Bushe Kuti Walango Kutekanya?

YEHOVA aebele Abramu ati: “Fumamo mu calo ca ku mwenu, . . . uleya ku calo ico nkakulanga: nkakucito kubo luko lukalamba, kabili nkakupaala, no kukushe shina lyobe.” (Ukutendeka 12:1, 2) Abramu aali ne myaka ya bukulu 75 pali iyo nshita. Alyumfwilile kabili mano mano alangile ukutekanya ubumi bwakwe bonse, ukupembelela pali Yehova.

Mu kupelako, Lesa acitile ubu ubulayo kuli Abrahamu (Abramu) watekanya: “Ukupaala kwena nkakupaala, no kufusha nkakufusha.” Umutumwa Paulo alundileko kuti: “E fyo Abrahamu pa kutekanya, amwene icalailwe.”—AbaHebere 6:13-15.

Ukutekanya cinshi? Amadikishonari yalondolola kwene pamo nga amaka “ya kupembelela icintu cimo mu mutalalila” nelyo ukulangisha “ukushishimisha pe samba lya kukalifiwa nelyo ukukanshika.” E co ukutekanya kobe kulabikwa ku bwesho lintu ulekabila ukupembelela umuntu umo nelyo icintu cimo, nelyo lintu wakalifiwa nelyo uli pe samba lya kukanshika. Mu mibele ya musango yo umuntu watekanya atwalilila ukuba uwashikatala; uushatekanya aba uwasuswa kabili uwakuntukilwa.

Icalo Cesu ica Muno Nshiku Icishatekanya

Ukucilisha mu ncende ishingi isha mu tauni, ukwebekesha kubikwa te pa kutekanya lelo pa kukwankwanya. Ku mamilioni ya bantu abekala mu misumba yaisulamo abantu, ubushiku bumo na bumo butendeka lintu indibu ya lucelo yalila. E patendekela imibombele ya lubilo lubilo—ukuya ku cifulo cimo, ukuyamona umuntu umo, ukubomba icintu cimo. Bushe ca kupapa umulandu abengi babela abakanshika kabili abashatekanya?

Bushe ulakalifiwa lintu walolenkana no kupelebela kwa bambi? “Nalipata ukucelwa,” e fyasosa Albert. Abengi kuti basumina ukuti ukupembelela umuntu umo uucelelwe kulalengo kukanshika, ukucilisha nga ca kuti kuliko akashita kaimikwa. Ukukuma ku Mukankaala wa ku Newcastle, politishani umwina Britain uwa mu mwanda wa myaka walenga 18, casoselwe ukuti: ‘Alonaula citika we awala mu lucelo, uyo akunkunika akasuba konse ukwabula ukukumanisha wene.’ Nga ca kuti wali no kushintilila pa muntu wa musango yo cila bushiku, bushe kuti watwalilila ukuba uwatekanya?

Lintu uleensha motoka, bushe ulakalifiwa mu kwangufyanya, uwashimunuka ukupembelela, nelyo ukutunkwa ukwensha mu kubutukisha? Mu mibele ya musango yo, ukubulo kutekanya ilingi line kuletako akayofi. Mu kati ka 1989, mu cali pali iyo nshita West Germany, amasanso ya pa misebo ikalamba ukucila pali 400,000 yafuminemo ukucenwa nelyo imfwa. Pali aya, ubusanso bumo muli yatatu bwalengelwe atemwa pa kwensha mu kubutukisha nga nshi nelyo mu kupalamana nga nshi na motoka ili pa ntanshi. Mu kucefyako ukufika ku cipimo cimo, kanshi, ukubulwo kutekanya kwalishingemwe ku kucenwa nelyo imfwa ya bantu bacila 137,000. We mutengo wa kulipila pa kubulwo kutekanya!

“Ncisango kuba icayafya ukutwalilila ukuba uwatekanya lintu umuntu umo apumfyanya inshita yonse,” e fyailishanya Ann, “nelyo lintu umo aitakisha nga nshi.” Karl-Hermann asumino kuti ukutekanya kwakwe kulasonsombwa ku “bacaice abashakwata umucinshi ku bakoloci.”

Iyi ne mibele imbi kuti pambi yakulengo kukanatekanya. Ni shani, lyene, fintu wingalundulula ukutekanya kwakulilako?

Yehova Kuti Akosha Ukutekanya Kobe

Abantu abengi batontonkanya ukuti ukutekanya kulangilila ukukanashininkisha nelyo ubunake. Kuli Yehova, nangu cibe fyo, caba cilangililo ca bukose. Umwine wine ‘alitekanya . . . pa kukanafwayo muntu ukonaika, lelo onse ukulola ku kulapila.’ (2 Petro 3:9) Pa kukosha ukushishimisha kobe kwine, kanshi, kakatila kuli Yehova no kushintilila pali wene no mutima obe onse. Ukukosha ukwampana kobe na Lesa caba e lutampulo lumo ulwacindamisha ukulola ku kulundulula imibele yatekanya.

Mu kulundapo, cili icakatama ukwishiba imifwaile ya kwa Yehova kwi sonde no mutundu wa muntu. Abrahamu “alelolelo Musumba uuli ne ca kukuulapo [Ubufumu bwa kwa Lesa], uo kelenganya wa uko kabili kakuula wa uko ni Lesa.” (AbaHebere 11:10) Mu kupalako, kuti caba ica kunonsha ukusunga imimwene yalengama iya malayo ya bulesa no kuba uwaikushiwa ukupembelela pali Yehova. Lyene ukamwensekesha ukuti ukutekanya, ukucila ukulangisha ukushimunuka, mu cishinka kulanonka abantu ku kupepa kwa cine. E ico, “tungeni ukutekanya kwa kwa Shikulwifwe ukuti lipusukilo.”—2 Petro 3:15.

Ni shani nga ca kuti imibele ya pa lobe yaesha ukutekanya kobe mupepi fye na kukufilwa ukushipikisha? Bushe abashasumina balakubika mu kukanshika kwa kukalifya? Bushe walilwala icimoneka ukuba ngo bulwele bwa mutatakuya? Mu mulandu wa musango yo, sunga ku mutima cintu umusambi Yakobo alembele. Pa numa ya kulosha ku cipasho ico bakasesema bapayenye mu kulangisho kutekanya, asokolwele inkama ya kutwalilila ukuba abamutalalila pe samba lya kukanshika kwatapata. Yakobo atile: “Bushe umo wa muli imwe alecula? Apepe.”—Yakobo 5:10, 13.

Mu mukoosha ipusha Lesa mwi pepo ukukosha ukutekanya kobe no kukwaafwa ukulama umupashi obe pe samba lya ca kwesha. Alukila kuli Yehova libili libili, kabili akakwaafwa ukwishiba imibele nelyo ifibelesho fya bambi ifyo fitambika icintiinya caibela ku kushikatala kobe. Ukupepela libela ilyo imibele ilemoneka ukuba iya kwesha tailacitika kuti kwakwaafwa ukutwalilila ukuba uwatekanya.

Imimwene Yalinga iya we Mwine na Bambi

Pa kusungilila umuntontonkanya watekanya, ufwile ukuimona we mwine na bambi mu nshila yalinga. Ici kuti cacitikako ukupitila mu kusambilila Baibolo, pantu ilanga ukuti uuli onse alipyana ukukanapwililika na muli fyo alikwata ukupelebela. Mu kulundapo, ukwishiba kwa Baibolo kukakwaafwa ukukula mu kutemwa. Iyi mibele yalikatama pa kuba na maka ya kulangisha ukutekanya ukulola kuli bambi.—Yohane 13:34, 35; Abena Roma 5:12; Abena Filipi 1:9.

Ukutemwa no kufwaisha kwa kwelela kuti fyakutalalikako lintu wakalifiwa. Nga ca kuti umuntu umo alikwata ifibelesho ifikukalifya, ukutemwa kukakucinkulako kuti cili fibelesho e fyo ushisuminisha, te muntu. Languluka ubwingi bwa miku amabunake yobe yene yafwile yesha ukutekanya kwa kwa Lesa na fintu yakalifya bambi.

Imimwene yalungama iya we mwine na kabili ikakwaafwa ukupembelela mu kutekanya. Ku ca kumwenako, bushe walitinamina amashuko mu mulimo wa kwa Yehova, lelo ukulengwa fye insoni? Bushe umona ukuti ukutekanya kobe kulecepelako kupala umucanga mu ca kupiminako inshita? Nga e fintu cili, lyene ibukisha ukuti ukukanatekanya ukwingi kwashimpwa mu cilumba. “Abatekanyo mutima bawamo kucila abatakalale mitima,” e fyasosele Solomone. (Lukala Milandu 7:8) Ee, icilumba cipindami cikalamba ku kulundulula ukutekanya. Bushe tacili ca cine ukuti umuntu waicefya alacisango kuba icacilapo kwanguka ukupembelela mu mutalalila? E ico, lundulula ukuicefya, kabili ukacilapo kuba na maka ya kupokelela ukulafyalafya mu kuba no mutende wa muntontonkanya.—Amapinda 15:33.

Ukutekanya Kulalambula mu Kufumba

Abrahamu aishibikilwa nga nshi ku citetekelo cakwe. (Abena Roma 4:11) Lelo, ukutekanya kwalengele icitetekelo cakwe ukuba icakosa. Cinshi cali icilambu cakwe pa kulolela pali Yehova?

Abrahamu alipeelwe ukucetekela kwa kwa Yehova ukwaingilishiwako. Ishina lya kwa Abrahamu muli fyo lyalikulile kabili intuntuko shakwe shabele uluko lwakosa. Inko shonse isha pe sonde kuti shapaalilwa ukupitila mu lubuto lwakwe. Abrahamu abombele ngo wa kulandilako Lesa kabili nelyo fye nge cipasho ca kwa Kabumba. Bushe nga kwaliko icilambu cacilapo bukulu pa citetekelo ca kwa Abrahamu no kutekanya?

“Shikulu wa luse ulwingi” ukulola ku Bena Kristu abo mu kutekanya bashipikisha ifya kwesha. (Yakobo 5:10, 11) Abantu ba musango yo balaipakisha kampingu wasanguluka pa mulandu wa kucita ukufwaya kwakwe. Mu mulandu obe, lyene, nga ca kuti wapembelela pali Yehova kabili mu kutekanya washipikisha ifya kwesha, ukushishimisha kobe kukafumamo ukusuminisha kwa kwa Yehova ne paalo.

Ukutekanya kulabombela bwino abantu ba kwa Lesa mu lubali ululi lonse ulwa bumi. Ababomfi ba kwa Yehova babili, aba mashina ya Christian na Agnes, basangile ici lintu bapingwilepo ukukobekelana. Balishingashingishe ukukobekelana pa mulandu wa kucindika abafyashi ba kwa Christian, abakabile inshita ku kwishiba Agnes. Ca kufumamo nshi cintu iyi ncitilo yakwete?

“Ni pa numa fye e lyo twamwensekeshe fintu ukutekanya kwesu kwapilibwile ku bafyashi besu,” e fyalondolola Christian. “Ukupembelela kwesu ukwa mu kutekanya takwapwishishe ukwampana pa kati ka ine no mukashi wandi. Lelo kwali e citendekelo ca kukuula ukwampana kwesu na bafyashi bandi.” Ee, ukutekanya kulalambula mu kufumba.

Ukutekanya na kabili kulundulula umutende. Ulupwa ne fibusa bakatasha ukuti taulebasakamika pa kupelebela kwabo ukuli konse. Ukutekanya kobe no kumfwikisha lintu bambi bapange filubo kukakucingilila ku mibele ya kulenge nsoni. Ipinda lya ciChinese litila: “Ukutekanya mu kashita ka bukali kukakucingilila ku nshiku umwanda isha nkumbabulili.”

Ukutekanya kulakusha ubuntu bobe, ukufumamo ukusungilila imibele imbi iishaiwamina mu mibele isuma. Kulenga icitetekelo cobe ukuba icakosa, umutende obe ukuba uubelelela, no kutemwa kobe ukukanapungaila. Ukuba uwatekanya kukakwaafwa ukuba uwa buseko ilintu ulelangisha icikuuku, ubusuma, no kunakilila. Ukulangisha ukutekanya kulakuula ubukose bukabilwa ku kulundulula ukushishimisha no kuilama.

Lolela mu kutekanya ku kufikilishiwa kwa malayo ya kwa Yehova, iyo nshita, kabili uli uwaebekeshiwa ulwa nshita ya ku ntanshi iyawamisha. Ukupala Abrahamu, ‘shi naupyaninine filayo mu kutetekela na mu kutekanya.’—AbaHebere 6:12.

[Icikope pe bula 23]

Ukwampana kwapalamisha na Yehova kukakwaafwa ukulangisha ukutekanya, nga fintu Abrahamu acitile