Cinshi Caba Amakii ya—Nsansa sha Cine Cine?
ABANTU bapangilwe ukuba aba nsansa. Mulandu nshi twingashininkishishe co? Cisuma, langulukeni intendekelo ya muntu.
Yehova Lesa abumbile abaupana babili aba kubalilapo ukuba na maka ya kuipakisha insansa. Adamu na Efa babikilwe mu paradise, ibala lya kulenga insansa ilyaleitwa Edene. Kabumba alibapayanishishe fyonse ifyo imibili yabo yalekabila mu bumi. Ibala lyakwete “umuti onse uo bengatemwo kumona kabili uwawama ku kulya.” (Ukutendeka 2:9) Adamu na Efa baali aba butuntulu busuma, aba maka kabili abayemba—baali abapwililika kabili baali aba nsansa icine cine.
Nangu cibe fyo, cinshi cali e makii ya ku nsansa shabo? Bushe cali mushi wabo uwa paradise nelyo napamo ukupwililika kwabo ukwa ku mubili? Ifi fya bupe ukufuma kuli Lesa fyalisangwilileko ku kuipakisha ubumi. Lelo insansa shabo tashashimpilwe pa fintu fya ku mubili ifya musango yu. Ibala lya Edene talyali fye ni parka wayemba. Lyali ni ncende yashila iya kupepelamo Lesa. Amakii ya ku nsansa shabo isha ciyayaya yaleele mu kwimika no kusungilila ukwampana kwabamo ukutemwa na Kabumba. Pa kuba aba nsansa, pa kubala balekabila ukuba aba bumupashi.—Linganyeniko Mateo 5:3.
Bumupashi Butungulula ku Nsansa
Pa kubala Adamu aleampana na Lesa lwa ku mupashi. Kwali kwampana ukwabamo ukutemwa kabili ukwabondoka nga kulya ukuba pa mwana na wishi. (Luka 3:38) Mwi bala lya Edene, Adamu na Efa bakwete imibele yawamisha iyabasuminishe ukwikusha ukufwaisha kwabo ukwa kupepa. Ukupitila mu cumfwila ca kuitemenwa, kabili icabamo ukutemwa kuli Yehova, kuti baleta umucinshi no bukata kuli Lesa ukucila ubwina nama bonse. Kuti balumbanya Lesa mu kulamuka pa mibele yakwe iyawamisha no kutungilila bumulopwe bwakwe. Na kabili Yehova kuti atwalilila ukubasakamana mu kubondoka kabili mu kutemwa.
Uku kubishanya na Kabumba ukwapalamisha ne cumfwila ku mafunde yakwe fyaletele insansa sha cine cine ku bafyashi besu aba kubalilapo. (Luka 11:28) Adamu na Efa tabalekabila ukwikala imyaka iingi ukweshaesha pa kusanga amakii ya ku nsansa. Baali aba nsansa ilyo fye babumbilwe. Ukumfwana na Lesa no kunakilila ku kuteka kwakwe kwabalengele ukuba aba nsansa.
Nangu cibe fyo, isho nsansa shapwile ilyo line fye bapondokele Lesa. Adamu na Efa baputwile ukwampana kwabo ukwa ku mupashi na Yehova ukupitila mu kupondoka. Tabaali ifibusa na Lesa na kabili. (Ukutendeka 3:17-19) Cimoneka ukuti ukufuma pa bushiku batamfiwe mwi bala, Yehova alilekele ukumfwana nabo. Yali e mpela ya kupwililika kwabo, icilolelo ca kwikala kuli pe na pe, ne bala ilyali umushi wabo. (Ukutendeka 3:23) Lelo icacishapo ukukatama ca kuti, apantu balekele ukwampana na Lesa, balufishe amakii ya ku nsansa.
Twalikwata Amaka ya Kusalapo
Ilyo tabalafwa, Adamu na Efa bapishishe ku bufyashi bwabo imibele yabo iya buntu, kampingu wabo uwa cifyalilwa, na maka aya kuba aba bumupashi. Ulupwa lwa muntu talwacefeshiwe ukufika ku cipimo ca nama. Kuti twawikishiwa kuli Kabumba. (2 Abena Korinti 5:18) Pamo nge fibumbwa fya mucetekanya, abantu balitwalilila ukukwata maka ya kusalapo nampo nga balefwaya ukumfwila Lesa nelyo iyo. Ici calangililwe pa numa ya myanda ya myaka iingi lintu Yehova aebele uluko ulupya ulwa Israele ukusalapo pa mweo ne mfwa. Ukupitila mu wa kumulandilako Mose, Lesa asosele ukuti: “Nimbika ku cinso cenu lelo umweo no busuma, ne mfwa no bubi.”—Amalango 30:15-18.
Na ino ine nshita, ilyo palipita na makana ya myaka apo Paradise wa pa kutendeka alubile, ifwe fwe bantu tucili twalikwata amaka ya kusalapo icalungama. Twalikwata kampingu uubomba na maka aya kumfwila amafunde ya kwa Lesa. Baibolo ilanda pa lwa ‘buntu bwesu ubwa mu kati.’ (2 Abena Korinti 4:16; Abena Roma 7:22) Aya mashiwi yalosha ku maka ya cifyalilwa twakwata aya kulangisha imibele ya kwa Lesa, ukutontonkanya fintu atontonkanya, ukuba aba bumupashi.
Ukulosha ku mibele yesu iya cifyalilwa na kampingu, umutumwa Paulo alembele ukuti: “Ilyo Abena fyalo abashaba na Malango bacita Amalango ku cifyalilwa, ninshi baba Amalango abene, nelyo tabakwata Amalango. Balango kuti Amalango yalembwa mu mitima yabo, apo kampingu wabo abe nte, ne nkuntumutima yabo ilabashinina nalimo ilabapoosa ku numa.”—Abena Roma 2:14, 15.
Amano ya Bukapepa ne Cumfwila—E Makii
Umo kuti aipusha ukuti, ‘Nga ca kuti ifwe bonse mu cifyalilwa fye tufwaisha ukupepa Lesa, na muli fyo ukuipakisha insansa sha cine cine, mulandu nshi ukubulwe nsansa kufulile fi?’ Ni pa mulandu wa kuti pa kuba ne nsansa, bonse ifwe tufwile ukulundulula bumupashi. Nangu ca kuti umuntu pa kutendeka abumbilwe mu cipasho ca kwa Lesa, alinunuka kuli Kabumba wakwe. (Abena Efese 4:17, 18) E ico, ifwe umo umo tufwile ukucitapo cimo ku kwimika no kusungilila ukwampana kwa bumupashi na Lesa. Ukwampana kwa musango yu takwakaitendekele fye.
Yesu alondolwele ifishinte fibili ifyakatama pa kulundulula bumupashi. Icishinte cimo caba kwishiba Lesa mu kulungika, kabili cimbi caba kunakilila mu cumfwila ku kufwaya kwakwe. (Yohane 17:3) Yesu aambwile Icebo ca kwa Lesa no kuti: “Calembwa, aciti, Te ku cilyo ceka umuntu ekalila no mweo, lelo ku cebo conse icifuma ku kanwa ka kwa Lesa.” (Mateo 4:4) Pa nshita imbi, Yesu atile: “Ica kulya candi kucito kufwaya kwa wantumine, no kupwisho mulimo wakwe.” (Yohane 4:34) Tatulekabila ukupoosa amakumi ya myaka ayengi mu kweshaesha ukusanga insansa. Ukwishibisha ifintu te makii ya ku nsansa. Mu cifulo ca ico, ifingatungulula fye ku buseko bwa cine mu bumi mano ya bukapepa ne cumfwila kuli Kabumba wesu.—Ilumbo 19:7, 8; Lukala Milandu 12:13.
Nga fintu caumfwika, ukuba na mano ya bukapepa no kwiminina kusuma pa ntanshi ya kwa Lesa kuti kwalenga ukuipakisha insansa. (Imilimo 17:26, 27) Uuli onse kuti aishiba Yehova ne mifwaile yakwe. Mu kuba na mabilioni ya maBaibolo mu ndimi ishingi, Baibolo na nomba e citabo cacilapo ukwananishiwa mwi sonde. Baibolo kuti yamwafwa ukuba cibusa wa kwa Lesa no kuipakisha insansa sha cine cine, pantu Amalembo yatweba ukuti “[ba nsansa, NW] abantu abo Yehova e Lesa wabo.”—Ilumbo 144:15.
[Akabokoshi pe bula 6]
Umo Mwingasangila Insansa
1. Tesekesheni no kulundulula bumupashi. Yesu atile: “[Aba nsansa, NW] abacilamo ni abo abomfwe cebo ca kwa Lesa no kucilama.”—Luka 11:28.
2. Ishibeni ukuti ukusenamina kwa kwa Lesa kwalicilapo ukukatama ukucila pa fyuma nelyo amaliila. Paulo alembele ukuti: “Kwena bukapepa pamo no kuteko mutima bunonshi bukalamba: . . . Pa kuba ne fya kulya ne fya kufwala, tuteke imitima kuli ifyo fine.”—1 Timote 6:6-8.
3. Esheni ukulundulula no kwankulako kuli kampingu wakanshiwa na Baibolo.—Abena Roma 2:14, 15.
4. Pingulenipo ukumfwila Yehova Lesa, na muli fyo ukulinga ukuba umo uwa bantu bakwe. Davidi wa pa kale alembele ukuti: “[Ba nsansa, NW] abantu abo Yehova e Lesa wabo.”—Ilumbo 144:15.
[Icikope pe bula 7]
“Ba nsansa abaibukila ulwa kukabila kwabo ukwa ku mupashi.”—Mateo 5:3, NW