula cila muntu ukulingana ne fyo acita nga aumfwa imbila.—Esek. 33:8, 18-20.

7. Finshi Yehova abikako amano ilyo alepingula abantu?

⁷ Na kabili, ifyo Yehova aba no mulinganya, filamoneka na mu fyo apingula abantu. Yehova tapingwila umuntu pa filubo acitile kale, lelo amupingwila pa fyo acita nga aumfwa imbila ya kusoka. Yehova aebele Esekiele ati: “Ilyo naeba umubifi nati: ‘Nangu cibe shani ukafwa,’ na o apilibuka aleka no kubembuka kabili aba no mulinganya atampa no kucita ifyalungama, . . . nangu cibe shani akatwalilila ukuba no mweo.” Lyena Yehova alundilepo amashiwi ya kuti: “Tapali ulubembu nangu lumo pa membu acitile ulo bakamupeelelapo umulandu.” (Esek. 33:14-16) Na lyo line abantu abalecita ifisuma kale, e lyo batendeka ukucita ifyabipa pali ino nshita, te kuti benekele Lesa ukubapingwila pa fisuma ifyo balecita kale. Yehova alandile ukuti, nga ca kuti umuntu “acetekela ubulungami bwakwe kabili alacita ne fyabipa, tapali nangu cimo pa fyalungama ifyo acita ico nkebukisha, lelo akafwa pa mulandu wa fyabipa ifyo acita.”—Esek. 33:13.

8. Bushe filya bakasesema balesoka abantu fitusambilisha finshi pa fyo Yehova aba no mulinganya?

⁸ Cimbi icilanga ukuti Yehova wa mulinganya ca kuti, alasokela kabela abantu ninshi kucili inshita ya kuti baaluke ilyo ashilabapingula. Esekiele atendeke ukubomba umulimo wakwe ninshi kucili imyaka 6 ukuti abashilika abena Babiloni bonaule Yerusalemu. Lelo Esekiele te wabalilepo ukusoka abantu ba kwa Lesa ukuti Yehova ali no kubapingula. Ilyo kwali kucili imyaka ukucila pali 100 ukuti bonaule Yerusalemu, Yehova aletuma bakasesema. Alitumine Hosea, Esaya, Mika, Odedi, na Yeremia, abalebomba nga bakalinda. Yehova aebele Yeremia ukuti ebukisheko abena Israele amashiwi ya kuti: “Nalisontele aba kulonda abalebeba abati, ‘Bikeni amano ku fyo intandala ilelila!’” (Yer. 6:17) Takuli nangu umo uwingapeela Yehova nelyo balya bakasesema umulandu pa bantu abafwile ilyo Yehova abomfeshe abena Babiloni pa kukanda abantu bakwe.

9. Bushe Yehova alangile shani ukutemwa ukushipwa?

⁹ Ukutemwa: Yehova alilangile ukutemwa ukushipwa ilyo atumine abalelonda ku kuyasoka abalungama na balecita ifyabipa, balya bene abamukalifye umutima kabili abaseebenye ishina lyakwe. Tontonkanyeni pali ici, abena Israele baishibikwe ukuti bantu ba kwa Yehova, lelo pa miku iingi balemwalukila no kuya mu kupepa tulesa twa bufi! Yehova alilangile ifyo aleumfwa sana ububi nga bamwalukila ilyo abalingenye ku mwanakashi uwaupwa uucita ubucende. (Esek. 16:32) Na lyo line Yehova tabalabileko kabili talebamona ukutila te kuti baaluke. Ico alefwaisha te kulandula nelyo ukubakanda, lelo alefwaisha ukuti baaluke no kubwelela kuli ena. Cinshi twalandila ifi? Aebele Esekiele ati: “Nshisekelela umubifi nga afwa, lelo mfwaya ukuti umubifi aleka ifyabipa ifyo acita pa kuti atwalilile ukuba no mweo.” (Esek. 33:11) Ifi e fyo Yehova aleumfwa kale, kabili ifi fine e fyo omfwa na pali ino nshita.—Mal. 3:6.

10, 11. Finshi tulesambililako kuli filya Yehova acitile ku bantu bakwe ifyalelanga ukuti ali no mulinganya kabili alibatemenwe?

¹⁰ Finshi tulesambilila kuli filya Yehova acitile ku bena Israele ifyalelanga ukuti ali no mulinganya kabili alibatemenwe? Cimo ico tulesambililako ca kuti, tatufwile ukulamona abantu bonse abo tubilako imbila nsuma ukuti baba fye cimo cine, lelo tulingile ukulabika amano ku muntu umo na umo. Kuti cabipa sana nga ca kuti twapingula umuntu ukuti te kuti omfwe imbila nsuma tubila pa mulandu fye wa fyo alecita kale, pa mulandu no mushobo wakwe, intambi akonka, umutundu, pa mulandu wa kuti mukankaala nelyo pa mulandu wa kuti mupiina, nangu pa mulandu no lulimi alanda! Yehova alisambilishe Petro isambililo ilyacindama na pali ino ine nshita ilya kuti: “Lesa taba na kapaatulula, lelo umuntu uwa mu luko lonse uumutiina kabili uucita icalungama, alamupokelela.”—Imil. 10:34, 35.

¹¹ Isambililo na limbi ilyacindama ilyo tulesambililako lya kuti; tulingile ukubika amano ku fyo tucita, tatufwile ukulatontonkanya ukuti ifyalungama ifyo twalecita kale kuti fyalenga Lesa asuulako ku fyabipa ifyo tucita pali ino nshita. Tufwile ukulaibukisha ukuti na ifwe bene tulalufyanya nga filya fine abo tubilako imbila nsuma balufyanya. Filya umutumwa Paulo afundile abali mu cilonganino ca mu Korinti, filabomba na kuli ifwe bene. Abafundile ati: “Uuletila naiminina ndi, acenjele epali awa. Takwaba ubwesho ubwamuponenapo ubushiponenako abantu bambi.” (1 Kor. 10:12, 13) Tatufwile ‘ukucetekela ubulungami bwesu,’ no kulatontonkanya ukuti Lesa te kuti atukande nga twalufyanya pa mulandu wa kuti tulacita ne fisuma. (Esek. 33:13) Nangu ca kuti twalibombela Yehova pa myaka iingi, tufwile ukutwalilila ukuba abaicefya no kulaumfwila Yehova.

12. Nga ca kuti kale twalicitilepo imembu ishikalamba, finshi tulingile ukulaibukisha?

¹² Inga ca kuti twalicitilepo imembu ishikalamba kale lelo tucili tulomfwa ububi? Ku mbila Esekiele alebila tulasambililako ukuti Yehova akakanda abacita ifyabipa abashilapila. Na lyo line tulasambilila no kuti Yehova ni Lesa uwaba sana no kutemwa, te Lesa uufwaisha ukulandula. (1 Yoh. 4:8) Nga tulecita ifilelanga ukuti twalilapila, tatufwile ukulamona kwati imembu twacitile shikalamba sana ica kuti Lesa te kuti atwelele. (Yako. 5:14, 15) Nga ca kuti Yehova ali-itemenwe ukwelela abena Israele abalecita ubucende bwa ku mupashi, ninshi na ifwe bene kuti aitemenwa ukutwelela.—Amalu. 86:5.

“Landa na Bana ba Bantu Bobe”

13, 14. (a) Ni mbila nshi iyo bakalinda balebila? (b) Ni mbila nshi iyo Esaya alebila?

¹³ Belengeni Esekiele 33:2, 3. Ni mbila nshi bakalinda ba kwa Yehova balebila? Ico balelandapo sana ilyo balebila, kusoka abantu. Na lyo line balebila ne mbila nsuma. Natulandeko pa fya kumwenako fimo.

¹⁴ Esaya uwabombele bukasesema ukutula mu mwaka wa 778 ukufika mu mwaka wa 732 ninshi Yesu talaisa pano isonde, alisokele abantu ba kwa Lesa ukuti abena Babiloni bali no kucimfya umusumba wa Yerusalemu no kusenda abaleikalamo muli bunkole. (Esa. 39:5-7) Lelo Lesa alilengele alemba no kuti: “Umfwa! Abalinshi bobe basansula amashiwi yabo. Ba-awila pamo utupundu, pantu bakamona bwino bwino ilyo Yehova akabwesha Sione.” (Esa. 52:8) Esaya alibilile imbila iisuma nga nshi iya kuti Yehova ali no kubwesha ukupepa kwa cine!

15. Ni mbila nshi Yeremia alebila?

¹⁵ Yeremia uwabombele bukasesema ukutendekela mu mwaka wa 647 ukufika mu mwaka wa 580 ninshi Yesu talaisa pano isonde, ilingi line balemumona ngo muntu “uwalelanda fye pa fyabipa ifyali no kucitika.” Ukwabula no kutwishika, alibombele umulimo uwacindama uwa kusoka abena Israele abalecita ifyabipa pa bucushi ubo Yehova ali no kubaletela.a Lelo alebila ne mbila nsuma, alesobela ukuti Lesa ali no kubwesesha abantu bakwe ku calo cabo, kabili ali no kubwesha ukupepa ukwasanguluka muli cilya calo.—Yer. 29:10-14; 33:10, 11.

16. Bushe bankole abali mu Babiloni banonkelemo shani mu mbila Esekiele alebila?

¹⁶ Esekiele bamusontele ukuba kalinda mu mwaka wa 613 ninshi Yesu talaisa pano isonde, kabili alitwalilile ukubomba umulimo bamupeele ukufika mu mwaka wa 591 ninshi Yesu talaisa pano isonde. Nga fintu balandapo mu fipandwa 5 na 6 muli cino citabo, Esekiele alibombele sana umulimo wa kusoka abena Israele pa bonaushi ubwali no kwisa pali bena. Ifi acitile fyalengele eba no mulandu wa mulopa pa bantu abali no kufwa. Ilyo alebomba umulimo bamupeele, talesoka fye bankole pa fyo Yehova ali no kukanda abasangu abali mu Yerusalemu, lelo filya alecita fyalebafwa no kukosha bucibusa bwabo na Yehova, e lyo no kuipekanya pantu bali no kubomba umulimo uwacindama ku ntanshi. Pa numa ya myaka 70 ukutula apo babelele bankole, Yehova ali no kubwesesha abaYuda abashelepo ku calo ca Israele. (Esek. 36:7-11) Abaali no kubwelelamo ku Israele bali no kuba bana na beshikulu ba bantu ababikile amano ku fyo Esekiele alebasoka. Nga fintu ifipandwa na fimbi fyalandapo mu Cipande 3 muli cino citabo, Esekiele alebila imbila nsuma na imbi iyalelangilila ukuti ukupepa ukwasanguluka kwali no kubako na kabili mu Yerusalemu.

17. Ni lilali Yehova alesonta bakalinda?

¹⁷ Bushe aba bakasesema abalesoka abantu ba kwa Lesa ilyo kwashele imyaka iinono ukuti Yerusalemu bayonaule mu 607 ninshi Yesu talaisa pano isonde, e bo fye Yehova abomfeshe ukubomba umulimo wa bukalinda? Awe nakalya. Lyonse ilyo Yehova talacita ifintu fimo ifikalamba pa kufikilisha ukufwaya kwakwe, alasonta bakalinda aba kusoka abantu ukuti baleke ukucita ifyabipa kabili aba kubila imbila nsuma.

Bakalinda Abaliko mu Nshiku sha Batumwa

18. Mulimo nshi Yohane Kabatisha abombele?

¹⁸ Ilyo Yesu ali pano isonde, Yohane Kabatisha alibombele umulimo wa bukalinda. Alesoka aba mu ng’anda ya kwa Israele ukuti tapali no kupita inshita, Lesa ali no kubakaana. (Mat. 3:1, 2, 9-11) Lelo kwali na fimbi ifyo acitile. Yesu alandile ukuti Yohane e wali “inkombe” iyo basobele uwali no kupekanishisha Mesia inshila. (Mal. 3:1; Mat. 11:7-10) Pa mulimo alebomba, pali no kubilisha imbila nsuma ya kuti “Umwana wa mpaanga uwa kwa Lesa,” Yesu aliisa, kabili akasenda “ulubembu lwa ba mu calo.”—Yoh. 1:29, 30.

19, 20. Bushe Yesu na basambi bakwe bali shani bakalinda?

¹⁹ Pa bantu bonse ababombeleko umulimo wa kulinda, Yesu e kalinda mukalamba. Yesu bamutumine ku “ba mu ng’anda ya kwa Israele” nga filya fine cali kuli Esekiele. (Esek. 3:17; Mat. 15:24) Yesu asokele uluko lwa bena Israele ukuti tapali no kukokola, Lesa ali no kulukaana kabili Yerusalemu bali no kuyonaula. (Mat. 23:37, 38; 24:1, 2; Luka 21:20-24) Lelo umulimo uukalamba uo Yesu alebomba, wa kubila imbila nsuma.—Luka 4:17-21.

²⁰ Ilyo Yesu ali pano isonde, aebele abasambi bakwe mu kulungatika ati: “Mulelola.” (Mat. 24:42) Balikonkele ifi Yesu abebele kabili balibombele umulimo wa bukalinda, balesoka abantu ukuti Yehova alikaana aba mu ng’anda ya kwa Israele no musumba wa pano isonde uwa Yerusalemu. (Rom. 9:6-8; Gal. 4:25, 26) Nga filya bakalinda abaliko ilyo bena bashilabako balecita, aba nabo balebila imbila nsuma. Pa mbila nsuma balebila pali ne ya kuti Abena Fyalo nomba bali no kuba pa basubwa no mupashi wa mushilo ababa muli Israele ya kwa Lesa, kabili bakabombela pamo na Kristu ukubwesha ukupepa kwasanguluka pe sonde.—Imil. 15:14; Gal. 6:15, 16; Ukus. 5:9, 10.

21. Bushe Paulo abombele shani umulimo wa bukalinda?

²¹ Pali bakalinda abaliko mu nshiku sha batumwa, umutumwa Paulo alibombele bwino sana uyu mulimo. Alibikile sana amano ku kubomba umulimo bamupeele. Nga filya fine cali kuli Esekiele alishibe ukuti nga tabombele bwino umulimo bamupeele, ali no kuba no mulandu wa mulopa. (Imil. 20:26, 27) Nga filya fine bakalinda bambi balecita, Paulo na o talesoka fye abantu, lelo alebila ne mbila nsuma. (Imil. 15:35; Rom. 1:1-4) Na kuba umupashi wa mushilo walimutungulwile ilyo ayambwile amashiwi ya busesemo ayo Esaya alembele aya kuti: “Ifyo yayemba pa mpili amakasa ya uleta imbila nsuma,” kabili ayalingenye ku mulimo uo abasambi ba kwa Kristu balebomba ilyo balebila imbila nsuma pa Bufumu bwa kwa Lesa.—Esa. 52:7, 8; Rom. 10:13-15.

22. Finshi fyacitike ilyo abatumwa bonse bafwile?

²² Ilyo abatumwa bonse bapwile ukufwa, ubusangu ubo balandilepo ukuti bwali no kwisa, bwalifulile sana mu cilonganino ca Bena Kristu. (Imil. 20:29, 30; 2 Tes. 2:3-8) Pa nshita iitali, Abena Kristu ba bufi abali nge fyani, balifulile sana ukucila abasambi ba cishinka aba kwa Kristu abali nge ngano. Kabili imbila nsuma pa Bufumu bwa kwa Lesa yalilekele ukumfwika pantu ifisambilisho fya bufi fyalifulile nga nshi. (Mat. 13:36-43) Na lyo line ilyo inshita yafikile iya kuti Yehova acitepo cimo, alilangile na kabili ifyo atemwa abantu ne fyo aba no mulinganya ilyo asontele bakalinda aba kusoka abantu no kubila imbila nsuma. Ni bani asontele ukuba bakalinda?

Yehova na Kabili Abikako Bakalinda Aba Kusoka Abacita Ifyabipa

23. Mulimo nshi ba C. T. Russell na bamunyinefwe abo balebombela pamo nabo babombele?

²³ Ilyo kwashele imyaka iinono ukuti umwaka wa 1914 ufike, ba Charles Taze Russell e lyo na ba bwananyina abo balebombela pamo nabo, e bali “inkombe” iyali no ‘kuwamya inshila’ ilyo Ubufumu bwa kwa Mesia bushilabako.b (Mal. 3:1) Ili ibumba lya bamunyinefwe lyalibombele umulimo wa kwa kalinda, lyalibomfeshe magazini ya Zion’s Watch Tower and Herald of Christ’s Presence ku kusoka abantu pa bupingushi ubo Lesa ali no kuleta e lyo na pa kubilisha imbila nsuma pa Bufumu bwa kwa Lesa.

24. (a) Bushe umusha wa cishinka abomba shani umulimo wa bukalinda? (b) Finshi mwasambililako kuli bakalinda abaliko kale? (Moneni charti iileti, “Bakalinda Bamo Ababombele Bwino Umulimo Wabo.”)

²⁴ Ilyo Ubufumu bwapangilwe, Yesu alisontele ibumba ilinono ilya baume ukuba umusha wa cishinka. (Mat. 24:45-47) Ukutula ilya nshita, umusha wa cishinka uo pali ino nshita twita no kuti Ibumba Litungulula, e ubomba umulimo wa kwa kalinda. Taba fye pa ntanshi mu kusoka abantu pa ‘bushiku bwa kwa Lesa ubwa kulandula,’ lelo alaba pa ntanshi na mu kubila pa nshita ya kuti ‘Yehova akabelela abafuuka uluse.’—Esa. 61:2; moneni na 2 Abena Korinti 6:1, 2.

25, 26. (a) Mulimo nshi uo abasambi bonse aba kwa Kristu bafwile ukulabomba, kabili balingile ukulaubomba shani? (b) Finshi tukasambililapo mu cipandwa cikonkelepo?

²⁵ Nangu ca kuti umusha wa cishinka e waba pa ntanshi mu kubomba umulimo wa kwa kalinda, Yesu alyeba abasambi bakwe “bonse” ukuti “mulelola.” (Marko 13:33-37) Tulakonka ili ifunde nga twatwalilila ukuba abalola lwa ku mupashi e lyo no kulatungilila kalinda wa muno nshiku. Tulanga ukuti twaliba abalola nga tulebomba umulimo batupeela uwa kubila imbila nsuma. (2 Tim. 4:2) Cinshi cilenga tulebomba uyu mulimo? Cimo icilenga ni co tulafwaisha sana ukuti abantu bakapusuke. (1 Tim. 4:16) Nomba line fye, abantu abengi abashibika amano ku fyo kalinda wa muno nshiku abasoka, bali no kufwa. (Esek. 3:19) Lelo icikalamba icilenga tulebomba uyu mulimo, ni co tulafwaya ukwebako abantu imbila iisuma sana iya kuti, Lesa alibwesha ukupepa ukwasanguluka! Muli ino nshita ya kutila “Yehova abelele uluse abafuuka,” abantu abengi kuti baisa mu kupepela pamo na ifwe Lesa wesu Yehova, uwaba no kutemwa kabili uwa mulinganya. Nomba line fye, abakapusuka ilyo Lesa akonaula cino calo cabipa bakanonkelamo ilyo Umwana wakwe Kristu Yesu uwaba no luse akalateka. Te kuti ciwame nga twafilwa ukutungilila kalinda wa muno nshiku mu mulimo wa kubila iyi mbila nsuma!—Mat. 24:14.

²⁶ Na pali ino ine nshita ilyo cino calo cabipa cishilaonaulwa, mu cipesha amano Yehova alilenga abantu bakwe baba abaikatana. Mu cipandwa cikonkelepo, tukasambilila pa busesemo ubulanda pa tumuti tubili, uto babomfya pa kulangilila ifyo Yehova aikatanya abantu bakwe.