Abaikatana mu Mikalile Yawamisha
Nga bantu pe sonde batwalililo kufula, bakafika nomba line amabilioni 6. Nangu cingati bonse batuntuka ku cikolwe cimo, abengi tabamoneka kwati balisumino kuti baba mu lupwa lumo ulwa mwi sonde kabili bafwile ukulubulula kuli Kalenga wa mano no kutemwa. Ukukanaikatana ne fikansa pa kati ka fyalo, imishobo, ne ntambi kulangililo kuti ifilecitika fya bulanda nga nshi.
PA MULANDU wa filecitika nomba, cilemoneka kwati abantu mwi sonde te kuti bekatane. Icitabo ca The Columbia History of the World citila: “Abantu pe sonde tabakwata amano yambi ayo bengabomfya ku kupwisha ubwafya bukalamba ubwa kukanaikatana.”
Nangu cibe fyo, ukwikatana pa kati ka bantu mwi sonde takukabila amano yambi. Ifingalenga abantu ukwikatana fyalilembwa mu Malembo ya Mushilo. Ukwikatana kwashintilila pa kupepa Uwalengele isonde ne fya mweo fyonse ifyabapo. Abantu ba kwa Lesa balikatana kale mu mitontonkanishishe, imifwaile, na mu mikalile. Balicila pali 5,500,000 mu fyalo 233, kabili balikatana mu kushininwa kwabo ukuti imikalile ya bukapepa e yawamisha. Ukupala kemba wa malumbo, bapepa ati: “Nangeni inshila yenu, mwe Yehova, nalaenda mu cishinka cenu; lengeni umutima wandi ukusaminwo kuba na katiina kwi shina lyenu.”—Ilumbo 86:11.
Uku kwikatana kwa bantu mu kupepa kwasanguluka kwalisobelwe kale sana kuli kasesema Esaya. Alembele ati: “Mu nshiku ishikakonkapo, e mo lukalimbo lupili lwa ng’anda ya kwa Yehova pa muulu wa mpili, no kusumbulwo kucilo tupili. Shikakonkomokelako inko shonse, bakayako na bantu na bantu abengi, no kutila, Endeni, natunine tuye ku lupili lwa kwa Yehova, ku ng’anda ya kwa Lesa wa kwa Yakobo, ukuti atulange imibele yakwe, no kuleka twende mu nshila shakwe.”—Esaya 2:2, 3.
Kwaliibela ukwikatana kwa Nte sha kwa Yehova. Mu filonganino ukucila pali 87,000 mwi sonde lyonse, balya icakulya ca ku mupashi cimo cine pa kulongana kwabo cila mulungu. (Mateo 24:45-47) Lelo ukufuma pa kati ka 1998 ukufika na ku kubangilila kwa 1999, Inte shalilangishe ifyo shaikatana mu nshila na imbi, ilyo shalongene pa Mabungano yashiko aya nshiku shitatu aya “Imikalile ya Bukapepa” mwi sonde lyonse. Pa mabungano mu fyalo 13, yamo yali mabungano ya pa kati ka fyalo, ukwali abafumine ku fyalo fyalekanalekana. E lyo yambi yali mabungano ya citungu. Lelo aya mabungano yonse yapayenye programu wa fya ku mupashi ifisuma fimo fine.
Fintu caweme ukumona ababungene aba nsansa, abafwele bwino uko baleingila mu fikuulwa ne fibansa ku kwisa sambilishiwa na Yehova! Ifyalandile uwasangilweko kwi bungano lya pa kati ka fyalo mu Michigan, ku United States filelangilila ifyo caweme. Atile: “Caliweme ukumona bamunyina abafumine mwi sonde lyonse balekumbatana, aba ku Czech Republic, Barbados, Nigeria, Hungary, England, Holland, Ethiopia, Kenya, ne fyalo fimbi ifingi! Caliweme ukumona bamunyina bali abaikatana, no kulokosha ifilamba ku nsansa pa mulandu wa kutemwana e lyo no kutemwa Lesa mukulu, Yehova.” Icipande cikonkelepo calabeebeeta programu we bungano untu abengi baipakishe mwi sonde lyonse.
[Abatusuminishe Ukubomfya Icikope pe bula 3]
Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.