Ukufisulula Inkama ye Shina Lyakulisha

Cili ica buseko kuti fyonse fibili Koran ya buShilamu na Baibolo ya Bwina Kristu filaloshako kwi shina lyakulisha. Uku kulanshanya kulelondolola ubupilibulo no bucindami bwe shina lyakulisha. Kulelangisha na kabili ifyo lilya ishina lyambukila umutundu wa muntu onse ne nshita yesu iya ku ntanshi pano isonde.

AMAMILIONI ya baume na banakashi balibako aba mweo kabili balifwa pali lino isonde. Mu milandu iingi amashina yabo yafwila pamo na bo, kabili icibukisho cabo calilabwa. Lelo amashina yamo ayakalamba—pamo nga Avicenna, Edison, Pasteur, Beethoven, Gandhi, na Newton—yatwalilila ayomi. Aya mashina yalilundana ne fyapwishishiwa, ifya kusanga, ne fya kwelenganya ifya abo abayakwete.

Nangu cibe fyo, kwalibako ishina ilyakulapo pali yonse yambi. Ifipapwa fyonse ifya kale ne fya nomba mu kubumbwa konse fyayampana na lyene. Ee, isubilo lya mutundu wa muntu ilya bumi bwalepa kabili ubwa nsansa lyalundana ne li shina!

Abengi balifwaya ukwisa ku kwishiba ili shina. Balilisapika no kwipusha pa lwa lyene, lelo tabalisanga. Kuli bene lyatwalilila ukuba ni nkama. Na kuba, takwaba umuntu uwingasanga ili shina kano Umwine alisokolola kuli wene. Mu kubamo insansa, inkama ya ili shina lishingalinganishiwako yalifisululwa. Lesa umwine alicite ci pa kuti abo abacetekela muli wene bengeshiba pa lwa wene. Asokolwele ishina lyakwe kuli Adamu, lyene kuli Abrahamu, kuli Mose, na ku babomfi Bakwe bambi aba busumino aba kale.

Ukufwailisha Ishina Lyakulisha

Koran ilanda pa muntu umo “uwaishibishe mu kushika Amalembo.” (27:40) Mu kulondolola ici cikomo, ukulandapo ukwaishibikwa pamo nga Tafsīr Jalālayn kutila: “Asafi mwana Berekia aali muntu umulungami. Alishibe ishina lya kwa Lesa ilyakulisha, kabili ilyo lyonse aitile pali lyene, alyaswikwe.” Ici citwibukishako ulwa kwa kalemba wa Baibolo Asafi, uwatile pa Amalumbo 83:18: “Ku kuleka beshibe ukuti imwe mweka, ishina lyenu Yehova, mwapulamo pano isonde ponse.”

Pali Koran 17:2, tubelengo kuti: “Twapeele Mose Amalembo kabili twalengele yene ica kutungulula ku bena Israele.” Muli ayo Amalembo, Mose alanda kuli Lesa, ukusoso kuti: “Ine nga nafika ku bana ba kwa Israele, no kutila kuli bene, Lesa wa bashinwe antuma njise kuli imwe; na bo batila kuli ine, Ni ani ishina lyakwe? bushe nkatila shani kuli bene?” Lesa aaswike Mose pa kusoso kuti: “E fyo ukatile ku bana ba kwa Israele, Yehova Lesa wa bashinwe, Lesa wa kwa Abrahamu, Lesa wa kwa Isaki, kabili Lesa wa kwa Yakobo, antuma njise kuli imwe, . . . Ili e shina lyandi umuyayaya.”—Ukufuma 3:13, 15.

Mu nshita sha pa kale, abena Israele balishibe ili shina likalamba ilya kwa Lesa. Lyalebomfiwa fye no kubomfiwa pamo ngo lubali lwa mashina yabo yene. Nga fintu fye umo nomba engasanga ishina Abdullah, ilipilibula “Umubomfi wa kwa Lesa,” abantu ba mu Israele wa pa kale bakwete ishina Obadia, ukupilibula “Umubomfi wa kwa Yehova.” Nyina wa kwa Kasesema Mose ainikwe Yokebede, ico napamo cipilibula “Yehova Bukata.” Ishina Yohane lipilibula “Yehova Nasenamina.” Kabili ishina lya kwa kasesema Eliya lipilibula “Lesa Wandi Ni Yehova.”

Bakasesema balishibe ili shina likalamba kabili balibomfeshe no mucinshi washika. Lisangwa ukucila pa miku 7,000 mu Amalembo ya Mushilo. Yesu Kristu, umwana wa kwa Maria, aebekeshe lyene lintu asosele mwi pepo lyakwe kuli Lesa ukuti: “Nalange shina lyenu ku bantu abo mwampeelepo . . . Nabalengele ukwishibe shina lyenu, kabili nkalenga liishibwe; ukuti ukutemwa uko mwantemenweko kube muli bene.” (Yohane 17:6, 26) Mu kulandapo kwakwe ukwaishibikwa pali Koran, Bayḍāwī alanda pali Koran 2:87, ukusoso kuti Yesu “alepuupuutula abafwa kwi shina lya kwa Lesa ilyakulisha.”

Cinshi, lyene, cacitike icalengele lilya ishina ukube nkama? Cinshi cintu lilya ishina lyakwata ifya kucita ne nshita ya ku ntanshi iya umo na umo uwa ifwe?

Ni Shani Fintu Ishina Lyaishileba Inkama?

Bamo batontonkanyo kuti “Yehova” mu ciHebere cipilibula “Allah” (Lesa). Lelo “Allah” lyalingana na ʼElo·himʹ wa ciHebere, ukufushiwa kwa bukatebebe ukwe shina ʼelohʹah (lesa). Ukutiine mipashi kwalimine pa kati ka baYuda ukwabaleseshe ukushimbula ishina lya bulesa, Yehova. Muli fyo, ilyo balebelenga Amalembo ya Mushilo kabili bamwene ishina Yehova, cabele cibelesho cabo ukusoso kuti ʼAdho·naiʹ, icipilibula “Shikulu.” Mu fifulo fimo, bayalwile fye ne lembo lya kutendekelako ilya ciHebere ukufuma kuli “Yehova” ukuya kuli ʼAdho·naiʹ.

Intungulushi sha butotelo isha Kristendomu shakonkele inshila imo ine. Bapyanike “Lesa” pe shina Yehova (“Allah” mu ciArabic) na “Shikulu.” Ico casangwilile ku kulunduluka kwa cifundisho ca bufi ica Bulesa Butatu, icishakwata ishintililo mu Amalembo ya Mushilo. Pa mulandu wa ici, amamilioni mu kuluba bapepa Yesu no mupashi wa mushilo no kulanguluka Yesu no mupashi wa mushilo ukulingana na Lesa.a

E ico, intungulushi sha buYuda ne sha mu Kristendomu balaakanako ukupeelwa umulandu ku butuutu bwaanana ukukuma kwi shina lyakulisha. Lelo Lesa aseseme ati: “Nkashishe shina lyandi likulu, . . . kabili inko shikeshibo kuti ni ne Yehova.” Ee, Yehova akalenge shina lyakwe ukwishibikwa pa kati ka nko shonse. Mulandu nshi? Pantu taba fye ni Lesa wa baYuda nelyo uwa luko lumbi lumo nelyo abantu. Yehova ni Lesa wa mutundu wa muntu onse.—Esekiele 36:23; Ukutendeka 22:18; Ilumbo 145:21; Malaki 1:11.

Ishina Lyakulisha ne Nshita Yesu iya ku Ntanshi

Amalembo ya Mushilo yatila: “Umuntu onse uwalilila kwi shina lya kwa [Yehova, NW] akapusuka.” (Abena Roma 10:13) Ipusukilo lyesu pa bushiku bwa bupingushi likalundana no kwishiba kwesu ishina lya kwa Lesa. Ukwishiba ishina lyakwe cisanshamo ukwishiba imibele yakwe, imilimo, ne mifwaile no kwikala mu kumfwana ne fishinte fyakwe fyasumbuka. Ku ca kumwenako, Abrahamu alishibe ishina lya kwa Lesa kabili aleita pali lilya ishina. Pamo nge ca kufumamo, aipakishe ukwampana kusuma na Lesa, alangishe icitetekelo muli wene, ashintilile pali wene, kabili aumfwilile wene. Abrahamu muli fyo abele cibusa wa kwa Lesa. Mu kupalako, ukwishiba ishina lya kwa Lesa kulatupalamika kuli wene kabili kutwaafwa ukulundulula ukwampana kwa pa lwesu na wene, ukwikatisha ukutemwa kwakwe.—Ukutendeka 12:8; Ilumbo 9:10; Amapinda 18:10; Yakobo 2:23.

Muli Baibolo tubelengo kuti: “Yehova alepeepeka, no kuumfwa, ne buuku lya kwibukisha lyalembelwe ku cinso cakwe, ilya babela Yehova akatiina, ilya batontonkanye shina lyakwe.” (Malaki 3:16) Mulandu nshi tulingile ‘ukutontonkanya’ pe shina lyakulisha? Ishina Yehova mu kukonke shiwi lipilibula “Alenga Ukubako.” Ici cisokolola Yehova nga Umo uuilenga umwine ukusanguka Kafikilisha wa malayo. Lyonse alaleta imifwaile yakwe ku kufishiwapo. E Lesa wa maka yonse, Kabumba eka fye, uwakwata imibele yonse iishaiwamina. Takwabako ishiwi limo mpo ilingalondolola imibele ya bulesa iya kwa Lesa. Lelo Lesa aisalile umwine ishina lyakulisha—Yehova—kabili lilebulula imibele yakwe yonse, ne mifwaile.

Mu Malembo ya Mushilo, Lesa atweba ulwa mifwaile yakwe ukulola ku mutundu wa buntunse. Yehova Lesa abumbile umuntu ku kuipakisha ubumi bwa muyayaya, ubwa nsansa mu Paradise. Ukufwaya kwakwe ku mutundu wa muntu kwa kuti abantu bonse balingile ukupango lupwa lumo, ulwaikatana mu kutemwa na mu mutende. Lesa wa kutemwa akesushisha iyi mifwaile mu nshita ya ku ntanshi ipaleme.—Mateo 24:3-14, 32-42; 1 Yohane 4:14-21.

Lesa alalondolola imilandu ya kucula kwa mutundu wa muntu kabili alalanga ukuti ipusukilo kuti lyacitikako. (Ukusokolola 21:4) Pa Ilumbo 37:10, 11, tubelengo kuti: “Pashala panono, e lyo umubifi takabepo; awe ukalolekesha apo ali, no kusanga tabapo: lelo abalanda bakapyaninine calo, no kuilemeno bwingi bwa mutende.”—Moneni na kabili Koran 21:105.

Ee, Lesa akeshibikilwa kwi shina lyakwe likulu. Inko shikeshibo kuti ni Yehova. We shuko lya kusungusha ukwishibe shina lyakulisha, ukwikalilo bunte kuli lyene, no kukakatila kuli lyene! Muli iyo nshila, imifwaile ya kwa Lesa yabamo buseko ikafikilishiwa muli umo na umo uwa ifwe iya kuti: “Ico ankondela, e co ndemupokolwela; ndemusansula, ico aishibe shina lyandi: akandilila, na ine nkamwasuka, . . . Nkamwikusho kutantalila kwa nshiku, no kumulengo kumono kupususha kwandi.”—Ilumbo 91:14-16.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 5]

Pa cimpusa calebilima, Lesa aishibishe umwine kuli Mose pamo nga ‘Yehova, Lesa wa kwa Abrahamu’

[Abatusuminishe]

Mose ne Cimpusa Calebilima, kuli W. Thomas, Sr.