Bushe Umulimo Wenu Ukapusuka ku Mulilo?

“Onse umo umo asakamane ifyo akuulapo [pa ca kukuulapo].”—1 ABENA KORINTI 3:10.

1. Cinshi Abena Kristu ba busumino benekela ku balefwaya ukuba abasambi?

ABENA KRISTU abaupana baletamba umwana wabo uufyelwe. Kasabankanya wa Bufumu amona umupampamina pa cinso ca musambi wa Baibolo uwa kufwayo kwishiba icine. Eluda wa Bwina Kristu uulesambilisha pa cisebele amona umupya uulefwaya ukwishibe cine uko alefwaya amalembo muli Baibolo wakwe. Aba babomfi ba kwa Yehova bali ne mitima iyaisulamo isubilo. Mu cifyalilwa cibalenga ukwipusho kuti, ‘Bushe uyu muntu akatemwa Yehova no kumubombela—no kutwalilila uwa busumino?’ Kwena, ica musango yo taciisa nga meno ya mu kanwa. Ukubombesha kulakabilwa.

2. Umutumwa Paulo acinkwileko shani Abena Kristu abaHebere ulwa bucindami bwa mulimo wa kusambilisha, kabili kuiceeceeta nshi citucincisho kucita?

² Umutumwa Paulo uwali kasambilisha wa kampuka, akomaile pa bucindami bwa mulimo wa kusambilisha no kupanga abasambi lintu alembele ukuti: “Mufwile ukuba bakasambilisha pa mulandu wa kupite nshita.” (AbaHebere 5:12) Abena Kristu alembele tabalelunduluka, nangu cingati bali abasumina pa nshita ntali. Tabali abafikapo ku kusambilisha bambi, kabili balekabila ukucinkulwako ulwa mbali sha kutendekelako isha cine. Ilelo, ifwe bonse mu nshita mu nshita tukabila ukuceeceeta imisambilishishe yesu no kumona ifyo twingaiwamya. Pantu abantu bali mu busanso. Cinshi twingacita?

3. (a) Ni kuli cinshi umutumwa Paulo apashenye umulimo wa kupanga umusambi wa Bwina Kristu? (b) Nga bakakuula ba Bwina Kristu, lishuko nshi twakwata?

³ Mu cilangililo cakwe icashika, Paulo apashanya ukupanga abasambi ku mulimo wa kukuula. Atendeke na mashiwi ayatila: “Ifwe tuli babomfi ba kwa Lesa abalebombela pamo; icilime ca kwa Lesa, ubukuule bwa kwa Lesa, ni mwe.” (1 Abena Korinti 3:9) E co kanshi tulabombako umulimo wa kukuula abantu; ukubaafwa ukuba abasambi ba kwa Kristu. Tucite fyo nga balebombela pamo na Lesa “uwakuulile ifintu fyonse.” (AbaHebere 3:4) We shuko ubusuma! Natumone ifyo ukufunda kwapuutwamo ukwa kwa Paulo ku bena Korinti kwingatwaafwa ukuba aba kampuka mu mulimo wesu. Twalatontomesha pa fintu ‘tusambilisha.’—2 Timote 4:2.

Ukubika Ica Kukuulapo Cakosa

4. (a) Mulimo nshi Paulo akwete mu kukuula Abena Kristu? (b) Mulandu nshi cingasoselwa ukuti Yesu pamo na bakakutika bakwe balishibe ubucindami bwa fya kukuulapo fyakosa?

⁴ Ica kukuulapo cakosa cilakabilwa pa kuti icikuulwa cingaba icashangila kabili icakosa. E ico, Paulo alembele ukuti: “Umwabelo bubile bwa kwa Lesa ubo napeelwe, nge ntukushi nkalamba nabike ca kukuulapo.” (1 Abena Korinti 3:10) Yesu Kristu abomfeshe icilangililo icapalako pa kulanda ulwa ng’anda iyapuswike mfula ya citalawe pa mulandu wa kuti kakuula wa iko abikile ica kukuulapo cakosa. (Luka 6:47-49) Yesu alishibe ubucindami bwa fya kukuulapo fyakosa. E ko ali lintu Yehova ashimpile icalo.a (Amapinda 8:29-31) Bakakutika ba kwa Yesu na bo balishibe ubucindami bwa fya kukuulapo fyakosa. Mu Palestine, amayanda ayakwete ifya kukuulapo fyakosa e yalepusuka kuli bamulamba ne finkukuma. Lelo, ca kukuulapo nshi Paulo alelandapo?

5. Nani aba ca kukuulapo ca cilonganino ca Bwina Kristu, kabili ni shani ici casobelwe?

⁵ Paulo alembele ukuti: “Takuli uwingabike ca kukuulapo cimbi pamo ne cabikwa, ico ni Yesu Kristu.” (1 Abena Korinti 3:11) Uyu tawali muku wa kubalilapo Yesu apashanishiwe ku ca kukuulapo. Na kuba, Esaya 28:15, 16 asobele ukuti: “Shikulu Yehova atile fi: Moneni, nabike ca kukuulapo mu Sione, ilibwe, ilibwe ilyalabulwa, ilya pa cifutu, ilyaumo mutengo, ilya ca kukuulapo, ilyabikwe ca kukuulapo.” Ukutula fye na kale Yehova apangile ukuti Umwana wakwe akaba ica kukuulapo icilonganino ca Bwina Kristu.—Ilumbo 118:22; Abena Efese 2:19-22; 1 Petro 2:4-6.

6. Paulo abikile shani ica kukuulapo cisuma mu Bena Kristu mu Korinti?

⁶ Cinshi caba ca kukuulapo ku Mwina Kristu onse? Paulo alandile ukuti, Umwina Kristu wa cine aba ne ca kukuulapo cabikwa mu Cebo ca kwa Lesa—icaba ni Yesu Kristu. Paulo abikile ica kukuulapo ica musango yo. Mu Korinti, umo abantu bacindikishe amano ya buntunse, Paulo tafwaile ukusekesha abantu ku mano ya ku calo. Lelo, ashimikile “Kristu uwapopeelwe” (NW), icalemonwa ngo “buwelewele” ku bena fyalo. (1 Abena Korinti 1:23) Paulo asambilishe ukuti imifwaile ya kwa Yehova yashimpwa pali Yesu.—2 Abena Korinti 1:20; Abena Kolose 2:2, 3.

7. Cinshi twingasambililako ku fyo Paulo alandile ukuti aali “ntukushi nkalamba”?

⁷ Paulo alandile ukuti asambilishe “nge ntukushi nkalamba.” Aya te mashiwi ya kuitakisha. Alelanda fye pa ca bupe cishaiwamina ico Yehova amupeele—ica kuteyanya nelyo ukutungulula umulimo. (1 Abena Korinti 12:28) Ilelo tatwakwata ifya bupe fya kucite fipesha mano nge fyo cali ku Bena Kristu ba mu mwanda wa myaka uwa kubalilapo. Kabili napamo tatuimona nga bakasambilisha balamuka. Lelo mu nshila yacindama, e fintu twaba. Moneni ukuti: Yehova alatupeelo mupashi wa mushilo ku kutwaafwa. (Linganyeniko Luka 12:11, 12.) E lyo twalitemwa Yehova kabili twalishiba ne fisambilisho fya kutendekelako ifya Cebo cakwe. Na kuba, ifi fyaba fya bupe fisuma ifyo twingabomfya mu kusambilisha bambi. Shi natulefibomfya ku kubika ica kukuulapo cakosa.

8. Ni shani twingabika Kristu nge ca kukuulapo mu balefwaya ukuba abasambi?

⁸ Lintu twabika Kristu nge ca kukuulapo, tatumulangisha nga kanya mu mulimba, nangu ngo walingana na Yehova muli Balesa Batatu. Pantu imfundo sha musango yo te sha mu Malembo kabili shaba ca kukuulapo ca Bena Kristu ba bufi. Lelo, tusambilisho kuti ali muntu wakulisha uwabalile abako uwa mweo, uwatutuulile ubumi bwakwe ubwapwililika, kabili pali lelo aba ni Mfumu yasontwa na Yehova iileteka mu muulu. (Abena Roma 5:8; Ukusokolola 11:15) Na kabili tufwaya ukukoselesha abasambi besu ukukonke ntampulo sha kwa Yesu no kupashanya imibele yakwe. (1 Petro 2:21) Tufwayo kuti baambuleko ukupimpa kwa kwa Yesu mu butumikishi, inkumbu shakwe ku balanda na banyanyantilwa, uluse lwakwe ku babembu abayumfwa aba mulandu, no kushipa kwakwe mu mesho. Cine cine, Yesu aba ca kukuulapo cishaiwamina. Lelo cinshi cikonkapo?

Ukukuula ne Fibombelo Fyakosa

9. Nangu cingati Paulo e wabikile ica kukuulapo, kwangwako nshi akwete ku bapokelele icine alesambilisha?

⁹ Paulo alembele ukuti: “Awe umuntu nga akuulapo pali ici ca kukuulapo golde, silfere, amabwe ayaumo mutengo, ifimuti, icani, impimbili, umulimo wa onse umo umo ukamoneka; pantu Ubushiku bulya bukaulanga, ico mu mulilo e mo Ubushiku bulya bukasokolwelwa, e lyo umulimo wa muntu onse umulilo wine ukawesho musango wa uko.” (1 Abena Korinti 3:12, 13) Bushe Paulo aloseshe mwi? Moneni ifyo Paulo acitile ku numa. Paulo e wabikile ica kukuulapo. Mu nyendo shakwe isha bumishonari, apitile mu mishi yonse, ukushimikila ku bengi abashatalile abomfwa ulwa kwa Kristu. (Abena Roma 15:20) Ilintu bapokelele icine alesambilisha, ifilonganino fyalipangilwe. Paulo alesakamana sana aba bantu ba busumino. (2 Abena Korinti 11:28, 29) Nangu cibe fyo, umulimo wakwe walepindo kuti aleendauka. E co pa numa ya kwikala imyeshi 18 no kubika ica kukuulapo mu Korinti, aileshimikila ku misumba imbi. Nalyo line, alefwaisha ukwishiba ifyo bambi balelundulula umulimo ashile abomba.—Imilimo 18:8-11; 1 Abena Korinti 3:6.

10, 11. (a) Paulo alingenye shani imisango yapusana iya fibombelo fya kukuulila? (b) Misango nshi iya fikuulwa yali mu Korinti wa pa kale? (c) Fikuulwa fya musango nshi ifingapya, kabili cinshi Abena Kristu abapanga abasambi bengasambililako?

¹⁰ Cilemoneka kwati bamo abalekuula pa ca kukuulapo Paulo atendeke mu Korinti tabalebomba bwino. Pa kusansalika ubu bwafya, Paulo alumbula imisango ibili iya fibombelo fya kukuulila: golde, silfere, na mabwe yaumo mutengo, e lyo ne fimuti, icani, ne mpimbili. Icikuulwa kuti cakuulwa ku fibombelo fisuma, ifyakosa, ifishingapya; nelyo ku fibombelo ifishakosa, ifishikokola, kabili ifingapya. Mu musumba ukalamba uwa Korinti mufwile mwali ifikuulwa ifingi ifya musango yo. Mwali amatempele ayapuulama ayapangilwe ku fimabwe fyaumo mutengo, nalimo ayashingulwa nelyo ukuyemfiwa na golde na silfere.b Napamo ifi fikuulwa fyakosa ifyali ifitali fyali mupepi no tuyanda, imisakuta, no tuyanda twa mwi sokoni utwa mbao shakalabana kabili utwafimbwa ne mpimbili.

¹¹ Nga kwaimo mulilo cinshi cingacitika kuli ifi fikuulwa? Natwishiba ifingacitika nga fintu baishibe mu kasuba ka kwa Paulo. Na kuba, mu 146 B.C.E., Mushika wa ciRoma Mummius alicimfishe umusumba wa Korinti no kuoca. Ifikuulwa ifingi ifya fimuti, icani, nelyo impimbili fyapiile pashala ne mito. Cali shani ku fikuulwa ifyakosa ifya mabwe, ifyayemfiwe kuli silfere na golde? Ukwabulo kutwishika, fyalipuswike. Nalimo abasambi ba kwa Paulo mu Korinti cila bushiku balepita mupepi ne fikuulwa fya mabwe ifyapuulama ifyapuswike umulilo uwaocele ifikuulwa ifishakosele. Fintu Paulo akomailepo pali ici cishinka! Lintu tulesambilisha, tukabila ukuimona nga bakakuula. Tufwile ukubomfya ifibombelo fisuma, kabili ifyakosa sana. Nga twacite fyo umulimo wesu tawakapye. Fibombelo nshi fyakosa twingabomfya, kabili mulandu nshi cacindamina ukufibomfesha?

Bushe Umulimo Wenu Ukapusuka ku Mulilo?

12. Ni mu nshila nshi bamo Abena Kristu mu Korinti tabalekuula bwino?

¹² Cilemoneko kuti Paulo amwene ukuti Abena Kristu bamo mu Korinti tabalekuula bwino. Cinshi calubene? Amashiwi ayashingulukako yalangililo kuti mu cilonganino mwali amalekano, no kulumbanya abantunse te mulandu no busanso caletele ku kwikatana kwa cilonganino. Bamo baletila, “Ine ndi wa kwa Paulo,” bambi baleti, “Ine ndi wa kwa Apolo.” Cilemoneka kwati bamo baleitakisha pa mano bakwete. Caleteleko imibele ya bumubili, ukutusa kwa ku mupashi, na “kalumwa no lubuli.” (1 Abena Korinti 1:12; 3:1-4, 18) Iyi misango yamonekele mu kusambilisha ukwalecitwa mu cilonganino na mu butumikishi. E ico umulimo wabo uwa kupanga abasambi tawalondolweke, wali kwati wakuulilwe ku fibombelo ifishakosa. Tawali no kupusuka ku “mulilo.” Mulilo nshi Paulo alelandapo?

13. Umulilo mu cilangililo ca kwa Paulo wimininako cinshi, kabili cinshi Abena Kristu bonse balingile ukwishiba?

¹³ Umulilo uo ifwe bonse tukumanya mu bumi waba mesho ya citetekelo cesu. (Yohane 15:20; Yakobo 1:2, 3) Abena Kristu mu Korinti balekabilo kwishiba, nga fintu ifwe ilelo tukabila ukwishiba, ukuti bonse abo tusambilisha icine bakeshiwa. Nga tatulebasambilisha bwino, ifikafumamo fya bulanda. Paulo asokele ukuti: “Ngo mulimo wa muntu uyo akuulilepo washala, akapokelele cilambu. Ngo mulimo wa muntu wapya, akalufya: awe wene akapusushiwa, lelo ngo wafwampulwa fye mu mulilo.”c—1 Abena Korinti 3:14, 15.

14. (a) Ni shani Abena Kristu abapanga abasambi ‘bengalufya,’ lelo ni shani bengapusuka nga bafwampulwa fye mu mulilo? (b) Kuti twacefyako shani ubusanso bwa kulufya?

¹⁴ Ifi fyebo fyacindama! Cilakalipa sana nga mwalibombeshe ukwafwilisho muntu ukuba umusambi, e lyo mwamona acimba ku matunko nelyo ku kupakasa kabili mu kupelako afuma mu nshila ya cine. Paulo asumino kuti tulalufya nga cabe fyo. Cilakalipa sana ica kuti ipusukilo lyesu lilondololwa nge ‘lyafwampulwa fye mu mulilo’—ukupala umuntu uulufishe fyonse ku mulilo ilyo umwine apusuka kwempe. Nga ifwe, ni shani twingacefyako ubusanso bwa kulufya? Ukupitila mu kukuula ne fibombelo fyakosa! Nga tulasambilisha abasambi besu ukubafika pa mutima, ukubakunta ukuti balekatamika imibele ya Bwina Kristu iyaumo mutengo pamo nga amano, umucetekanya, ukutiina Yehova, ne citetekelo cine cine, ninshi tulekuula ne fibombelo fyakosa, ifishingapya. (Ilumbo 19:9, 10; Amapinda 3:13-15; 1 Petro 1:6, 7) Abanonka iyi mibele bakatwalilila ukucita ukufwaya kwa kwa Lesa; kabili balakwata isubilo line line ilya kwikalilila umuyayaya. (1 Yohane 2:17) Nomba kuti twabomfya shani icilangililo ca kwa Paulo? Moneni ifya kumwenako fimo.

15. Ni mu nshila nshi twingasengaukilamo ukukanakuula bwino abasambi besu aba Baibolo?

¹⁵ Lintu tulesambilisha abasambi ba Baibolo, tatulingile ukusumbula abantunse ukucila Yehova Lesa. Ubuyo bwesu te bwa kubasambilisho kuti bamone kwati tubomfya amano yesu. Tufwayo kuti balelolesha ku butungulushi bwa kwa Yehova, ku Cebo cakwe, no kuteyanya kwakwe. Muli fyo, tatubomfya amano yesu pa kwasuka ifipusho fyabo. Lelo, tulabasambilisha ukusanga ifyasuko, mu Baibolo na mu mpapulo isho “umusha wa cishinka kabili uwashilimuka” apayanya. (Mateo 24:45-47) Pali uyu mulandu, tatufwaya ukulaba lyonse na basambi besu ba Baibolo. Lintu bambi balefwaya ukubeshiba, tatulingile ukufulwa, lelo tulingile ukukoselesha abasambi besu ‘ukukushe mitima’ yabo mu kutemwa, ukwishiba abengi mu cilonganino no kubomfwikisha.—2 Abena Korinti 6:12, 13.

16. Baeluda kuti bakuula shani ne fibombelo ifishingapya?

¹⁶ Baeluda ba Bwina Kristu na bo babombo mulimo wacindama mu kukuula abasambi. Lintu balesambilishe cilonganino, bafwayo kukuula ne fibombelo ifishingapya. Balipusana mu misambilishishe, ukubelesha, no buntu, lelo tabashukila uku kupusana ku kukula abasambi ukuti babakonke. (Linganyeniko Imilimo 20:29, 30.) Tatwaishiba mu kulungatika icalengele ukuti bamo mu Korinti balesoso kuti, “Ine ndi wa kwa Paulo” nelyo, “Ine ndi wa kwa Apolo.” Lelo kuti twashininkisho kuti aba baeluda ba busumino tabakoseleshe imibele ya malekano iya musango yo. Mu kukosa Paulo alikeene ukulumbanishiwa ukwa musango yo. (1 Abena Korinti 3:5-7) Na lelo, baeluda bebukisho kuti bacema “umukuni wa kwa Lesa.” (1 Petro 5:2) Te wa muntu. E co baeluda mu kukosa balakaanya umuntu uwatemwa ukutitikisho mukuni nelyo ibumba lya baeluda. Nga ca kuti ukuicefya e kulekunta baeluda ukubombela icilonganino, ukufika pa mitima ya bantu, no kwaafwe mpanga ukubombela Yehova no mweo onse, ninshi balekuula ne fibombelo ifishingapya.

17. Abafyashi ba Bwina Kristu kuti batukuta shani ukukuula ne fibombelo ifishingapya?

¹⁷ Abafyashi ba Bwina Kristu na bo balyangwako kuli uyu mulandu. Fintu bafulukisha ukumona abana babo ukwikala kuli pe na pe! E mulandu wine babombesha ku ‘kufundisha’ ifishinte fya Cebo ca kwa Lesa mu mitima ya bana babo. (Amalango 6:6, 7) Bafwaya abana babo ukwishibe cine nge mikalile yabamo ukulambula ne nsansa, te yaisulamo amafunde no kubwekeshapo fimo fine. (1 Timote 1:11) Pa kuti bakuule abana babo ukuba abasambi ba busumino aba kwa Kristu, abafyashi ba kutemwa balatukuta ukubomfya ifibombelo ifishingapya. Mu kutekanya babombela pamo na bana, ukubaafwa ukuleka imibele Yehova apata no kulundulula imibele atemwa.—Abena Galatia 5:22, 23.

Mulandu wa Bani?

18. Lintu umusambi akaana isambilisho ilituntulu, ninshi tawingabela mulandu wa balefwaya ukumusambilisha no kumukansha?

¹⁸ Ili lyashi liletako icipusho cacindama. Nga uo tuleafwa asensenunwa ukufuma ku cine, bushe e mu kutila tatwalesambilisha bwino—no kuti twalebomfya ifibombelo fishakosa? Te mo cilolele. Ifyebo fya kwa Paulo fitucinkulako ukuti ukubombo mulimo wa kukuula abasambi caba cishingamo cikalamba. Pa kukuula bwino tukabila ukubombesha sana. Lelo Icebo ca kwa Lesa tacitila lyonse cikalaba cishingamo cesu no kuti ni fwe twalengele nga abo tuleafwa bafuma ku cine. Pa mbali ya mulimo wa kukuula kwaliba imilandu imbi iyabimbwamo. Ku ca kumwenako, moneni ifyo Paulo asosa pa lwa kwa kasambilisha uushikuulile bwino: “Akalufya: awe wene akapusushiwa.” (1 Abena Korinti 3:15) Nga ca kuti kasambilisha akapusushiwa—lelo imibele ya Bwina Kristu alefwaya ukukuula mu musambi wakwe yalangililwa nge ‘ipile’ mu bwesho bwa mulilo—cinshi twingasondwelela? Cine cine kuti twasondwelelo kuti umusambi akalubulula kuli Yehova pa kuipingwila nampo nga akakonka inshila ya busumino nelyo iyo.

19. Cinshi tukalandapo mu cipande cikonkelepo?

¹⁹ Ukulubulula kwa muntu umo umo waba mulandu wacindamisha. Bonse cilatukuma. Mu kulungatika, cinshi Baibolo isambilisha pali uyu mulandu? Icipande cikonkelepo cikalanda pa lwa ici.

[Amafutunoti]

Kuti Mwayasuka Shani?

◻ Cinshi caba “ca kukuulapo” mu Mwina Kristu wa cine, kabili cikuulwa shani?

◻ Cinshi twingasambilila ku misango yapusana iya fibombelo fya kukuulila?

◻ Cinshi “umulilo” wimininako, kabili ni shani wingalenga bamo ‘ukulufya’?

◻ Bakasambilisha ba Baibolo, baeluda, na bafyashi kuti bakuula shani ne fibombelo ifishingapya?

[Icikope pe bula 9]

Mu misumba iingi iya pa kale, ifikuulwa fya mabwe ifishingapya fyali pamo ne fikuulwa ifishakosele