Yehova—Atemwa Ubulungami no Bupingushi

UMUKASHANA munono mu Sarajevo alefwaisha ukwishiba umulandu abana ba mu musumba ekalamo baculila nga nshi. Asoso kuti: “Tapali nangu cimo ico twabifya. Tuli ba kaele.” Abafyashi banakashi abapelenganishiwa abena Argentina baliilishanya pa lwalaala mu Buenos Aires pa myaka mupepi na 15, pa mulandu wa kuluba kwa bana babo abaume. Umwina Afrika we shina lya Emmanuel, untu banyina ne nkashi shakwe shitatu baipaiwe mu bukatu lintu ulukaakala lwa mishobo lwabalamwike, apampamina pa kuti: “Bonse bafwile ukulimunwa icabipisha . . . Tulefwaya ubupingushi.”

Ubupingushi ni imo iya mibele ya kwa Yehova Lesa iyapulamo. “Imibele yakwe yonse bupingushi,” e fisosa Baibolo. Mu cine cine, Yehova “atemwo bulungami no bupingushi.” (Amalango 32:4; Ilumbo 33:5) Pa kwishiba Lesa bwino, tufwile ukumfwikisha ifyo amona ubupingushi no kusambilila ukupashanya iyo mimwene.—Hosea 2:19, 20; Abena Efese 5:1.

Imimwene yesu iya bupingushi napamo yamumungwa na cintu abantunse balanguluka iyi mibele ukuba. Mu mbali shimo isha calo, ubupingushi ilingi line bulangililwa ngo mwanakashi uwakakilwa cimo pa menso uukwete ulupanga ne fya kulingilako ukufina fibili. Ubupingushi bwa buntunse butunganishiwa ukuba ubwabula akapaatulula, uko e kuti, ubushingateluka pa mulandu wa cuma nelyo amaka. Bufwile ukupimununa bwino bwino mu fya kulingilako kufina nga ca kuti uupeelwe umulandu wa kaele nelyo iyo. Apo bwalikwata ulupanga, ubupingushi bulingile ukucingilila aba kaele no kukanda abacita ifyalubana.

Icitabo ca Right and Reason—Ethics in Theory and Practice cisoso kuti “ubupingushi bwalilundana ne funde, ukukakililwako, insambu, ne milimo, kabili bulapeela ifilambu ku bawaminwe ukupeelwa ifilambu nelyo abafikilepo.” Lelo ubupingushi bwa kwa Yehova bulacila na pali ico. Kuti twamona ici pa kulanguluka imibombele ne mibele ya kwa Yesu Kristu, uwapala nga nshi Wishi wa ku muulu.—AbaHebere 1:3.

Amashiwi ya kwa Esaya 42:3 yabomfiwe kuli Yesu kuli kalemba we Landwe Mateo, uwalondolwele ukuti: “Itete ilyatinika takalifunaule iyo, ne ciku icilefuuke cushi takacishimye, akasuke afumisho bupingushi ku kucimfya.” Yesu abilishe ubukombe bwa kusansamusha ku bantu abapalile itete ilyatinika ilyafuninwe nelyo fye ukunyantaulwa. Bapalile iciku cilefuuke cushi ica kwi lampi, kwati napamo ulusase lwabo ulwa bumi ulwa kupelako lwali mupepi no kushima. Mu cifulo ca kufuna amatete ayatinika mu mampalanya no kushimya ifiku ifilefuuke cushi, Yesu aikatilwe abalecushiwa inkumbu, alibasambilishe no kubondapa, no kubalangisha bwino bwino ubupingushi bwa kwa Yehova Lesa. (Mateo 12:10-21) Nga fintu ubusesemo bwa kwa Esaya bwasobele, ulya musango wa bupingushi walepuutamo isubilo.

Inkumbu no Bupingushi bwa kwa Yehova

Inkumbu shaba mibele ya cifumanda iya bupingushi bwa kwa Lesa. Ici caishileba icamonekesha lintu Yesu aali pano isonde. Aiminineko ifipimo fya kwa Lesa ifya bupingushi no bulungami mu kupwililika. Nangu cibe fyo, bakalemba ba ciYuda na baFarise balefwaya ukunonka ubulungami pa kukonka umutande wa mafunde ayaumine kumo—ubwingi bwa ayo mafunde yantu abene baipangile fye. Ubupingushi bwabo ubwashimpilwe pa mafunde ilingi line tabwalebamo inkumbu. Ukupusana ukwingi pa kati ka kwa Yesu na baFarise kwaleshinguluka pali ici cipusho: Cinshi caba ubupingushi bwa cine no bulungami?—Mateo 9:10-13; Marko 3:1-5; Luka 7:36-47.

Yesu alilangilile ifya kusunga bambi mu nshila ya bupingushi kabili iyalungama. Umwaume uwaishibishe Amalango inshita imo aipwishe Yesu icalefwaikwa pa kuti enganonka umweo wa muyayaya. Mu kwasuka Yesu amwipwishe icipusho no kumutasha lintu ayaswike ukuti amafunde yacilishapo bukulu yabili kutemwa Lesa no mutima onse, umweo, amano, na maka no kutemwa umunobe nga fintu waitemwa. Umwaume lyene aipwishe ukuti: “Ngo munandi n’ ani?” Yesu ayaswike pa kushimika icilangililo ca mwina Samaria wa bucibusa.—Luka 10:25-37.

Ubulungami bwa kwa Yehova no bupingushi bwabamo inkumbu fyalilangililwe mu cilangililo ca kwa Yesu ica mwina Samaria. Lintu mu kubulwa akaso umwina Samaria ayafwile umwaume wacenenwe uyo ashaishibe no kwishiba, acitile icintu cimo icalungama, ica bulungi, kabili icabamo inkumbu. Yesu umwine alangishe umupashi umo wine lintu aali pano isonde. Aali uwalungama kabili uwa bulungi. Mu kulundapo, apeele umweo wakwe pa mulandu wa bantu baali mu kukabila, pa mulandu wa mutundu wa muntu uwa lubembu kabili uushapwililika uwaletekwa no kucula, ukulwala, ne mfwa. Umutumwa Paulo asuntinkenye ubulungami no kupayanya kwa cilubula. Alembele ukuti: “Ifyo ukupuuluka kwa umo kwaletele ukusekwa ku bantu bonse, e fyo ne ca bulungami ca umo e caleto kulungamikwa no mweo ku bantu bonse.” (Abena Roma 5:18) Ici “ica bulungami ca umo” cali ni nshila ya kwa Lesa iya kupususha umutundu wa muntu uwa cumfwila ku fya kufumamo fyabipisha ifya lubembu lwa kwa Adamu, ifyo bashashingemwe mu kulungatika.

Ubupingushi bwa kwa Lesa bwafwaile ukulubula abantunse ababembu no kusumbula ifishinte fyalungama pa nshita imo ine. Ukusuula ulubembu nga kwali no kuba ponse pabili icintu cabulamo ubulungi kabili icishabamo kutemwa, pantu cali no kukoselesha ubupulumushi. Pa lubali lumbi, nga ca kuti ubupingushi bwa kwa Lesa bwapelele fye mu kupeela atemwa icilambu nelyo ukukanda, imibele ya mutundu wa muntu nga tayakwete isubilo. Ukulingana na Baibolo, “icilambu ca lubembu ni mfwa” kabili “takuli uwalungama, nangu umo.” (Abena Roma 3:10; 6:23) Pa kuipeelesha ukukalamba umwine no Mwana wakwe uwatemwikwa, Yehova apayenye ilambo lya kukonsolwela imembu.—1 Yohane 2:1, 2.

Icilubula cilangisha ukuti ubupingushi bwa bulesa bwalisuntinkana no kutemwa kwa cishinte (mu ciGriki a·gaʹpe). Mu cine cine, mu bupingushi bwa kwa Lesa e mo ifishinte fyalungama fibombela—icipasho ca cintu afwaya nge cawama. Lintu kwafuma kuli Lesa, kanshi, a·gaʹpe kuba kutemwa apashimpwa ubupingushi bwa bulesa. (Mateo 5:43-48) E co nga ca kuti mu cituntulu twatesekesha ubupingushi bwa kwa Yehova, tukacetekela ifya bupingushi fyakwe mu kukumanina. Apo aaba “Kapingula wa pano isonde ponse,” lyonse acita icalungama.—Ukutendeka 18:25; Ilumbo 119:75.

Pashanya Ubupingushi bwa kwa Yehova

Baibolo itucincisha ukuti “mube abapashanya Lesa.” (Abena Efese 5:1) Ici cilepilibula ukupashanya ubupingushi bwakwe pamo pene no kutemwa kwakwe. Apantu tatwapwililika, nangu cibe fyo, inshila shesu tashiba ishasansama nge fyaba isha kwa Yehova Lesa. (Esaya 55:8, 9; Esekiele 18:25) E co ni shani fintu twingalangisha ukuti twalitemwa ubulungami no bupingushi? Ni pa kufwalo “buntu bupya, ubwalengelwe mu cipasho ca kwa Lesa mu kulungama no kushila kwa Cine.” (Abena Efese 4:24) Lyene tuli no kutemwa cintu Lesa atemwa no kupata cintu apata. ‘Ukulungama kwa Cine’ kulaleuka ulukaakala, bucisenene, ukukowela, no busangu, pantu ifi fikowesha ica mushilo. (Ilumbo 11:5; Abena Efese 5:3-5; 2 Timote 2:16, 17) Ubupingushi bwa bukapepa na kabili bulatusesha ku kulangisha ubuseko bwafumaluka muli bambi.—Ilumbo 37:21; Abena Roma 15:1-3.

Mu kulundapo, nga ca kuti twatesekesha imibele yabamo inkumbu iya bupingushi bwa kwa Lesa, tatwakalemenene ku kupingula bamunyina nelyo bankashi ba ku mupashi. Nga twacite fyo ni mu nshila nshi twingabomfwikisha nga fintu Yehova abomfwikisha? Bushe te kuti tubapingwile ku mimwene yesu ine iyabamo impatila? Muli fyo, Yesu asokele ukuti: “Mwipingula, ukuti mwipingulwa: pantu ku bupingushi ubo mupingula mukapingwilwako; kabili mu cilingilo ico mulingilamo e mo mukalingilwa. Nga cinshi ulolesesha aka kutobola akali mu linso lya kwa munonko, lelo icipampa icili mu linso lyobe taucimona? Napamo wingatila shani kuli munonko, auti, Leka mfumye aka kutobola akali mu linso lyobe; kabili mona, mu linso lyobe muli icipampa. We wa bumbimunda we, ubale ufumye icipampa mu linso lyobe, e lyo walamwensekesha ukufumya aka kutobola mu linso lya kwa munonko.” (Mateo 7:1-5) Ukupimununa ukukanapwililika kwesu kwine mu bufumacumi kukatucilikila ku kupingula ico Yehova engalanguluka ukuba icishalungama.

Baeluda basontwa aba mu filonganino balikakililwako ku kupingula imilandu ya kulufyanya kwabipisha. (1 Abena Korinti 5:12, 13) Lintu balecite fyo, balebukisha ukuti ubupingushi bwa kwa Lesa bufwaya ukutambulula inkumbu nga cingacitika. Nga ca kuti takuliko icishinte ca nkumbu—pamo nga mu mulandu wa babembu bashalapila—inkumbu te kuti shitambululwe. Lelo baeluda tabatamfya kacita wa fibi uwa musango yo ukufuma mu cilonganino pa mulandu wa cilandushi. Basubila ukuti ukutamfya mu kwine kweka kuli no kumulenga ukukutuluka. (Linganyako Esekiele 18:23.) Pe samba lya bumutwe bwa kwa Kristu, baeluda babomba ku kusumbula ubupingushi, kabili ici cisanshamo ukupala “umwa kufisama ku mwela.” (Esaya 32:1, 2) Muli fyo tabafwile ukuba na kapaatulula no kuumina fye kumo.—Amalango 1:16, 17.

Tanda Ubulungami

Ilyo tulepembelela icalo cipya ica kwa Lesa ica bulungami, tufwile ‘ukufwaya ubulungami’ pa kuti tukeseipakisha ububile bwa kwa Lesa. (Sefania 2:3; 2 Petro 3:13) Ili tontonkanyo lyalilumbululwa bwino muli aya mashiwi, ayasangwa pali Hosea 10:12: “Itandileni ubulungami, lobololeni umwabelo luse lwa kwa Lesa; itukulwileni icituku, apo ni nshita ya kufwaya Yehova, ese no kulengo bulungami ukuloka pali imwe.”

Mu mikalile yesu iya cila bushiku, tulakwata utushita utwingi ku ‘kutanda ubulungami,’ pamo fye nga fintu Yesu alangilile mu mulumbe wakwe uwa mwina Samaria wa bucibusa. Yehova akashininkisha ukuti ‘twalobolola umwabelo luse lwakwe.’ Nga ca kuti twatwalilila ukwenda mu “nshila ya bupingushi,” tukatwalilila ukupokelela ubulungami ubukalalokela pali ifwe pe samba lya kuteka kwa Bufumu. (Esaya 40:14) Ilyo inshita ilepita, ukwabulo kutwishika tukesatesekesha mu kucilanapo ukuti Yehova alitemwa ubulungami no bupingushi.—Ilumbo 33:4, 5.

[Icikope pe bula 23]

Umwina Samaria wa bucibusa alangishe ubupingushi bwa kwa Yehova

[Icikope pe bula 23]

Yesu aleikatilwa abantu balecushiwa inkumbu, abapalile amatete yatinika