Icisansamushi ku ‘Batompoke Mitima’

ILELO, icalo ca kwa Satana ‘calikunkuma.’ (Abena Efese 4:19; 1 Yohane 5:19) Ubucende no bulalelale nafyanana. Mu fyalo ifingi amaperesenti 50 nelyo ukucilapo aya fyupo filapwa. Ukulaalana kwa ba bwamba bumo bwine kwalipokelelwa mu kusaalala. Ulukaakala lwa mu kwampana kwa bwamba—ukwampana kwa bwamba ukwa kwikata kama—lulalandwapo ilingi line mu malyashi. Ifikope filangisha ubwamba fyaba bukwebo bwa mabilioni ya madola.—Abena Roma 1:26, 27.

Pa kati ka bupulumushi bwacilishapo kupaasuka ni bulya ubwa kucenda abana bakaele. Ukupala amano ya calo ca kwa Satana, ukucenda abana mu kwampana kwa bwamba kwaba kwa ‘[bunama, NW] kwa buciwa.’ (Yakobo 3:15) Mu United States mweka fye, magazini wa Time asoso kuti, “amalipoti ukucila pali 400,000 aya kusansa kwa mu kwampana kwa bwamba ukwingashininwa yalatwalwa ku buteko cila mwaka kuli bakafundisha na badokota.” Lintu ifinakabupalu fya uku kucenda bakula, abengi balatwalilila ukuba ne filaso fya kukalifya, kabili ifyo filaso filaba ifya cine cine! Baibolo isoso kuti: “Umutima [ukukongama kwa muntontonkanya, ukuyumfwa kwa lwa nkati na matontonkanyo] wa muntu umufiikilila mu bulwele bwakwe, lelo umutima uwatompoka [uwacenwa, uwacushiwa] n’ ani engashipikishako?”—Amapinda 18:14.

Imbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa ilacebusha abantu ba misango yalekanalekana, ukusanshako “abafunaike misana” na baba no ‘mutima wa kutuusauka.’ (Esaya 61:1-4) Ukwabulo kutwishika, abengi abalecululuka lwa mu nkuntu balankula ku bwite bwa kuti: “No uleumfwe cilaka ese, uulefwaya abuulepo ica bupe amenshi ya Mweo.” (Ukusokolola 22:17) Icilonganino ca Bwina Kristu kuti caba cifulo ca cisansamushi kuli aba. Balasekelela ukwishiba ukuti ukucula mu kwangufyanya kukapita. (Esaya 65:17) Ukufikile yo nshita, nangu ni fyo, balakabila ‘ukusansamushiwa’ no ‘kukakilila’ ifilaso fyabo. Paulo alifundile bwino Abena Kristu ukuti: “Kosheni abatompoke mitima, koselesheni abanaka, tekanyeni kuli bonse.”—1 Abena Tesalonika 5:14.

“Ifibukisho Fyashimaishiwa”

Mu myaka ya nomba line bamo ‘balifunaike misana’ pa milandu iyo bambi basanga ukuba iyaafya ukumfwikisha. Aba baba bakalamba abo, pa cishinte ca calondololwa nga “ifibukisho fyashimaishiwa,” abasoso kuti balicendelwe mu kwampana kwa bwamba ilyo baali abana banono.a Bamo tabakwata itontonkanyo lya kuti balisanshilwe mu kwampana kwa bwamba ukufikila, mu kupumikisha, babelebesha ifya ku numa no “kwibukisha” umukalamba (nelyo abakalamba) balebacenda ilyo baali abaice. Bushe abali bonse mu cilonganino ca Bwina Kristu balikwata amatontonkanyo ya kucululusha aya musango yo? Mu fyalo ifingi, ee, kabili aba bantu baipeela kuti baba no kukanshika kwashika, icipyu, ukuipeela umulandu, insoni, nelyo ukutalalilwa. Ukupala Davidi kuti pambi bayumfwa nga bapaatulwako nga nshi kuli Lesa no kukuuta abati: “Mwe Yehova, cinshi ico mwaimininino kutali? cinshi ico mwafisamina mu nshita sha kumanama?”—Ilumbo 10:1.

Badokota ba muntontonkanya tabaumfwikisha bwino imbali ishingi isha ifi “fibukisho.” Nalyo line, “ifibukisho” fya musango yo kuti fyayambukila bumupashi bwa Bena Kristu baipeela. E co mu kuba no kucetekela twenekela Icebo ca kwa Lesa ukututungulula ilyo tulebomba pali fyene. Baibolo ilapayanya “umucetekanya mu fintu fyonse.” (2 Timote 2:7; 3:16) Na kabili yaafwa bonse ababimbilwemo ukucetekela Yehova, “Shifwe wa nkumbu kabili Lesa wa cisansamushi conse, uuletusansamusha pali conse ica bucushi.”—2 Abena Korinti 1:3, 4.

Bushe mu Cituntulu Kwalicitike?

Mu calo, mwabamo ukupaashanya ukukuma ku co ifi “fibukisho” fyaba ne cipimo mu cintu fishibisha icacitike. Inte sha kwa Yehova “tabali ba pano isonde” na muli fyo tabakanamo muli uku kupaashanya. (Yohane 17:16) Ukulingana na malipoti yasabankanishiwa, “ifibukisho” inshita shimo shimo fyalishininkisha ukuba ifyalungika. Ku ca kumwenako, pa numa uubebeta ifya inshuwalansi Frank Fitzpatrick aibukishe ukucendwa mu kwampana kwa bwamba kuli shimapepo umo, mupepi na bantu bambi 100 balishile pa bwelu no kutunga ukuti na bo bene balicendelwe mu kwampana kwa bwamba kuli shimapepo umo wine. Uyu shimapepo acitwa lipoti ukuti alisumine pa lwa uku kucenda.

Cili bwino ukwishiba, nangu cibe fyo, ukuti ubwingi bwa bantu balafilwa ukukolopanya “ifibukisho” fyabo. Bamo abacushiwa muli iyi nshila balibukishapo ifintu fimo ifyamonekesha pa lwa muntu umo alecenda nelyo uko ukucendwa kulecitwa pa ncende imo iya kulungatika. Pa numa, nangu ni fyo, ubushininkisho bwine bwine mu kupusanako bwalengele cene ukuba icamonekesha ukuti ifi fyebo “baleibukisha” te kuti fibe fya cine.

Ukupayanya Icubo

Nangu ni fyo, ni shani fintu icisansamushi cingapeelwa kuli abo ‘batompoke mitima’ pa mulandu wa ifyo “fibukisho”? Ibukisha umulumbe wa kwa Yesu uwa mwina Samaria musuma. Uyu muntu alisanshilwe ku fipondo, ukupumwa, no kupokwa ifikwatwa fyakwe. Lintu umwina Samaria aishile, aikatilwe nkumbu umwaume washiwe mpondo. Cinshi acitile? Bushe alipampamine pa kuti omfwikishe fye fyonse pa lwa kulya kupumwa? Nelyo bushe umwina Samaria alipwishe ifyalemoneka ifipondo no kufisupika ilyo line fye? Iyo. Umuntu alicenenwe! E co umwina Samaria mu kunakilila akakile ifilaso kabili mu kuba no kutemwa amusendele ku cifulo cacingililwa mu ŋanda ya beni iyali lwa mupepi uko engapola.—Luka 10:30-37.

Ca cine, palibapo ubupusano pa kati ka filaso fya ku mubili no ‘kutompoko mutima’ ukulengwa no kucendwa ku bwaice mu kwampana kwa bwamba ukwa cine cine. Lelo fyonse filacululusha apakalamba. E ico, ico umwina Samaria acitile ku muYuda wa filaso cilelangilila icingacitwa ku kwaafwa Umwina Kristu munensu uwacushiwa. Ica kubalilapo fye kumusansamusha mu kubamo kutemwa no kumwaafwa ukupuupuutuka.

Kaseebanya acululwishe Yobo wa busumino, mu kumonekesha uwacetekele ukuti atemwa ukukalipwa kwa mu nkuntu nelyo ukwa ku mubili kwali no kutoba bumpomfu bwakwe. (Yobo 1:11; 2:5) Ukutule lyo, Satana ilingi line alyesha ukubomfya ubucushi—nampo nga e wabulenga mu kulungatika nelyo iyo—ku kutompola icitetekelo ca babomfi ba kwa Lesa. (Linganyako 2 Abena Korinti 12:7-9.) Bushe kuti twatwishika ukuti Kaseebanya nomba alebomfya ukucenda abana no ‘kutompoke mitima’ ukwa bakalamba abengi abacendelwe muli iyi nshila (nelyo abalecushiwa ne “fibukisho” fya kucendwa) ku kwesha ukutompola icitetekelo ca Bena Kristu? Ukupala Yesu lintu asanswa kuli Satana, Umwina Kristu uulekalipwa lelo uyo mu kupama akaana ukufuma kuli bumpomfu bwakwe ninshi alesosa ati: “Fuma apa, we Satana.”—Mateo 4:10.

Twalilila Ukuba Uwakosa lwa ku Mupashi

“Umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” alisabankanya ifyebo ku kwaafwa ukubomba no kucena kwa ku mupashi no kwa mu nkuntu ukulengwa no kucenda kwa ku bwaice mu kutunguluka. (Mateo 24:45-47) Ukubelesha kulango kuti uulecula alaafwiwa nga engashintilila pa ‘bukose bwa kwa Shikulu na mu bulamba bwa maka yakwe,’ ukufwala “ifya bulwi fya kwa Lesa.” (Abena Efese 6:10-17) Ifi ifya bulwi fisanshamo “icine” ca Baibolo, icisansalika Satana pamo ngo mulwani mukalamba no kutamya imfifi umo wene na banku bakwe babombela. (Yohane 3:19) Lyene, kwalibako “ubulungami nge ca kucinge cifuba.” Uulecushiwa alingile ukutukuta ukwikatilila ku fipimo fyalungama. Ku ca kumwenako, bamo balayumfwa ukutuninkishiwa sana ukuti baicene abene nelyo ukucita bucisenene. Ilili lyonse ilyo bacincintila uku kutuninkisha, balacimfya!

Ifya bulwi fya ku mupashi na kabili fisanshamo “imbila nsuma iya mutende.” Ukulanda kuli bambi pa lwa mifwaile ya kwa Yehova kulakosha uulelanda pamo pene no uuli onse uulekutika. (1 Timote 4:16) Nga ca kuti uli umo uwa bantu ‘batompoke mitima,’ ukucilenga cene icayafya kuli iwe ukulanda pa lwa mbila nsuma, esha ukuya pamo no Mwina Kristu umbi ilyo wene alebomba uyu mulimo wakatama. Kabili wilabako “inkwela ya citetekelo.” Cetekela ukuti Yehova alikutemwa no kuti akabwesha cipya cipya fyonse ifyo walufya. Cetekela ukwabulo kutwishika ukuti Yesu na o wine alikutemwa, kabili ashininkishe ici pa kukufwila. (Yohane 3:16) Satana lyonse mu bufi alitunga ukuti Yehova tasakamana ababomfi bakwe. Ubu bwaba ni bumo ubwa bufi bwakwe ubushaibipila, ubwa bukatu.—Yohane 8:44; linganyako Yobo 4:1, 15-18; 42:10-15.

Nga ca kuti ukukalipwa umutima kwacilenga ukuba icayafya ukusumina ukuti Yehova aliba uwayangwako pa lwa iwe, kuti cayafwa ukubishanya na bambi abasumina mu kushangila ukuti alakusakamana. (Ilumbo 119:107, 111; Amapinda 18:1; AbaHebere 10:23-25) Kaana ukuleka Satana ukukupusula icilambu ca mweo. Ibukisha, “ica kubako mutwe ce pusukilo” caba lubali lwa fya bulwi; e fyaba no “lupanga lwa Mupashi.” Baibolo yalipuutwamo ku mupashi wa mushilo, uyo Satana ashingacimfya. (2 Timote 3:16; AbaHebere 4:12) Amashiwi ya iko aya kundapa kuti yatontololako ukukalipwa kwa mu nkuntu.—Linganyako Ilumbo 107:20; 2 Abena Korinti 10:4, 5.

Mu kupelako, twalilila ukupepela ubukose bwa kushipikisha. (Abena Roma 12:12; Abena Efese 6:18) Ipepo lya kufuma ku mutima lyatungilile Yesu ukupulinkana ukushikitika kwashika ukwa mu nkuntu, kabili kuti lyakwaafwa na iwe wine. (Luka 22:41-43) Bushe cilakwafya ukupepa? Lomba bambi ukupepa na iwe no kukupepelako. (Abena Kolose 1:3; Yakobo 5:14) Umupashi wa mushilo ukatungilila amapepo yobe. (Linganyako Abena Roma 8:26, 27.) Pamo fye nga fintu caba ku malwele yamo aya ku mubili ayakalipisha, bamo abakwata ifilaso fyashika ifya mu nkuntu te kuti bondapwe umupwilapo muli ino micitile ya fintu. Lelo mu kuba no kwaafwa kwa kwa Yehova kuti twashipikisha, kabili ukushipikisha e kucimfya, pamo fye nga fintu cali mu mulandu wa kwa Yesu. (Yohane 16:33) “Mutetekeleni [Yehova] mu nshita shonse, mwe bantu, pongolweleni ku cinso cakwe ifya mu mitima yenu; Lesa e cubo kuli ifwe.”—Ilumbo 62:8.

Ni Shani pa lwa Uletunganishiwa Ukuba Kacenda?

Umuntu uwacenda umwana munono mu kwampana kwa bwamba ni mwikata kama kabili ali no kumonwa muli yo nshila. Uuli onse uwaba cinakabupalu muli iyi nshila alikwate nsambu ya kupeela kacenda umulandu. Nalyo line, umulandu taulingile ukucitwa mu kususwa nga ca kuti ushimpilwe fye pa “fibukisho fyashimaishiwa” ifya kucenda. Muli kuno kuloshako icintu cacindamisha ukucita ca kuti uulecushiwa apuupuutulwe lwa mu nkuntu. Pa numa ya kupitapo inshita, kuti aba mu cifulo cisuma ku kupimununa “ifibukisho” no kupingulapo ico alefwaya ukucita pa lwa cene, nga ca kuti kuliko icili conse.

Languluka umulandu wa kwa Donna. Alondololwa ngo muntu uyo imiliile ishali bwino sana na muli fyo aile ku ciŋombe—mu kumonekesha icishafikapo sana. Mu kwangufyanya atendeke ukupeela wishi umulandu wa kumucenda no kumutwala ku cilye. Bakapingula balifililwe ukusuminishanya, na muli fyo wishi taile ku cifungo, lelo aebelwe ukulipila badola 100,000 ku cilye. Lyene, pa numa ya ici conse, Donna aebele abafyashi bakwe ukuti kwati takwaliko ukucenda!

Mano mano, Solomone atile: “Ico amenso yobe yamona witwala bwangu ku cilye.” (Amapinda 25:8) Nga ca kuti kuliko umulandu usuma uwa kutontonkanya ukuti shimilandu aletunganishiwa acili alacenda abana banono, ukusokwa kulingile ukupeelwa. Baeluda ba mu cilonganino kuti baafwa mu mulandu wa musango yo. Lelo, wiba uwasuswa. Mu kupelako, kuti pambi waikushiwa ukulabako fye ku mulandu. Nangu ni fyo, nga ca kuti ulefwaya ukulolenkana na shimilandu uyo aletunganya (intanshi pa numa ya kupimununa ifyo wingayumfwa pa lwa fingafumamo), nukwate nsambu ya kucitile fyo.

Mu nshita iyo umuntu alekwata “ifibukisho” alepuupuutuka, imibele yabipa kuti pambi yaimako. Ku ca kumwenako, umuntu kuti lwa mu muntontonkanya amona ifipasho fine fine ifya kucendwa kuli umo uo amona cila bushiku. Takuli mafunde yengemikwako aya kubombela pali ici. “Umuntu onse ali no kusende cipe cakwe umwine.” (Abena Galatia 6:5) Inshita shimo umuntu kuti pambi ayumfwa ukuti umuntu wakwe nelyo icilundwa ca lupwa lwakwe ulwapalamisha nabimbwamo. Ibukisha imibele ishashininkishiwa iya “fibukisho fyashimaishiwa” ukukuma ku kwishiba uuletunganishiwa ukuba shimilandu. Mu mibele ya musango yo, nga ca kuti umulandu tawishibikwe bwino, ukubishanya no lupwa—ukupitila mu kutandashanya, ukupitila muli bakalata, nelyo ukupitila muli lamya—kuti kwalanga ukuti umuntu aleesha ukukonka inshila ya mu Malembo.—Linganyako Abena Efese 6:1-3.

Cinshi Baeluda Bengacita?

Nga ca kuti baeluda batununukwa ku cilundwa ca cilonganino uulecushiwa ne fya ku numa nelyo “ifibukisho fyashimaishiwa” ifya kucenda kwa ku bwaice, babili pali bene balapeelwa umulimo wa kwaafwa. Aba baeluda balingile mu cikuuku ukukoselesha uulecushiwa ukuti pali ino nshita engatontomesha pa fya kubomba no kukanshika kwa mu nkuntu. Amashina ya bakacenda “baleibukishiwa” abali bonse yalingile ukusungwa mu nkama nga nshi.

Umulimo ukalamba uwa baeluda wa kubomba nga bakacema. (Esaya 32:1, 2; 1 Petro 5:2, 3) Ukucilisha balingile ukuba abasakamanishisha ‘ukufwala umutima wa nkumbu, icongwe, ubupete, ukunakilila, ukutekanya.’ (Abena Kolose 3:12) Lekeni bakutike mu nshila ya cikuuku kabili lyene ukubomfya amashiwi ya kutontolola ukufuma mu Malembo. (Amapinda 12:18) Bamo abacululushiwa ne “fibukisho” fya kukalifya balitasha sana baeluda ababatandalila libili libili nelyo ukubatumina fye lamya ku kumona ifyo baleikalako. Ukutandala kwa musango yo takukabila kusenda inshita ikalamba, lelo balingile ukulangisha ukuti ukuteyanya kwa kwa Yehova kulasakamana. Lintu uulecushiwa aishiba ukuti bamunyina ba Bwina Kristu balimutemwa mu cine cine, kuti pambi ayafwiwa ukupuupuutuka apakalamba lwa mu nkuntu.

Ni shani nga ca kuti uulecushiwa apingulapo ukupeela umulandu?b Lyene baeluda babili kuti bamupanda amano ukuti, mu kumfwana ne cishinte ca pali Mateo 18:15, alingile pa lwakwe ukutununuka uupeelwe umulandu pa lwa ico cintu. Nga ca kuti uulepeela umulandu takwete ubukose bwa mu nkuntu ku kucite ci impumi ne mpumi, kuti cacitwa ukupitila muli lamya nelyo pambi ukupitila muli kalata. Muli iyi nshila uwapeelwa umulandu alakwata ishuko lya mu nshita lya kuilumbulwila kuli Yehova pa kwasuka umulandu apeelwe. Kuti pambi aletako fye no bushinino bwa kuti tacendele wene nakalya. Nelyo pambi uwapeelwa umulandu kuti asumina, kabili lyene no kuwikishanya. Fintu ico cingaba lipaalo! Nga ca kuti asumina, baeluda babili kuti babomba pali uyu mulandu mu kutwalilila ukulingana ne fishinte fya mu Malembo.

Nga ca kuti umuntu akaana umulandu, baeluda balingile ukulondolola ku uulepeela umulandu ukuti tapali ico bengacita ukulosha ku fya bupingushi. Kabili icilonganino cikatwalilila ukumona uupeelwe umulandu ngo muntu wa kaele. Baibolo isoso kuti kufwile ukubako inte shibili nelyo shitatu pa kuti umulandu ubombwepo mu bupingushi. (2 Abena Korinti 13:1; 1 Timote 5:19) Nangu cingati abafulilako ukucila pa muntu umo “baleibukisha” ukucendwa no muntu umo wine, imibele ya uku kwibukisha taiba iyashininkishiwa bwino iya kushimpapo ubupingushi ukwabulo ubushininkisho bwalundwapo. Ici tacilepilibula ukuti “ifibukisho” fya musango yo fimonwa nge fya bufi (nelyo ukuti fimonwa nge fya cine). Lelo ifishinte fya Baibolo fifwile ukukonkwa pa kutwala umulandu ku bupingushi.

Ni shani nga ca kuti uwapeelwa umulandu—nangu cingati alekaana ukuti alicitile icalubana—mu cituntulu ali no mulandu? Bushe ninshi “napusuka” capwa, ukucilandila muli iyo nshila? Ukwabulo kutwishika iyo! Icipusho ca nampo nga aali no mulandu nelyo wa kaele kuti cashiwa fye mu maboko ya kwa Yehova. “Imembu sha bantu bamo shamonekela kabela shiletangilila ku bupingushi, lelo isha bambi shikonkapo.” (1 Timote 5:24; Abena Roma 12:19; 14:12) Ibuuku lya Amapinda lisoso kuti: “Icacetekela abalungami cikapeleela mu kusekelela, lelo icilolela ababifi cikaloba.” “Pa kufwa kwa mubi, ico alolela caloba.” (Amapinda 10:28; 11:7) Mu kupelako, Yehova Lesa na Kristu Yesu balapeela ubupingushi bwa ciyayaya mu bulungi.—1 Abena Korinti 4:5.

Ukucincintila Kaseebanya

Lintu abaipeela bashipikisha nangu cingati kuliko ukukalipwa kwa ku mubili nelyo ukwa mu nkuntu ukukalamba, fintu buba bushininkisho bwa kuti bali abakosa lwa nkati no kuti balitemwa Lesa! Kabili mwandi bushininkisho bwa maka ya mupashi wa kwa Yehova ku kubatungilila!—Linganyako 2 Abena Korinti 4:7.

Amashiwi ya kwa Petro yalabomba ku ba musango yo ayatila: “Mukaanyeni [Satana]; iminineni abakosa ndi mu citetekelo.” (1 Petro 5:9) Ukucite co te kuti pambi kube ukwayanguka. Inshita shimo shimo, kuti caba fye ne cakosa ukutontonkanya bwino kabili mu kupelulula. Lelo wifuupulwa! Mu kwangufyanya, Kaseebanya ne ncitilo shakwe isha mucenjelo tafyakabeko na kabili. Mu cine cine, tulafuluka iyo nshita lintu “Lesa umwine . . . akafuute filamba fyonse ku menso yabo, ne mfwa tayakabeko kabili iyo; takwakabe kabili ukuloosha nangu kukuuta nangu kucululuka; pa kuti ifya ntanshi nafiya.”—Ukusokolola 21:3, 4.

[Amafutunoti]