Kuti Wasango Buseko mu Calo ca Kupopomenwa!

MARIE akwata imibele yabembela, iya nsansa. Cintu cakosa ukusumina ukuti imyaka fye inono iyapitapo, uyu umwanakashi uwa myaka ya bukulu 32 ailondolwele umwine ngo wafwa lwa nkati. Marie abele icinakabupalu ca kupopomenwa kwabipisha. “Cali kwati likumbi ilikalamba ilyafiita ilyo lyafuminepo panono panono,” e fintu alondolola. Ee, mu nsansa alipolele no kunonka cipya cipya ubuseko bwakwe.

Cila mwaka imyanda ya mamilioni aya bantu mu kusalala kwa calo balalemanikwa ku kupopomenwa kukalamba! Uku kufulungana takwaba fye ni nkuntu ifimbilikisha iipita iyo ubwingi ubwa ifwe tukumanya ukufuma ku nshita ne nshita. Ukupopomenwa kukalamba kusanshamo icitemfwila catwalilila. Umuntu wapopomenwa alufya ubuseko mu bumi, tasanga kusekelela mu cili conse, kabili akwata ukuyumfwa kwa kubulwe subilo na bu ca fye. Mu 1983 World Health Organization yalondolwele ukuti: “Pali nomba kuliko kutwishika kunono ukwa kuti ukufulungana kwa kupopomenwa kulacitika mu mbali shonse isha calo.”

Abasambi basakamanishisha aba Baibolo tabapapushiwa na uyu lipoti. Baibolo ishibisha inshita yesu nge “nshiku sha kulekelesha,” ishaishibishiwa ku “nshita ishayafya.” (2 Timote 3:1-5) Ifyaimikwa fya kwangalila capamo ifyo pa nshita ya kale fyapeele ukwaafwa mu nshita sha mafya ya mu nkuntu fyalibotelela. Mu cipande “The Age of Melancholy?” (Inkulo ya Kubombomana?), Dr. Gerald Klerman alundanya ukwingilishiwako kwa nomba line ukwa kupopomenwa kuli uku kwaluka. Alondolola ukuti: “Imicitile itatu iyacilishapo kuseeka iya kwaafwa kwa kwangalila capamo yaba lupwa, icalici, na mu bwina mupalamano bwapalamisha. . . . Caba cishibilo ca ino nshita ya nomba ukuti yonse ilya micitile itatu iya kwaafwa kwa kwangalila capamo ili mu fipimo fyalekanalekana ifya cimfulunganya.”

Cali kupasamuka kwa lupwa lwa kwa Marie e catungulwile ku kupelelwa kwakwe. “Lintu mayo wa kusanga mu ŋanda aile mu mutalalila ukwabule cebo, nayumfwile uwalekeleshiwa kabili neka. Nali ne myaka ya bukulu 12, kabili mu kupumikisha icalo candi camoneke icaaluka,” e fibukisha Marie. Mu kwipipa pa numa aali no kufuma pa ŋanda pa mulandu wa kuti wishi afwaile ukulala nankwe, kabili asumina ukuti: “Nayumfwile uwafulungana, kabili nalufishe konse ukuicetekela.” Muli ifyo e fyatendeke ukuponena kwakwe mu kupopomenwa kwabipisha.

Kasuba kamo lintu Marie abele uwapopomenwa nga nshi, babili aba Nte sha kwa Yehova balifikile pa mwabo. Mu kwangufyanya alangile ubuseko bukalamba mu bukombe bwabo ubwa Baibolo ubwa nsansa. “Ku numa, namwene fye bu ca fye bwa bumi ne fintu fimbi ifibi ifingi nga nshi, lelo nomba nabele uwashininwa ifyo kuti naikala mu calo cipya umo Lesa ali no kulungika ulu lufyengo lonse. Mu kuba no kwaafwa kwa kwa Lesa kuti nabo walinga kwi paalo lya musango yo; muli ifyo, ubumi bwandi bwakwete ubupilibulo butuntulu.” Lintu asangilwe ku kulongana kwa Nte, asangile ukutemwa kwa cine cine no kwaafwa kwa mu nkuntu. (Yohane 13:34, 35) Ukufunda kwalamuka ukwa baeluda ba mu cilonganino na ko kwamwafwile ukutendeka ukwalula ukutontonkanya kwakwe kwapusanako. (Yakobo 5:14) Ukupopomenwa kwakwe kwatendeke ukushiminina. Iminshipendwa ya bantu bambi abo, ukupala Marie, bapopomenwa ku mibele ya calo balisanga “ukusekelela muli Yehova” pa kwisa ku kwishiba kwalungikwa ukwa cine ca Baibolo.—Nehemia 8:10; 1 Timote 2:4.

Nalyo line, bushe ukupopomenwa kwa kwa Marie kwalifuminepo ilyo line? Bushe tulingile ukutunga ukuti Abena Kristu balicingililwa ku kupopomenwa? Pa kwasuka ifi fipusho, tulingile ukulolesha ukucila pa mimonekele ya pa mulu fye pali ici cimfulumfulu ne filenga fya ciko ifyapikana. Ukwishiba intulo ya cine cine iya kupopomenwa kuti ca kulenga ukubo wacilapo kutunguluka mu kubomba na kwene muli we mwine nelyo mu kwaafwa umo uwacula kuli kwene.

Intulo ya Kupopomenwa Kukalamba

Mu milandu imo ukupopomenwa kwakwata ifilenga fya mibombele ya mubili, ukupala ukulwala, ukubulisha kwa fya kulya, ne mpika sha mahormoni. Kuti pambi na kabili caba kwankulako ku fikola fimo, ifikowesha, imiti ya cipatala, ne fyambukila.a Nangu cibe fyo, Baibolo isokolola ukuti “amatontonkanyo ya kunsakamika aya umo” na yo kuti yaba ca kulenga.—Ilumbo 94:19.

Abantu abengi abapopomenwa, ukupala Marie, balikumanya impendwa ya fyakukumanya fyabipa ifya kukalifya nelyo imibele ya kukanshika. Abengi bayumfwa nga kemba wa malumbo: “Waisulamo amacushi [umweo, NW] wandi . . . fyanshinguluka nga menshi akasuba konse, fyandibilisha pamo. Mwatalusha kuli ine [mwe Yehova] uwantemwa ne cibusa; imfifi yeka e munandi.” (Ilumbo 88:3, 17, 18) E co ukupala kemba wa malumbo, bayumfwa abacimfiwa ku mpika nelyo ukulufya kabili bamona ubumi bwabo mu cinkumbawile ngo bwabule subilo. Kuti pambi bayumfwa kwati bali beka mu mfifi no kuti nelyo fye ni Lesa nabapoosa.

Mulandu nshi bafikila ku nsondwelelo ya musango yo iya kufuupula, mu nshila yapala ku kulundulula umupashi wafunshika? Te pa mulandu wa mpika fye sha ku nse; lelo na kabili ni pa mulandu wa kuyumfwa kwa kukalifya nelyo ukutwishika pa lwa bene bene. Bayumfwa abashalinga ukubomba ne mpika nelyo ukulufya. “Ku kulunguluka kwa mutima [umupashi ulafunshika, NW],” e filondolola Amapinda 15:13. Ukukalipa kwa musango yo ukwa mutima kuti kwasanshamo ukuyumfwa kwa kuti umo cifilwafilwa nelyo ukuti bambi batontonkanye fyo. Nelyo fye Mwina Kristu wa mu mwanda wa myaka wa kubalilapo Epafroditi, pa numa ya kupola ku bulwele bwabipisha mu kati ka mulimo wapekanishiwe ne cilonganino ca pa mwabo, abele “[uwapopomenwa ico icilonganino caumfwile, NW] ukuti alilwele.”—Abena Filipi 2:25-30.

Apantu ‘umupashi wafunshika uumye fupa,’ nelyo ubotelesha ubuntu bwa umo, ukuyumfwa uwa pa nshi ilingi line kuba e ntulo ya kupopomenwa kwabipisha. (Amapinda 17:22, NW) Ukukalifiwa kwa mutima na kabili kuti kwaletwako no kusakamikwa kukalamba pa lwa fintu bambi batumona, ukupwililika, ubukali bwabulo kupwa, icikonko, ukukansana kwabulo kupikululwa na bambi, nelyo ukuyumfwa uwa mulandu (icituntulu nelyo ukukukumya).

E co ifilenga ukupopomenwa kwabipisha fingi. Nalyo line, Marie asangile ubuseko butuntulu pa numa ya kuba Umwina Kristu. “Lyene nalikwete isubilo,” e fintu asosele. Lelo pa nshita imo aali acili no kushipikisha ukupopomenwa. Ni shani fintu abantu ba musango yo mu kupelako bengakucimfya?

[Futunoti]