Ukumoneka Ukufuma ku Mpanga ya Bulayo

Ukutwalilila Ukufuma pa Tabore Ukuya ku Kucimfya!

ELENGANYA ukuba mu lupungu ukulolesha pa nshi pa cifulo apo utushila twa mu lyashi lya kale twacilingenye! Kuti mu cituntulu wacitila ubunte ilyashi lya kale mu kupangwa.

Icifulo ca mu Baibolo ica Megido pambi kuti calilingile ubo bulondoloshi, pantu calitangalikwe na makwebo yakatama ne nshila sha bulwi. Nalyo line, ukucilinganya Umupokapoka wa Yesreele paba Ulupili lwa Tabore, ulwamoneke na kabili pa Via Maris, inshila yalumbuka ukuya ku misumba ya Cintengulusha Cafunda.a

Nga walolesha pali Tabore ukufuma mupepi no kuli konse mu citungu, kuti waebekeshiwa. (Linganyeniko Yeremia 46:18.) Tabore yaba yeka iyayemba ukufuma ku fyashingulukako ifya iko, umusango wa iko uwa luntotwa ukuba iyaishibikwa ukufuma mu ntunga shonse. Yalepa ukucila umulonga ukupita pa ntanshi ya uko ukuya ku kapinda ka ku kulyo, Umupokapoka wa Yesreele uwafunda, uulundanya ululamba no Mupokapoka wa Yordani.

Ukufuma pa mulu wa Tabore apabulungana bwino, kuti walolesha ku kapinda ka ku kulyo ukulola ku musumba wa Yesreele, uyo pambi wingebukisha ulwendo lwa kukalifiwa ulwa kwa Yehu ukuya kwi sano lya cifumu ilya kwa Ahabu ne mpela ya museebenya iya kwa Yesebele. (1 Ishamfumu 21:1; 2 Ishamfumu 9:16-33) Mupepi paba Megido. Ukulola ku masamba kuti wamona Ulupili lwa Karmele, uko Eliya akwete ubwesho bwa mulilo. (1 Ishamfumu, icipandwa 18) Ukufuma ku Tabore na kabili kuti wamona uko umumana wa Kishone wapita ukulola kuli bemba, kabili amakilomita yamo cinekonsekonse ku masamba pa kati ka kapinda ka ku kulyo na masamba mu mpili shaba pe samba lya Galili kwaba Nasarete.

Lelo bulondoloshi nshi ubwa Baibolo ubulumbula pa lwa Tabore ubo wingebukisha? Mu kupalishako ubo ubwa kwa Debora na Baraki. Mu kati ka nshita yabo, abena Kanaani pe samba lya Mfumu Yabini uwa ku Hasore balititikishe abena Israele pa myaka 20. Lyene kasesema mwanakashi Debora acincishe Baraki ku mibombele. Wene, mu kukonkapo, abimbwile abena Israele amakana ikumi, ukucilisha aba mikowa ya kwa Naftali na Sebuluni aba mu Galili, kabili akwete bene ukulongana pa Tabore. Tabakwete ifilwilo fya maka, pantu takwali inkwela nelyo ifumo muli Israele.—Abapingushi 5:7-17.

Icibombelo ca bulwi ica kutiinya caishile ukulwisha bene. Mushika wa kwa Yabini Sisera aletele abena Kanaani ba bulwi abaipangasha ku Mupokapoka wa Yesreele. Balingile bamoneke ukupala abaume ba bulwi abalangililwa mu cibumba cacekwa ukufuma mu Egupti icilangililwe pe bula likonkelepo, pa mulu ku kulyo. Ifibombelo fya bulwi ifya mu Egupti fyasongele ifyo ifyabomfiwe mu Kanaani, ukusanshako no lubali lwa kutiinya ulwa fyanso fya kwa Sisera—amaceleta ya nkondo 900!

Ayo maceleta ya bena Kanaani kuti pambi yabeele ifya kwendelapo mu cine cine ifya kulwilapo. Namutekenya pambi aliikakile inshinga ukushingulusha umusana wakwe pa kuti amaboko yakwe yaali ayalubuka ku kwikata ifyanso. Nelyo pambi apeele ukusakamana pali bakabalwe balesansa ilintu umunankwe alebomfya ifyanso. Amaceleta yalikwete ifyela ukutanunuka ukufuma pa kati ka mupeto. Ku baume ba kwa Baraki abalelolesha ukufuma ku Tabore, amaceleta yafulisha pambi kuti yamoneke aya kutulumusha yashingeminikwa, ayashingacimfiwa.

Nalyo line, Yehova alaile Baraki ukuti: “Na ine nkabakula bese kuli iwe ku mumana wa mukuku wa Kishone, Sisera . . . na maceleta yakwe, na cinkupiti wakwe.” Pa kashita kalinga, abena Israele ba bulamba bawishishe ulubali lwa Tabore.—Abapingushi 4:1-14.

Icacilapo kucindama ukucila pa busuma fye bwa kusunguka kwali kwaafwa abena Israele bapokelele ukufuma kuli Lesa wabo uwa maka mu mulu. Debora pa numa aimbile ukuti: “Ukufuma mu [mulu] intanda shalwile, mu mpito sha shiko shalwile na Sisera. Umumana wa mukuku wa Kishone wabakukulula, . . . (Akuya, we mutima wandi, no kukosa.)” (Abapingushi 5:20, 21) Ee, nangula abena Israele bashaipekanya bwino lelo abashipa balengele abena Kanaani baipangasha ukufulumuka, Lesa apampamine pa ca kufumamo ica cine cine. Alengele umukuku uukalamba uwa kupumikisha pe samba lya mumana apauma, ukwimika amaceleta ya kutiinya.

Pe samba ulemona ulubali lwa mumana wa Kishone. Mu mainsa, kuti wabunsha imilundu ya uko no kusangula incende ukuba inika. Cite icikope amaceleta ya nkondo aya bena Kanaani ukwesha ukufyuka ukupita muli ayo matipa. Amenshi yalungulusha yaipeye abashilika bamo abalebutuka na maceleta, nelyo fyonse fibili. Ukucimfya kwa kwa Israele kwaishile na pali Mushika Sisera, uwashile iceleta lyakwe, ukubutuka pa nkasa ukufuma pa cibansa ca bulwi. Pa numa afiseme mwi hema lya kwa Yaele, ashukile akashita no kubika uyu mulwani ku mfwa.—Abapingushi 4:17-22.

Muli fyo, icipandwa cakatama kabili ica kucimfya mu lyashi lya kale ilya kwa Israele casokolwelwe pa ntanshi ya kwa Debora na bali bonse bambi abo pambi balemona ukufuma ku kulumbuka kwa Lupili lwa Tabore.

[Futunoti]

[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 16]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

[Abatumtuminishe Ukubofya Ifikope Fili pe bula 17]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.