Watchtower LAIBRARE YA PA INTANETI
Watchtower
LAIBRARE YA PA INTANETI
Cibemba
  • BAIBOLO
  • IMPAPULO
  • UKULONGANA
  • w98 2/1 amabu. 24-28
  • “Uluse Lwenu Lwawamo Kucilo Mweo”

Vidio mulefwaya tamuli

Mukwai yafilwa ukutambika

  • “Uluse Lwenu Lwawamo Kucilo Mweo”
  • Ulupungu lwa kwa Kalinda—1998
  • Utumitwe utunono
  • Ifipalileko
  • Ukukanshiwa mu Butumikishi
  • Ukutampa Umulimo wa mu Bumi Bonse
  • Amashuko ya Mulimo Ayaibela
  • Ukuya ku Canada na ku Belgium
  • Imibombele Yaingilishiwako pa Numa ya Nkondo
  • Ukuteuluka Ukulingana ne Mibele
  • Ukusambilishiwa na Yehova Ukufuma ku Bwaice
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2003
  • Ukusala Bwino Ifya Kucita Kwalinenga Ukupaalwa Nga Nshi
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—2007
  • Abafyashi Besu Batusambilishe Ukutemwa Lesa
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1999
  • Ubupyani Bushaseeka Ubwa Bwina Kristu
    Ulupungu lwa kwa Kalinda—1993
Moneni na Fimbi
Ulupungu lwa kwa Kalinda—1998
w98 2/1 amabu. 24-28

“Uluse Lwenu Lwawamo Kucilo Mweo”

Nga Fintu Cashimikwa na Calvin H. Holmes

Cali ni mu December mu 1930, e lyo napwishishe fye ukukama ing’ombe lintu Batata bafumine mu kutandalila umwina mupalamano. Ilyo balefumya ulupapulo lumo ulwa kafifi mu tumba batile: “Ici citabo ni Wyman angashimisheko.” Caleti Deliverance, icasabankanishiwe na Watch Tower Bible and Tract Society. Nangu ca kuti Batata tabalebelenga ilingi line, balibelengele ici citabo ukufiko bushiku sana.

PA NUMA, Batata balyashimepo ifitabo na fimbi, ifya mitwe pamo nga Light na Reconciliation, na fyo ifyasabankanishiwe na Watch Tower Bible and Tract Society. Babuulile Baibolo ya kale iya Bamayo no kubelenga ne lampi lya mafuta ukufikila ubushiku sana. Batata balyalwike apakalamba nga nshi. Muli ilya nshita ya pa mpepo balandile na Bamayo, ine ne nkashi shandi shitatu, pa maawala ayengi, ninshi natulongana tuleonta icitofu ca nkuni.

Batata batile abalesabankanya ifi fitabo baleitwa Abasambi ba Baibolo, kabili aba bantu basumine fyo tuli mu “nshiku sha kulekelesha.” (2 Timote 3:1-5) Balondolwele ukuti isonde talyakonaulwe pa kupwa kwa calo lelo likasangulwa paradise mu kuteka kwa Bufumu bwa kwa Lesa. (2 Petro 3:5-7, 13; Ukusokolola 21:3, 4) Ico caumfwikile bwino sana kuli ine.

Batata batampile ukulanda na ine lintu twalebombela capamo. Ilyo twalesokola amataba ndeibukisha balondolwele ukuti ishina lya kwa Lesa ni Yehova. (Ilumbo 83:18) Muli fyo, muli shinde wa mu 1931, ninshi nali fye ne myaka 14, napingwilepo ukubombela Yehova no Bufumu bwakwe. Napepele kuli Yehova mwi bala lya maapele ilya kale ku numa ya ng’anda no kumulaya mu kufumaluka ukuti nali no kumubombela kuli pe na pe. Umutima wandi walikuntilwe kale kale ku luse lwa kwa Lesa wesu uwa kusungusha.—Ilumbo 63:3.

Twaleikala pa farmu amakilomita mupepi na 30 ukufuma ku St. Joseph, ku Missouri, mu U.S.A., kabili ukucepako pa makilomita 65 ukufuma ku musumba wa Kansas City. Batata bafyalilwe mu kayanda ka fimuti kantu icikolwe candi cakuulile pa farmu mu kubangilila kwa ba 1800.

Ukukanshiwa mu Butumikishi

Mu lusuba lwa mu 1931, ulupwa lwesu lwakutike ku lyashi lya pa cintubwingi pa radio ilyaleti “Ubufumu, Isubilo lya Calo,” ilyapeelwe na Joseph Rutherford, uwali presidenti wa Watch Tower Society pe bungano mu Colombus, mu Ohio. Lyalinkuntile, kabili nali uwa nsansa ukubomba na Batata mu kwananya akatabo kakwete ili lyashi lyacindama ilya pa cintubwingi ku beshibishi besu.

Nasangilwe ku kulongana ukwa Nte sha kwa Yehova umuku wa kubalilapo muli shinde wa mu 1932. Umwina mupalamano alaalike ine na Batata ukuyaumfwako ilyashi lyali no kulandwa mu St. Joseph na George Draper, uwali kangalila wenda uwa Nte sha kwa Yehova. Lintu twafikile, ukulongana ninshi kwafika pa kati, kabili naikele ku numa ya kwa J. D. Dreyer, uwakwete numa ya kosa kabili iyasalala, uwali no kungafwa apakalamba mu bumi bwandi.

Twasangilwe kwi bungano na Batata mu musumba wa Kansas City mu September 1933, kuntu nabombeleko mu kushimikila kwa pa cintubwingi umuku wa kubalilapo. Batata bampeele ututabo tutatu no kunkambisho kusoso kuti: “Ndi umo uwa Nte sha kwa Yehova, ndeshimikile mbila nsuma ya Bufumu bwa kwa Lesa. Ninjishiba mwalyumfwapo Judge Rutherford alelanda pa radio. Amalyashi yakwe yalaba pa milabasa ukucila pali 300 cila mulungu.” Lyene natambike akatabo. Ilintu nalekama ing’ombe cilya cungulo pa farmu, natontonkenyo kuti nshakatalelaba ubu bushiku mu bumi bwandi.

Mu kwangufyanya, inshita ya mpepo yalitendeke, kabili calitukosele ukwenda inyendo. Lelo Munyina Dreyer na bakashi balitutandalile no kunjipusha nga ningabatandalila pa Cibelushi icungulo bushiku no kulaala ku mwabo. Ukwenda amakilomita 10 ukuya ku ng’anda ya baDreyer takwanangulwishe pa numa, pantu nalibombele nabo mu butumikishi no kusangwa kwi Sambililo lya Ulupungu lwa kwa Kalinda mu St. Joseph. Ukutule lyo, te lingi mpuswa mu butumikishi pa Mulungu. Ukukansha no kufunda kwa kwa Munyina Dreyer kwali kwa mulimo nga nshi.

Nalisuka nabatishiwa ku kulangilila ukuipeela kwandi kuli Yehova ukupitila mu lubatisho lwa mu menshi pe bungano mu musumba wa Kansas City pa September 2, mu 1935.

Ukutampa Umulimo wa mu Bumi Bonse

Ku kutendeka kwa mu 1936, nalipwishe ukubomba nga painiya, nelyo umutumikishi wa nshita yonse, kabili nabikilwe pa mutande wa balefwaya painiya wa kubomba nankwe. Tapapitile ne nshita, napokelele kalata ukufuma kuli Edward Stead uwaleikala ku Arvada, mu Wyoming. Alondolwele ukuti aleendela mu cipuna ca filema kabili alekabila ukwafwiwa pa kuti engabomba bupainiya. Bwangu bwangu nalisumine ukwipusha kwakwe kabili nalisontelwe nga painiya pa April 18, 1936.

Ilyo nshilaya kuli Munyina Stead, bamayo balilandile na ine ku mbali. Baipwisho kuti: “We mwana, bushe cine cine ici e co ulefwaya ukucita?”

Nabaswike ukuti: “Ubumi te kuti buwame ukwabula ukucita bupainiya.” Nalyumfwikishe ukuti uluse lwa kwa Yehova lwalicindamapo ukucila icili conse mu bumi.

Bupainiya na Ted, nga fintu twaleita Munyina Stead, bwali kukansha kwawamisha. Ali uwapimpa kabili aleshimikila ubukombe bwa Bufumu mu nshila ya kucebusha nga nshi. Ico Ted alecita fye kulemba no kulanda; pantu imfyufyu shakwe tashalebomba pa mulandu wa bulwele bwatapata ubwa mu mfyufyu ubwitwa arthritis. Naleshibuka lucelocelo ku kumusamba no kumubeyo mwefu, ukumwipikila ifya kulya, no kumuliisha. Lyene nalemufwika no kumupekanishisha ukuya mu mulimo. Twabombele bupainiya mu Wyoming na mu Montana muli lulya lusuba, no kulaala pa nse ubushiku. Ted alelaala mu kayanda kapangilwe ku cipampamu ca motoka wakwe, e lyo ine nalelaala pa nshi. Pa numa muli ulya mwaka, nakuukile ku kapinda ka ku kuso ku kubomba bupainiya ku Tennessee, ku Arkansas, na ku Mississippi.

Mu September 1937, nalisangilwe pa muku wa kubalilapo kwi bungano likalamba ku Columbus, mu Ohio. Kwali ukutantika kwa kuluminisha umulimo wa kushimikila ukupitila mu kubomfya icilimba ca maseleti. Twaleita inshita yonse twalishishe icilimba ca maseleti ati ukulisha. Nalishishe amalyashi 500 umweshi umo, kabili abantu 800 e bakutikeko. Pa numa ya kushimikila mu matauni ayengi ku kabanga ka Tennessee, ku Virginia, na ku West Virginia, nalitilwe ukuyabomba bupainiya bwaibela ngo mulimo upya, ukulabombela pamo no mubomfi wa calo, nge fyo bakangalila benda baleitwa.

Natandalile ifilonganino no tumabumba twaba tweka mu West Virginia—ukutandalila cimo na cimo pa milungu ibili ukufika kuli ine—kabili natungulwile ubutumikishi bwa mwi bala. Lyene, nalisontelwe ngo mubomfi wa calo mu January 1941. Pali yo nshita Bamayo ne nkashi shandi shitatu—Clara, Lois, na Ruth—ninshi balitendeka ukubombela Ubufumu. E co ulupwa lwesu lonse lwalisangilwe kwi bungano likalamba mu St. Louis muli lulya lusuba.

Tapapitile nshita pa numa ye bungano, ababomfi ba calo balyebelwe ukuti umulimo wa babomfi ba calo wali no kupwa ku mpela ya November 1941. Umweshi wakonkelepo United States yaingile mu Nkondo ya Calo iya 2. Napeelwe umulimo wa bupainiya bwaibela, uwalekabila ukubomba amaawala 175 mu butumikishi cila mweshi.

Amashuko ya Mulimo Ayaibela

Mu July 1942, napokelele kalata no kunjipusha nga kuti natemwa ukubombela ku fyalo fimbi. Ilyo nasumine, nalitilwe ku Bethel, ku maofesi yakalamba aya Nte sha kwa Yehova, ku Brooklyn, mu New York. Mupepi na bamunyina abashimbe 20 balitilwe ku kukansha kwaibela pa nshita imo ine.

Nathan H. Knorr, uwali presidenti wa Watch Tower Society pali yo nshita, alondolwele ukuti umulimo wa kushimikila walibwelele pa nshi kabili twali no kukanshiwa ukukosha ifilonganino lwa ku mupashi. Atile: “Tatulefwaya fye ukwishiba amafya yali mu cilonganino, lelo na fintu mwabombelepo.”

Lintu twali pa Bethel, Fred Franz, uwapyene Munyina Knorr mu 1977 nga presidenti, apeele ilyashi umo atile: “Inkondo ya Calo iya 2 ili no kupwa, kabili umulimo wakulisha uwa kushimikila ukatendeka. Amamilioni nangu cibe shani bakaletwa mu kuteyanya kwa kwa Yehova!” Lilye lyashi lyaalwile inshila nalemwenamo ifintu. Lintu twapeelwe ukwa kuyabombela, nasangile fyo nali no kulatandalila ifilonganino mu citungu ca mu Tennessee ne ca Kentucky. Twaleitwa ababomfi ba bamunyina, ishina ilyaba nomba ni kangalila wa muputule.

Natendeke ukutandalila ifilonganino pa October 1, 1942, ninshi ndi fye ne myaka 25. Pa kutandalila ifilonganino pali iyo nshita kwali fye ukwenda pa makasa nelyo ukubomfya kabalwe. Inshita shimo nalesendama mu muputule umo wine pamo no lupwa ulwampokelela.

Lintu naletandalile Cilonganino ca Greenville mu Tennessee mu July 1943, nalitilwe ukuyasangwa kwi kalasi lya cibili ilya Watchtower Bible School of Gilead. Ku Gileadi, nasambilile fintu mu cine cine cipilibula “ukwangwo kucila ifyo twaumfwa” na lyonse “ukupikintika pe mu mulimo wa kwa Shikulu.” (AbaHebere 2:1; 1 Abena Korinti 15:58) Imyeshi isano iya kosi ye sukulu yalipwile bwangu, kabili ukupwisha kwaliko pa January 31, 1944.

Ukuya ku Canada na ku Belgium

Fwe bengi twatuminwe ku Canada, uko icibindo pa mibombele ya Nte sha kwa Yehova e lintu fye cafumishiwepo. Napeelwe umulimo pamo nga kangalila wenda, uwalekabila ukwenda intamfu iitali pa kutandalila ifilonganino fimo. Lintu naleenda, cali ica buseko ukumfwa ifya kukumanya pa lwa fintu umulimo wesu walebombwa mu nshita kwali icibindo mu Canada. (Imilimo 5:29) Abengi baleshimika pa lwa co baleita lulu lintu akatabo kashalikwe mupepi fye na mu ng’anda yonse mu Canada mu nshita imo ine iya bushiku. Fintu cali ni mbila nsuma mu May 1945 pa kumfwo kuti inkondo ku Bulaya yalipwile!

Lulya lusuba, lintu naletandalila icilonganino mwi tauni linono ilitwa Osage, mu Saskatchewan, napokelele kalata ukufuma kuli Munyina Knorr, iyaleti: “Ndekupeela ishuko lya kuya ku Belgium. . . . Kuli umulimo wakulisha uwa kubomba muli cilya calo. Calo umwabe nkondo, kabili bamunyinefwe balekabila ukwaafwa, kabili cili bwino ukutuma umo ukufuma ku America ukuyabaafwa no kubapa icisansamushi ico balekabila.” Nalibweseshe kalata apo pene kabili nalisumine ukuya.

Mu November 1945, nali ku Bethel ya ku Brooklyn kuntu nalesambilila iciFrench na Charles Eicher, munyina wa cikoloci umwina Alsace. Kabili mu kwangufyanya nalikanshiwe na mu fya kusakamana amaofesi ya Watch Tower. Ilyo nshilaya ku Bulaya, nalitandalile ulupwa lwandi ne fibusa mu St. Joseph, mu Missouri.

Nafumine ku New York no kunina ishitima lya pa menshi ilyaleitwa Queen Elizabeth pa December 11, kabili pa numa ya nshiku shine nalifikile ku Southampton, mu England. Naikele umweshi umo pe ofesi lya Watch Tower mu Britain, apo nakanshiwe mu kulundapo. Pa numa, pa January 15, 1945, nalipulinkenye muli English Channel no kuyapatukila pa Ostend, mu Belgium. E lyo naile ne shitima lya pa nyanji ku Brussels, kuntu ulupwa lwa Bethel lonse lwampokelele pa citesheni.

Imibombele Yaingilishiwako pa Numa ya Nkondo

Naebelwe ukulaangalila umulimo wa Bufumu mu Belgium, nangu nshaishibe ululimi balebomfya. Nalishibe ukulandako iciFrench panono mu myeshi mupepi na 6. Cali lishuko ukubomba pamo na baibikile mu kapoosa mweo pa kuti fye bengashimikila mu kati ka myaka isano iya kuteka kwa ciNazi. Bamo e lyo bafumine fye mu nkambi sha kucushiwilwamo.

Bamunyina bali abaswatuka ukuteyanya umulimo no kuliisha abakwete nsala ya cine ca Baibolo. E co kwali ukutantika kwa kukwata ukulongana kukalamba no kuti bakangalila benda baletandalila ifilonganino. Twalikoseleshiwe na ku kutandala kwa kwa Nathan Knorr, Milton Henschel, Fred Franz, Grant Suiter, na John Booth—abali abeminishi ukufuma ku maofesi yakalamba ku Brooklyn. Muli shilya nshiku sha kubangilila, nabombele nga kangalila wa muputule, kangalila wa citungu, na kangalila wa musambo. Pa numa ya kubomba pa myaka 7 mu Belgium, nalyupile Emilia Vanopslaugh pa December 6, 1952, na o uwalembombela pe ofesi lya Watch Tower mu Belgium.

Imyeshi inono pa numa, nalitilwe ku kapokola pa April 11, 1953, kabili banjebele ukuti nalepumfyanya umutelelwe wa mu Belgium. Nalile ku Luxembourg mu kulolela lintu apilu wa mulandu wandi atwelwe ku Council of State.

Mu February 1954 Council of State ya Belgium yalisuminishe ukuti nali uwa cintiinya ku calo. Ubushininkisho bwapeelwe bwa kuti apo nafikile ku Belgium, impendwa ya Nte yalikulile cibi mu calo—ukufuma pali 804 mu 1946 ukufika kuli 3,304 mu 1953—kabili ici calepumfyanya umutelelwe wa mu Belgium pa mulandu wa kuti Inte shacaice ishingi shali ishashangila mu kukanaibimbamo mu fya mapolitiki pamo nga Bena Kristu. Muli fyo, twatuminwe na Emilia ku Switzerland, kuntu twatendeke ukubomba mu mulimo wa mu muputule mu ncende ilandwamo iciFrench.

Isukulu lya Butumikishi bwa Bufumu ilya kukansha baeluda ba Bwina Kristu mu kulundapo, lyalitendeke ku South Lansing, mu New York, mu 1959. Nalitilwe ku kukanshiwa pa kuti ningasambilisha amakalasi ya ili sukulu ku Bulaya. Lintu nali ku United States, natandalile ulupwa lwandi ku St. Joseph, mu Missouri. E muku wa kulekelesha namwene bamayo batemwikwa. Bafwile mu January 1962; Batata bena bafwile mu June 1955.

Isukulu lya Butumikishi bwa Bufumu ku Paris, mu France, lyatendeke mu March 1961, kabili Emilia alinkonkele. Bakangalila ba fitungu, bakangalila ba miputule, bakangalila ba filonganino, na bapainiya baibela balishile kwi sukulu ukufuma mu France mwine, ku Belgium, na ku Switzerland. Mu myeshi 14 iyakonkelepo, nasambilishe amakalasi 12 aya iyi kosi ya milungu ine. Ukukonka pali ci, mu April 1962, twaishilesango kuti Emilia ali ne fumo.

Ukuteuluka Ukulingana ne Mibele

Twalibwelele ku Geneva, mu Switzerland, kuntu twapokele ifipepala fya kuba abekashi babelelela. Nangu cibe fyo, calyafishe ukusange ng’anda, pantu kwali ubwafya bwa mayanda. Nangu fye kusange ncito kwalyafishe. Nalisuka nasange ncito mwi shitolo ilikalamba mu Geneva.

Nalibombele imyaka 26 mu butumikishi bwa nshita yonse, e co ukuteuluka kukalamba kwalefwaikwa mu mibele twalimo nomba. Ulupwa lwesu lyonse lwatangishe Ubufumu ku ntanshi, mu myaka 22 intu nabombele mwi shitolo no kwaafwa ukukusha abana banakashi babili, Lois na Eunice. (Mateo 6:33) Lintu nalekele incito mu 1985, natendeke ukubomba nga kangalila wa muputule uwa kwikatilila.

Emilia alalwalilila nga nshi, lelo alabomba apo engapesha mu butumikishi. Lois alibombelepo nga painiya pa myaka mupepi na 10. Mwandi cali cintu capulamo lwa ku mupashi ukuipakisha nankwe ibungano lya pa kati ka fyalo lyawamisha mu Moscow mu lusuba lwa mu 1993! Lyene tapapitile nshita, Lois alifwile lintu aleowa muli bemba, ninshi aali pa cuti ku Senegal, mu Afrika. Lintu naile ku Senegal ku kuyashiika, ukutemwa ne cikuuku ifya bamunyina abena Afrika na bamishonari kwalinsansamwishe apakalamba. Fintu mfuluka ukumona Lois lintu akabuushiwa!—Yohane 5:28, 29.

Ndatasha pa kuipakisha ukutungilila kwa bucishinka kuli cibusa wakwato kutemwa ukucila pa myaka 40. Te mulandu na masakamika na mafya mu bumi bwandi, uluse lwa kwa Yehova lwaliwama kabili lwalilenga ubumi ukuwama icine cine. Umutima wandi ulakuntwa ukusosa pa lwa kwa Lesa wesu, Yehova, nge fyasosele kemba wa malumbo ukuti: “Pantu uluse lwenu lwawamo kucilo mweo, imilomo yandi ilamutasha.”—Ilumbo 63:3.

[Icikope pe bula 26]

Twatungulwile umulimo wa kushimikila ukubomfya icilimba ca maseleti

[Icikope pe bula 26]

Abafyashi bandi mu 1936

[Icikope pe bula 26]

Ubunte bwa mu musebo mu Belgium mu 1948

    Impapulo sha mu Cibemba (1982-2025)
    Isaleni
    Isuleni
    • Cibemba
    • Peleniko Bambi
    • Ifyo Mwingasala
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Ifya Kubomfya
    • Amafunde Yesu
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Isuleni
    Peleniko Bambi