Pususheni Ubumi bwa Mwana Wenu!

MICHAEL na Alphina bekala mu mupokapoka wa mu ncende sha mu mishi mu mpili shafunda isha mu KwaZulu-Natal, mu South Africa. Baalilolenkene na mafya ayengi mu kukusha abana 7. Pa kwafwiwa no mukashi wakwe, Michael alyeseshe na maka ukumfwila ikambisho lya muli Baibolo kuli bashibo ilya kuti: “Mubalele mu kufunda no kukonkomesha kwa kwa Shikulu.” (Abena Efese 6:4) Lelo inshita shimo kulabako amafya.

Ku ca kumwenako, caliseeka sana kuli bakalume abaleceme mikuni ukusansha ing’ombe sha bafyashi babo pa kuti bengakwatako inshita ikalamba iya kwangalila capamo. Limo limo balacite fintu ifibi no kulanda pa fintu ifyo bashilingile ukulandapo. Lintu abana ba kwa Michael baaleya ku kuceme ng’ombe shabo, aalebasoka ukukanalabishanya na bana bamo. (Yakobo 4:4) Lelo, lintu alebwela ku ncito, alebasanga balebishanya na bo bene bana. E calelenga ukuti alebalimuna.—Amapinda 23:13, 14.

Bushe muletontonkanyo kuti Michael alicishishemo kukosa mu kubomba na bana bakwe? Bamo e fyo pambi bengayumfwa, lelo Yesu Kristu atile “amano yapeelelwe nsambu ku fifumamo.” (Mateo 11:19) Michael na Alphina balengele pa ng’anda ukuti paleba imibele ya kutemwa, ukulapoosako inshita na bana no kulabasambilisha amalyashi ya mu Baibolo ne cine.

Michael na Alphina bakwata abana bane—Thembekile, Siphiwe, Tholakele, na Thembekani. Bonse bene baba ni bakashimikila ba nshita yonse aba mbila nsuma iya Bufumu bwa kwa Lesa. Babili pa bana babo abaume babomba nga bakangalila wa kutangilila mu filonganino fya Nte sha kwa Yehova. Umwana wabo umwaume uwa butatu, uo umukashi wakwe ni kabila wa mbila nsuma uwa nshita yonse, wena abomba ngo mubomfi utumikila.

Abafyashi ba Bwina Kristu abengi ababa ne ndupwa ishikalamba balitunguluka mu kukusha abana babo. Nangu cibe fyo, abana bamo abakushiwe bwino ku bafyashi balaleke cine. Ukwabulo kutwishika, abafyashi babo balebukisho mulumbe wa kwa Yesu uwa mwana monaushi kabili balasubilo kuti umwana wabo akalapila na kwi pele pele ukufika kwi pusukilo.—Luka 15:21-24.

Ku ca bulanda, nangu ni fyo, abafyashi ba Bwina Kristu bamo balelufya abana babo bonse fye ukuya ku calo. Ici maka maka cilelete sakamika mu mbali sha mu Afrika uko abana bamoneka ukulacita bwino mpaka na lintu bafika mu myaka ya bupungwe. Lyene, mu kuluma kwa bwaice, balabelelekwa ku nshila sha bupulumushi isha mu calo ca kwa Satana. (1 Yohane 5:19) Pali uyu mulandu, bashibo abengi tabafikapo ukubomba nga baeluda mu filonganino. (1 Timote 3:1, 4, 5) Ukwabulo kutwishika, wishi wa Bwina Kristu alingile ukumone pusukilo lya ba mu ng’anda yakwe ukuba mulandu uwacindama nga nshi. E co, cinshi abafyashi bengacita pa kuti bapususheko imyeo ya bana babo?

Beni Cibusa Wapalamisha

Yesu aali uwapwililika, te kupwililika fye kweka lelo na kabili alicililepo nga nshi pa muntunse uuli onse umbi mu kwishiba na mu kubelesha akwete. Nangu ni fyo, asungile abasambi bakwe abashapwililika nga abanankwe bapalamisha. (Yohane 15:15) E mulandu wine baalefwaisha ukuba nankwe kabili lintu aalipo baletunguluka bwino. (Yohane 1:14, 16, 39-42; 21:7, 15-17) Kuli ici abafyashi kuti basambililako. Ukupala ifilimwa ifiteku ifyo amabula ya fiko yalelola ku lubuuto lwa kasuba, abana balakula bwino lintu imibele mu ng’anda ili iya kutemwa kabili iya bucibusa.

Mwe bafyashi, bushe abana benu balayumfwa abantungwa ukumutununuka pali fyonse ifilebasakamika? Bushe mulabakutika? Ilyo mushilasondwelela, bushe mulabaleka bafumya icili mu matontonkanyo yabo na fintu baleyumfwa pa kuti mwingamona ifintu fyonse mu kukumanina? Bushe mu kutekanya mulabaafwa ukusange fyasuko ku fipusho fimo ukupitila mu kusapika na bo mu mpapulo sha Baibolo?

Nyina umo uwa ku South Africa alondolola ati: “Ukutula fye pa bushiku bwa kubalilapo umwana wesu umwanakashi aile ku sukulu, twalimukoseleshe ukuti aletushimikilako ificitike ako kasuba. Ku ca kumwenako, nalemwipusha nati: ‘Nani mwaciba nankwe pa kutusha kwa kasuba pa kati? Njebako fimo pa lwa kwa kafundisha obe umupya. Amoneka shani? Finshi batantike ifyo muli no kucita umulungu onse?’ Inshita imo, umwana wesu ilyo abwelele ku ng’anda aishilesoso kuti kafundisha wa ciNgeleshi aali no kusenda abana ba mwi kalasi ku kuyatamba ubunkolanya e lyo pa numa baali no kwisalembapo fimo mu kupitulukamo. Umutwe wa ubo bunkolanya twaleutwishika. Lintu twafwailishe, twasangile ukuti te bunkolanya ubwingawamina Umwina Kristu. Twalilanshenyepo ngo lupwa. Ubushiku bwakonkelepo umwana wesu alandile na kafundisha, ukumulondolwela ukuti talefwaya ukuyatambako bulya bunkolanya, apantu imibele baalelangishamo taingomfwana ne fisumino fya Bwina Kristu. Kafundisha alitontonkenyepo pali uyu mulandu kabili atoteele umwana wesu, ukulando kuti tengafwaya ukutwala ikalasi ku kuyatamba icintu icingamulangulusha.” Ukusekelela kwatwalilila ukwa aba bafyashi ukwabamo kutemwa mwi pusukilo lya mwana wabo mwanakashi kwafuminemo ifisabo ifisuma. Aliba ne cifyalilwa ca nsansa, uwaishininkisha kabili nomba aba ni kabomba wa kuitemenwa pe ofesi lya Watch Tower Bible and Tract Society ilya mu South Africa.

Yesu alimike ica kumwenako cawamisha pa fya kubomba na bana ba bambi. Aliipakishe ukuba na bo. (Marko 10:13-16) Fintu abafyashi balingile ukuba aba nsansa ukulacitile fintu capamo na bana babo! Mu mbali shimo isha mu Afrika, wishi alomfwe nsoni ukumumona aleteya umupila nelyo ukwangalako ifyangalo fimbi na bana bakwe. Lelo wishi wa Bwina Kristu talingile nangu fye panono ukuyumfwa uwacindamisha ica kukanafwaya ukumonwa alecitile fintu pamo na bana bakwe. Abacaice balakabila abafyashi abatemwa ukupoose nshita pamo na bo. Ici cilalenga abana ukwangukililwa ukulanda ifilebasakamika. Lintu ukukabila kwa musango yo ukwa mu nkuntu kwalekeleshiwa, abana kuti pambi balakalifiwa nelyo ukuba abakwinda, maka maka nga balebalungika libili libili.

Ilyo alelembela abena Kolose pa lwa kwampana kwa mu lupwa, Paulo atile: “Mwe bashibo, mwisonga abana benu, epali banenuka.” (Abena Kolose 3:21) Ici kuti pambi calangilila ukuti limo limo kulabako ukukanalinganya ukwa kucishamo kusalapula e lyo bucibusa bwena ukucepesha sana. Abana, ukusanshako na bapungwe, nga mwabatemwa no kubatesekesha e lyo cilemoneke fyo bakankulako ku kusalapula ukukabilwa.

Ukutemwa Lesa

Ica bupyani ica mutengo wa patali nga nshi cintu abafyashi bengapeela ku bana babo caba ca kumwenapo cabo cine ica kulango kutemwa. Abana balakabila ukumona no kumfwa abafyashi uko balelumbulula no kulanga ukutemwa kwa cine cine kuli Lesa. Umulumendo uubombela pe ofeshi lya mu South Africa ilya Watch Tower Bible and Tract Society alondolola ati: “Lintu nali fye kalume, naleafwako tata imilimo pa ng’anda. Nalitemenwe ukwaafwa, pa mulandu fye wa kuti Tata aletasha pa tuntu utunono tuntu nalecita. Alebomfya iyo nshita ku kunjebako ifingi pa lwa kwa Yehova. Ku ca kumwenako, ndeibukisha Icibelushi cimo lintu twabombeshe sana pa kukwempa ulunkoto. Kwalikabile cine cine. Tata aalepiba, icalengele ukuti mbutuke no kuyaleta amakapu yabili aya menshi no kubikamo amenshi makaasa. Tata atile: ‘Mwana wandi, bushe wamona fintu Yehova aba na mano? Amenshi makaasa yaleelela pa muulu wa menshi. Ayalaibila, ifya mweo fyonse ifyaba pa nshi ya mimana kuti fyafwa. Mu cifulo ca kwibila, amenshi makaasa yabomba nge ca kucinga! Bushe ico tacitwaafwa ukwishiba Lesa mu kuwaminako?’a Pa numa, lintu napooselwe mu cifungo pa mulandu wa kukanaibimbamo mu milandu ya calo, naikele nshite ikalamba ndetontonkanya. Ilyo naleyumfwa bushiku bumo ukubo wapopomenwa mu kalokoni, nalibukiishe ayo mashiwi ya kwa Tata. Cine cine yalikwetemo ubupilibulo! Ndi no kupepa Yehova kuli pe na pe nga ningacicita.”

Ee, abana balakabila ukumona ukutemwa Lesa ukuti kulebelebeshiwa muli fyonse ifyo abafyashi babo bacita. Ukutemwa Lesa no kumfwila wene mu kuitemenwa kulingile maka maka ukumonwe fyo e cikunta ulupwa ukuti lulesangwa pa kulongana, ukubombako ubutumikishi bwa mwi bala, no kubelenga Baibolo ukwa lupwa e lyo ne sambililo. (1 Abena Korinti 13:3) Icacindamisha ca kuti, ukutemwa Lesa kulingile ukubelebeshiwa mu mapepo ya lupwa aya mutima onse. Ukupeela ubupyani bwa musango yo ku bana cintu icakatama nga nshi. E mulandu wine abena Israele bakambishiwilwe ukuti: “Muletemwa Yehova Lesa wenu imitima yenu yonse, ne myeo yenu yonse, na ku maka yenu yonse. Ifyebo ifi, ifyo ndemweba lelo, fibe mu mitima yenu: kabili mulefundisha abana benu no mukoosha, mulefisosa na pa kwikala mu mayanda yenu na pa kwenda mu nshila, kabili pa kulaala na pa kubuuka.”—Amalango 6:5-7; linganyeniko Mateo 22:37-40.

Icipindami cikalamba icilesha ukutemwa Lesa no kumumfwila caba buntu bwesu ubwapyano lubembu. (Abena Roma 5:12) E ico, Baibolo na kabili ikambisho kuti: “Mwe batemwa Yehova, pateni ububi.” (Ilumbo 97:10) Amatontonkanyo yabipa ilingi line yatungulula ku ncitilo shabipa. Pa kusengauka ayo matontonkanyo, umwana afwile na kabili ukulundulula imibele imbi iyakatama.

Akatiina ka Kuli Lesa

Ukutemwa nga kwabikwa pamo na katiina ka kucindikisha aka kukanafwaya ukufulwisha Yehova e cintu icifwaikwa sana. Yesu Kristu umwine alitwimikiile ica kumwenako pamo nga umo uwasangile ukupekwa “mu katiina ka kuli Yehova.” (Esaya 11:1-3) Akatiina ka musango yo kalikatama ilyo umwana alefika pa kuluma kwa bwaice kabili atendeka ukumfwa ukutuninkisha kwakosa ukwa kufwaya ukwampana kwa bwamba. Akatiina ka kuli Lesa kuti kayafwa umusepela ukucincintila ukutitikisha kwa ku calo uko pambi kwingatungulula ku mibele ya bucisenene. (Amapinda 8:13) Mu ncende shimo, abafyashi balalafyalafya ukukanafwaya ukusambilisha abana babo ifyo bengabomba na matunko yakuma ku kwampana kwa bwamba. Na kuba, abengi bayumfwa ukuti calilubana ukulanda pali iyi milandu. Lelo cinshi caisafuma mu mulekelesha wa bafyashi uwa musango yo?

Incenshi shitatu ishaishibishe fya miti ya cipatala, aba ni Buga, Amoko, na Ncayiyana baipwishe abakashana 1,702 na balumendo 903 aba ku ncende sha mu mishi isha Transkei, South Africa. Inyunshipepala ya South African Medical Journal yashimike ukuti “76% mu bakashana na 90.1% mu balumendo abaali muli uku kufwailisha bali ninshi balipitamo kale mu kwampana kwa bwamba.” Umushinku wa kuti nga kwakanya pali bonse ninshi abakashana baali ne myaka 15, kabili abengi cali kuipatikisha fye ukwingila mu kwampana kwa bwamba. Ukucila pali 250 ninshi bena balikwatapo ne fumo limo nelyo ukucilapo. Ica kufumamo na cimbi cali kufulisha kwa malwele yapishiwa mu kwampana kwa bwamba.

Cilemoneka kwati, abafyashi abengi tabacimone fyo balakabila ukusambilisha abana babo pa fya kusengauka ukwampana kwa bwamba ukwa pa ntanshi ya cupo. Mu cifulo ca ico, inyunshipepala iyo ilumbwilwe pa muulu yalondololo kuti: “Ukufyala abana na bunyina e fintu fyalumbilishiwa nga nshi ifyo umwanakashi alingile ukuba na fyo mu ncende sha mu mishi isha bwikashi bwa mu Transkei, kabili abakashana aba kuti e lyo bakula fye, bwangu bwangu ici balacishiba.” Ubu bwafya bumo bwine bwalisangwa ukuti e ko bwaba na ku mbali shimbi isha pe sonde.

Abacaice abengi mu Afrika balepeela abafyashi babo umulandu uwa kukanabaafwa ukumfwikisha ifyo ubwaume no bwanakashi bubomba. Abafyashi bamo aba Bwina Kristu balomfwa insoni nga nshi ica kuti te kuti babomfye icitabo ca Ubwaice Bobe—Ukukwatilamo Ifyawamisha.b Pa mabula 20-3, ici citabo cilondolola ukubomfya kwa mucinshi ukwa filundwa fya bwaume no bwanakashi no kwaluka ukucitika pa kukula.

Abafyashi ba Bwina Kristu abacimfya ubwafya bwa kulanshanya na bana babo fintu Lesa amona ukwampana kwa bwamba balingile ukutashiwa. Ici cilawama nga cilecitwa panono panono, ukulingana na maka yantu umwana akwete aya kumfwe fintu. Ukushintilila pa cintu cimo pamo ngo mushinku wa mwana, abafyashi kuti pambi bakabila ukulungatika mu kulumbula ifilundwa fya mubili na fintu fibomba. Nakana nga te ifyo, uyo musepela apo takwato kubelesha, tengasendapo icishinka pa cilelandwa.—1 Abena Korinti 14:8, 9.

Wishi umo uwa ku South Africa uwakwata abana babili abanakashi no mwaume umo alondolola ati: “Pa nshite shakonkana, nalikweteko amashuko ya kulanshanya ili lyashi lyakakala ilyakuma ku bwaume no bwanakashi nangu fye na bakashana bene. Nangu ni fyo, umukashi wandi asakamene sana ku bana besu abanakashi, ukubomfya icitabo Ubwaice Bobe—Ukukwatilamo Ifyawamisha. [Moneni amabula 26-31.] Lintu umwana wandi umwaume aali ne myaka ya bukulu 12, napingwilepo ukumusenda pa lwendo lutali ulwa koololako amolu ukupita mu mpili. Pali kalya kashita, twalilandile mu mutima nteka pa lwa fyo umubili wa kwa kalume ukula e lyo ne mifwaile yaibela intu ici cisa mu kubomba mu cupo. Na kabili nalanshenye na wene ukukabila kwa kusengauka icibelesho ca kuisaalula ica kusuko bwamba no kukabila kwa kulamona abakashana mu mucinshi—nga fintu amona nyina e lyo ne nkashi shakwe.”

Ifilambu Ifileto Kusekelela

Wishi na nyina aba twafuma fye mu kulandapo balibombeshe kabili bali aba nsansa pa kuti mu kukusha abana babo batatu mwalifumine ubusuma. Bonse batatu nomba bali bakalamba, abaupana na Bena Kristu ba busumino. Umwana wabo umwaume e lyo na bashifyalebo bonse babomba nga baeluda mu cilonganino ca Bwina Kristu, e lyo pali aba, indupwa shibili, baliba mu mulimo wa nshita yonse uwa kubile mbila nsuma pa myake ingi.

Ee, abafyashi ababombesha pa kubombele pusukilo lya ba mu ng’anda yabo kuti basubila ukukwata icilambu icingaleto kusekelela ukufuma ku bana abasalapo ukwankula ku kusambilisha kwa mu Baibolo ukwa musango yo, pantu Amapinda 23:24, 25 yatila: “No wafyalo wa mano kuti asamwa kuli wene. Leka wiso asamwe, leka aange uwakufyele.” Langulukeni pa lupwa ulukalamba ululumbwilwe pa kutendeka kwa cino cipande. Alphina asoso kuti: “Ilyo ntontonkanya pa fintu abana bandi balunduluka lwa ku mupashi, umutima ulasempaukamo no buseko.” Shi abafyashi bonse aba Bwina Kristu nabalebombela ukulola kuli ici cilambu cilete nsansa.

[Amafutunoti]

[Icikope pe bula 23]

Wishi kuti ateyanye cifulo calinga apo engalondolola ificitika pa kuti umwana apangwe no kufyalwa