Ukusanikila Ulubuuto pa Kubapo kwa kwa Kristu
“Ilyo Umwana wa muntu akesa mu bukata bwakwe, . . . akabapaatukanya.”—MATEO 25:31, 32.
1. Cinshi cintu bashibutotelo ba Kristendomu bayalula amashiwi ya kwa Yesu pali Mateo 24:3 ukupilibula?
INSHIKU shitatu pa ntanshi ya mfwa ya kwa Yesu, bane aba mu basambi bakwe bamutununwike no kumwipusha mu kufwaisha ukuti: “Twebeni, ni lilali ifi fintu fikabako? kabili cinshi cikabe cishibilo ca kwisa kwenu [iciGreek, pa·rou·siʹa], ne ca kupwa kwa calo?” Pa myanda ya myaka bashibutotelo ba Kristendomu na bakalemba balyalula aya mashiwi yalandilwe kuli Yesu pali Mateo 24:3 (King James Version) ukupilibula ukuti aali no kumoneka na kabili mu mubili ku kumonwa no mutundu wa muntu onse. E ico, balisambilisha ukuti ukubwela kwa kwa Kristu kukakwata ukusefiwa kukalamba no kupuulama ukumoneka. Balosha kuli kwene ngo kwisa kwa cibili ukwa kwa Kristu. Lelo bushe uku kutunganya kwabo kwalilungama?
2, 3. (a) Kupusanya nshi Volyumu 2 uwa Studies in the Scriptures acitile pa kati ka mashiwi “ukwisa” na “ukubapo”? (b) Cinshi cintu abantu ba kwa Yehova baishileumfwikisha ukukuma ku bupilibulo bwa pa·rou·siʹa wa kwa Kristu?
2 Ukufika mu 1889, abasubwa ba kwa Yehova, pamo nga bakasenda ba lubuuto aba mu mwanda wa myaka walenga 19, baali nabapokelela kale kale ukulungikwa pa mulandu wa kubwela kwa kwa Kristu. Muli Volyumu 2 uwa Studies in the Scriptures, amabula 158 ukufika ku 161, Charles T. Russell, presidenti wa kubalilapo uwa Watch Tower Bible and Tract Society, alembele ati: “Parousia . . . apilibula ukubapo, kabili talingile ukupilibulwa ukwisa, pamo nga muli Baibolo waseeka uwa ciNgeleshi . . . ‘Emphatic Diaglott,’ ubupilibulo bwakwatisho mutengo ubwa Cipingo Cipya, bupilibula parousia mu kuwamisha, ukubapo . . . , te kwisa, kwati kuba mu nshila, lelo kubapo, nga pa numa ya kufika [Yesu] atila, ‘Nge nshiku sha kwa Noa, e fikaba na parousia [ukubapo] kwa Mwana wa muntu.’ Moneni, ukuti ukulinganya takuli pa kati ka kwisa kwa kwa Noa no kwisa kwa kwa Shikulwifwe . . . Ukucilana, lyene, kuli pa kati ka nshita ya kubapo kwa kwa Noa pa kati ka bantu ‘pa ntanshi ya lyeshi,’ ne nshita ya kubapo kwa kwa Kristu mu calo, pa kwisa kwakwe ukwa cibili, ‘pa ntanshi ya mulilo’—akalanda kakulisha aka Bushiku bwa kwa Shikulu [Yehova] kantu ino nkulo ikapwilamo.”—Mateo 24:37.
3 E co abantu ba kwa Yehova aba mu mwanda wa myaka walenga 19 baumfwikishe mu kulungika ukuti pa·rou·siʹa wa kwa Kristu yali no kuba iya kukanamoneka. Na kabili baali nabesa ku kumfwikisha ukuti impela ya Nshita sha Bena fyalo yali no kucitika mu mibundo ya 1914. Ilyo ukubuutushiwa kwa ku mupashi kwalundulwike, pa numa baumfwikishe ukuti Yesu Kristu abikilwe pa cipuna ca bufumu mu muulu pamo nge Mfumu ya Bufumu muli ulya mwaka umo wine, 1914.—Amapinda 4:18; Daniele 7:13, 14; Luka 21:24; Ukusokolola 11:15.
“Ukubapo kwa kwa Shikulwifwe”
4. “Ukubapo kwa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu” kulosha kuli cinshi?
4 Mu kasuba kesu, lyene, cinshi capilibulwa ku numbwilo ya mu Baibolo iya kuti “[ukubapo, NW] kwa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu”? (1 Abena Tesalonika 5:23) Ubulashi bumo bulandapo kuti ishiwi “ukubapo,” pa·rou·siʹa, “lyabele lishiwi lya bulashi ku kutandala kwa muntu uwa cifulo ca pa muulu, uku[cilisha] ukwa shamfumu na bakateka abaletandalila icitungu.” E co iyi numbwilo ilosha ku kubapo kwa cifumu ukwa kwa Shikulu Yesu Kristu pamo nge Mfumu, ukufuma na pa numa ya 1914, ukukonka pa kubikwa kwakwe pa cipuna ca bufumu mu muulu. E po aba mu kukanamoneka ‘ukuba no bufumu mu kati ka balwani bakwe,’ ukulateka mu kucincila nge Mfumu ku kufikilisha uku kukambisha kwa mu busesemo. (Ilumbo 110:2) Pa myaka imo 79, abantunse pe sonde bakumanya ukusonga kwa kubapo kwa cifumu ukwa kwa Kristu ukwa kukanamoneka.
5. Fya kuponako nshi mu kati ka pa·rou·siʹa fili no kulanshanishiwapo mu fipande fya kusambililamo fitatu ifya uno magazini?
5 Muli kuno kukonkana kwa fipande fitatu, tuli no kupituluka mu bushininkisho bwamonekesha ubwa fyapwishishiwa ifya Bufumu bwa kwa Kristu mu kati ka ici ciputulwa ca nshita. Ica kubalilapo, tuli no kupeela amasesemo ya Baibolo ayafulilako ayasobela ifya kuponako ifyacitika kale kale nelyo ifilecitika nangu fye ni nomba. Ica cibili, tuli no kulondolola umulimo ukalamba uulepwishishiwa ne bumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka lintu Yesu alebomfya mu kati ka ici ciputulwa ca kubapo kwakwe ukwa cifumu. (Mateo 24:45-47) Icipande ca butatu cili no kutulondolwela ukusondwelela kwakatama, iciputulwa ca nshita ica “bucushi bukalamba.” Iyo ni nshita lintu Yesu esa pamo nga Kaputunkanya uwa kwa Yehova ku konaula abantunse bashalungama no kupususha abalungama. (Mateo 24:21, 29-31) Ilya nshita ya bonaushi yalondololwa no mutumwa Paulo pamo nge ileta kuli “mwe balecushiwa, ukutaulukila pamo na ifwe, ilyo Shikulu Yesu akasokololwa ukufuma mu muulu pamo na bamalaika ba maka yakwe mu mulilo uulebilima, ukucite cilandushi ku bakaano kwishiba Lesa, na ku bashinakila mbila nsuma ya kwa Shikulwifwe Yesu.”—2 Abena Tesalonika 1:7, 8.
Icishibilo
6. Cishibilo nshi cabamo ifingi calondololwa muli Mateo ifipandwa 24 na 25?
6 Imyaka imyanda 19 iyapitapo, abasambi ba kwa Yesu basendo lubuuto bamwipwishe icishibilo, nelyo ubushininkisho, ica kubapo kwakwe ukwa nshita ya ku ntanshi mu maka ya Bufumu. Icasuko cakwe, icalembwa mu fipandwa fyalenga Mt 24 na 25 ifya kwa Mateo, capayenye icishibilo cabamo ifingi, imbali sha ciko shonse ishilefikilishiwa pa cipimo ca pa kati ka nko. Ukufikilishiwa kwa cilya cishibilo kwishibisha inshita ya kumanama no kwesha kukalamba. Yesu asokele ukuti: “Cenjeleni ukuti nangu umo emulufya; pantu abengi bakeshila mwi shina lyandi, abati, Ni ne Kristu, no kulufya abengi. Ilyo mukomfwo bulwi ne mpupilisho sha bulwi, cenjeleni ukuti mwikatentuka; pantu ifi fintu fili no kwisa, lelo impela icili tailaisa.”—Mateo 24:4-6.
7. Ni mbali nshi sha cishibilo twamona ukufikilishiwa ukutula 1914?
7 Yesu mu kutwalilila asobele ukuti kwali no kubako inkondo pa cipimo cishatalile acibako. Mu kufikilishiwa, shibili isha ishi shalitantikwa pamo nge nkondo sha calo, imo ukufuma 1914 ukufika mu 1918 ne ya cibili ukufuma 1939 ukufika mu 1945. Mu kulundapo, atile kwali no kubako ukucepelwa kwa fya kulya ne finkukuma mumo mumo. Abena Kristu ba cine baali no kupakaswa mu kutapata. Ukulingana no busesemo, Inte sha kwa Yehova, bakasenda ba lubuuto aba muno nshiku, baliculo kupakasa pa makumi ya myaka cinekonsekonse iyapita, ilintu baleshimikila imbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa mu “fyalo fyonse ku kubo bunte ku nko shonse.” (Mateo 24:7-14) Yearbook of Jehovah’s Witnesses iili yonse isanshako ubushininkisho bwa kuti ishi mbali sha cishibilo shilefikilishiwa.
8, 9. (a) Cinshi cintu ukubapo kwa kwa Yesu ukwa bukatebebe kusanshamo? (b) Cinshi cintu ubusesemo ukukuma kuli baKristu wa bufi bulangilila ukulosha ku cifulo no musango wa kubapo kwakwe?
8 Apantu bumfumu bwa kwa Yesu busanshamo isonde lyonse, ukupepa kwa cine kuletanunuka mu fyalo fikalamba fyonse. Ukubapo kwakwe ukwa bukatebebe (pa·rou·siʹa) ni nshita ya kucite cipempu kwa mu cibulungwa conse. (1 Petro 2:12) Lelo bushe kwalibako umusumba ukalamba, nelyo icifulo ca pa kati, uko Yesu engakumanishiwa? Yesu ayaswike ici pa kusobela ifyo mu kwenekela ukubapo kwakwe, baKristu ba bufi baali no kwima. Asokele ukuti: “Nga bakamweba, abati, Moneni, [Kristu] ali mu matololo, mwifuminako; moneni, ali mu muputule wa mu kati, mwisumina. Pantu ifyo inkuba itula ku kabanga no kumoneka ku masamba, e fyo kukaba [ukubapo, NW] [pa·rou·siʹa] kwa Mwana wa muntu.”—Mateo 24:24, 26, 27.
9 Ukucila pa uli onse umbi pe sonde, Yesu, “Umwana wa muntu,” alishibe uko aali no kusangwa lintu ukubapo kwakwe kwali no kutendeka. Tali no kuisanga umwine atemwa kuno nelyo kulya nelyo mu ncende iili yonse iyaibela pe sonde. Tali na kumonekela mu ncende yaba yeka, “mu matololo,” ica kuti abo abengafwaya Mesia bengamukumanya ukutaluka ukufuma ku kumonwa na balashi ba kamfulumende aba calo, icifulo kuntu abakonshi bengakanshiwa pe samba lya butungulushi bwakwe, ukuipekanishisho kupama impumo ya bupolitiki no kwimika wene nga Kateka wa buMesia uwa calo. Mu kutwalilila, tali na kuifisa mu “muputule wa mu kati,” icifulo cakwe ukwishibikwa fye ku basalwa banono, ukuti kulya, mu kukanamonwa no kukanasangwa, engomana akapi no kucita amapange ya mu bumfisolo na bakafwilisha ku kupinuna amakamfulumende ya calo no kukwata umwine wine ukusubwa pamo nga Mesia walaiwa. Iyo!
10. Ni shani fintu inkuba sha cine ca Baibolo shabyasha mu musango wa cibulungwa conse?
10 Mu kupusanako, takwali na kuba icili conse ica kufisa pa lwa kwisa kwa kwa Yesu nge Mfumu, pa kutendeka kwa kubapo kwakwe ukwa cifumu. Nga fintu Yesu asobele, mu nshila ya mu cibulungwa, inkuba ya cine ca Baibolo itwalilila ukubyasha pa ncende shikalamba ukufuma ku mbali sha ku kabanga ukufika ku mbali sha ku masamba. Mu cine cine, nga bakasenda ba lubuuto aba muno nshiku, Inte sha kwa Yehova bashininkisha ukubo “lubuuto ku nko, ku kuleko kupususha [kwa kwa Yehova] kube ukufika ku mpela ya pano isonde.”—Esaya 49:6.
Umulimo wa Bumalaika
11. (a) Ni mu nshila nshi imilalo ya bumalaika ibomfiwa mu kusanika ulubuuto lwa Bufumu? (b) Ni lilali kabili ni mu mabumba nshi ifilundwa fye bumba lya ngano fyalonganikwa?
11 Amalembo yambi ayaampana no kubapo kwa kwa Yesu yamulondolola ngo washindikwa, nelyo ‘ukutuma,’ imilalo ya bumalaika. (Mateo 16:27; 24:31) Mu cilangililo ca ngano na mankumba, Yesu alondolwele ukuti “icilime ni pano isonde” no kuti “ukuseepa [kusondwelela kwa micitile ya fintu, NW], na bakaseepa ni bamalaika.” Ici tacipilibula, nangu cibe fyo, ukuti mu kati ka kubapo kwakwe mu maka ya Bufumu no bukata, abomfya fye inkombe sha bumalaika mu kutumwa kwa pano isonde. Ukutendeka 1919, bamalaika pe samba lya butungulushi bwa kwa Yesu bapaatukenye ibumba lya ngano ilya basubwa abafyalwa ku mupashi pe sonde, abaali nabasalanganiwa ku fya kuponako fya Nkondo ya Calo iya I, kabili aba bapekanishiwe ku mulimo walundwako mwi shina lya Mfumu. (Mateo 13:38-43) Muli ba 1920 amakana ya bantunse yambi yabuulile ukwiminina kwabo ku Bufumu bwaimikwa ubwa kwa Lesa kabili basubilwe no mupashi wa kwa Lesa. Aba basubwa na kuba balundilwe ku mitande ya bashalapo babalilepo. Bonse pamo, bapanga ibumba lya musha wa cishinka kabili uwashilimuka ilya mu kasuba kesu.
12. Ni mu kusangulula nshi bamalaika bayakana, kabili mu kuba na ca kufumamo nshi kwi sonde?
12 Ica kumwenako cimbi ica kwakanamo kwa bumalaika mu kati ka kubapo kwa kwa Yesu ukukonka pa kubikwa kwakwe pa cipuna ca bufumu mu 1914 calembwa pa Ukusokolola 12:7-9 ukuti: “Mikaele [Yesu Kristu] na bamalaika wakwe baile ku kulwa ne ciŋwena; ne ciŋwena calwile, na bamalaika wa ciko, lelo balifililwe, kabili tabakwete apa kwikala kwabo mu muulu. Kabili iciŋwena cikalamba capooselwe pa nshi, icisoka cikote iciitwa [Ciwa, NW] kabili Satana, icilufya bonse abaikala mu calo conse; capooselwe pe sonde, na bamalaika wa ciko bapooselwe pamo na co.” Muli fyo, imyulu umwasumbuka yalisangululwa nomba, ukushako fye ubwikalo bwa pe sonde ubwa Bufumu ubucili no kusangululwa umupwilapo ku kwebelwa kwe shina lya kwa Yehova. Muli uno mwaka wa 1993, ukusoka kwa bulesa kuletwalilila ukubomba ukwa kuti: “Kalanda kuli imwe, mwe calo . . . pa kuti [Ciwa, NW] naikila pali imwe, ali ne cipyu cikalamba, pa kwishibo kuti ali ne nshita inono fye.”—Ukusokolola 12:12.
Ukubuuka kwa ku Muulu
13, 14. (a) Cinshi cintu Amalembo yalangilila cacitika ukutula 1918 no kuya ku ntanshi? (b) Cinshi cintu Paulo na Yohane basokolola ukukuma ku bashalapo basubwa ilelo?
13 Ica kucitika na cimbi ica kusungusha mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu cili kutampa kwa kubuuka kwa ku muulu. Umutumwa Paulo alangilile ukuti abo Bena Kristu basubwa abalaala pa nshita ntali mu nshishi shabo baali no kuba e ba kubalilapo ukulengwa aba mweo no kwikala pamo na Kristu Yesu mu bwikalo bwa mupashi. Ubushininkisho bwalipeelwa pa myake ingi ku kulanga ukuti ici cimoneka ukuti calicitika ukufuma mu 1918 ukuya ku ntanshi. Paulo alembo kuti: “Muli Kristu e mo bonse bakalengelwa aba mweo. Lelo onse mwi tulwe lyakwe line: Kristu e cisabo ca ntanshi; e lyo aba kwa Kristu, pa [kubapo, NW] kwakwe [pa·rou·siʹa].” (1 Abena Korinti 15:22, 23) Ukubuuka kwa basubwa mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu kwalikoshiwa pali 1 Abena Tesalonika 4:15-17 ukuti: “Tulemwebela ici mu cebo ca kwa [Yehova, NW] ica kuti ifwe fwe ba mweo, fwe bashalapo ukufika ku [kubapo, NW] [pa·rou·siʹa] kwa kwa Shikulu, tatwakatangilile abalaala nakalya. . . . Abafwila muli Kristu bakabalilapo ukubuuka; e lyo ifwe fwe ba mweo, fwe bashalapo, tukolwilwa na bo capamo mu makumbi ku kukumanya Shikulu mu lwelele.” Kwalibako ba 144,000 aba kwa Kristu pamo nga basubwa abapokelela mu kupelako ici cilambu ca kusungusha.—Ukusokolola 14:1.
14 Nga fintu Paulo alangilila, abo aba mu basubwa abashalapo aba mweo ilelo tabengila mu Bufumu ukutangilila Abena Kristu basubwa aba busumino abafwilile cisumino na basambi. Umutumwa Yohane mu kutwalilila alondolola abo aba mu basubwa abafwa ilelo ukuti: “Balishuka abafwa abafwila muli Shikulu ukufuma kuli nomba. Umupashi wati, Ifyo fine, pa kuti batushe ku kucucutika kwabo; pantu imilimo yabo ilebakonka,” uko e kuti, mu kubako kwabo kwa mu kubuuka. (Ukusokolola 14:13) Kabili Paulo atila: “Moneni, ndemwebe ca nkama: Tatwakalaale bonse, lelo tukaaluka bonse, mu kashita akanininini, mu kukapakapa kwa linso, pa ntandala ya kupelelekesha. Pantu intandala ikalila, e lyo abafwa bakabuushiwa abashingabola, na ifwe tukaalulwa.” (1 Abena Korinti 15:51, 52) We cipesha mano ca kusungusha!
15, 16. (a) Cilangililo nshi Yesu apeele pali Luka 19:11-15, kabili pa mulandu nshi? (b) Ni shani fintu ubu busesemo bwatwalilila ukufikilishiwa?
15 Inshita imo lintu Yesu aleshimikila kwi bumba lya bakonshi bakwe pa lwa Bufumu bwa kwa Lesa, abomfeshe icilangililo ku kubaafwa ukulungika imfundo shabo ishalubana. Ubulondoloshi bwalembwa bubelengwa ukuti: “Baletila ubufumu bwa kwa Lesa bwalaswa bumoneke. E ico atile, Umuntu mukankaala aile ku calo ca kutali ku kuimweno bufumu, no kubwela. Awe aitile abasha bakwe ikumi, abapeele imondo ikumi, no kutila kuli bene, Akusandululenimo nkasuke nkabwele. . . . Kabili ilyo abwelele napokelelo bufumu, aebele ukuti betwe bese kuli wene abasha balya abo apeele indalama, ukuti eshibe ico basandulwilemo.”—Luka 19:11-15.
16 Yesu aali e ulya “muntu” uwaile ku muulu, “icalo ca kutali” uko aali no kupokelelo bufumu. Bulya Bufumu apokelele mu 1914. Bwangu bwangu pa numa, Kristu pamo nge Mfumu alubulwishe abakonshi baleitunga ukumona ico baali nabacita mu kusakamana amabuseko ya Bufumu ayasekeshiwe kuli bene. Abanono aba busumino balisalilwe ku kupokelela ukutasha kwa kwa Shikulu ukwa kuti: “Wacita, we musha musuma! ico wabo wa cishinka mu cacepesha, uleba na bukateka pa mishi ikumi.” (Luka 19:17) Ici ciputulwa ca nshita ica kubapo kwa kwa Kristu cabimbilemo imibombele ya kushimikila kwa Bufumu iyaluma, ukusanshako ukubilisha kwa mapingushi ya kwa Lesa pa babifi, kabili ukwangalila uyu mulimo kwalisanshiwemo mu bulashi ubwasekeshiwe ku “musha musuma.”
Ukushimikila kwa mu Kusaalala kwa Calo
17. Kusekelela nshi kwishibisha pa·rou·siʹa?
17 Cinshi cimbi cali no kucitika mu kati ka uyu pa·rou·siʹa? Yali no kuba ni nshita ya kusekelela kukalamba mu mulimo wa kushimikila na mu kwaafwa abapya ukuipekanya ku kupusunsuka ukupula mu bucushi bukalamba ubuleisa. Aba abe “bumba likalamba,” abafwilisha abashalapo, basanguka “bakalata wa kutasha.” (Ukusokolola 7:9; 2 Abena Korinti 3:1-3) Paulo alumbula ukusekelela kwa uyu mulimo wa kulobolola lintu atila: “Pantu ica kucetekela cesu, napamo ica kusekelelapo cesu, napamo icilongwe cesu ica kutakishishako, cinshi ku cinso ca kwa Shikulwifwe Yesu pa [kubapo, NW] [pa·rou·siʹa] kwakwe? (Bushe te imwe bene?)”—1 Abena Tesalonika 2:19.
Beni Abasanguluka Kabili Ababula Kabi
18. (a) Lipepo nshi ilya kwa Paulo lyakwata ukuloshako kuli pa·rou·siʹa? (b) Mupashi nshi bonse tufwile ukulangisha mu kati ka iyi nshita, kabili mu nshila nshi?
18 Paulo na kabili apepeele ukushishiwa kwa abo abali aba mweo muli ici ciputulwa ca nshita ica kubapo kwa kwa Kristu ukuti: “Awe Lesa wa mutende umwine amushishe monse monse; kabili imipashi yenu ne mitima ne mibili ibakwe ituntulu iya kaele pa kubapo [pa·rou·siʹa] kwa kwa Shikulwifwe Yesu Kristu.” (1 Abena Tesalonika 5:23) Ee, ilelo, nampo nga tuli ba mu bashalapo basubwa nelyo ba mpendwa ikalamba iya mpaanga shimbi, umupashi wa kubombela pamo utukakila capamo muli bucishinka pa kuti twingatwalilila ukuba abasanguluka kabili ababula kabi muli iyi nshita yaibela. Mu musango umo wine, tulekabila ukubelesha ukutekanya. Yakobo alembele ukuti: “E ico tekanyeni, mwe ba bwananyina, ukufika na pa [kubapo, NW] [pa·rou·siʹa] kwa kwa Shikulu. . . . Ikasheni imitima yenu; pa kuti [ukubapo, NW] [pa·rou·siʹa] kwa kwa Shikulu kwapalama.”—Yakobo 5:7, 8.
19. Kusoka nshi Petro apeele ukukuma kuli pa·rou·siʹa, kabili ni shani fintu tulingile ukwankulako?
19 Umutumwa Petro na o wine akwete icintu cimo ica kusosa kuli ifwe fwe bali aba mweo muli ici ciputulwa ca nshita icilipo. Atusokele kuli bakapumya, abo bafulile mu mbali shonse ishe sonde. Petro atila: “Ica kubalilapo, mwaishibo kuti mu nshiku sha kulekelesha mukesa bakapumya ne fya kupumya fyabo, abendo mwabelo lunkumbwa lwabo lwine, no kutila, Kuli kwi ukulaya kwa [kubapo, NW] [pa·rou·siʹa] kwakwe? Pantu ukufuma pa bushiku ubo ifikolwe fyaponene mu tulo, ifintu fyonse fyaikalilila filya fyali ukutula pa citendekelo ca kulenga.” (2 Petro 3:3, 4) Te mulandu no kwanana kwa bakapumya mu kati ka kubapo kwa kwa Kristu, abantu ba kwa Yehova batwalilila ukubalika ngo lubuuto lwa calo, kwi pusukilo lya bengi.
Ifipusho mu Kupitulukamo
◻ Ni shani fintu abantu ba kwa Yehova babuutushiwe mu kulundulukilako ukukuma kuli pa·rou·siʹa?
◻ Ni shani fintu Mateo 24:4-8 atwalilila ukufikilishiwa?
◻ Ni shani fintu bamalaika babombela pamo na Kristu wabikwa pa cipuna ca bufumu?
◻ Cipesha amano nshi ca kusungusha cimoneka ukwendela pamo na pa·rou·siʹa?
◻ Kusekelela nshi kukumanishiwa mu kati ka iyi nshita, kabili ni bani bakana muli kwene?