Ukusupila Ubuyo Bwaimikwe pa Mushinku wa Myaka Mutanda

NGA FINTU CASHIMIKWA NA SANDRA COWAN

Abafyashi abengi balasalila abana babo incito, pamo nga inyimbo nelyo ukucinda, kabili batendeka ukubakansha pa mushinku wa mu kubangilila nga nshi. Ici mu kulingisha e cintu mayo ancitile. Ukufuma pa nshita lintu nali ne milungu ibili iya bukulu, nalesendwa ku kulongana konse ukwa Bwina Kristu na mu butumikishi bwa mwi bala.

LINTU nali ne myaka ine, Mayo atontonkenye ukuti nali uwalinga ukushimikila pa lwandi. Ndebukisha mu kulengama ukwesha kwandi ukwa kubalilapo. Twaile pa ŋanda ya pa farmu iikalamba, kabili ilintu Mayo na bambi bashele balelolela muli motoka, nalifumine no kuya pa mwinshi. Umwanakashi uwa cikuuku alikutike ilintu namutambike ututabo ikumi. Pa kulipila twene, ampeele icipimfya ca sopo icikulu. Nabomfeshe amaboko yabili pa kucikata. Nalicincimushiwe!

Ulya mwaka umo wine, 1943, Watchtower Bible School of Gilead yaiswile iminshi ya iko ku kukansha bapainiya abatumikishi ba nshita yonse ku mulimo wa bumishonari. Mayo ankoseleshe ukucita umulimo wa bumishonari ukuba ubuyo bwandi mu bumi. Inkondo ya Calo iya II yalelwiwa mu Europe, kabili Mayo aali no kunshimikila pa lwa bana banono Inte mu Europe abasendelwe ukufuma ku bafyashi babo. Alefwaya ukuti ningaba uwakosa icalinga ukushipikisha ubwesho ubuli bonse.

Mu lusuba lwa 1946, nalibatishiwe pe bungano lya pa kati ka nko mu Cleveland, Ohio. Nangu cingati nali fye ne myaka ya bukulu mutanda, nali uwapampamina ukufikilisha ukuipeela kwandi kuli Yehova. Lulya lusuba nabombele nga painiya pa muku wa kubalilapo. Ndebukisha ukushalika bamagazini 40 ulucelo lumo ku bantu abaikele pa Plaza mu San Diego, California. Pa kuba kwandi umuce kabili uulandikisha ndecetekela, e calengele.

Ilingi line twashimikile mupepi na Beth-Sarim, uko presidenti wa Watch Tower Society uwalelwala, Munyina Rutherford, aikele umupepo onse pa ntanshi ya mfwa yakwe mu 1942. Twalitandalileko lyonse kabili twalekwata ica kulya cikalamba na babomfi ba nshita yonse kulya. Ukutandala kwa musango yo ukwabamo insansa kwanengele ukupingulapo ukuti uyu wali mu cine cine e musango wa bumi nalefwaya. Lyene nacitile Isukulu lya Gileadi no mulimo wa bumishonari ubuyo bwandi mu bumi.

Umwaka wakonkelepo abafyashi bandi balilekene, lelo imibele ya lupwa iyaaluka tayanashishe bumupashi bwesu. Mayo aali ni painiya kabili aali uwayangwako nga nshi pa lwa kukanshiwa uko ndume yandi na ine twapokelele. Iŋanda yesu iya cikocikala iinono lyonse yaleba iya nsansa mu kuba no kutandala kwa bamunyina na bankashi ba Bwina Kristu. Mayo ampayanishishe ukukumana kwaibela na bapwishe sukulu lya Gileadi. Abapwisha isukulu babili aba musango yo baali ni Lloyd na Melba Barry, abaletandala mu mulimo wa kwenda ilintu balepembelela ukuya ku cifulo cabo ica mulimo ica cilendo mu Japan. Bapoosele nshita ukunkoselesha—umukashana munono uwafulwike ukuba mishonari—kabili ico mu cine cine calinjebekeshe.

Lintu nali ne myaka ya bukulu ikumi, Mayo aupilwe kuli Nte umusuma uwali na o umutumikishi painiya. Aali umuleshi wa kwa ndume yandi na ine te pa fyalembwa fye lelo na mu mutima wakwe. Ukutemwa kwakwe ukwa kuli Yehova no kupimpa ku mulimo fyali ifya kwambukila nga nshi.

Mayo na Tata babombele capamo ku kututungulula ifwe bonse babili fwe bana ukupulinkana mu myaka yayafya iya bupungwe. Iŋanda yesu yali cifulo ca cishobe ca ku mupashi ico njibukisha mu nsansa. Kuli bene ukucita bupainiya mu kuba ne shifolwa shinono ilintu balekusha abana babili tacali icayanguka; cafwaile ukuipeele lambo. Lelo Mayo na Tata bashintilile pali Yehova no kubika amabuseko ya Bufumu intanshi.

Ifyo njibukisha bwino bwino ibungano lya pa kati ka nko mu New York City mu 1950! Tata aashime indalama ku banki, kabili twasendele abayendo batatu muli motoka ku kutwaafwa ne fipooswa. Mayo, Tata, ndume yandi, na ine capamo twaikele ku cipuna ca ku ntanshi inshila yonse ukufuma ku San Diego ukufika ku New York, ilintu bambi baikele ku numa. Pa mulandu wa kuti uwaingishe Tata incito akeene ukumupeela imilungu ibili iya kutuusha ukufuma ku ncito, ukusangwa kuli lilye bungano camulengele ukulufye ncito. Lelo pamo nge fyo Tata atwebekeshe, Yehova aali no kutupayanishisha ifikabilwa fyesu, kabili Alitupayanishishe. Tata ashitishe motoka ku kulipila indalama shaashimwe ku banki, kabili lyene asangile incito imbi iisuma. Ici ne fyakukumanya fyapalako fyashinine ukuba ifya kwaafwa nga nshi kuli ine imyaka pa numa lintu umulume wandi na ine twalolenkene ne mibele yaafya.

Pa lwendo lwesu ulwa kubwelelamo ukufuma ku New York, twatandalile Kingdom Farm, uko namwene Isukulu lya Gileadi pa muku wa kubalilapo. Ndebukisha ukwiminina muli limo ilya makalasi kabili ukusosa kuli ne mwine ukuti, ‘Kwena nshilafika pa myaka ya bukulu 11. Nshakabale mfikako kuno. Armagedone eikabalilapo kwisa.’ Lelo kulya kutandala kwanengele ukuba uwacilapo ukubo wa mupampamina ukucila kale lyonse ukulenga Gileadi ukuba e buyo bwandi.

Ukubomba Ukulola ku Buyo Bwandi

Ukutusha kwa mu lusuba ukuli konse ukupulinkana isukulu, ukufuma pe gredi lya kubalilapo ukuya na ku ntanshi, nacitile bupainiya. Lyene, imilungu ibili pa numa ya kupwishe sukulu lya ku sekondari mu June 1957, nabele painiya wa nshita yonse.

Ukukumana kwe bungano lya citungu kuli abo abalesekelela mu mulimo wa ku Gileadi ukwacitilwe pe bungano lya Los Angeles mu 1957 kwali ukwaibela kuli ine. Ilyo naleingila mu cipaka kuli uko kukumana, nakumenye Bill, munyina wacaice uo naishibe ukutula lintu naali ne myaka ya bukulu mutanda. Umwaka wafumineko, aali naya mu kubomba ukwali ukukabila kukalamba mu Louisiana. Twalipapile ukusanga ifyo bonse twabele abasekelela mu mulimo wa bumishonari. Imyeshi mutanda pa numa twapingwilepo ukubombela pamo. Twalembele Sosaite ukwipusha ukupeelwa kwa mulimo kabili umweshi umo pa ntanshi ya bwinga bwesu, twapokelele kumo mu Romney, West Virginia.

Twaselele kulya ilintu twaleya kwi bungano mu New York ilya mu 1958. Lintu twali kuli lilye bungano, twasangilwe ku kukumana kwa abo abali abasekelela mu Gileadi. Imyanda balisangilweko. Ukulolesha pali ilyo ibumba, twayumfwile ifyo ifilolelo fyesu ifya kwitwa ku Gileadi fyali fyacepesha mu cine cine. Nangu ni fyo, twalitumine ukwipusha kwesu ukwa kubalilapo, nangu cingati twali natuupana fye pa milungu 11. Umwaka wakonkelepo pe bungano lya citungu mu Philadelphia, twatumine ukwipusha kwa cibili.

Bill na ine twasambilile ukushintilila pali Yehova mu Romney ukutwaafwa ukupula mu mibele yaafya. Romney lyali litauni ilyakwete abekashi mupepi na 2,000. Incito yali iyaafya ukusanga. Twaikele mu ŋanda ya cikocikala iya mamita 5 iya kuikuulila iyalinga ku miceele ya mu California. Tatwakwete menshi ya ku mipompi, amalaiti, nelyo friji. Mu kati mwaletalala ica kuti twali no kutoba amenshi makasa mu mbeketi ku kusanga amenshi. Bamunyina balitwafwile ukufika pantu bengapesha, ukwakana umunani uo balungile. Twaliile impombo, raccoon (umusango wa mpaka), na kapale. Pa miku iingi twatontonkenye ukuti tatwali nakukwata icili conse ica kulya ica kasuba, kabili lyene lintu twabwelele ku ŋanda ukufuma mu mulimo, twalesanga amaapele nelyo cisi pa mwinshi wesu.

Twalishombweke pa myeshi pabula ukwikalila ishifolwa ishinono pa nshita shimo shimo ukukanakumanisha. Mu kupelako, twapingwilepo ukuti cali ica mano ukuselela ku Baltimore, Maryland, uko Bill aali no kusange ncito. Lintu twaebele bamunyina pa lwa kupingulapo kwesu, balililile na ifwe bene twalililile. E co twapingwilepo ukushishimishako mu kutantalilako panono.

Pa numa fye ya ico Nte uwali maneja we tuuka likalamba ilya fya kulya mu Westernport, Maryland, mupepi na makilomita 60 ukutalukako, atambike Bill incito ya nshita lubali. Umweshi umo wine umo uwa basambi besu aba Baibolo atutambike iŋanda inono iyaisulamo ifipe mu kuba ne citofu icikalamba ica malasha. Cali ni lyo e lintu Malaki 3:10 abele ilembo lyandi ilyatemwikwa. Yehova aali napongolwela pali ifwe ipaalo lyacila pa kwenekela kwesu.

Gileadi mu Kupelako!

Bumo ubwa nshiku shesu ishacilishapo kube sha kucincimusha mu bumi bwesu bwali bushiku bwa mu November 1959, lintu twapokelele ukulaalikwa kwesu ku Gileadi. Twalaalikwe kwi kalasi lyalenga 35, ilya kulekelesha ukucitilwa pa Kingdom Farm. Lintu naiminine mu muputule umo wine uwe kalasi natandalile lintu nali umwaice, nakwete ukuyumfwa kwakaba, ukwa nsansa ica kuti takuli amashiwi ayengakulondolola mu kulinga.

Gileadi cali cishima ca mu ciswebebe ica ku mupashi. Cali kwati kwikala mu calo cipya pa myeshi isano. Te lyonse mu bumi tupembelela icintu cimo pa myaka kabili lyene ukucisanga icawaminako ukucila fintu twaenekele. Lelo Gileadi e fintu fye yali.

Twapeelwe umulimo ku India, lelo mu kupelako twalitaninwe amapasu. E co, pa numa ya mwaka umo ukupembelela mu New York City, Watch Tower Society yatupeele umulimo cipya cipya ku Morocco, Africa yabela ku Kapinda ka ku Kuso.

Bamishonari mu Morocco

Twapoosele imyaka 24 iyaisulamo buseko mu Morocco, ukutemwa abantu lintu fye twafikile. Twasambilile indimi shonse shibili ulwa ciFrench ne ciSpanish, ishatwafwile ukumfwana ne nko ishingi abaleikala mulya. Ilingi line cali ni abo abafumine mu fyalo fimbi e baankwileko ku bukombe bwa Bufumu.

Umwanakashi umo untu nasambilile na o Baibolo aali ni kacinda wa musango wa flamenco ya cina Spain uwaingile incito mu cabaret (iciila ca kwimba no kucinda ilintu bamo balelya) mu Casablanca. Pa numa ya kusambilila ifishinte fya Baibolo, ashile umwine wa ncito ya cabaret untu aleikala nankwe no kubwelela ku Spain. Kulya ashimikile kuli bonse mu lupwa lwakwe, kabili bamo aba bene bapokelele icine ca Baibolo ico ayakeene na bo. Pa numa ya ico abwelele mu Casablanca, umo atwalilile uwa citetekelo kuli Lesa ukufikila imfwa yakwe mu 1990.

Imyaka yesu iya kubalilapo iinono mu Morocco yamwene ukwingilishiwako mu mpendwa ya bakasabankanya ba Bufumu. Nangu cibe fyo, lintu cabele icayafya kuli bamwisa ukusange ncito ne fipepala fya kwikalila mu calo, kwaliko ukufuma kwa Nte ukuya ku Europe. Bamo aba abo twasambilile na bo nomba baba mu New Zealand, Canada, United States, Bulgaria, Russia, na France, kabili bamo aba bene balakana mu butumikishi bwa nshita yonse.

Mu kupumikisha, mu April 1973 umulimo wesu uwa kushimikila mu Morocco walibindilwe. Mwandi lwali lupumo ulo! Pali Cine icungulo bushiku, twali ibumba lya nsansa pa Ŋanda ya Bufumu, ukulanda ukufikila lintu bashimishe amalaiti ukutwishibisha ukuti cali ni nshita ya kuya ku ŋanda. Tatwaishibe ukuti tatwali na kumona yalya malaiti na kabili ukwakila pa kubishanya kwa pa lwalala ukwa musango yo ukwa Bwina Kristu. Pe samba lya mibele yabindwa, ukulongana kwesu no kulongana kwa muputule kwapelelele mu tumabumba tunono mu mayanda ya pa mbali. Pa kusangwa ku mabungano ya citungu, Inte baile napamo ku France nelyo ku Spain.

Ilyo impendwa yesu yacepeleko, Inte abanono abashele mu Morocco babele abakakililwako nga nshi kuli umo no munankwe. E co lintu Watch Tower Society mu kupelako yapingwilepo ukwisala umusambo no kutupeela umulimo kumbi, ifwe bonse twaponeshe ifilamba ifingi.

Ukuya ku Central Africa

Ukupeelwa kwesu ukwa mulimo ukupya kwali ni mu Central African Republic. Mwandi kwaluka kukalamba ukufuma mu North Africa! Ilintu Morocco yakwete imiceele imo ine ukupala iya ku kapinda ka ku kulyo aka mu California, nomba twaisangile mu mpanga shakaba, ishabamo icipuki.

Kwaliko impika ishipya isha kulolenkana na sho. Ku ca kumwenako, nomba nali no kulama umwenso wandi uwa fishishi fikulika. Pa tushita tutatu mulinso aponene pa mutwe wandi ilintu naleingila pa mwinshi. Inshita shimo, ilintu naletungulula isambililo lya Baibolo, kwindi alepitana apo twali! Nangu cingati nalefwaya ukutoloka no kubutuka, nasambilile ukuilama, ukwabula ukufumyapo ilinso pali Bakwindi Mukulu no kwimya icola candi na molu ukufikila kwindi apita. Nasangile ukuti kuti wabelesha icili conse nga ca kuti fye taunenwike.

Lintu twali kulya imyeshi mutanda, ukubilisha kwalicitilwe pali radio ukuti umulimo wesu walibindilwe. E co Amayanda yesu aya Bufumu yaliselwe, kabili bamishonari balyebelwe ukuya. Ni fwe fye na baupana babili bamo bambi twali na maka ya kutwalilila pa musambo pa myaka na imbi itatu. Lyene ulucelo lumo ulwa pa Mulungu pa nshita ye Sambililo lyesu ilya Ulupungu lwa kwa Kalinda, bakapokola baipangasha ne fyanso balishile no kututwala kwi ofesi likalamba ilya bakapokola. Balekeleko abanakashi na bana, lelo basungile bamunyina 23, ukusanshako no mulume wandi, Bill. Pa numa ya nshiku mutanda balimukakwile ukuya ku ŋanda no kulonga; inshiku shitatu pa numa, ku kukambisha kwa kamfulumende, twalifumine mu calo, mu May 1989. Kwali kuya na kumbi ukwaisulamo ifilamba pa cibansa ca ndeke, uko abengi aba bamunyinefwe baishile mu kutushindika.

Mu Kupelako, ku Sierra Leone

Ukupeelwa kwesu ukwa mulimo ukwa nomba ni Sierra Leone, Africa wa ku Masamba, icalo cayemba mu kuba no lulamba lwayemba ulwa musensenga wabuuta. Abantu baba aba bucibusa nga nshi, kabili ubutumikishi bwa mwi bala bwaba ubwa kuipakisha. Tulalaalikwa ukwikala pa ŋanda iili yonse, ilingi line mu cintelelwe ca cimuti ca myembe nelyo ica ngashi. Abantu balitemwa ukulanda pa lwa kwa Lesa kabili babuula Baibolo wabo wine mu kukonkamo.

Bonse babili Bill na ine tubomba pa Ŋanda ya Bethel iya mu Freetown. Ndabomba pamo ngo wa kupokelela abeni kabili ukubomba no kulembesha na maakaunti ya cilonganino. Pa numa ya myaka 16 iya kubomba mu fyalo umo umulimo wesu uwa kushimikila wabindilwe, cili icawamisha ukuba mu calo umo umulimo waba uwakakuka kabili uulelunduluka.

Nakumenye imyaka 30 mu mulimo wa bumishonari mu June 1991. Mu cine cine, Mayo aimike pa ntanshi yandi ubuyo bwa kulambula! Nga aali acili umumi, kuti natemwa ukumweba na kabili ukuti, “Nakutasha, Mayo!” Mu nsansa, ncili kuti nasosa ukuti: “Natasha, Tata!”

[Icikope pe bula 28]

Ibungano lya ku New York, 1958

[Icikope pe bula 29]

35th class—July, 1960

[Icikope pe bula 30]

Bill na Sandra Cowan, 1991