Ukukonka mu Nkasa sha Bafyashi Bandi

NGA FINTU CASHIMIKWA NA HILDA PADGETT

“Ubumi bwandi bwalipeelwa ku kubombela Uwapulishamo,” e fyabelengelwe lipoti wa mu nyunshipepala, “kabili te kuti mombele bashikulu babili.” Ayo mashiwi ayali mu fintu nalondolwele ku balashi ba British Ministry of Labour and National Service mu 1941 yalangishe umulandu nakaanine ukukambisha kwabo ukuti ndebombela mu cipatala mu kati ka Nkondo ya Calo iya II. Mu kwangufyanya pa numa ya ico nalishininwe umulandu no kukakwa imyeshi itatu mu cifungo pa kukaana kwandi.

CINSHI candetele muli ubu bwafya? Iyo, tacali kukuntukilwa fye kwa bwaice nelyo imyendele ya bucipondoka. Ukucila, imilandu yatendekele ku numa lintu nali fye umwana munono.

Ukupimpilo Bufumu Ukwa kwa Tata

Nafyelwe pa June 5, 1914, mu Horsforth mupepi na Leeds, ku kapinda ka kuso aka England. Abafyashi bandi, Atkinson na Pattie Padgett, baali ni bakafundisha ba Sunday-school pa Primitive Methodist Chapel uko Tata alelisha organ. Ilyo naali akanya, iŋanda yesu yali iya nsansa lelo kwali fye akabi kamo. Imibele ya calo yalesakamika Tata. Alipatile inkondo no lukaakala kabili alisumine mwi kambisho lya mu Baibolo ilya kuti: “Wilaipaya.”—Ukufuma 20:13, King James Version.

Mu 1915 kamfulumende yacincishe abalumendo bonse ukuilunda ku mulalo wa fita mu kuitemenwa na muli fyo ukusengauka ukulembwa mu kupatikishiwa. Mu kuba no kushiimunuka Tata aiminine akasuba konse mu mfula ukulalolela ukuti alembwe ngo mushilika. Ubushiku bwakonkelepo fye, ubumi bwakwe bonse bwalyalwike!

Ilyo alebomba ne mipaipi ya menshi pa ŋanda iikalamba imo ifi, alelanshanya na bantu alebomba na bo pa lwa fyalecitika mu calo. Uwalebomba mwi bala amupeele trakiti munono, Gathering the Lord’s Jewels (Ukulonganika Ifibekobeko fya kwa Shikulu). Tata alisendele uyo trakiti ku ŋanda, ukumubelenga no kupitulukamo na kabili. “Nga ca kuti ici e cine,” e fyo asosele, “lyene ifyashala fyonse fyalilubana.” Ubwakonkelepo, afwaile ifyebo fyalundwapo, kabili pa milungu itatu, alesambilila Baibolo, ukulola mpaka na pa maca. Aalishibe ukuti alisangile icine! Pa Mulungu, January 2, 1916, akatabo kakwe aka kulembamo ifyacitike katila: “Naile ku Chapel ulucelo, ubushiku naile kuli ba I.B.S.A. [International Bible Students Association, nga fintu Inte sha kwa Yehova shaishibikwe pali ilya nshita mu England]—ukusambilila AbaHebere 6:9-20—e muku nabalilepo ukuba na ba bwananyina.”

Mu kwangufyanya ukukaanya kwaliimine. Balupwa lwesu na banensu ba ku calici batontonkenye abati Tata napena. Lelo aali napingulapo kale. Aikalile fye ukulongana no kulasambilila, kabili ilyo March yalefika aali nalangisha ukuipeela kwakwe kuli Yehova ku lubatisho lwa mu menshi. Pa numa ya milungu inono apo atendekele ukuya eka ku kulongana, Mayo alitendelwe ukukaanya. Ambikile muli pulemu no kwenda bakilomita 8 ukuya ku Leeds, ukuyafika fye lintu ukulongana kwapwa. Kuti waelenganya ubuseko bwakwete Tata. Ukutula lilya no kuya ku ntanshi, ulupwa lwesu lwalikatene mu mulimo wa kwa Yehova.

Imibele yalimo Tata yali iyaafya—uwa kuitemenwa ukwingila mu mulalo wa fita kabili lyene mu kati ka milungu fye inono, ukusanguka uukaana umulimo wa fita pa mulandu wa fisumino. Ilyo bamwitile ku mulimo wa fita alikeene ukupakate mfuti, kabili ilyo July 1916 yalefika alolenkene na kapingula wa kubalilapo muli bakapingula basano aba fita, ukupingwilwa ukubikwa mu cifungo pa nshiku 90. Pa numa ya kupwisha iciputulwa ca kubalilapo, Tata aile pali cuti wa milungu ibili, lyene pakonkele kapingula na umbi ne nshiku na shimbi 90 mu cifungo. Pa numa ya kukakwa kwalenga bubili, aseshiwe ukutwalwa ku Royal Army Medical Corps, kabili pa February 12, 1917, aile ne ngalaba ya bashilika ku Rouen, France. Akatabo kakwe aka kulembamo ifyacitike kashimika ukuti kulya abele uwaselaushiwa ubushiku bumo na bumo muli ilya mibele. Aishileishiba ukuti aleundapa fye abashilika pa kuti bengabwelela na kabili ku kulwa.

Na kabili alikeene ukubombela pamo na bo. Ili lyena kapingula wa fita amukakile imyaka isano mu cifungo ca bena Britain mu Rouen. Lintu Tata atwalilile ukulomba ukuseshiwa ukuya ku cifungo ca bana calo pamo nga uukaana umulimo wa fita pa mulandu wa fisumino, balimulimwine pa myeshi itatu ukumupeela fye umukate na menshi, ukukonkwapo ne miliile ya lyonse iya mu cifungo mpaka na lintu ainine; kabili ukucusha kumo kwine kwalibwekeshiwepo. Aalekomwe nshimbi sha kalyati amaboko ku numa inshita ya kasuba e lyo inshita ya bushiku na pa ca kulya amaboko yalekakilwa ku ntanshi. Ubumi bwakwe bonse, akwete imikofu ku maboko uko inshimbi ishali ishacepesha shaleshina mu munofu, ukulenga ifilonda fya mafina. Na kabili alikwete iminyololo ya ku makasa iyo bamukulikile mu musana.

Abalashi ba fita bacitile icili conse ico bengacita ku kubongolola ukushangila kwakwe lelo balifililwe. Baibolo wakwe ne fitabo balimupokolwele. Tapokelelepo kalata ukufuma ku ŋanda, kabili taali na maka ya kutuma. Pa numa ya myaka ibili apingwilepo ukulangisha ukufumaluka kwakwe pa kufwite fya kulya. Pa nshiku 7 alitwalilile ukwabulo kulya, nangu ukunwa, icafuminemo ukumukuushisha ku cipatala ca cifungo, ninshi nalwala icine cine. Alibashinine ukuti aali uwafumaluka nangu line apene alufye ubumi mu ca kufumamo. Mu myaka ya pa numa asumine ukuti alilufyenye ukubika ubumi bwakwe mu busanso muli iyi nshila, kabili tengacite cintu ca musango yo na kabili.

Inkondo yapwile mu November 1918 ninshi Tata acili mu cifungo mu Rouen, lelo mu kubangilila umwaka wakonkelepo, akuushiwe ukuya ku cifungo ca bana calo mu England. Elenganya ifyo asekelele pa kupokelela bakalata bonse ukufuma kuli Mayo ne fikako fya fipe ifyali nafituulama, capamo na Baibolo wakwe uwatemwikwa nga nshi ne fitabo! Bamutwele ku Winchester Prison, uko akumenye munyina wacaice uo ifya kukumanya fyakwe ifya mu nshita ya nkondo fyapalene ne fya kukumanya fyakwe. Ishina lyakwe aali ni Frank Platt, uyo pa numa abombele pa Bethel ya mu London pa myake ingi. Bapangene ukuti bakakumane ubushiku bwali no kukonkapo, lelo pali ubo bushiku Frank baali nabamusesha ukuya kumbi.

Pa April 12, 1919, Mayo apokelele telegramu ukuti: “Aleluya! Ndeisa ku ŋanda—ndetuma lamya ku London.” Mwandi kashita ka kusekelela pa numa ya myaka itatu iya bwesho, no kupaatukana! Ico Tata atontonkenye ukucita intanshi cali kutumina lamya bamunyina ba pa Bethel ya mu London no kubatandalila. Pa musambo uwabela pa 34 Craven Terrace, bamupokelele no kutemwa. Pa numa ya kowa no kubeya umwefu no kufwala suti wa kwashima ne cisote, Tata abwelele ukwisa ku ŋanda. Bushe kuti waelenganya uko kwikatana cipya cipya? Pali iyo nshita nali mupepi ne myaka isano, kabili nshamwibukishe.

Ukulongana kwa kubalilapo uko Tata asangilweko pa numa ya kukakulwa kwali Cibukisho. Ilyo alenina amatabo pa kwingila, uo abalilepo ukukumanya ni Frank Platt, uo bakuushiishe ku cipatala ca bashilika mu Leeds. Mwandi baali no buseko bwa kwakana ifya kukumanya fyabo! Ukutule lyo ukufika na lintu akakwilwe, Frank ilingi line alesangwa ku mwesu.

Umulimo wa kwa Mayo uwa Busumino

Ilyo Tata ashalipo, Mayo alecapila abantu ifya kufwala ku kongeshako pa ndalama alepoka ukufuma ku buteko. Bamunyina baali aba cikuuku nga nshi kuli ifwe. Lyonse lintu palepita imilungu inono umo uwa baeluda ba mu cilonganino alepeela mayo kaenifulupu umwaleba ica bupe ico tushaishibe uko cafumine. Mayo lyonse aletila cali kutemwa kwa bamunyina e kwamupalamike kuli Yehova no kumwaafwa ukushipikisha ukupula muli shilya nshita sha kwesha. Lyonse alesangwa ku kulongana inshita yonse iyo Tata ashalipo. Ubwesho bwacililepo kutapata bwali lintu, ukucila pa mwaka uutuntulu, taishibe nampo nga Tata aali uwa mweo nelyo uwafwa. Pamo nge cisendo calundwapo, mu 1918 ine na mayo bonse twaishilelwala Spanish flu. Abantu balefwa mpanga yonse. Abena mupalamano abaleya ku kwaafwako abena mupalamano babo baleambulako no kufwa. Ukwabulo kutwishika ukubulisha kwa fya kulya pali ilya nshita e kwalengele ukubotelesha amaka ya mubili aya kucincintila ukwambula amalwele.

Amashiwi ya mutumwa Petro yashininkishiwe ukuba aya cine ku lupwa lwesu aya kuti: “Ilyo mukacula inshita inono, [Lesa] . . . akamwikasha, akamukosha.” (1 Petro 5:10) Ukucula kwa bafyashi bandi kwalundulwile muli bene icitetekelo cishingatenshiwa muli Yehova, ukwebekesha kwakumanina ukwa kuti alatusakamana no kuti takwingaba nangu cimo icingatupaatula ku kutemwa kwa kwa Lesa. Ine maka maka nalipaalilwe ukukushiwa muli yo nshila mu citetekelo.—Abena Roma 8:38, 39; 1 Petro 5:7.

Umulimo wa ku Bwaice

Ukukonka pa kukakulwa kwa kwa Tata, Umulimo wa Bufumu wabele e pa kutonta ubumi bwesu. Nshileibukisha ukupuswa ku kulongana, kano fye nga nindwala. Mu kwangufyanya lintu abwelele, Tata ashitishe plate camera wakwe ne cinkwingili ca golde ica kwa Mayo pa kusangamo indalama sha kusangilwa kwi bungano. Nangu cingatila tatwali na kukumanisha indalama sha kuila ku kutandalile fifulo, tatwatalile atupuswa kuli aya mabungano, ukusanshako na yalebela mu London.

Imyaka ibili nelyo itatu pa numa ya nkondo yali myaka ya kupembesula. Tata na Mayo bashukile amashuko yonse no kuyabomfya ku kuba na banabo no kubishanya. Ndebukisha ifyo twaletandalila bamunyina bambi na bankashi, na ine, pamo ngo mukashana munono, naleikala ndelenga ifya kulengalenga ilintu abakalamba balelanda amalyashi pa nsa ishingi pa lwa kumfwikisha kupya ukwa cine. Ukulanda amalyashi, ukukwate nshita sha kwimba ukushinguluke cilimba ca organ, ukuipakisha ukubishanya kushaiwamina, kwabalengele ukuba aba nsansa no kupembesulwa.

Abafyashi bandi baali abakosa sana mu kunkansha. Pa sukulu nalipulilemo ngo wapusanako, nangu fye ni pa myaka ya bukulu isano, nalesenda “Icipingo Cipya” ukulabelenga lintu mu kalasi balesambilila katikisimu. Pa numa naimikwe pa ntanshi ye sukulu lyonse pamo nga “uukaana umulimo wa fita pa mulandu wa fisumino” pantu nshaleibimba mu kusefya kwa Remembrance Day.a Nshililishika pa nshila intu nakushiwilwemo. Na kuba, cali bucingo kabili cacilengele ukuba icaanguka ukwikala mu ‘nshila ya kamfyemfye.’ Konse uko abafyashi bandi baleya, ku kulongana nelyo mu mulimo, nalekonka.—Mateo 7:13, 14.

Ukucilisha njibukisha bulya bushiku bwa pa Mulungu ulucelo lintu pa muku wa kubalilapo natendeke ukushimikila neka. Nali fye ne myaka 12. Ilyo nali umupungwe, ndebukisha ulucelo lumo pa Mulungu uko natile nali no kushala pa ŋanda. Takwali nangu umo uwanengulwile nelyo ukumpatikisha ukuti ndeya ku kushimikila, e co naikele fye pa lunkoto ndesambilila Baibolo wandi ukuyumfwa uwabipilwa nga nshi. Pa numa ya mulungu umo nelyo ibili iya kucite fyo, naebele Tata nati: “Ndemona nalamukonka muno lucelo!” Ukutule lyo nshatalile mbwelela ku numa.

Mwandi 1931 wali mwaka uusuma! Tatwapokelele fye ishina lyesu ilipya, Inte sha kwa Yehova, lelo nalibishiwe lintu twali pe bungano lya pa kati ka nko pa Alexandra Palace, London. Nshakatale ndaba bulya bushiku. Twafwele imingila iitali, iyafiita, kabili uwandi wali uwabomba uwali kale kale naubomfiwako kuli umbi uwabatishiwilwemo!

Amapange yandi ilyo nali umwana munono lyonse yali ya kuba kolopota, nga fintu bakashimikila ba nshita yonse baishibikwe pali ilya nshita. Ilyo nalekulilako, naleyumfwe fyo ningile ukucite fyafulilako mu mulimo wa kwa Yehova. E co mu March 1933, pa mushinku wa myaka 18, nailundile ku mitande ya babomfi ba nshita yonse.

Ubuseko bwaibela kuli ifwe yali “Milungu ya Bapainiya” mu misumba ikalamba imo imo, lintu ukufika kuli bapainiya bafulilako balekumana capamo, ukwikala na bamunyina ba cikaya, no kubomba capamo nge bumba. Twaletwala ututabo ku ntungulushi sha mapepo na bantu bambi abalumbuka. Calefwaya ubukose pa kubatununuka. Inshita ishingi baletulanga imisuula, kabili abengi muli ifwe abantu balepunke fiibi lintu natwiminina pa mwinshi. Ici tacatusakamike, pantu ukucincimuka kwesu kwali ukukalamba nga nshi ica kuti twalesekelela pa kupontelwa pa mulandu we shina lya kwa Kristu.—Mateo 5:11, 12.

Mu Leeds twasangwile pulemu ukuba incinga ya mipeto itatu, na motoka wa kwa Tata uwasuntinkanishiwa kuli mpumpumpu, na pa numa ukusangula motoka wakwe ku kulasenda bamashini ba kulishishapo amaseleti. Bamunyina babili baleya mu musebo no yo mashini, ukubikapo iseleti lya lwimbo ku kubimbula abantu ukuti bapalame ku minshi, lyene pali ico ukukonkeshapo ilyashi lya maminiti yasano ilyakopwa na Munyina Rutherford. Lyene pa numa baleselela ku musebo umbi lintu ifwe fwe bakasabankanya, twalekonkamo ukulatambika impapulo sha Baibolo.

Pa myake ingi, lyonse pa Mulungu icungulo pa numa ya kulongana, twaleya ku Town Hall Square ukwali Incende ya kwa Kalanda no kumutungilila pa kukutika kuli limo ilya malyashi ya kwa Munyina Rutherford ayalesenda iawala, ukupishamo amapepala yapulintwa no kumonana no uli onse uwalangile ubuseko. Twalishibikwe nga nshi kulya. Nangu fye ni bakapokola balitucindike. Icungulo cimo twalongene nga pe lintu, akatalamukila, twaumfwile icongo ca ŋoma ne bumba lya nyimbo. Mu kwangufyanya umulongo mupepi no mwanda umo uwa baFascist baleisa mu musebo. Baendelele ukutushinguluka kabili baishileiminina ninshi nabemya ne mendela shabo. Ibumba lya nyimbo lyaliminine, kabili palitalele tondolo lintu fye ishiwi lya kwa Munyina Rutherford lyaishilelundumuka aliti: “Lekeni bapike sulupu ku mendela shabo no kwawila abantu nga balefwaya. Ifwe tuli no kupepa no kwawila Yehova eka fye Lesa wesu!” Tatwaishibe icali no kukonkapo! Tapali nangu cimo icacitike, ici fye ica kuti balipeelwe ubunte busuma, kabili bakapokola babatekele umutalalila pa kuti twingomfwa ilyashi lya pa cintubwingi lyonse ilyasheleko.

Pali iyi nshita icilimba ca maseleti calitendeke ukubomfiwa ku kutwaafwako ukupeela ubunte ubushaikulila. Pa mwinshi, twaletonta amenso pe seleti ku kukoselesha abantu ukukutika amaminiti yasano ayatuntulu ku lyashi lyakopwa. Abene mayanda ilingi line baletulaalika ukuti twingile kabili baleba aba nsansa ukuti twingabwekelako no kulisha amaseleti na yambi.

Umwaka wa 1939 waliswilemo ukupamfiwa kabili walikosele, mu kuba no kutendeka kwa kukaanya no lukaakala. Pa ntanshi ya limo ilya mabungano yesu, bamunyina bakumenye ukusansa kwe bungwe ukwafulilako no kuwelwa mu misebo. E co mu kati ka kulongana kukalamba, bapekenye ibumba lyaibela ilya bamunyina muli bamotoka ukushimikila mu ncende shayafya ilintu bankashi na bamunyina bambi baile ukwaliko bwino. Apo nalebomba ne bumba limo mu musebo umo, naile mu mpito ya mu fikuulwa ku kutandalila amayanda ya ku numa. Ilyo ncili pa mwinshi, naumfwile icimpungili catendeka—kwaliko ukuwela no kupunda mu musebo. Natwalilile fye ukulanda kuli uyu muntu pa mwinshi, ukutantalisha ukulanshanya ukufikila lintu naumfwile ukuti ifintu fyatalala. Lyene naendelele ukuya ku mpito ya mu fikuulwa no kufumina mu musebo kabili nasangile ukuti bamunyina balisakamikwe lintu bashansangile! Pa numa bulya bwine bushiku, nangu ni fyo, bakasongelekanya ba fimfulunganya baeseshe ukupumfyanya ukulongana kwesu, lelo balifumishiwemo ukushindikwa na bamunyina.

Inkondo ya Calo iya II Yatendeka

Ukufika pali nomba ukulemba ifita ukwa kupatikisha kwali nakutendeka, kabili bamunyina abengi abacaice balipooselwe mu cifungo ukufuma pa myeshi itatu ukufika kuli 12. Lyene Tata apokelele ishuko lyalundwapo, ilya kutandalila bamunyina baali mu cifungo. Pa Mulungu lyonse aletungulula Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda mu cifungo ca cikaya. Pali Citatu icungulo aletandalila bamunyina mu miputule ya cifungo. Apo wene umwine alipitile mu kukakwa pa nshita ntali kabili mu nshita yaafya mu kati ka nkondo ya calo iya kubalilapo, aali maka maka uwa nsansa ukubombela abo abalepita mu fya kwesha fyapalako. Acitile ci pa myaka 20, ukufika na pa mfwa yakwe mu 1959.

Ukufika mu 1941 twalebelela icilulo no bukalushi ifyo abantu abengi balelanga pa mulandu wa kukanaibimbamo kwesu mu milandu ya calo. Tacali icayanguka ukwiminina mu musebo na bamagazini no kulolenkana ne yo mibele. Pa nshita imo ine, twalisekelele ukwaafwako imbutushi ishapeelwe ukwikala mu ncende yesu. Abena Latvia, abena Poland, abena Estonia, abena Germany—mwandi caleba buseko ukumona amenso yabo ukubeeka lintu bamwene Ulupungu lwa kwa Kalinda na Consolation (nomba ni Loleni!) mu lulimi lwabo lwine!

Lyene kwaishile pali ine ifya kwesha pa mulandu wa kukanaibimbamo kwandi mu Nkondo ya Calo iya II. Ukubikwa mu kalokoni pa maawala 19 ukufuma mu maawala 24, nasangile ukuti ubumi bwa mu cifungo bwalikosele sana. Inshiku sha kubalilapo shitatu e shali ishakosesha, pantu nali fye neka. Pa bushiku bwalenga shine, naitilwe ukuya kwi ofesi lya kwa kafinala uko nasangile abakashana bambi babili nabeminina. Umo uwa abo bakashana antepeleshe ati: “Cinshi bakukakiile?” Natile: “Nga waishiba kuti wapapa.” Aipwishe mu kantepentepe mu kushikimika ati: “Bushe uli JW [Jehovah’s Witness]?” Umukashana umbi alimumfwile kabili atwipwishe bonse ati: “Bushe muli ba JW [Jehovah’s Witnesses]?” kabili ifwe bonse batatu twaishilekumbatana. Tatwali fweka na kabili!

Umulimo wa Nshita Yonse Uuleto Kucankwa

Ilyo nafumine mu cifungo, natwalilile umulimo wandi uwa nshita yonse, kabili umukashana wa myaka ya bukulu 16 uwapwishishe isukulu aliilundile kuli ine. Twaseleele ku Ilkley, itauni lyayemba ilyapakana na Yorkshire Dales. Pa myeshi mutanda iituntulu, twaeseshe na maka ukusanga icifulo calinga apo twingalalonganina. Mu kupelako twalesonkela icifulo cimo umwa kulungishisha bamotoka, umo twasangwile ukuba ni Ŋanda ya Bufumu. Tata aishiletwafwako, ukubikamo amalaiti ne fya kukafya. Kabili alituyemfeesheko ici cikuulwa. Pa myaka iingi icilonganino capalemeko caletwafwilisha, ukupeela bamunyina umulimo wa kupeela amalyashi ya cintubwingi cila mulungu. Mu kuba ne paalo lya kwa Yehova twalitungulwike no kukula, kabili kuli pele pele icilonganino calimiikwe.

Mu January 1959, mu kupumikisha Tata alilwele. Banjitile ukuyako, kabili mu April alifwile. Imyaka yakonkelepo yali iyaafya. Ubumi bwa kwa Mayo tabwaweme kabili ico casanshishemo icilafi, ica kuti campeele ukushomboka kwine kwine. Lelo umupashi wa kwa Yehova walentungilila, kabili nali na maka ya kumusakamana ukufika fye na lintu afwile mu 1963.

Nalikwata amapaalo ayengi nga nshi ukufuma kuli Yehova ukupulinkana imyaka. Te kuti nkumemo ukuyalondolola. Nalimona icilonganino ca pa mwesu ukukula no kwakanishiwa imiku ine, ukutuma bakasabankanya na bapainiya, bamo pamo nga bamishonari ku fyalo fyatalukana pamo nga Bolivia, Laos, na Uganda. Icilolelo ca kuupwa no kwikala pamo tacabombele kuli ine. Tacanenga ukuba uwa bulanda; nalicishamo ukuba uwapamfiwa. Nangu cingatila nshakwata balupwa ba ku mubili aba pa lwandi, nalikwata abana na beshikulu muli Shikulu, nangu fye imiku umwanda.—Marko 10:29, 30.

Ilingi line ndalaalika bapainiya bacaice ne misepela imbi ku mwandi ku kuipakisha bucibusa bwa Bwina Kristu. Tulapekanishisha capamo Isambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda. Na kabili tulashimika ifya kukumanya no kwimbe nyimbo sha Bufumu, nga fintu fye abafyashi bandi balecita. Ukushingulukwa ne bumba lya cimwemwe ilya bacaice, nalisungilila imimwene yacaice ne ya nsansa. Kuli ine takwabako ubumi bwacilapo kuwama ukucila pa mulimo wa bupainiya. Naliba uwa kutootela kuli Yehova ukuti nalikwata ishuko lya kukonka mu nkasa sha bafyashi bandi. Ukupepa kwandi kuli kwa kuti ningatwalilila ukubombela Yehova ukupulinkana iciyayaya.

[Futunoti]

[Icikope pe bula 23]

Hilda Padgett na bafyashi bakwe, Atkinson na Pattie

[Icikope pe bula 23]

Trakiti uwabimbwile ukusekelela kwa kwa Tata mu cine